رفتار هیستریک (Hysterical behavior) اغلب با خنده‌های غیرمعمول و خارج از کنترل در فرد شناخته می‌شود. این افراد اغلب علائم فیزیکی را تجربه می‌کنند که علت روانی دارد.
اصطلاح رفتار هیستریک در گذشته طیفی از علائم اختلال روانشناختی را توصیف می‌کرد. اما امروزه این اصطلاح منسوخ شده است. زیرا متخصصان بر این باورند بیش از آن‌که نشان دهنده اختلالات گروه شخصیت باشد نوعی برچسب به‌شمار می‌آید و در عین حال نمی‌تواند درک درستی از سلامت روان فرد به ما بدهد.
با این وجود افراد زیادی هنوز از اصطلاح رفتار هیستریک استفاده می‌کنند. از همین‌رو در این مقاله از مجله درمانکده ضمن تعریف مفهوم اختلال هیستری شما را با علائم، علت و روش درمان آن آشنا می‌کنیم. همراه ما باشید.
فهرست محتوا:
رفتار هیستریکی چیست؟
هیستریک (Hysterical) اصطلاحی است که اغلب برای توصیف رفتارهای غیرمعقول با بار عاطفی استفاده می‌شود و بیش از حد یا خارج از کنترل خواهد بود. درواقع وقتی کسی به گونه‌ای پاسخ دهد که نسبت به موقعیت احساسی نامتناسب به‌نظر برسد، اغلب به‌عنوان رفتار هیستریک (Hysterical behavior) شناخته می‌شود.
در گذشته اعتقاد بر این بود که منشا رفتار هیستریکی بیماری هیسترون به معنی حرکت رحم است. از همین‌رو آن را یک بیماری زنانه می‌دانستند و پایه بیماری‌های روانپزشکی قرار می‌دادند. اما مطالعات اخیر نشان داده امروزه با بهبود استانداردهای اجتماعی و اقتصادی این رفتار کاهش قابل توجهی پیدا کرده یا در صورت بروز با سایر بیماری‌های زمینه‌ای سلامت روان مانند اضطراب و افسردگی مرتبط است.
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانپزشک مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت چیست؟
خوب است بدانید رفتار هیستریک اغلب به‌دلیل بروز رفتار غیرارادی نامتناسب با موقعیت باعث شرمندگی و خجالت‌زدگی افراد می‌شود. شما می‌توانید به‌راحتی مشاوره تلفنی با دکتر روانشناس درمانکده برای دریافت راهنمایی بیشتر داشته باشید. همچنین درمانکده امکان رزرو آنلاین نوبت جهت مراجعه حضوری نزد بهترین روانپزشکان را برای شما فراهم کرده است.
انواع هیستری
رفتار هیستریک به‌طور کلی به 2 دسته تقسیم می‌شود:
- اختلال هیستریک اولیه: به دلیل اختلال شخصیت اساسی ایجاد می‌شود.
- اختلال هیستریک ثانویه: ناشی از اختلالات روانی زمینه‌ای مانند اضطراب و افسردگی است.
علائم رفتار هیستریک را بشناسید!
یک فرد مبتلا به اختلال هیستری می‌تواند طیف گسترده‌ای از علائم فیزیکی را به‌دلیل اختلالات زمینه‌ای مانند اضطراب و استرس تجربه کند. علائم فرد هیستریک شامل موارد زیر است:
اختلالات حسی
افراد در این حالت دچار حساسیت مفرط، از دست دادن کامل با بخشی از حس خود می‌شوند. در موارد دیگر ممکن است هیستری باعث آسیب رساندن به سایر اندام‌های حسی مانند کوری، کاهش شنوایی و از دست دادن چشایی یا بویایی شود.
اختلالات حرکتی
این نشانه‌ها شامل فلج کامل، تشنج یا لرزش هستند. در صورت حاد بودن رفتار هیستریک فرد می‌تواند دچار سکسه، استفراغ، گریه، خنده هیستریکی یا از دست دادن موقت تکلم شود. این در حالی است که هنگام معاینه‌های عصبی محل آسیب دیده، فرد به فعالیت الکتریکی واکنش طبیعی نشان می‌دهد.
