شربت پرومتازین (Promethazine) با نام تجاری phenergan دارویی از خانواده فنوتیازین‌ها به‌شمار می‌آید و می‌تواند عملکرد مواد شیمیایی در مغز را تحت تاثیر قرار دهد. در واقع، این شربت نوعی آنتی‌هیستامین محسوب می‌شود که با قطع اثرگذاری هیستامین‌های طبیعی بدن به کاهش علائم آلرژی کمک می‌کند و برای درمان سرگیجه، اضطراب، بیماری مسافرت یا حالت تهوع دوران بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد. اگر شما هم کنجکاو شده‌اید درباره این شربت از خانواده آنتی‌هیستامین‌ها بیشتر بدانید، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا بررسی کنیم شربت پرومتازین چیست و چه کاربردی دارد.
محتوای فهرست:
- کاربرد شربت پرومتازین (Promethazine)
- مکانیسم اثر شربت پرومتازین
- شربت پرومتازین برای چیست؟
- اثربخشی شربت پرومتازین برای کودکان چگونه است؟
- روش مصرف شربت پرومتازین (Promethazine)
- بهترین زمان مصرف شربت پرومتازین
- آیا مصرف شربت پرومتازین در بارداری و شیردهی مجاز است؟
- عوارض جانبی پرومتازین
- موارد احتیاط مصرف شربت پرومتازین
- تداخل دارویی شربت پرومتازین (Promethazine)
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
کاربرد شربت پرومتازین (Promethazine)
موارد مصرف این شربت عبارت‌اند از:
- درمان حساسیت‌هایی مانند تب یونجه و کهیر
- درمان سریع واكنش‌های آنافيلاكسی
- درمان سرگیجه، بیماری مسافرت، اختلالات لابیرنت (التهاب گوش داخلی) و داروی بیهوشی
- نوعی آرام‌بخش برای قبل یا بعد از جراحی
- افزایش اثربخشی برخی داروهای مسکن مخدر مانند مپریدین
- درمان آبریزش بینی ناشی از سرماخوردگی
مکانیسم اثر شربت پرومتازین
این دارو، نسل اول آنتی‌هیستامین‌ها است و از گروه داروهای فنوتیازین‌ها محسوب می‌شود که به بلوک گیرنده‌های هیستامین در بافت‌های مختلف کمک می‌کند. خاصیت آنتی‌هیستامینی شربت پرومتازین باعث می‌شود تا این دارو به عنوان آرام‌بخش، خواب‌آور و ضد خارش اثربخشی بالایی داشته باشد.
از طرفی، خاصیت ضد موسکارینی (آنتی‌کولینرژیک) این شربت می‌تواند به درمان حالت تهوع، مخصوصا در دوران بارداری کمک کند و احتمالا تاثیر آن بر کاهش سطح اضطراب بدن با اثرگذاری بر گیرنده‌های دوپامین و سروتونین مرتبط است.
بیشتر بخوانید: قرص نئوتادین؛ تسکین علائم حساسیت و آلرژی با یک قرص!
شربت پرومتازین برای چیست؟
به طور کلی می‌توان گفت این شربت در موارد زیر اثربخشی بالایی دارد:
شربت پرومتازین برای سرماخوردگی
داروهای مختلفی برای درمان علائم سرماخوردگی وجود دارند که شربت پرومتازین (Promethazine) یکی از آن‌هاست. این شربت می‌تواند به کاهش علائم مشابه سرماخوردگی با آلرژی مانند عطسه، سرفه، گرفتگی بینی، آبریزش بینی و چشم کمک کند.
البته اگر این دارو زیر نظر پزشک و در دوز مشخصی مصرف نشود، می‌تواند طول دوره سرماخوردگی را افزایش دهد؛ بنابراین از مصرف خودسرانه پرومتازین بپرهیزید. همچنین این شربت برای سرماخوردگی ناشی از عفونت دستگاه تنفسی مناسب نیست؛ زیرا پرومتازین نمی‌تواند عفونت ریه را برطرف کند و ممکن است باعث افزایش مشکلات تنفسی یا حتی مرگ بیمار شود.
