شوک روانی زمانی رخ می‌دهد که شما در پاسخ به یک رویداد استرس‌زا و غیرمنتظره دچار موجی از احساسات قوی و واکنش فیزیکی می‌شوید. اگر این واکنش را درک کنید قبل از بروز مجدد می‌توانید آن را تشخیص دهید.
شوک‌روانی به‌عنوان یکی از مهمترین پدیده‌های روانشناختی در مطالعات روانشناسی و علوم رفتاری همواره توجه محققان و متخصصان را به خود جلب کرده است. افراد مبتلا به شوک روحی روانی معمولا تجربه‌ای ناگوار و ناخوشایند از یک رویداد خارق‌العاده داشته‌اند.
از آن جایی‌که این نوع شوک میتواند توانایی فرد را در انجام وظایف روزمره کاهش دهد و تغییرات عمده‌ای در سطح عملکرد ذهنی اجتماعی او ایجاد کند، از اهمیت بالایی برخوردار است. اهمیت بررسی این پدیده و روش‌های مداخله مناسب برای تسکین آسیب‌های ناشی از آن ما را برآن داشت تا در این مقاله از مجله درمانکده علت، علائم و تاثیرات شوک روانی را مورد بررسی قرار دهیم.
فهرست محتوا:
شوک روانی چیست؟
شوک روانی (Psychological shock) که به‌عنوان اختلال استرس حاد هم شناخته می‌شود، واکنش شدید و ناگهانی به یک رویداد تهدیدکننده و ناگوار است. این رویداد غیرمنتظره میتواند باعث بروز واکنش شدید در سطح روانی و عاطفی شود. انواع رویدادهایی که می‌توانند باعث تحریک شوک‌روانی شوند عبارتند از:
- حوادث طبیعی شدید
- سانحه رانندگی تصادف مهلک
- تجربه خشونت، تعرض یا تهدید
- کتک خوردن یا ضرب و شتم
- شنیدن داستان ترسناک واقعی
- حضور در هواپیما با تلاطم شدید
- شنیدن تجربه جدایی والدین از فرزند
- تجربه موقعیت استرس‌زا مانند دندانپزشکی یا اداره پلیس
شوک‌روانی میتواند زمانی رخ دهد که شما به صورت مستقیم در معرض حادثه بوده‌اید یا آن‌ها را همچون یک شاهد از دیگران، روزنامه‌ها و رسانه‌ها شنیده‌اید. میزان واکنش شما به نزدیکی عاطفی نسبت به آن رویداد بستگی دارد.
مثلا فوت یا از دست دادن یکی از دوستان نزدیکتان میتواند باعث ایجاد موقعیت استرس‌زا شود. درواقع برای ایجاد شوک روانی نیاز نیست شخصا در معرض رویداد آسیب‌زا باشید، بلکه حوادثی که بر شما تاثیر می‌گذارند می‌توانند واکنش ترس شدید غیرمنتظره به وجود آورند.
بیشتر بدانید: شوک درمانی چیست؟
شوک روانی باعث چه مشکلی می‌شود؟
فرد در معرض این نوع شوک معمولا ترس، ناامنی، ناراحتی، عصبانیت و بی‌رمقی را تجربه می‌کند. از دیگر اثرات Mental shock یا Psychological shock باید به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش تمرکز
- اختلال خواب
- تنفس نامنظم
- تحریک‌پذیری بالا
- افزایش یا کاهش ضربان قلب
- افزایش اختلالات روانی دیگر مانند اضطراب، افسردگی و اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به فوق تخصص روانپزشک مراجعه کنید.
خوب است بدانید شوک روانی (Psychological shock) اغلب نادیده گرفته می‌شود و به صورت بیماری‌های جسمی بروز پیدا می‌کند. برای جلوگیری از این اتفاق بهتر است پس از قرارگرفتن در معرض یک رویداد تکان‌دهنده برای مشاوره تلفنی با دکتر روانشناس درمانکده اقدام کنید. همچنین می‌توانید از طریق وب‌سایت درمانکده جهت مراجعه حضوری به صورت آنلاین رزرو انجام دهید.