اختلالات روانی
این علائم همان واکنش‌های تجزیه‌ای هستند که به‌عنوان حمله هیستریک شناخته می‌شوند. اغلب افراد دچار فراموشی موقت خواهند شد و در خواب راه می‌روند. برخی از آن‌ها برای مدت کوتاهی دچار اختلال چند شخصیتی می‌شوند.
رفتار هیستریک جمعی چه ویژگی دارد؟
اختلال هیستری دسته جمعی شیوع رفتارهای غیرعادی در میان گروه بزرگی از مردم مشترک در یک شهر یا کشور است. افراد مبتلا به رفتار هیستریک به صورت دسته جمعی بیماری زمینه‌ای ندارند اما از محرک یا الگوی رفتاری مشابهی برخوردارند.
به‌عنوان مثال حادثه سراسری اروپا در قرون وسطی که باعث رقص بدون توقف گروهی از مردم شد تا سرانجام از خستگی به زمین افتادند. این رفتار نوعی سرایت اجتماعی هم شناخته می‌شود، زیرا افراد می‌توانند از یکدیگر تاثیر بگیرند.
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت نمایشی چیست؟
خنده هیستریک چیست؟
زمانی‌که فرد در موقعیت استرس‌زا یا بر اثر ترس و هیجان شدید به صورت ناآگاهانه می‌خندد به آن خنده هیستریک یا عصبی می‌گویند. این نوع خنده نمونه‌ای از رفتار خارج از کنترل فرد است که به‌دلیل بار عاطفی شدید بروز پیدا می‌کند.
افراد معمولا بر خنده خود کنترلی ندارند و به صورت غیرعمدی این رفتار را انجام می‌دهند. آن‌ها اغلب در موقعیت حساسی می‌خندند که برای دیگران خنده‌دار نیست، از همین‌رو خجالت زده می‌شوند.
علت بروز رفتار هیستریک
دلایلی مختلفی برای ایجاد این اختلال در نظر می‌گیرند. در گذشته اعتقاد بر این بود که رفتار هیستریکی در اثر حرکات رحم در زنان ایجاد می‌شود، اما مطالعات اخیر گزارش داده‌اند که اختلالات تجزیه‌ای می‌توانند در نتیجه ضربه جسمی، عاطفی یا جنسی بروز پیدا کنند که در طول سال‌های رشد کودک رخ داده است. همچنین می‌تواند در نتیجه سوء استفاده در دوران کودکی یا بی‌توجهی والدین ایجاد شود.
حمله هیستریک چیست؟
این حالت در روانشناسی به وضعیتی گفته می‌شود که فرد تجربه‌های ناگهانی و شدید اضطراب، نگرانی، ترس یا عصبانیت دارد. این حملات به شکل‌های متنوعی بروز پیدا می‌کنند که معمولا با علائم جسمی و عاطفی شدید ناسازگار با محیط همراه هستند.
علائم حمله هیستریک عبارتند از:
- سرگیجه
- لرزش بدن
- تپش قلب
- تنگی نفس
- تعریق شدید
- تهوع و استفراغ
- درد قفسه سینه
- احساس سردرگمی
- بیش از حد سردی یا گرمی
- ترس از مرگ یا فراموش شدن
- تغییر در الگوی خواب و خوراک
این حمله معمولا به صورت ناگهانی و بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد. افراد اغلب مدت زمان کوتاهی (حدود چند دقیقه) دچار آن می‌شوند. برخی افراد تا چندین ساعت علائم حمله هیستریک مانند اضطراب شدید را همچنان احساس می‌کنند.
بیشتر بدانید: موتیسم چیست؟
روش تشخیص اختلال هیستری
فرد مبتلا به این نوع اختلال باید مجموعه‌ای علائم که به رفتار هیستریک نسبت داده می‌شود را برای مدت حداقل 2 ماه تجربه کند.
