محدوده شنوایی انسان در شرایط عادی چقدر است؟ بررسی ۰ تا ۱۰۰

محدوده شنوایی انسان بازه‌ای از فرکانس‌ است که گوش قادر به دریافت آن‌ها است. این بازه، به‌صورت مطلق برای همه افراد یکسان نیست و عواملی مانند سن، وضعیت سلامت گوش و میزان نویز محیط بر آن تاثیر می‌گذارند. به همین دلیل امکان دارد صدای مداوم و آرامی مانند تیک‌تاک ساعت به‌درستی شنیده نشود، در حالی که صدای افتادن سکه روی زمین کاملا قابل درک است. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده به این سوالات پاسخ می‌دهیم که آستانه شنوایی چیست و محدوده شنوایی انسان در شرایط عادی چقدر است.

آستانه شنوایی چیست؟

وقتی درباره صدا صحبت می‌کنیم، ۲ ویژگی اصلی شدت صدا و فرکانس صدا را داریم. این ۲ مفهوم با هم فرق دارند ولی برای درک آستانه شنوایی و محدوده شنوایی انسان باید به درستی مفهوم آن‌ها را بدانید.

۱. شدت صدا

شدت یعنی بلندی یا آرامی صدا. برای مثال اگر کسی در گوشتان پچ‌پچ کند، آن صدا آرام است و شدت پایینی دارد. در حالی که اگر یک موتور روشن شود یا یک نفر فریاد بزند، صدای آن شدت بیشتری دارد؛ یعنی بلندتر است. متخصصان شدت صدا را با واحدی به نام دسی‌بل اندازه‌گیری می‌کنند. صفر دسی‌بل (۰ dB) آستانه‌ای است که گوش انسان تازه می‌تواند صداها را بشنود؛ یعنی صدا خیلی خیلی آرام است. وقتی شدت صدا به ۱۲۰ یا ۱۳۰ دسی‌بل برسد، دیگر تحمل آن برای شما دردناک می‌شود. این صدا می‌تواند شنیدن صدای شلیک یا بلند شدن هواپیما از نزدیک باشد. بنابراین شدت صدا به شما می گوید که صدا چقدر آرام یا بلند است و با واحد دسی‌بل اندازه‌گیری می‌شود.

آستانه شنوایی (Hearing Threshold) کمترین شدت صدایی است که گوش انسان در شرایط معمولی می‌تواند بشنود. تصور کنید نیمه‌شب است؛ در اتاقی کاملا ساکت نشسته‌اید و تیک تاک ساعت را می‌شنوید. این صدا نزدیک آستانه شنوایی انسان است. در مثال ملموس دیگر می‌توان به شنیدن صدای وزوز پشه در محیط کاملا ساکت اشاره کرد که بیشتر ما تجربه آن را داریم.

آستانه شنوایی را فقط با شدت صدا می‌سنجیم، نه فرکانس، پس آستانه شنوایی عددی در واحد دسی‌بل است.

۲. فرکانس صدا

فرکانس صدا به زیر یا بم بودن صدا مربوط می‌شود. فرض کنید یک مرد مسن با صدای بم حرف می‌زند و بعد یک بچه با صدای نازک جواب می‌دهد. این تفاوت زیر و بمی صدا به‌ خاطر فرکانس است که با واحد هرتز (Hz) اندازه‌گیری می‌شود. فرکانس پایین مثل صدای طبل مربوط به صداهای بم است و فرکانس بالا مثل صدای سوت یا جیغ مربوط به صداهای زیر است. یک انسان معمولی صداهایی بین ۲۰ هرتز (خیلی بم) تا ۲۰٬۰۰۰ هرتز (خیلی زیر) را می‌تواند بشنود.

محدوده شنوایی یعنی بازه‌ صدایی که گوش انسان می‌تواند آن‌ را بشنود، هم از نظر زیر و بمی (فرکانس) و هم از نظر بلندی (شدت).

