شنیدن یکی از مهم‌ترین حواس پنج‌گانه انسان است که نقش مهمی در ارتباطات اجتماعی، یادگیری، ایمنی و کیفیت زندگی دارد. بسیاری از افراد با افزایش سن دچار کاهش شنوایی تدریجی می‌شوند که در اصطلاح پزشکی به آن پیرگوشی یا Presbycusis گفته میشود. این مشکل یک نوع اختلال پیش‌رونده است که معمولا به آرامی آغاز و پس از مدتی شدیدتر میشود. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده می‌توانید با علائم و همچنین روش‌های پیشگیری و درمان پیرگوشی به طور کامل آشنا شوید.
فهرست محتوا
پیرگوشی چیست؟
پیرگوشی یا کم‌شنوایی مرتبط با سن، به کاهش تدریجی قدرت شنوایی ناشی از روند پیری گفته میشود. این مشکل معمولا هر دو گوش را به طور هم‌زمان و یکسان تحت تاثیر قرار می‌دهد و ممکن است در ابتدا فرد متوجه علائم آن نشود. در مراحل اولیه، بیمار ممکن است تنها در شنیدن صداهایی با فرکانس بالا مثل صدای زنان یا کودکان دچار مشکل شود یا در محیط‌های شلوغ گفت‌وگوها را به درستی نشنود.
این اختلال برخلاف سایر بیماری‌های گوش، بدون درد و بدون علامت التهابی است و معمولا به صورت تدریجی پیشرفت می‌کند. در برخی از موارد، افراد حتی تا زمانی که شنوایی به‌شدت کاهش پیدا نکند، متوجه آن نمی‌شوند.
علائم پیرگوشی در سالمندان چیست؟
هر چند پیرگوشی ممکن است ابتدا بدون علامت باشد، اما با گذشت زمان، علائم مشخصی در سالمندان ظاهر میشود. توجه به این علائم در تشخیص و درمان به‌موقع بسیار موثر است.
به خاطر داشته باشید که علائم پیرگوشی ممکن است با سایر بیماری‌های گوش مانند سکته گوش یا بیماری منیر اشتباه گرفته شود. بنابراین تشخیص دقیق این عارضه تنها باید به وسیله توسط پزشک متخصص انجام شود. اگر نمی‌دانید چه چیزی باعث بیماری منیر میشود، می‌توانید روی لینک این مقاله کلیک کنید. در ادامه این بخش به برخی از شایع‌ترین نشانه‌های پیرگوشی اشاره شده است.
- کاهش قدرت شنوایی به ویژه مشکل در شنیدن صداهایی با فرکانس بالا
- ناتوانی در درک گفتار به خصوص در مکان‌های پرسر‌و‌صدا
- زیاد کردن صدای تلویزیون یا رادیو برای درک بهتر صدا
- درخواست مکرر از دیگران برای تکرار صحبت‌ها
- شنیدن نادرست برخی واژه‌ها یا جملات
- بلند به نظر رسیدن برخی صداهای خاص
- احساس زنگ زدن یا وزوز در گوش
بیشتر بدانید: سرطان گوش
برای جلوگیری از پیر گوشی چه باید کرد؟
به طور کلی جلوگیری از پیرگوشی به‌طور کامل امکان‌پذیر نیست، اما با رعایت برخی اصول ساده می‌توان بروز آن را به تاخیر انداخت یا شدت این عارضه را کاهش داد. در ادامه این بخش به مهم‌ترین روش‌های پیشگیری از پیرگوشی اشاره شده است.
