کولیت روده چیست و چه علائمی دارد؟ [۳ علت + درمان قطعی]

کولیت روده یکی از بیماری‌های التهابی دستگاه گوارش است که می‌تواند بر کیفیت زندگی روزمره فرد تاثیر منفی بگذارد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که لایه داخلی روده بزرگ دچار التهاب مداوم شود و عملکرد طبیعی دستگاه گوارش را مختل کند. بیماری کولیت انواع مختلفی دارد که هر یک ممکن است علائم متفاوتی داشته باشند، اما علائمی همچون درد شکمی، اسهال، خون در مدفوع و نفخ از اصلی‌ترین نشانه‌های آن به‌شمار می‌آیند. شناخت علائم و علت این بیماری و آگاهی از روش کنترل و درمان آن می‌توانند از پیشرفت عوارض و کاهش کیفیت زندگی بیمار جلوگیری کنند. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با علل، علائم و روش درمان کولیت روده بیشتر آشنا کنیم.

کولیت روده چیست؟

کولیت روده یک بیماری التهاب روده است که در آن، مخاط و لایه داخلی روده بزرگ (کولون) دچار التهاب و زخم می‌شوند. افرادی که کولیت دارند، در اغلب موارد در شکم خود احساس درد می‌کنند. این درد می‌تواند خفیف باشد و مداوم تکرار شود یا اینکه می‌تواند به صورت شدید و ناگهانی بروز کند. شایع‌ترین نوع این بیماری، کولیت اولسراتیو است که معمولا با اسهال مزمن، درد شکمی، وجود خون در مدفوع و احساس خستگی همراه می‌شود.

شدت علائم کولیت روده در افراد مختلف، متفاوت است و معمولا دوره‌های بهبودی و عود بیماری به صورت متناوب رخ می‌دهد. در برخی از انواع کولیت، علائم کوتاه‌مدت هستند و می‌توان آن‌ها را زیر نظر متخصص گوارش درمان کرد، اما برخی دیگر علائم طولانی‌مدت دارند و درمان‌شان دشوارتر است. اگر کولیت شدید باشد، ممکن است در بلندمدت به روده بزرگ آسیب بزند.

کولیت روده چرا ایجاد می‌شود؟

علت دقیق این بیماری هنوز به طور کامل مشخص نیست. متخصصان معتقدند کولیت روده یک بیماری چند عاملی است و می‌تواند نتیجه عوامل مختلف باشد که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم:

۱- عوامل ژنتیکی

سابقه خانوادگی یکی از عوامل مهم در بروز کولیت روده است. اگرچه هنوز محققان نتوانسته‌اند متوجه شوند که چگونه ژن‌ها در تغییرات پوشش داخلی روده بزرگ تاثیر می‌گذارند، اما شواهد عینی نشان می‌دهند، افرادی که یکی از بستگان درجه یک آن‌ها دچار بیماری التهابی روده است، بیشتر در معرض ابتلا به کولیت قرار دارند.

۲- عوامل محیطی

عوامل محیطی مانند استرس زیاد، رژیم غذایی پرچرب، آلودگی هوا، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی و سیگار کشیدن می‌توانند خطر ابتلا یا شدت بیماری کولیت را افزایش دهند.

۳- پاسخ ایمنی شدید بدن

سیستم ایمنی از سلول‌های بدن در برابر ویروس‌ها، باکتری‌ها، قارچ‌ها و عفونت‌ها مراقبت می‌کند. ورود این عوامل به بدن باعث می‌شود تا سیستم ایمنی به اشتباه به سلول‌های طبیعی روده بزرگ حمله کند و موجب التهاب و کولیت شود.

اگه اسهال و درد شکمی داری، بررسی کولیت رو به تعویق ننداز!

همین حالا از پزشک نوبت بگیر تا فوری معاینه بشی

دکتر گوارش خوب در تهران دکتر آنلاین معده

علائم کولیت روده

علائم کولیت روده بسته نوع و شدت بیماری می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد. شایع‌ترین نشانه‌ها شامل موارد زیر هستند:

• درد شکمی
• نفخ شکن
• احساس نیاز فوری به دفع مدفوع
• کاهش وزن غیر منتظره
• اسهال آبکی یا خونی
• وجود مخاط یا خون در مدفوع
• از دست دادن اشتها
• تب و لرز
• خستگی
• استفراغ

“While every person may experience diarrhea and abdominal cramps from time to time, if you have diarrhea that does not seem related to an infection, fever, or consumption of unsafe foods, it is best to speak with a doctor.”

