چرخه قاعدگی از اولین روز پریود شروع می‌شود و تا اولین روز پریود بعدی ادامه دارد. تخمک گذاری (Ovulation) بخشی از چرخه قاعدگی زنان است و نقش مهمی در بارداری دارد. به همین دلیل، مختل شدن آن می‌تواند به قاعدگی نامنظم منجر شود و قدرت باروری را کاهش دهد. در این مقاله از مجله درمانکده تصمیم داریم درباره مراحل تخمک گذاری و اختلالات مربوط به آن صحبت کنیم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
فهرست محتوا
تخمک گذاری چیست؟
به فرآیند آزاد شدن تخمک از تخمدان «تخمک گذاری» می‌گویند. در افرادی که چرخه قاعدگی منظم دارند این اتفاق تقریبا ۱۴ روز قبل از شروع پریود رخ می‌دهد. مراحل تخمک گذاری به این صورت است که هر ماه بین روزهای ششم تا چهاردهم چرخه قاعدگی، هورمون محرک فولیکول (FSH) باعث رشد فولیکول‌های تخمدان می‌شود. با این حال، در روزهای ۱۰ تا ۱۴، فقط یکی از فولیکول‌های در حال رشد می‌تواند یک تخمک کاملا بالغ تشکیل دهد. در مرحله بعد، تقریبا در روز چهاردهم چرخه قاعدگی، افزایش ناگهانی هورمون لوتئینه‌کننده (LH) باعث آزاد شدن تخمک بالغ می‌شود.
تخمک آزادشده به سمت لوله فالوپ (لوله رحم) می‌رود و در آنجا منتظر اسپرم می‌ماند. در حین این اتفاق، سطح پروژسترون افزایش می‌یابد تا دیواره رحم برای بارداری آماده شود. اگر لقاح اتفاق بیفتد، تخمک بارور می‌شود و در دیواره داخلی رحم لانه‌گزینی می‌کند. در غیر این صورت، دیواره رحم می‌ریزد و خونریزی پریود شروع می‌شود.
بیشتر بخوانید: بارداری خارج از رحم
در ادامه می‌توانید تصاویر تخمک گذاری را مشاهده کنید:
علائم تخمک گذاری موفق
هنگامی که به زمان آزاد شدن تخمک بالغ نزدیک می‌شوید، ترشحات واژن بیشتر می‌شود. این ترشحات اغلب شفاف و کش‌دار هستند و گاهی‌اوقات شبیه سفیده تخم‌مرغ خام به نظر می‌رسند. پس از آزاد شدن تخمک، ممکن است حجم ترشحات کاهش پیدا کند و ظاهر آن غلیظ‌تر یا کدرتر شود. تخمک گذاری علائم دیگری هم دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:
- خونریزی خفیف یا لکه‌بینی
- حساسیت سینه‌ها به لمس
- نفخ
- افزایش دمای بدن
- افزایش میل جنسی
- درد تخمدان که با ناراحتی یا درد در یک طرف شکم مشخص می‌شود
ذکر این نکته ضروری است که همه زنان این علائم را تجربه نمی‌کنند.
بیشتر بخوانید: یائسگی در زنان چیست؟
محاسبه زمان تخمک گذاری بعد از پریود
بعد از رابطه جنسی، اسپرم چند روز در لوله فالوپ منتظر می‌ماند تا تخمک را بارور کند. هنگامی که تخمک وارد لوله فالوپ می‌شود، حدود 24 ساعت زنده می‌ماند. پس از گذشت این مدت زمان، دیگر امکان باردار شدن وجود ندارد. به همین دلیل، تعیین زمان تخمک گذاری زنان می‌تواند شانس بارداری آن‌ها را افزایش دهد. برای این کار راه‌های مختلفی وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- تقویم تخمک گذاری و بررسی چرخه قاعدگی: اگر چرخه قاعدگی شما ۲۸ روزه باشد، تخمک تقریبا در روز چهاردهم چرخه (۱۴ روز پس از اولین روز پریود) آزاد می‌شود. اما چرخه قاعدگی در همه زنان ۲۸ روزه نیست، بلکه می‌تواند به طور طبیعی بین ۲۱ تا ۳۵ روز متغیر باشد. در این شرایط معمولا تخمک گذاری ۱۲ تا ۱۶ روز (به طور میانگین ۱۴ روز) قبل از شروع قاعدگی بعدی اتفاق می‌افتد.
- اندازه‌گیری دمای بدن: پس از آزاد شدن تخمک از تخمدان، دمای بدن حدود ۰/۳ تا ۰/۷ درجه سانتی‌گراد افزایش می‌یابد. شما می‌توانید هر روز صبح دمای بدن خود را اندازه بگیرید تا زمان آزاد شدن تخمک بالغ را پیدا کنید.
- بررسی ترشحات واژن: هنگام آزاد شدن تخمک، ترشحات واژن بیشتر می‌شود.
- استفاده از ابزارهای خانگی بدون نسخه: برای تعیین زمان آزاد شدن تخمک می‌توانید از کیت‌های تخمک گذاری و مانیتورهای بررسی باروری استفاده کنید. کیت‌ها سطح LH ادرار و مانیتورها مقدار LH و استروژن ادرار را بررسی می‌کنند. افزایش این هورمون‌ها در ادرار نشانه آزاد شدن تخمک است.