فرض کنید صدای خش‌خش برگ روی زمین را می‌شنوید. این صدا هم فرکانس دارد، مثلا ۲۵۰۰ هرتز، یعنی یک صدای نازک و هم شدت دارد، مثلا ۱۰ دسی‌بل، یعنی خیلی آرام است. اگه بتوانید این صدا را بشنوید، یعنی آستانه شنوایی خوبی دارید.

آستانه شنوایی انسان در چه فرکانسی مرجع است؟

در استانداردهای جهانی محدوده شنوایی انسان در شرایط عادی بین صفر تا ۲۵ دسی‌بل است؛ آستانه شنوایی انسان وزارت بهداشت ایران نیز همین محدوده است. چنانچه در طی تست ادیومتری (سنجش شنوایی) به صداهای بیش از ۲۵ دسی‌بل واکنش نشان ندهید به کم‌شنوایی مبتلا هستید.

مقایسه محدوده شنوایی انسان و حیوانات

تفاوت در محدوده شنوایی حیوانات و انسان‌ها به ساختار گوش و سیستم عصبی مربوط می‌شود. چون گوش هر موجودی دقیقا مثل یک رادیو تنظیم‌شده برای دریافت فرکانس‌های خاص است.؛ یعنی بدن‌شان طوری طراحی شده که فقط قسمت‌هایی از طیف صداها را دریافت و پردازش می‌کنند. داخل گوش، عضو مارپیچی وجود دارد به نام حلزون (cochlea) که پر از مایع و سلول‌های مویی خیلی ظریف است. صداهای مختلف موجب تحریک قسمت‌های مختلف این حلزون می‌شوند، طول حلزون و چگالی سلول‌های مویی تعیین می‌کنند که چه محدوده‌ای از صداها قابل شنیدن هستند. این یعنی ما نمی‌توانیم زیر ۲۰ هرتز را بشنویم به همین دلیل ارتعاشات زلزله که خیلی بم و لرزشی هستند را حس نمی‌کنیم.

این در حالی است که بسیاری از حیوانات می‌توانند صداهایی فراتر یا پایین‌تر از فرکانس محدوده شنوایی انسان را درک کنند. مثلا سگ‌ها صداهایی بین ۴۰ هرتز تا ۶۰۰۰۰ هرتز یا حتی کمی بیشتر را می‌شنوند و برای همین است که وقتی از سوت مخصوص سگ استفاده می‌کنید، خودتان چیزی نمی‌شنوید، اما سگ‌ واکنش نشان می‌دهد.

گربه‌ها هم شنوایی خیلی دقیقی دارند. آن‌ها می‌توانند حدود ۴۸ هرتز تا ۸۵٬۰۰۰ هرتز را بشنوند. به همین دلیل وقتی یک جانور ریز یا موش حرکت می‌کند، گربه متوجه می‌شود ولی ما نه.

موش‌ها هم می‌توانند صداهایی تا حدود ۹۰٬۰۰۰ یا حتی ۱۰۰٬۰۰۰ هرتز را بشنوند! این یعنی دنیا برای آن‌ها پر از صداهایی که برای ما قابل درک نیست.

خفاش‌ها رکورددار شنیدن صداهای زیر هستند. آن‌ها از ۲۰۰۰ هرتز تا حدود ۱۲۰٬۰۰۰ هرتز را می‌شنوند و مثل یک رادار عمل می‌کنند. به همین دلیل می‌توانند حشرات را در تاریکی پیدا کنند.

برعکس خفاش، فیل‌ها صداهای خیلی بم را بهتر می‌شنوند. آن‌ها می‌توانند صداهایی در حدود ۱۴ تا ۱۶ هرتز را هم بشنوند. فیل‌ها برای ارتباط از این امواج بم استفاده می‌کنند، مخصوصا از راه دور.