اگرچه هر فردی ممکن است هر از گاهی اسهال و گرفتگی شکم را تجربه کند، اما اگر اسهالی دارید که به نظر نمی‌رسد مربوط به عفونت، تب یا مصرف غذاهای ناسالم باشد، بهتر است با پزشک صحبت کنید.
به نقل از سایت: healthline

کولیت روده چند نوع است؟

انواع اصلی کولیت روده بزرگ شامل موارد زیر هستند:

۱- کولیت اولسراتیو (Ulcerative Colitis)

کولیت اولسراتیو (UC) به عنوان بیماری التهابی روده طبقه‌بندی می‌شود. این بیماری مادام‌العمر است و در آن، لایه داخلی روده بزرگ دچار زخم و التهاب می‌شود. کولیت اولسراتیو معمولا در رکتوم بروز می‌کند و به روده بزرگ گسترش می‌یابد. این نوع کولیت، خود به ۳ دسته زیر تقسیم می‌شود:

• پروکتوسیگموئیدیت: رکتوم و قسمت پایینی روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد. علام آن معمولا شامل درد رکتوم، نیاز به دفع فوری مدفوع و خونریزی رکتوم هستند.
• کولیت اولسراتیو سمت چپ: التهاب از راست روده شروع می‌شود و در امتداد سمت چپ روده بزرگ ادامه می‌یابد. این نوع کولیت می‌تواند علائمی همچون کاهش وزن، کاهش اشتها، درد در سمت چپ شکم و اسهال خونی ایجاد کند.
• پانکولیت: کل روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد. از علائم آن می‌توان به کاهش وزن، کاهش اشتها، اسهال خونی و درد شکم اشاره کرد.

۲- کولیت کرون (Crohn’s Colitis)

کولیت کرون یکی از انواع مختلف بیماری کرون روده است که برخلاف سایر انواع این بیماری، فقط روده بزرگ را تحت تاثیر قرار می‌دهد. افراد مبتلا به کولیت کرون احتمال دارد دچار ضایعات پوستی و درد مفاصل شوند.

برخی از علائم رایج آن عبارت‌اند از:

• خونریزی رکتوم
• اسهال
• آبسه، فیستول و زخم در اطراف مقعد

۳- کولیت میکروسکوپی (Microscopic Colitis)

این نوع کولیت، نوعی التهاب خفیف است که تنها با بررسی نمونه بافت زیر میکروسکوپ تشخیص داده می‌شود. پزشکان معمولا کولیت میکروسکوپی را به ۲ دسته کولیت لنفوسیتی و کولیت کلاژنی تقسیم می‌کنند.

• کولیت لنفوسیتی: در این نوع، تعداد گلبول‌های سفید خون بیشتر از حد معمول است، اما بافت و پوشش روده بزرگ ضخامت استانداردی دارد.
• کولیت کلاژنی: این نوع کولیت زمانی رخ می‌دهد که پوشش روده بزرگ به دلیل تجمع کلاژن در زیر خارجی‌ترین لایه بافت، ضخیم‌تر از حد معمول می‌شود.

در حال حاضر، علت اصلی ابتلا به کولیت میکروسکوپی مشخص نیست. با این حال، پزشکان معتقدند برخی از افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند. افرادی که در معرض خطر بیشتری هستند، عبارت‌اند از:

• افراد سیگاری
• زنان
• افرادی با سابقه اختلال خودایمنی
• افراد بالای ۵۰ سال

همچنین افرادی که داروهای خاص همچون موارد زیر را مصرف می‎کنند، بیشتر در معرض ابتلا به کولیت میکروسکوپی هستند:

• مهارکننده‌های پمپ پروتون (PPI)
• مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRI)
• داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مانند آسپرین

از شایع‌ترین علائم کولیت میکروسکوپی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اسهال آبکی مزمن
• نفخ شکم
• درد شکم

۴- کولیت ایسکمیک (Ischemic Colitis)

کولیت ایسکمیک (IC) نوعی دیگر از کولیت روده است که به دلیل کاهش یا قطع ناگهانی جریان خون به روده بزرگ رخ می‌دهد. لخته‌های خون می‌توانند باعث انسداد ناگهانی شوند. گاهی تصلب شرایین یا تجمع رسوبات چربی در رگ‌های خونی که روده بزرگ را تغذیه می‌کنند، دلیل بازگشت IC هستند.