- پرهیز از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
- استفاده از محافظ گوش در مکان‌های پر سر‌و‌صدا، مانند کارگاه‌های صنعتی یا کنسرت‌ها
- تنظیم صدای لوازم دیجیتال
- جلوگیری از استفاده از هدفون با صدای بلند برای مدت طولانی
- مصرف غذاهای حاوی آنتی‌اکسیدان، ویتامین‌های گروه B، و امگا۳
- کنترل بیماری‌های زمینه‌ای مانند دیابت، فشارخون بالا و کلسترول برای جلوگیری از آسیب به عروق خونی گوش
- ترک سیگار و الکل
- معاینه منظم گوش برای بررسی سلامت سیستم شنوایی به خصوص در سنین بالا
علت پیرگوشی چیست؟
علت اصلی پیرگوشی، تخریب سلول‌های مویی داخل حلزون گوش (کُخله) در اثر افزایش سن است. این سلول‌ها مسئول تبدیل ارتعاشات صوتی به سیگنال‌های عصبی هستند. با افزایش سن، جریان خون گوش داخلی کاهش پیدا می‌کند و این سلول‌ها آسیب می‌بینند. در برخی موارد خاص نیز این اختلال با تومورهایی مانند نوروم آکوستیک همراه است که نیاز به بررسی تخصصی دارد. در ادامه این بخش به مهم‌ترین عامل موثر بر ایجاد این عارضه اشاره شده است.
- عوامل ژنتیکی
- بیماری‌های عروقی
- تجمع جرم یا انسداد مجرای گوش
- آسیب به اعصاب شنوایی
- بیماری‌های عفونی و التهابی مزمن
- تغییرات ساختاری در شیپور استاش
- مصرف داروهای خاص
علت پیرگوشی در جوانی چیست؟
برخلاف تصور رایج پیرگوشی در جوانی و در سن کم نیز اتفاق می‌افتد. این پدیده که به آن پیرگوشی زودرس گفته میشود، می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد. شناسایی زودهنگام و درمان سریع این مشکل می‌تواند از پیشرفت این عارضه جلوگیری کند. در ادامه این بخش به دلایل ابتلا به پیرگوشی در جوانی اشاره شده است.
- استفاده طولانی‌مدت از هدفون با صدای زیاد
- قرار گرفتن در معرض صداهای پرقدرت (مانند کنسرت‌ها و کارخانه‌ها)
- بیماری‌های مادرزادی یا ژنتیکی
- مصرف برخی داروها مثل آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای شیمی‌درمانی
- ضربه به سر یا گوش
- وجود اختلالات نورولوژیکی مانند اختلال طیف نوروپاتی شنوایی
پیرگوشی از چه سنی شروع میشود؟
پیرگوشی معمولا از دهه ششم زندگی (۵۰ تا ۶۰ سالگی) آغاز میشود، اما برخی افراد نیز ممکن است علائم این بیماری را زودتر تجربه کنند. به طور کلی این موضوع به عوامل ژنتیکی، سبک زندگی و وجود بیماری‌های زمینه‌ای بستگی دارد. به طور میانگین، ۳۰ تا ۴۰ درصد افراد بالای ۶۵ سال و بیش از ۸۰ درصد افراد بالای ۸۰ سال به درجاتی از کاهش شنوایی مبتلا می‌شوند.
انواع پیرگوشی
پیرگوشی بر اساس علت و محل آسیب‌دیدگی به سه نوع اصلی تقسیم میشود. در ادامه این بخش به مهم‌ترین انواع این عارضه اشاره شده است.
۱- پیرگوشی حسی (Sensory)
این نوع پیرگوشی شایع‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نوع این عارضه است که به دلیل آسیب به سلول‌های مویی گوش داخلی ایجاد میشود.
۲- پیرگوشی عصبی (Neural)
این عارضه در اثر تخریب عصب شنوایی گوش ایجاد میشود و درک گفتار را به شدت برای فرد مشکل می‌کند.
۳- پیرگوشی مرکزی (Central)
این عارضه در اثر آسیب به نواحی شنوایی مغز، مانند قشر تمپورال ایجاد میشود و اختلالاتی جدی در تفسیر صداها برای سالمندان ایجاد می‌کند.
روش‌های درمان پیرگوشی
بهتر است بدانید که درمان قطعی پیرگوشی با دانش امروزی ممکن نیست و برای درمان این عارضه تنها از روش‌هایی برای بهبود قدرت شنوایی فرد استفاده میشود. در ادامه این بخش به موثرترین روش‌های درمان این عارضه اشاره شده است.