کدام بیماری‌های چگونه و چقدر محدوده شنوایی انسان را تحت تاثیر قرار می‌دهند؟

برخی بیماری‌های گوش هستند که می‌توانند به طور مستقیم یا غیرمستقیم روی محدوده شنوایی انسان تاثیرگذار باشند. از جمله آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

تومور گلوموس (Glomus Tumor)

این توده یک تومور خوش‌خیم است که اغلب در گوش میانی یا نزدیک جمجمه رشد می‌کند. به دلیل فشاری که ممکن است روی استخوانچه‌ها یا عصب‌های مجاور آن وارد کند، احتمال اختلال در قدرت شنوایی و کاهش آستانه شنوایی وجود دارد. در این حالت بیمار صداهایی با فرکانس خاص مثلا صداهای بم را ضعیف‌تر می‌شنود. تومور گلوموس می‌تواند باعث بروز علائمی مانند وزوز گوش، شنوایی نبض‌دار و احساس پر بودن گوش شود.

بیماری منیر (Meniere’s Disease)

در مراحل اولیه بیماری منیر احتمالا صداهای بم را کمتر می‌شنوید. مثلا ممکن است صدای حرف زدن کسی که صدای بمی دارد یا صدای یخچال را واضح نشنوید. اما به مرور زمان، اگر بیماری درمان نشود یا پیشرفت کند، کاهش شنوایی به صداهای دیگر هم می‌رسد. یعنی ممکن است کل بازه‌ شنوایی از ۲۰ هرتز تا ۲۰٬۰۰۰ هرتز را از دست بدهید و دیگر هیچ صدایی، نه بم و نه زیر، برایتان قابل شنیدن نیست یا بسیار ضعیف و مبهم است. اگر دقیقا بخواهیم بگوییم که چه چیزی باعث بیماری منیر میشود باید گفت در این بیماری مایع داخل گوش به نام اندولنف (Endolymph) دچار اختلال می‌شود و فشار در گوش افزایش می‌یابد.

سکته گوش (Sudden Sensorineural Hearing Loss)

منظور از سکته گوش از بین رفتن ناگهانی شنوایی (اغلب عصبی) در عرض ۳ روز است. دلیل آن ناشناخته است اما پزشکان معتقدند این بیماری احتمالا به دلیل اختلال جریان خون به حلزون گوش یا التهاب ویروسی اتفاق می‌افتد. سکته گوش منجر به از بین رفتن ناگهانی توان شنوایی در یک یا هر ۲ گوش و معمولا در تمام فرکانس‌ها می‌شود و به همین دلیل تاثیر قابل توجهی روی محدوده شنوایی دارد.

تومور نورواندوکرین (Neuroendocrine Tumor)

تومور نورواندوکرین بسیار نادر است و اغلب گوش میانی را درگیر می‌کند. با توجه به اینکه کدام قسمت گوش تحت تاثیر این بیماری قرار گرفته باشد، می‌تواند باعث کاهش شنوایی، وزوز یا درد شود.

پیرگوشی (Presbycusis)

بیماری پیر‌گوشی با افزایش سن بروز می‌‌کند و در طی آن بیمار به تدریج در شنیدن فرکانس‌های بالا یعنی صداهای زیر دچار مشکل می‌شود. به همین دلیل است که مادر و پدربزرگ‌ها صحبت‌های نوه‌شان را به خوبی درک نمی‌کنند.

نوروپاتی شنوایی (Auditory Neuropathy Spectrum Disorder)

در بیماری نوروپاتی شنوایی، گوش صدا را دریافت می‌کند ولی پیام صوتی به‌درستی به مغز منتقل نمی‌شود. شنیدن صدا بدون درک واضح گفتار از نشانه‌های آن است. ممکن است در نوروپاتی شنوایی فرکانس خاصی از بین نرود، ولی کیفیت شنوایی و درک گفتار پایین می‌آید.

کیست گوش

کیست گوش به هر نوع توده یا حفره غیرطبیعی پر از مایع یا سلول‌های مرده در یکی از بخش‌های گوش گفته می‌شود. رایج‌ترین نوع کیست که به شنوایی آسیب می‌زند، کیست کلستئاتوم (Cholesteatoma) در گوش میانی است. این کیست با ایجاد فشار روی استخوانچه‌های گوش می‌تواند شنوایی رسانشی (Conductive) را کاهش دهد.