تهوع بارداری و شربت پرومتازین
یکی دیگر از موارد استفاده شربت پرومتازین در بارداری است. اغلب زنان در ماه‌های اولیه بارداری دچار حالت تهوع شدید می‌شوند. در چنین وضعیتی اشتهای زن باردار به شدت کاهش می‌یابد و ممکن است مواد مغذی کافی به جنین نرسد. از همین‌رو پزشکان برای کنترل حالت تهوع، شربت پرومتازین را در دوزهای مشخصی (در مواقع حالت تهوع شدید هر چهار ساعت یک بار و حالت تهوع کمتر هر ۶ ساعت یک بار) تجویز می‌کنند.
شربت پرومتازین برای سرفه
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، این شربت اثربخشی بالایی در درمان علائم آلرژی دارد. سرفه یکی از واکنش‌های بدن در مواجهه با مواد آلرژیک است. در چنین شرایطی، پزشک متخصص پس از بررسی ریه‌ها و اطمینان از عدم وجود عفونت، شربت پرومتازین را برای کاهش شدت و دفعات سرفه تجویز می‌کند.
گلو درد و شربت پرومتازین
اگر این سوال ذهن شما را هم درگیر کرده که شربت پرومتازین برای گلو درد خوب است یا خیر، باید بگوییم در برخی مواقع این دارو با هدف درمان ورم صورت و گلو درد ناشی از آلرژی تجویز می‌شود. با این حال، بهتر است از مصرف خودسرانه پرومتازین صرفا برای درمان گلو درد بپرهیزید و از پزشک عمومی یا دکتر داروساز مشورت بگیرید.
بیشتر بخوانید: قرص هیدروکسی زین؛ از تسکین واکنش آلرژیک تا رفع تنش عصبی
اثربخشی شربت پرومتازین برای کودکان چگونه است؟
برخی از والدین به دلیل خاصیت خواب‌آوری شربت پرومتازین، از آن برای آرام کردن بی‌قراری کودک‌شان استفاده می‌کنند. در حالی که سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) عوارض پرومتازین را برای بچه‌های خردسال، جبران‌ناپذیر می‌داند و آن را برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع اعلام کرده است. این شربت می‌تواند با اثرگذاری بر روی مرکز کنترل سیستم اعصاب مرکزی، باعث توقف در تنفس و حتی مرگ کودکان شود.
از دیگر عوارض جبران‌ناپذیر مصرف این شربت بدون تجویز پزشک برای کودکان زیر ۲ سال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش سطح هوشیاری
- لرزش اندام‌ها
- اختلال در اندام‌های حرکتی
- کندی حرکات ارادی بدن
روش مصرف شربت پرومتازین (Promethazine)
دوز دقیق این شربت باید بر اساس سن، وضعیت بیمار، شدت بیماری و نوع آن توسط پزشک مشخص شود. برای بهره‌مندی از اثربخشی بالای این شربت، هنگام مصرف آن به نکات زیر توجه کنید:
- قبل از مصرف شربت، ابتدا شیشه آن را خوب تکان دهید.
- برای اندازه‌گیری دوز دارو حتما از قاشق تعبیه‌شده درون بسته‌بندی شربت استفاده کنید.
- مصرف این دارو برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است و دوز آن برای کودکان بزرگتر متناسب با وزن آن‌ها مشخص می‌شود.
- حتما شربت را طبق دستورالعمل پزشک مصرف کنید و از افزایش دوز مشخص‌شده بپرهیزید.
- این شربت را باید قبل از وعده غذایی اصلی و همراه با یک لیوان بزرگ آب میل کنید.
