عادت و روش‌های تغییر آن

بخش زیادی از زندگی را عادت‌ها تشکیل داده‌‎اند این عادت‌‎ها ممکن است بسیار مفید، کمک کنند و باعث رشد و پیشرفت در مسیر زندگی و رسیدن به اهداف بوده و یا عادت‌‎هایی بد، مضر و مخرب در زندگی باشند. ذهن انسان قادر به تمییز دادن یک عادت و رفتار خوب یا بد نبوده و هر حرکت و رفتاری را پس از مدتی تکرار، تبدیل به عادت می‌کند. به‌طور کلی عادت‌های هر فرد در زندگی او نقش بسیار مهم و تعیین کنند‎ه‌ایی ایفا می‌کنند. هر فرد در طول یک روز، کارهای بسیاری را صرفا از روی عادت انجام داده و تا به حال به خوب یا بد بودن آن عمل توجه نکرده است.

برخی عادت‌ها بدون تفکر در افراد ایجاد شده و در اثر مشاهده آن رفتار در والدین و اطرافیان تبدیل به یک عادت رفتاری می‌‎شود، برخی از آن‌ها ‎نیز از پیش فکر شده بوده و برای انجام آن‌ها مدت‌ها تلاش و کوشش شده است. تغییر عادت برای رفتارهایی که به یک ملکه ذهنی تبدیل شده و ما به‌طور ناخودآگاه آ‎ن‌ها را انجام می‌د‎هیم، بسیار سخت و زمان بر است اما یک امر محال نبوده و طی مراحلی قابل حذف و یا تغییر است. در ادامه این مقاله از مجله درمانکده بیشتر درباره آن صحبت خواهیم کرد با ما همراه باشید.

بیشتر بدانید: چگونه بهتر بخوابیم؟ روش‌هایی برای داشتن خواب بدون استرس

عادت چیست؟

عادت به یک روش رفتاری معمول گفته می‌شود که فرد در آن مستقر شده، یعنی انجام آن رفتار جزئی از شخصیت و رفتار فرد شده است. جالب است بدانید تمامی عادات ما در توده‌ای ‎در مغز قرار گرفته است. اگر این توده‌ها که “گانگلیون‌های پای‌ه‎ای” نام دارند از بین بروند یا دچار مشکلاتی شوند، تمامی کارها و رفتارهای ما دچار مشکل شده و دیگر توانایی بسیاری از کارهایی را که در تمامی روزهای زندگی خود به راحتی انجام می‌دادیم را نخواهیم داشت. در زندگی ما بسیاری از کارها بر اساس همین عادت‌ها انجام می‌شود، این عادت‌ها شامل کارهای بسیار جزئی مانند: جفت کردن کفش و بستن آن، تا کارهای مهم و تعیین کننده می‌شوند.

برخی از عادات به عنوان “عادات اصلی” شناخته می‌شوند و این عادت‌‎‌ها بر شکل گیری عادات دیگر تاثیر می‌گذارد. به عنوان مثال، فردی که از بدن خود مراقبت می‌کند و عادت به ورزش منظم دارد، استفاده از غذاها و خوراکی‌های سالم، مفید و مصرف متعادل و به اندازه را در برنامه زندگی خود جای داده و جزئی از عادت‌‎های زندگی او به حساب می‌آید. در تجارت، ایمنی می‌‎تواند یک عادت اساسی باشد که بر سایر عادات تأثیر می‌گذارد که منجر به بهره‌وری بیشتر می‌شود.

بیشتر بخوانید: تفاوت استرس و اضطراب؛ علل، نشانه‌ها و راه‌های مقابله با آن

روش‌های تغییر عادت

تغییر عادت و روش‌‎های یکسانی که ما مدت‌ها و حتی سال‌ها با آن‌ها زندگی کرده‌‎ایم کار سخت و دشواری است، اما برخی از عادات و رفتارها در زندگی هر فردی وجود دارد که برای زندگی بهتر، نیاز به تغییر دارند و ادامه انجام آن‏‏‌ها ممکن است آسیب‌هایی برای فرد به همراه داشته باشد. بدیهی است که عادت‌ها یک شبه تغییر نمی‌‎کنند مثلا برای تغییر عادت پرخوری و مصرف تنقلات، به کم خوری و استفاده از سبزیجات، لازم است از میزان مصرف غذای اولیه هر روز مقداری کم کرده تا به میزان دلخواه برسد.

در تغییر رفتاری چون جایگزین کردن مطالعه به جای وقت گذرانی در شبکه‌های مجازی، نمی‌توان یک روزه گوشی موبایل را کنار گذاشته و فقط مطالعه کرد، لازم است هر روز دقایقی از زمانی که صرف گوشی موبایل می‌کنید را به مطالعه اختصاص داده و هر روز زمان مطالعه را افزایش دهید. برای تغییر عادت‌ها خوش انرژی و شاد باشید بر اساس تحقیقات انجام شده شاد بودن، داشتن روابط اجتماعی، کمک کردن به افراد و داشتن اعتماد به‌نفس کمک بسیاری در تغییر عادت‌های منفی و جایگزین کردن آن‌ها با عادت‌ها و رفتارهای مناسب می‌‎کند. یکی دیگر از راه‌های تغییر عادت، هدفمند بودن است، داشتن هدف برای انجام هر کاری مشوق بسیار خوبی برای رسیدن به خواسته‌ها است.