این نوع کولیت اغلب به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای همچون موارد زیر ایجاد می‌شود:

• واسکولیت (یک بیماری التهابی رگ‌های خونی)
• دیابت
• سرطان روده بزرگ
• کم‌آبی بدن
• از دست دادن خون
• نارسایی قلبی
• انسداد یا گرفتگی
• تروما یا آسیب

در برخی موارد نادر ممکن است این نوع کولیت روده به عنوان یک عارضه جانبی بعد از مصرف برخی داروها مانند فیبرات‌ها و داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs) بروز کند. افراد مبتلا به کولیت ایسکمیک معمولا گرفتگی شکم، درد و مدفوع خونی را تجربه می‌کند.

سایر علائم عبارت‌اند از:

• اسهال
• حالت تهوع
• استفراغ
• نفخ

۵- کولیت سودوممبرانوس (Pseudomembranous Colitis)

کولیت سودوممبرانوس (PC) که به آن کولیت روده کاذب غشایی هم می‌گویند، در اثر رشد بیش از حد باکتری کلستریدیوم دیفیسیل (C. diff) ایجاد می‌شود. این نوع باکتری معمولا در روده زندگی می‌کند و خطری ندارد؛ زیرا زیرا با وجود باکتری‌های خوب متعادل می‌شود. مصرف بی‌رویه برخی داروها، به‌ویژه آنتی‌بیوتیک‌ها ممکن است باکتری‌های سالم را از بین ببرند. این امر باعث رشد بیش از حد باکتری C. diff و آزاد شدن سمومی می‌شود که التهاب ایجاد می‌کنند.

از دیگر انواع کولیت روده می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• کولیت انحرافی
• کولیت آلرژیک نوزادان
• کولیت ناشی از پرتودرمانی
• کولیت شیمیایی
• کولیت لنفوسیتیک
• کولیت فولمینانت
• کولیت کلاژنی
• کولیت آتیپیک
• کولیت عفونی

اگر کنجکاو شده‌اید بدانید انواع بیماری های روده چیست، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.

“Infectious colitis often includes nausea and vomiting, while chronic conditions such as UC and Crohn’s disease may cause extraintestinal symptoms such as joint pain and skin rashes.”

کولیت عفونی اغلب شامل حالت تهوع و استفراغ است، در حالی که بیماری‌های مزمن مانند کولیت اولسراتیو و بیماری کرون ممکن است علائم خارج روده‌ای مانند درد مفاصل و بثورات پوستی ایجاد کنند.
به نقل از سایت: medicalnewstoday

کولیت روده در کودکان

کولیت روده در کودکان معمولا از نوع کولیت اولسراتیو است و به دلیل درگیری کل روده بزرگ، شدیدتر از بزرگسالان بروز می‌کند. با این حال، ممکن است کودکان به نوع دیگر بیماری التهابی روده یعنی بیماری کرون مبتلا شوند. این بیماری می‌تواند هر بخشی از دستگاه گوارش، از دهان تا مقعد را درگیر کند و معمولا التهاب عمیق‌تری نسبت به کولیت اولسراتیو ایجاد می‌کند. 

از علائم رایج کولیت اولسراتیو در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شکمی
• اسهال
• تب
• مدفوع خونی
• نیاز فوری به دفع مدفوع
• کاهش اشتها
• کاهش وزن بی‌دلیل
• خستگی مفرط

آیا کولیت روده خطرناک است؟

کولیت روده یکی از بیماری‌های التهابی روده بزرگ است که اگر به موقع تشخیص داده نشود و مورد درمان قرار نگیرد، می‌تواند عوارض خطرناکی ایجاد کند. شدت خطر این بیماری به نوع کولیت و میزان التهاب بستگی دارد. در موارد خفیف، ممکن است فقط ناراحتی‌های گوارشی مانند اسهال و درد شکمی را تجربه کنید، اما در موارد شدید یا درمان‌نشده امکان مشکلات جدی‌تر مانند کم‌خونی ناشی از خونریزی روده یا پارگی دیواره روده و حتی در طولانی‌مدت افزایش احتمال سرطان روده بزرگ وجود دارد. 

