تعریف سلامت عقل شاید موضوعی بسیار تخصصی باشد و نشود خیلی کامل در این مقاله در مورد آن توضیح داد. ولی اصلا نباید از آن غافل شویم و این موضوع را خیلی پیش و پا افتاده در نظر بگیریم. به روش‌های گوناگونی می‌توان سلامت عقل را تشخیص داد. بسیاری از افراد دوست دارند که این مورد را به دست افراد کاردان و روانپزشکان بسپارند؛ برخی دیگر هم دوست دارند به واسطه مطالعه متون علمی معاینه سلامت عقل‌شان را خودشان در خانه انجام دهند. امروز در این مقاله از مجله درمانکده قصد داریم تا خیلی کامل در مورد معاینه سلامت عقل توسط خودتان بگوییم و با هم بررسی کنیم که چطور در خانه متوجه سلامت عقل‌مان شویم.
چنانچه دوست داشته باشید خیلی تخصصی‌تر این موضوع را در مورد خودتان بررسی کنید، می‌توانید از متخصصان روانپزشک در مجموعه بزرگ درمانکده کمک بگیرید تا در این مورد از خودتان مطمئن شوید.
بیشتر بدانید: راه کارهای برگشت به دوران تحصیل ویژه افراد دارای اختلالات روانی
سلامت عقل چیست؟
همان‌طور که در ابتدای مقاله گفته شد، شاید تعریف اینکه سلامت عقل چیست و چطور می‌توان مطمئن شد که در سلامت کامل عقلانی هستید یا نه کمی تخصصی باشد. ولی اگر بخواهیم خیلی کلی در مورد سلامت عقل بگوییم؛ این طور باید گفت که سلامت عقل و عدم سلامت عقل هر شخص نسبت به عمق بیماری‌اش، تعریف خاص خود را دارد. به طور کلی سلامت عقل به معنای داشتن یک خط مشی فردی که شخص را از تکرار مکررات، رفتار، گفتار و افکار بی‌عقلانه باز نگاه دارد و او را سمت بهبود بخشیدن به اوضاع راهنمایی کند.
همین مورد باعث خواهد شد که زندگی آن شخص دیگر تحت تاثیر بیماری‌اش کنترل نشود و او به درجه‌ای برسد که این امکان را داشته باشد که با روشن‌بینی و داشتن حس تناسب و تعادل، به خوبی از پس تصمیم گیری‌ها بربیاید و بر نوع رفتار و اعمال خود حق انتخاب داشته باشد.
بیشتر بدانید: چه زمانی به یک روانشناس نیاز داریم؟
بیشتر بدانید: تاثیر مواد مخدر در بیماران روانی مورد واکاوی قرار گرفت
چطور می‌توان در خانه متوجه سلامت عقل‌مان شویم؟
به دلایل بسیار زیادی افراد ممکن است در زندگی شخصی خود دچار بحران‌های زیادی شوند. عواملی مثل ترس از تنهایی، ناامیدی، اندوه، شنیدن اخبار بد و بسیاری موارد این‌چنینی ممکن است آنها را دچار تزلزل کند.
خبر خوب اینکه شما خیلی راحت می‌توانید خودتان را معاینه کنید و از صحت عقلانی خود مطمئن شوید. در ادامه 5 پرسش بسیار مهم که هر روز باید از خودتان بپرسید را به شما خواهیم گفت. توجه داشته باشید که در پاسخ به این سوالات باید با خودتان صادق باشید و خیلی واضح خط مشی خود را مشخص کنید.
بیشتر بدانید: 11 سوال و جواب در مورد روانشناسی مثبت
1) امروز من چه حسی دارم؟ برای رسیدن به سلامت عقل
جواب این سوال بسیار واضح و روشن است. ولی تا به حال چند بار شده که این سوال را خودتان بپرسید؟ اینکه امروز چطور هستید و چه احساسی دارید؟ برای این تست ساده اول این سوال را از خودتان بپرسید و سپس کمی مکث کنید و به جواب این سوال به خوبی فکر کنید.