گرفتگی یا انسداد شیپور استاش

شیپور استاش (Eustachian Tube) یک مجرای باریک و انعطاف‌پذیر است که از گوش میانی (پشت پرده گوش) شروع می‌شود و تا تا قسمت بالای گلو و پشت بینی ادامه پیدا می‌کند، یعنی درست تا پشت حلق. مهم‌ترین وظیفه آن تنظیم فشار هوا در گوش میانی است. حساسیت، سرماخوردگی، عفونت یا تورم می‌توانند باعث بسته یا مسدود شدن شیپور استاش شوند. در این حالت فشار داخل گوش بالا یا پایین می‌رود و درست در همین لحظه است که احساس کیپی گوش یا پری گوش پیدا می‌کنید. وقتی شیپور استاش بسته باشد شنوایی رسانشی مختل می‌شود و احساس می‌کنید صداها رو از زیر آب می‌شنوید.

رفع انسداد یا گرفتگی شیپور استاش به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود؛ ممکن است تنها به یک عطسه یا خمیازه نیاز داشته باشید یا مجبور شوید از روش‌های پزشکی برای پاکسازی شیپور استاش استفاده کنید که می‌تواند شامل روش‌هایی مانند مصرف داروهای ضداحتقان‌ و آنتی‌هیستامین‌ها باشد.

نوروم آکوستیک (Vestibular Schwannoma یا Acoustic Neuroma)

نوروم آکوستیک نوعی تومور خوش‌خیم است که روی عصب شنوایی- تعادلی یا همان عصب دهلیزی-حلزونی رشد می‌کند. از رایج‌ترین علائم نوروم آکوستیک می‌توان به کاهش شنوایی تدریجی در یک گوش، وزوز و نداشتن تعادل اشاره کرد. این بیماری می‌تواند به تدریج بخشی از محدوده شنوایی انسان را مخصوصا در فرکانس‌های بالا از بین ببرد. درمان دیرهنگام نیز روی کل توانایی شنوایی تاثیر‌گذار است.

سرطان گوش

سرطان گوش بسیار نادر است و می‌تواند بخش‌هایی مانند گوش خارجی، میانی یا داخلی را درگیر کند. اگر سرطان به استخوانچه‌ها یا عصب شنوایی برسد، باعث کاهش شنوایی رسانشی یا عصبی می‌شود. در این شرایط ممکن است بیمار فقط صداهای بلند را بشنود و در تشخیص فرکانس‌های خاص با مشکل مواجه می‌شود.

آیا سینوس جلوی گوش روی محدوده شنوایی تاثیر دارد؟

سینوس جلوی گوش یک ناهنجاری مادرزادی کوچک در جلوی گوش است و معمولا تاثیر مستقیمی بر شنوایی ندارد، مگر اینکه گوش دچار عفونت یا آبسه شود.

محدوده شنوایی انسان در چند خط

محدوده شنوایی انسان بازه‌ای خاص از صداها است که هم به فرکانس و هم به شدت صدا مربوط می‌شود. آن‌چه ما به عنوان صدا می‌شنویم، تنها بخش کوچکی از امواج صوتی موجود در محیط است. به همین دلیل است که صداهای یکنواخت و آرام مانند وزش باد ممکن است از نظر ما پنهان بمانند، در حالی که یک صدای ناگهانی و تیز مثل افتادن سکه، فورا درک می‌شود. محدوده شنوایی در شنوایی‌شناسی، نورولوژی، روان‌پزشکی و پزشکی عمومی کاربرد دارد. اهمیت آن زمانی دوچندان می‌شود که بدانیم افت‌های جزیی در فرکانس‌های خاص می‌توانند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای مانند منیر یا نوروپاتی شنوایی باشند.

می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.

سوالات رایج

منبع: betterhearing |‌ decibelpro