با این وجود بهتر است به جای نگران شدن، کوچکترین علائم را جدی بگیرید و برای بررسی دقیق‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. با تشخیص زودهنگام، مصرف منظم داروها زیر نظر پزشک، رعایت رژیم غذایی مناسب و کاهش استرس می‌توان به خوبی این بیماری را کنترل کرد و زندگی طبیعی داشت.

چه زمانی باید برای کولیت روده به پزشک مراجعه کنم؟

اگر علائم کولیت همچون موارد زیر را دارید، باید حتما به پزشک مراجعه کنید:

• وجود خون در مدفوع
• درد شکمی که تسکین پیدا نمی‌کند.
• اسهالی که قطع نمی‌شود.

روش تشخیص کولیت روده

تشخیص این بیماری از طریق علائم بالینی، معاینه فیزیکی و آزمایش‌های تخصصی انجام می‌شود. پزشک ابتدا از بیمار در مورد علائمی مانند اسهال، وجود خون در مدفوع، درد شکمی، کاهش وزن بی‌دلیل و سابقه خانوادگی بیماری التهابی روده سوال می‌پرسد و معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. سپس برای بررسی دقیق‌تر و تایید بیماری آزمایش‌های تخصصی تجویز می‌کند. این آزمایش‌ها را در جدول زیر معرفی می‌کنیم:

نوع آزمایش	توضیحات
آزمایش خون	برای بررسی علائم التهاب، کم‌خونی ناشی از خونریزی شدید و اختلالات تغذیه‌ای انجام می‌شود.
آزمایش مدفوع	به تشخیص خون مخفی در مدفوع، عفونت‌های باکتریایی یا ویروسی و نشانه‌های التهاب روده کمک می‌کند.
سی‌تی اسکن و MRI	در موارد خاصی برای بررسی وسعت التهاب و افتراق آن از سایر بیماری‌ها مانند کرون و عفونت روده‌ای انجام می‌شود.
کولونوسکوپی	برای مشاهده رکتوم و روده بزرگ انجام می‌شود.
سیگموئیدوسکوپی	برای بررسی رکتوم و قسمت پایینی روده بزرگ انجام می‌شود، همچنین پزشک می‌تواند از داخل روده بزرگ نمونه‌برداری بافتی (بیوپسی) انجام دهد.

برای درمان قطعی کولیت روده چه کار کنیم؟

کولیت روده درمان قطعی ندارد، اما می‌توان با راهکارهای مختلف به کاهش التهاب، کنترل علائم و پیشگیری از عود بیماری کمک کرد. در واقع، بهترین روش درمان بستگی به نوع کولیت و شدت آن دارد. گزینه‌های درمان معمولا شامل موارد زیر هستند:

۱- بهترین دارو برای کولیت روده

پزشک ممکن است داروهای مختلف همچون موارد زیر را تجویز کند:

• آنتی‌بیوتیک‌ها را برای درمان عفونت‌ها
• کورتیکواستروئیدها برای درمان التهاب
• تعدیل‌کننده‌های سیستم ایمنی برای جلوگیری از حمله سیستم ایمنی به سلول‌های روده
• داروهای بیولوژیکی (داخل وریدی یا زیر جلدی) مانند اینفلیکسیماب

همچنین ممکن است پزشک داروهایی همچون داروهای مسکن، داروهای ضد اسهال، داروهای ضد اسپاسم و مکمل‌ برای کمبودهای تغذیه‌ای تجویز کند. اگر پس از مصرف داروهای مسکن و ضد اسپاسم، همچنان درد شکمی دارید، بهتر با دکتر گوارش آنلاین در مورد دوز و نحوه مصرف آن‌ها مشورت کنید.

۲- درمان کولیت با تغییر سبک زندگی

پرهیز از خوردن غذاهای تحریک‌کننده مانند غذاهای چرب، ادویه‌دار و بسیار شیرین به کاهش علائم مرتبط با کولیت کمک می‌کند. همچنین بسیار مهم است که غذا را در حجم کم و تعداد وعده‌های بیشتر بخورید. مصرف آب به مقدار کافی، فعالیت بدنی منظم و مدیریت استرس در بهبود علائم کولیت روده موثر هستند.