بسیار ساده است. برای گرفتن این سوال و معاینه سلامت عقل و روان خود، قبل از هر چیزی باید احساسات‌تان را ارزیابی کنید. با پرسیدن این سوال از خود آیا متوجه احساس استرس، اضطراب، نگرانی، غم و اندوه یا سایر احساسات چالش برانگیز همانند این موارد می‌کنید؟
برای جواب به این سوال ساده یک نمره از 1 تا 10 در نظر بگیرید. هر روز این سوال را از خود بپرسید و جواب سوال را از 1 تا 10 در برگه‌ای یادداشت کنید. اگر هر روز این تست را انجام دادید و متوجه شدید که امتیازات خیلی رضایت‌بخش نیست، این می‌تواند نشانه‌ای باشد که سلامت عقل‌تان در خطر است!
البته این نکته هم بسیار مهم است که پاسخ این سوالات هم گاهی ممکن است به احساسات فیزیکی‌تان هم مرتبط باشد. این علائم فیزیکی عبارتند از:
| استرس | سردرد، بدن درد، مشکلات پوستی و یا بدتر شدن علائم بیماری‌هایی که از قبل داشتید |
| اضطراب | سردرد، معده درد، دردهای عضلانی یا تکرر ادرار |
| افسردگی | کم یا زیاد شدن اشتها، کم و زیاد شدن وزن، از دست دادن انرژی و دردهای دیگر |
تمامی این موارد را در نظر داشته باشید و اگر احساس کردید که مشکلات جسمانی شاید در جواب به این سوال دخیل است، حتما با دکتر روانشناس خود مشورت کنید.
بیشتر بدانید: انگیزه و امید چه کاری با مغز ما می‌کند؟ تاثیرات هورمونی امیدواری و انگیزه در بدن
2) اخیراً چه چیزی مرا نگران کرده است؟
در این مرحله باید صادقانه به این مورد فکر کنید که چه باری روی دوش‌تان است که نسبت به آن احساس سنگینی می‌کنید. احساساتی مثل:
- مشکلات خانوادگی
- از دست دادن دوستان صمیمی
- مشکلات اجتماعی و اقتصادی
- فشارهای روانی در محیط کار و…
بیشتر بدانید: خواب دیدن؛ فرق رویا از واقعیت و روانشناسی خواب
شاید یکی از این موارد به شدت شما را نگران کرده است. بسیار مهم است که بدانید این محرک‌ها چه احساسی در شما ایجاد می‌کنند. چرا که باید بهترین تلاش خود را برای رسیدگی و از بین بردن این نگرانی‌ها انجام دهید. مثلا اگر مشکلات جامعه دلیل اصلی نگرانی‌تان است، این راه‌کارها می‌تواند بسیار مفید باشد:
- سعی کنید تا جایی که می‌توانید از اخبار و رسانه‌های اجتماعی فاصله بگیرید
- احساسات مثبت‌تان را هر روز جایی یادداشت کنید
- ساعاتی از روز را با خودتان خلوت کنید و مدیتیشن کنید
- دوش آب گرم بگیرید و احساسات منفی را کنار بگذارید
سعی کنید که این عواملی که موجب استرس و نگرانی در شما می‌شوند را بررسی کنید و ببینید چه موقعیت‌هایی بیشترین استرس را به شما وارد می‌کنند. پس از انجام تمامی این راه‌کارها، مثل مورد اول به این سوال هم نمره‌ای از 1 تا 10 بدهید و آن را جایی یادداشت کنید.
اگر هم در مواردی موفق نشدید عواملی که باعث احساسات منفی در شما می‌شوند را پیدا کنید، حتما از مشاوره روانپزشک کمک بگیرید و این مشکل را یکبار برای همیشه برطرف کنید.
بیشتر بدانید: آزمایش رورشاخ یا تست روانشناسی لکه رورشاخ چیست؟
3) آیا در تامین نیازهای اولیه بدنم تمام تلاشم را می‌کنم؟
گاهی اوقات روزمرگی‌های زندگی باعث می‌شود که خودمان را فراموش کنیم. بد نیست گاهی هم روی موارد اولیه خودمان مثل خورد و خوراک، ورزش و مقدار خواب‌مان کمی تمرکز کنیم. بررسی و دقت کردن به همین موارد خیلی جزئی می‌تواند برای اطمینان از سلامت عقل‌مان کافی باشد.