برای تغییر عادت‌های بد می‌توانید از متخصص روانشناس نیز کمک بگیرید که درمانکده در کنار شماست و می‌توانید به راحتی از طریق امکان مشاوره آنلاین با بهترین روانشناسان در ارتباط باشید.

بیشتر بخوانید: انگیزه و امید چه کاری با مغز ما می‌کند؟ تاثیرات هورمونی امیدواری و انگیزه در بدن

راه‌های ترک عادت

برای ترک عادت‌های بد، مهم‌ترین مسئله هدفمند بودن است یعنی وقتی تصمیم به ترک یک عادت می‌گیرید، که مدت‌ها خواسته یا ناخواسته آن را انجام می‌دادید، هدف خود را از ترک آن عادت مشخص کنید، این اهداف باید بسیار روشن و مشخص باشند. پس از مشخص کردن هدف کلی، آن را به اهداف کوچک‌‎تر تقسیم کنید، زیرا رسیدن به هدف‌های کوچک راحت‌تر بوده و و احساس موفقیت در انجام آن‌‎ها، حس اعتماد به‌نفس خوبی در جهت رسیدن به آن هدف کلی، به فرد می‌بخشد.

به عنوان مثال برای فردی که خواهان ترک سیگار است، با توجه به میزان مصرف گذشته خود، ابتدا استعمال آن را برای مثلا دو روز قطع کند بعد از این دو روز، یک هفته از مصرف سیگار خودداری کرده و به مرور این زمان را افزایش دهد. روش بعدی در ترک عادت‌های منفی این است که عادت‌های بد را یکی‌یکی از بین ببریم، زیرا از بین بردن تمامی عادت‌های منفی به‌طور همزمان، امری سخت، خسته کننده و در اکثر اوقات امکان ناپذیر است. مرحله بعد، یادآوری است. هدف خود و کاری را که باید انجام دهید مرتب به خود یادآوری کنید.

بیشتر بخوانید: رابطه مذهب و سلامت روان

تکنیک‌های ایجاد عادت

همه افراد برای رسیدن به یک منِ بهتر نیازمند ایجاد عادات مثبت برای داشتن زندگی بهتر هستند. ایجاد عادت‌های جدید نیز مستلزم داشتن اراده و مصمم بودن در تصمیم گرفته شده است زیرا که ایجاد یک عادت مثبت توانایی تغییر بسیار بزرگی در زندگی و آینده افراد دارد.

فرآیند ایجاد یک عادت را می‌توان به چهار مرحله ساده تقسیم کرد:

1. نشانه
2. ولع
3. پاسخ
4. پاداش.

تقسیم آن به این بخش‌های اساسی می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم یک عادت چیست، چگونه کار می‌کند و چگونه آن را بهبود بخشیم. این الگوی چهار مرحله‌ای پایه و اساس هر عادتی است و مغز شما هر بار این مراحل را به همان ترتیب طی می‌کند.

اول، یک نشانه و هدف به مغز بدهید. نشانه مغز شما را تحریک می کند تا رفتاری را آغاز کنید. برای انجام هر کاری به مغز خود یک پاداش بدهید. اجداد ماقبل تاریخ به نشانه‌هایی توجه می‌کردند که مکان پاداش‌های اولیه مانند: غذا، آب و استراحت را نشان می‌داد. امروزه بیشتر وقت خود را صرف یادگیری نشانه‌هایی می‌کنیم که پاداش‌های ثانویه مانند: پول و شهرت، قدرت و موقعیت، تمجید و تایید، عشق و دوستی یا احساس رضایت شخصی را پیش‌بینی می‌کنند. این‎ها به معنی وجود یک انگیزه پشت انجام هر کاری است. قرار دادن یک پاداش برای رسیدن به هدف تعیین شده، منجر به ولع در انجام آن کار می‌‎شود.

بیشتر بخوانید: اختلال اضطراب فراگیر؛ علائم و روش‌های درمان آن

سوالات متداول

بیشتر بخوانید: راهکارهای مقابله با شکست عشقی

جمع بندی کلی

 هر فرد در طول زندگی خود عادت‌‎هایی را به دست آورده که ممکن است مفید یا به ضرر آن فرد باشد و یا برای رشد و پیشرفت نیازمند عادت‌های جدید در زندگی است. به همین علت‌ها لازم از برخی عادت‌ها را ترک کرده و برخی عادت‌های جدید را به زندگی خود اضافه کند. برای راحت‌تر حذف کردن و اضافه کردن‌ها این عادت‌ها بهتر است از روش‌های درست و اصولی کمک گرفته شود.