علائم و نشانه‌های شوک روحی روانی
اصلی‌ترین نشانه این عارضه روانشناختی افزایش آدرنالین است. اغلب افراد احساس ناراحتی می‌کنند و از نظر جسمی مریض می‌شوند. آن‌ها ممکن است اسهال، حالت تهوع یا استفراغ داشته باشند.
دیگر علائم عبارتند از:
- کابوس دیدن
- مه‌آلودگی مغز
- درد قفسه سینه
- تغییرات خلق و خو
- خشم و عصبانیت شدید
- عدم توانایی تفکر صحیح
- عدم درک درست از حوادث
- کاهش قابل ملاحظه تمرکز
- افزایش اضطراب و ترس شدید
- تمایل به تحرک زیاد و بی قراری
- عدم توانایی برقراری ارتباط و حفظ روابط
- اجتناب از ماندن در جمع و فعالیت اجتماعی
اثرات شوک‌روانی بر بدن
از آن جایی‌که مقدار زیادی هورمون استرس در جریان خون شما ترشح می‌شود، مدتی طول خواهد کشید (شاید تا چند ساعت) که بدنتان به حالت عادی بازگردد. به همین دلیل توصیه می‌شود پس از بروز علائم این نوع شوک سریع تصمیم به انجام کاری نگیرید.
زیرا واکنش‌های شما عجولانه و غیرعادی هستند. اغلب افراد پس از این‌که دچار شوک‌روانی شدند احساس بی‌حالی یا سبکی سر دارند. آن‌ها با تنش، درد یا سفتی عضلات مواجه می‌شوند. واکنش‌های شما در برابر شوک روانی معمولا به‌طور ناخودآگاه باعث انقباضات عضلات خواهد شد.
اغلب افراد در این حالت آماده مبارزه یا فرار هستند. ابتدا که آدرنالین شما افزایش یافته متوجه درد ناشی از واکنش‌ها نمی‌شوید اما با از بین رفتن آدرنالین بالا، کم کم احساسات دردناک ناشی از افزایش آن بروز پیدا می‌کنند.
شوک روحی روانی چه افرادی را درگیر می‌کند؟
این نوع شوک مختص سن و جنسیت خاصی نیست. هر کسی که در معرض رویداد تروماتیک قرار بگیرد، میتواند دچار واکنش‌های شوک روانی شود. اما باید گفت این پدیده روانشناختی در بین کودکان، جوانان و زنان باردار به‌دلیل داشتن روحیه حساس بیشتر دیده خواهد شد.
بیشتر بدانید: موتیسم یا لالی انتخابی چیست؟
شوک روانی در کودکان
کودکان معمولا در برابر رویدادهای تراژیک و تکان‌دهنده بسیار حساس هستند و بدن آن‌ها نسبت به این موارد با شوک‌روانی پاسخ می‌دهد. تجربه این نوع شوک در کودکان میتواند تاثیرات طولانی مدت و قابل توجهی بر رشد و توسعه ذهن آن‌ها داشته باشد. در اغلب موارد شوک روانی در کودکان به شکل‌های مختلف مانند اضطراب، ترس، ناراحتی شدید، تغییر در رفتار، مشکلات یادگیری و عدم تمرکز بروز پیدا می‌کند.
شوک روانی در جوانان
جوانانی که در فرآیند شکل‌گیری هویت و تکامل روانی خود هستند، ممکن است پس از قرار گرفتن در معرض رویداد آسیب‌زا دچار شوک‌روانی شوند. معمولا این نوع شوک در جوانان علائم مشابه شوک روانی در بزرگسالان دارد، اما میتواند تاثیرات آن بر تکامل و رشد ذهنی جوانان به صورت خاص‌تر بروز پیدا کند.
شوک روانی در بارداری
در طول دوران بارداری زنان در معرض تغییرات فیزیکی، هورمونی و روانشناختی قرار می‌گیرند. از همین‌رو بیشتر از قبل دچار ناراحتی‌های شدید خواهند شد. از طرفی شوک روانی در بارداری میتواند تاثیرات مهمی بر روند حاملگی و سلامت روان مادر داشته باشد.