در این معاینه سلامت عقل حتما مطمئن شوید که:
- در وعده‌های غذایی تمامی مواد مغذی را دریافت می‌کنید و به اندازه کافی میوه و سبزیجات و آب مصرف می‌کنید.
- حتما روزی نیم ساعت فعالیت بدنی داشته باشید و کمی پیاده‌روی و یا ورزش‌های هوازی انجام داده باشید.
- بین 7 تا 9 ساعت خواب شبانه داشته باشید.
اگر به تمامی این موارد دقت کردید و متوجه شدید که از بدن خود به خوبی مراقبت نمی‌کنید، می‌توانید مطمئن باشید که در مورد سلامت عقل خود کوتاهی کرده‌اید. به عنوان مثال اگر خواب کافی ندارید و با بی‌خوابی دست و پنجه نرم می‌کنید؛ یا اگر احساس گرسنگی نمی‌کنید؛ اصلا نشانه‌های خوبی نیست و باید به دنبال راه چاره بود! فراموش نکنید که سلامت عقل و سلامت جسم هر دو به هم تنیده شده‌‌اند و توجه به هر دو کلید سلامتی جسمی و روحی شماست.
4) برای شاد کردن خودم چه قدمی برمی‌دارم؟ برای رسیدن به سلامت عقل
سوال دیگری که در مورد معاینه سلامت عقل توسط خودتان می‌توانید بپرسید همین است. چقدر برای شاد نگه داشتن خودتان وقت می‌گذارید. برخی کارهای خیلی ساده‌ای که برای شاد کردن خودتان می‌توانید انجام دهید عبارتند از:
- داشتن یک دفتر سپاس‌گزاری و نوشتن روزانه سه چیز که از داشتن‌شان از خدا سپاس‌گزار هستید.
- رفتن به یک پیک‌نیک یا یک سفر یک روزه و فارغ شدن از روزمرگی‌ها
- درست کردن یک غذای جدید و یا درست کردن یک کاردستی ساده
- دیدن یک فیلم کمدی جدید
- سر زدن به یکی از افراد خانواده
- بازی کردن و وقت گذاشتن با سگ و گربه‌ها
- 15 دقیقه نشستن زیر نور خورشید
با همین روش‌های ساده می‌توانید یک قدم بزرگ در سلامت عقل خود بردارید.
بیشتر بدانید: روانشناس و روانکاو چه فرق هایی با هم دارند؟
5) چه کسی در زندگی برای من بالاترین اولویت را دارد؟
داشتن یک نفر که بدانید همیشه شما را ساپورت می‌کند و اینکه بدانید در کنار آن شخص احساس آرامش می‌کنید بسیار اهمیت دارد. یکی از سوالاتی که در مورد معاینه سلامت عقل باید از خود بپرسید همین است. اگر کسی را دارید، می‌توانید زمانی که بیشترین فشار را روی خودتان احساس می‌کنید به سراغش بروید. این شخص می‌تواند شریک زندگی‌تان، خواهر، برادر، مادر و پدر و… باشد. بسیار مهم است که مطمئن شوید که حداقل یک نفر را زندگی خود دارید که:
- بهترین توصیه‌ها را به شما می‌کند
- به شما فضایی برای تصمیم‌گیری، رشد و حتی اشتباه کردن میدهد
- گوش شنوای شماست
- به شما اهمیت میدهد و دوست‌تان دارد
اگر چنین مواردی که به آن اشاره کردیم را در اطرافیان خود ندارید، خیلی راحت می‌توانید به یک دکتر روانشناس معتمد مراجعه کنید و در مورد تمامی احساسات مثبت و منفی‌تان با او صحبت کنید. پزشکان درمانکده همواره همراه و معتمد شما هستند و بهترین راه‌کارها را به شما ارائه خواهند داد.
جمع‌بندی
در این مقاله 5 روش خیلی ساده برای معاینه سلامت عقل توسط خودتان را توضیح دادیم و یاد دادیم که چطور می‌توان در خانه متوجه سلامت عقل شد. امیدوارم که این نکات مفید بوده باشد. لطفا نظرات و پیشنهادات‌تان را با ما به اشتراک بگذارید.