بیشتر بخوانید: ابعاد طبیعی رحم و همه آن چیزی که باید در مورد آن بدانید
هر کدام از روش‌های فوق مزایا و معایب خاص خود را دارند. به عنوان مثال، عوامل زیادی مثل بیماری یا مصرف الکل می‌توانند روی دمای بدن تاثیر بگذارند. به همین دلیل، استفاده هم‌زمان از چند روش مختلف به شما کمک می‌کند که زمان آزاد شدن تخمک را با دقت بیشتری تخمین بزنید.
دلایل نامنظم بودن تخمک گذاری
اگر هر ماه زمان آزاد شدن تخمک را بررسی کنید، ممکن است متوجه شوید که به طور منظم تخمک گذاری نمی‌کنید یا در بعضی موارد اصلا تخمک گذاری ندارید. در صورت روبه‌رو شدن با چنین مشکلاتی، بهتر است در اولین فرصت به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین با متخصص زنان و زایمان سوالات خود را بپرسید.
استرس یکی از مهم‌ترین عواملی است که می‌تواند روی آزاد شدن تخمک تاثیر بگذارد و زمان آن را تغییر دهد. همچنین بعضی از بیماری‌ها مثل سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)، اختلالات غده تیروئید و اختلال عملکرد هیپوتالاموس ممکن است باعث نامنظم شدن تخمک گذاری شوند یا آن را به طور کامل متوقف کنند.
اگر فرآیند آزاد شدن تخمک از تخمدان مختل شود، علائم زیر را تجربه می‌کنید:
- قاعدگی نامنظم
- رشد موهای زائد روی صورت یا بدن
- آکنه
- ناباروری
بیشتر بخوانید: همه چیز درباره خشکی واژن
درمان تخمک گذاری نامنظم
درمان این مشکل به علت بروز آن بستگی دارد. اگر سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، بیماری تیروئید یا سایر مشکلات هورمونی در بروز آن نقش داشته باشند، پزشک برایتان دارو می‌نویسد. در صورتی که استرس علت وقوع این مشکل باشد، استفاده از تکنیک‌های آرامش‌بخش مثل یوگا، مدیتیشن و تنفس عمیق کمک‌کننده است. علاوه بر این، می‌توانید برای کنترل استرس به متخصص سلامت روان مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: پولیپ رحم چیست و چگونه درمان می شود
کلام پایانی
اگر علائم تخمک گذاری نامنظم را تجربه می‌کنید یا قصد دارید باردار شوید، با متخصص زنان مشورت کنید. پزشک به سوالات شما درباره نحوه آزاد شدن تخمک و تعیین زمان دقیق آن پاسخ می‌دهد و به شما کمک می‌کند که شانس باردار شدن خود را افزایش دهید. علاوه بر این، دلایل تخمک گذاری نامنظم را شناسایی و درمان مناسب را تعیین می‌کند.
سایت درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده است که با بهترین متخصصان زنان آشنا شوید و سوالات خود را از آن‌ها بپرسید. در درمانکده می‌توانید برای مراجعه حضوری به مطب وقت بگیرید یا با دکتر مورد نظرتان به صورت آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: پرده بکارت یا هایمن چیست؟
سوالات متداول
این اصطلاح به آزاد شدن تخمک بالغ از تخمدان اشاره دارد. اگر چرخه قاعدگی شما ۲۸ روزه باشد، در روز چهاردهم یا اواسط چرخه تخمک گذاری می‌کنید. در سایر موارد، این اتفاق معمولا ۱۲ تا ۱۶ روز قبل از شروع پریود رخ می‌دهد.
معمولا ۲۸ تا ۳۶ ساعت پس از افزایش سطح هورمون لوتئینه‌کننده، تخمک از تخمدان آزاد می‌شود. به عبارت دیگر، این فرآیند کمی بیش از یک روز طول می‌کشد.
حدود ۴۰ درصد زنان میتل اشمرز (Mittelschmerz) یا درد تخمک گذاری را تجربه می‌کنند. درد معمولا هر ماه رخ می‌دهد و بسته به اینکه کدام تخمدان در آن ماه تخمک آزاد کرده باشد، در سمت چپ یا راست پایین شکم احساس می‌شود. درد از خفیف تا شدید متغیر است. اگر از درد شدید رنج می‌برید، به پزشک مراجعه کنید تا راه‌کار درمانی مناسب را پیشنهاد دهد یا در صورت لزوم برای شما آزمایش بنویسد. گاهی‌اوقات، میتل اشمرز شدید از بیماری‌های زمینه‌ای مثل اندومتریوز یا عفونت مقاربتی ناشی می‌شود.
یک مطالعه در سال ۲۰۰۳ نشان داد که بعضی از افراد پتانسیل این کار را دارند. اما سایر محققان با این نتیجه‌گیری مخالف هستند و معتقدند که تخمک در هر چرخه قاعدگی فقط یک بار از تخمدان آزاد می‌شود. البته این احتمال وجود دارد که هر بار چند تخمک از تخمدان آزاد شوند. این اتفاق می‌تواند به صورت خودبه‌خود یا در اثر درمان‌هایی که برای حل مشکل ناباروری انجام می‌شوند رخ دهد.
منابع: healthline, mayoclinic