بیشتر بدانید: محدوده شنوایی انسان
استفاده از سمعک برای پیرگوشی
استفاده از سمعک با تنظیم فرکانس‌های مختلف صدا، به بهبود شنوایی این افراد کمک می‌کند و یکی از بهترین روش‌های درمان این عارضه محسوب میشود.
کاشت حلزون شنوایی
در برخی افراد استفاده از سمعک برای بهبود شنوایی موثر نیست. در این شرایط پزشک از کاشت حلزون شنوایی برای بهبود شرایط استفاده می‌کند.
بیشتر بدانید: اگزوستوز گوش
تمرینات توان‌بخشی شنوایی
در بسیاری از مواقع برای تقویت درک گفتار از روش توان‌بخشی شنوایی برای بیماران مبتلا به این عارضه استفاده میشود
جراحی
در برخی موارد خاص ممکن است پزشک متخصص برای درمان علل زمینه‌ای کم شنوایی مثل تومور و عفونت گوش، از روش جراحی برای درمان استفاده کند.
بیشتر بدانید: نشت مایع مغزی نخاعی (CFS)
درمان پیرگوشی با طب سنتی
پیرگوشی طب سنتی یکی از حوزه‌هایی است که در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه قرار گرفته است. در طب سنتی برای درمان این عارضه از روش‌های مختلف تقویت سیستم عصبی و کاهش التهاب گوش استفاده میشود. توجه داشته باشید که درمان‌های طب سنتی باید با مشورت متخصص طب سنتی و پس از بررسی دقیق انجام شود. در ادامه به برخی از روش‌های درمان پیرگوشی در طب سنتی اشاره شده است.
- استفاده از روغن بادام تلخ گرم شده در داخل گوش به عنوان ضدالتهاب طبیعی
- مصرف دمنوش‌های مقوی اعصاب مانند گل گاوزبان، سنبل‌الطیب و بادرنجبویه
- حجامت ناحیه پشت گوش در موارد خاص
- استفاده از غذاهای خون‌ساز و مغذی مانند مغز بادام، زرده تخم‌مرغ، و شیره انگور
- تصویر فرد مسنی که در حال ریختن روغن در گوش است.
- استفاده از روغن بادام تلخ به کاهش التهاب گوش و بهبود شنوایی در برخی افراد کمک می‌کند.
سخن نهایی
پیرگوشی یکی از شایع‌ترین اختلالات دوران سالمندی است که در کنار تاثیر بر کیفیت شنوایی بر جنبه‌های روانی و اجتماعی زندگی نیز تاثیر می‌گذارد. تشخیص زودهنگام این عارضه در کنار آشنایی با روش‌های پیشگیری و درمان موثر می‌تواند زندگی فرد را به شکل قابل‌توجهی بهبود ببخشد. اگر در مورد پیرگوشی و روش‌های درمان آن سوال دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
اگر چه درمان قطعی پیرگوشی هنوز ممکن نیست، اما روش‌هایی مانند سمعک، کاشت حلزون، و توان‌بخشی شنوایی می‌توانند کمک زیادی به بیماران کنند.
زمانی که علائم این عارضه در سنین پایین (زیر ۴۵ سال) مشاهده شوند، یعنی فرد به پیرگوشی زودرس مبتلا شده است.
بیشتر افراد در سنین بالا به درجاتی از کاهش شنوایی مبتلا می‌شوند، اما میزان و شدت آن به عوامل مختلفی از جمله ژنتیک، سبک زندگی و سلامت عمومی بستگی دارد.
پرهیز از قرار گرفتن در معرض صداهای بلند و رعایت مراقبت‌های عمومی از سلامت گوش می‌تواند تا حد زیادی خطر ابتلا به این عارضه را کاهش دهد. استفاده از روغن‌های گیاهی نیز ممکن است تا حدی در جلوگیری از بروز این مشکل موثر باشد.
به طور کلی هیچ داروی تایید شده‌ای برای درمان این عارضه وجود ندارد، اما مصرف برخی از داروها ممکن است با تاثیر بر بیماری‌های زمینه‌ای به بهبود شنوایی فرد کمک کند.
منابع: nidcd، bayaudiology، hopkinsmedicine، urmc.rochester، clevelandclinic