۳- جراحی

زمانی که دارودرمانی و تغییر سبک زندگی موثر نباشند، پزشک گزینه جراحی را پیشنهاد می‌دهد. جراحی به متوقف کردن خونریزی، ترمیم پارگی روده یا رفع انسداد کمک می‌کند. در این روش که به آن کولکتومی می‌گویند، جراح بخشی یا کل روده بزرگ را برمی‌دارد.

برای کولیت روده چه بخوریم؟

غذاهایی که افراد مبتلا به کولیت روده می‌توانند مصرف کنند، شامل موارد زیر هستند:

• تخم مرغ
• گوشت مرغ
• سویا
• میوه‌های کم‌فیبر مانند موز، طالبی و خربزه
• سیب‌زمینی
• نان بدون گلوتن
• برنج سفید
• سبزیجات پخته
• پاستا بدون سبوس
• خیار
• کدو حلوایی
• مارچوبه

عوارض درمان نشدن کولیت روده چیست؟

درمان نکردن کولیت روده می‌تواند پیامدهای جدی و خطرناک برای سلامتی فرد به همراه داشته باشد؛ زیرا التهاب مزمن در روده بزرگ به مرور باعث آسیب بافتی و اختلال در عملکرد دستگاه گوارش می‌شود. مهم‌ترین عوارض شامل موارد زیر هستند:

• پارگی (سوراخ شدن) روده: در اثر التهاب شدید و آسیب بافتی، ممکن است دیواره روده سوراخ شود. در چنین وضعیتی این امکان وجود دارد که باکتری‌های روده بزرگ حفره شکمی یا جریان خون را آلوده کنند.
• مگاکولون سمی: التهاب شدید باعث تضعیف عضلات روده بزرگ و از کار افتادن آن‌ها می‌شود. در چنین شرایطی، غذا و گاز در روده بزرگ تجمع پیدا می‌کنند و باعث گشاد شدن یا کشیدگی بیش از حد آن می‌شوند.
• افزایش خطر سرطان روده بزرگ: التهاب طولانی‌مدت در روده بزرگ می‌تواند موجب تغییراتی در دیواره روده بزرگ شود و احتمال ابتلا به سرطان روده بزرگ را افزایش دهد.

روش‌های پیشگیری از کولیت روده

پیشگیری کامل از این بیماری همیشه ممکن نیست، با این حال ایجاد برخی تغییرات در سبک زندگی و رعایت عادات سالم همچون موارد زیر می‌توانند به جلوگیری از ابتلا به بیمار یا کاهش احتمال برگشت آن کمک کنند:

• داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل
• اجتناب از نوشیدن نوشیدنی‌های گازدار، کافئینی و الکلی
• سیگار نکشیدن
• نوشیدن آب به مقدار کافی
• خوردن غذا در وعده‌های کوچکتر و منظم
• اجتناب از مصرف غذاهای پرفیبر (بهتر است میوه و سبزیجات را به صورت پخته یا گریل‌شده مصرف کنید.)
• پرهیز از مصرف خودسرانه داروهای ضد اضطرابی غیر استروئیدی مثل ایبوپروفن
• مدیریت استرس از طریق روش‌های آرام‌سازی ذهن و بدن مانند یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق
• مراجعه دوره‌ای و منظم به پزشک متخصص در صورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به بیماری‌های التهابی روده

راهنمای مراجعه به پزشک

کولیت روده یک بیماری التهابی مزمن در روده بزرگ است که می‌تواند علائم آزاردهنده‌ای مانند اسهال، درد شکمی و خونریزی ایجاد کند. تشخیص به موقع و درمان مناسب به کنترل علائم این بیماری کمک می‌کنند و مانع از بروز عوارض جدی می‌شوند. این بیماری اگرچه ممکن است به طور قطعی درمان نشود، اما بسیاری از بیماران با رعایت رژیم غذایی سالم، مصرف منظم دارو زیر نظر پزشک و کاهش استرس می‌توانند زندگی باکیفیتی داشته باشند. 

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علل، علائم، انواع و روش درمان کولیت روده آشنا کردیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان همچون دکتر متخصص گوارش مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.

سوالات متداول

منابع: clevelandclinic | medicalnewstoday | healthline