درواقع این نوع شوک باعث تشدید تغییرات خاص دوران بارداری شده و احساسات منفی را در زنان باردار ایجاد می‌کند. عوامل موثر در بروز شوک‌روانی بارداری عبارتند از:
- از دست دادن بارداری
- رویدادهای ناراحت کننده
- بروز مشکلاتی در رابطه زناشویی
- اضطراب شدید مرتبط با بارداری و زایمان
روش درمان شوک روانی
درمان این نوع شوک کمی پیچیده است و معمولا نیاز به ترکیبی از روش‌ها و تکنیک‌ها دارد. چند روش درمانی رایج برای شوک روحی روانی عبارتند از:
مشاوره درمانی
یک روانشناس یا درمانگر میتواند به کاهش علائم این نوع شوک کمک کند. او با بررسی، تجزیه و تحلیل علائم، تغییر نگرش‌های منفی و ارائه راهنمایی‌های لازم به همراه پشتیبانی روانی شما را از شر نشانه‌های آزاردهنده شوک‌روانی خلاص می‌کند.
دکتر روانشناس آنلاین درمانکده به شما برای دریافت راه‌کارهای روان‌درمانی این نوع شوک کمک می‌کند.
درمان دارویی
داروهای اثر گذار بر کاهش علائم این نوع شوک شامل موارد زیر می‌شوند:
- داروهای آرامبخش
- داروهای ضد اضطراب
- داروهای ضد افسردگی
بیشتر بدانید: کدام اختلالات روانی باعث مرگ زودرس می‌شوند؟
لازم به ذکر است داروها تنها بخشی از درمان هستند و حتما باید زیر نظر روانپزشک تجویز شوند. بهترین راه‌کار استفاده از تکنیک‌های روان درمانی به همراه دارو است.
روانپزشک آنلاین درمانکده میتواند شما را در خصوص درمان دارویی شوک روانی راهنمایی کند.
تکنیک‌های مدیریت استرس
موثرترین تکنیک‌ها عبارتند از:
- مدیتیشن
- تمرکز روی بدن
- تمرین تنفس عمیق
- تمرینات ذهنی مانند تصویرسازی مثبت و تکرار آن
- توجه به سلامت فیزیکی و روانی با تغذیه مناسب و خواب کافی
- ارتباط با دیگران و به اشتراک گذاشتن تجربیات خود با افراد قابل اعتماد
- تمرینات ورزشی مانند پیاده‌روی، یوگا و تمرینات استقامتی (به آزادسازی هورمون‌های شادی و کاهش استرس کمک می‌کند)
نتیجه شوک روانی
شوک روحی روانی یک واکنش شدید به رویدادهای تکان‌دهنده است که میتواند تاثیرات عمیقی بر سلامت روانی، فیزیکی و اجتماعی فرد بگذارد. این نوع شوک گاهی موقت بوده اما در صورت عدم درمان به‌موقع میتواند به صورت مزمن باقی بماند و منجر به سایر اختلالات روانی شود.
از همین‌رو ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علائم، تاثیرات و روش درمانی شوک روانی آشنا کردیم. شما تاکنون دچار این نوع شوک شده‌اید؟ نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول
تجربه حادثه ناگوار، خشونت، آزار و اذیت، بلایای طبیعی و جنگ، از دست دادن عزیزان، تصادفات، اعتیاد شدید
ترس و وحشت شدید، اضطراب غیرقابل کنترل، خواب‌آلودگی، اختلال خوردن، عدم تمرکز، عدم توانایی حفظ روابط، کاهش عملکرد تحصیلی یا شغلی، احساسات نامتعادل
بله این نوع شوک میتواند در کودکان و نوجونان ایجاد و تاثیرات جدی بر رشد آن‌ها بگذارد.
این نوع شوک با افزایش آدرنالین همراه است و معمولا شما از نظر جسمی احساس بیماری می‌کنید. همچنین درست فکر کردن برایتان دشوار می‌شود و با درد قفسه سینه مواجه خواهید شد.
این نوع شوک اغلب چند ساعت یا چند روز بعد از رویداد تکان‌دهنده ظاهر می‌شود. در برخی موارد علائم واکنش استرس‌زا بسته به شدت آن رویداد ناراحت کننده چند روز، چند هفته تا چندین ماه طول می‌کشند.
منبع: psychologytoday | theguesthouseocala