آن‌ها عبارتند از:
- اختلال تبدیلی/Conversion disorder (اختلال علائم عصبی عملکردی)
- اختلال اضطراب بیماری/Illness anxiety disorder (ترس از بیماری بدون علائم خاصی)
- فراموشی تجزیه‌ای/Dissociative amnesia (فراموشی اطلاعات شخصی و برخی رویدادها)
- اختلال ساختگی/Factitious disorder (وانمود کردن فرد به بیماری و مدارک پزشکی جعلی)
- فوگ تجزیه‌ای/Dissociative fugue (فراموشی اطلاعات شخصی با تغییر مکان فیزیکی و ایجاد هویت جدید)
- اختلالات هویت تجزیه‌ای/Dissociative identity disorder (داشتن دو یا چند شخصیت متمایز از یکدیگر)
در حال حاضر هیچ آزمایش تشخیصی قابل توجهی برای تایید تشخیص این اختلال در دسترس نیست، اما اگر فرد علائم رفتار هیستریک را نشان دهد، معمولا روانپزشکان این اختلال را تایید می‌کنند. از آن جایی‌که افراد هیستریک ممکن است پرخاشگر شوند و گاهی اوقات می‌توانند برای خود و اطرافیانشان مضر باشند، با مشاهده چنین رفتارهایی حتما از متخصص سلامت روان کمک بگیرید.
دکتر روانشناس آنلاین درمانکده می‌تواند به شما در تشخیص رفتار هیستریک کمک کند.
درمان هیستریک چگونه است؟
درمان این رفتار با هدف کنترل علائم و نوسانات خلقی انجام می‌شود و شامل انواع روش‌های روان درمانی است. رویکردهای رایج عبارتند از:
- درمان شناختی-رفتاری (CBT)
- رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)
- حساسیت‌زدایی و پردازش مجدد حرکات چشم (EMDR)
- درمان مبتنی بر ذهن آگاهی
گاهی اوقات می‌توان از درمان دارویی برای کنترل علائم جسمی این اختلال استفاده کرد. برخی از داروهای رایج مورد استفاده در درمان هیستریک عبارتند از:
- آمی‌تریپتیلین (Amitriptyline)
- مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
بیشتر بدانید: اختلال شخصیت اجتنابی چیست؟
روش پیشگیری از رفتار هیستریک
آن‌ها عبارتند از:
- تمرین ذهن آگاهی با تمرکز بر روی زمان حال به جای دیروز یا فردا
- تمرینات تنفسی یا انجام دم و بازدم صحیح جهت کنترل اضطراب
- برنامه خواب و استراحت کافی بدن برای مقابله با احساسات درونی و مشکلات بیرونی
- نوشتن احساسات بر روی کاغذ به شکل منابع استرس با رنگ سیاه و سپس پاره کردن کاغذ
- انجام فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی یا دوچرخه‌سواری برای تقویت سلامت روان و ارتقا سلامت جسم
نتیجه رفتار هیستریک
این رفتار به واکنش غیرمعقول و نامناسب فرد در موقعیت‌های حساس، استرس‌زا، ترسناک و عصبانیت گفته می‌شود. یکی از اشکال شناخته شده رفتار هیستری، حمله و خنده‌های هیستریک هستند که بیشتر در زنان بروز پیدا می‌کند.
شما تاکنون فرد مبتلا به رفتار هیستریک را از نزدیک دیده‌اید یا خودتان دچار خنده هیستریک شده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در این مقاله از مجله درمانکده به اشتراک بگذارید.
سوالات متداول
نشانه‌های شایع و اصلی شامل اضطراب، تنگی نفس، بی‌خوابی، فراموشی، فلج موقت، غش کردن و اسپاسم‌ها می‌شوند.
جیغ زدن هیستریکی که در کودکان شایع است و خنده‌های بلند هیستریکی که بیشتر در زنان بروز پیدا می‌کند.
تجربه نوعی تروما شامل قرار گرفتن در معرض سوء استفاده جنسی، فیزیکی یا احساسی مخصوصا در دوران کودکی را می‌توان دلیل اصلی این نوع رفتار دانست.
بهترین روش برخورد این است که از بلند صحبت کردن یا فریاد زدن اجتناب کنید. لحن شما باید آرام و یکنواخت باشد. به جای اینک‌ه بگویید «نفس بکش» خودتان در کنار آن‌ها به آرامی نفس بکشید. اگر متوجه شدید به تنگی نفس دچار شده فرآیند دم و بازدم را با او تکرار کنید.
منبع: icliniq | verywellmind