- شربت پرومتازین خواب‌آور است؛ بنابراین هنگام مصرف آن از رانندگی و هر فعالیت دیگری که به هوشیاری کامل نیاز دارد، خودداری کنید.
- در صورت فراموش کردن یک دوز دارو، آن را به محض یادآوری مصرف کنید، اما اگر نوبت بعدی دارو نزدیک است (کمتر از چهار ساعت) می‌توانید مصرف شربت را طبق دوز تعیین‌شده ادامه دهید.
بهترین زمان مصرف شربت پرومتازین
زمان استفاده از این دارو به هدف شما از مصرف آن بستگی دارد. به عنوان مثال، دوز تجویزی پرومتازین برای بیماری مسافرت را ۳۰ تا ۶۰ دقیقه قبل از شروع سفر مصرف کنید. معمولا پزشک این شربت را برای درمان آلرژی، یک بار در روز تجویز می‌کند که بهتر است آن را قبل از خواب بخورید. همچنین اگر هدف از مصرف پرومتازین، کاهش اضطراب جراحی باشد، پزشک آن را شب قبل از عمل یا بلافاصله قبل از جراحی تجویز می‌کند.
بیشتر بخوانید: مونته لوکاست چیست؟ دارویی برای درمان آسم و علائم آلرژیک
آیا مصرف شربت پرومتازین در بارداری و شیردهی مجاز است؟
همان‌طور که پیش‌تر گفتیم، این شربت برای کنترل تهوع بارداری تجویز می‌شود. با این حال، زنان باردار نباید بدون تجویز پزشک از پرومتازین برای کاهش تهوع بارداری استفاده کنند. در حال حاضر تحقیقات انجام‌شده درباره اثرگذاری این شربت بر روی سلامت جنین کافی نیست؛ از همین‌رو توصیه می‌شود زنان باردار از مصرف خودسرانه پرومتازین بپرهیزند.
همچنین مصرف شربت پرومتازین در شیردهی هم توصیه نمی‌شود؛ زیرا اطلاعات دقیقی درباره انتقال ترکیبات پرومتازین از طریق شیر مادر به نوزاد و اثرات نامطلوب آن وجود ندارد. بنابراین زنان شیرده باید قبل از مصرف این شربت ابتدا با پزشک مشورت کنند.
عوارض جانبی پرومتازین
عوارض جانبی رایج عبارت‌اند از:
- سرگیجه
- خواب‌آلودگی
- وزوز گوش
- تحریک‌پذیری
- دوبینی
- خشکی دهان
- اختلال در خواب
- خستگی مفرط
در صورت بروز هر یک از علائم زیر، مصرف شربت را قطع کنید و سریعا به پزشک معالج خود اطلاع دهید:
- تنفس ضعیف و کم‌عمق
- خواب‌آلودگی شدید
- احساس سردرگمی و آشفتگی
- توهم و کابوس
- احساس حالت غش و سبکی سر
- تغییر در ضربان قلب (افزایش یا کاهش آن)
- تشنج
- زردی چشم یا پوست
- کبودی یا خونریزی از بینی و لثه
- بروز حرکات غیر ارادی عضلانی
- مشکل در بلع و ضعف ناگهانی
- واکنش سیستم عصبی بدن مانند سفت شدن عضلات، تب، لرز، تعریق و تب بالا
اگر با علائم آلرژی مانند کهیر، مشکل تنفسی، ورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو مواجه شدید، سریعا به اورژانس بیمارستان مراجعه کنید.
بیشتر بخوانید: آمپول بتامتازون برای چیست؟ پایان واکنش‌های آلرژیک
موارد احتیاط مصرف شربت پرومتازین
اگر به داروهای خانواده فنوتیازین‌ها حساسیت دارید، حتما پزشک معالج خود را در جریان قرار دهید. همچنین پرومتازین در صورت وجود شرایط و بیماری‌های زیر باید با احتیاط مصرف شود:
- فشار خون بالا
- بیماری کبدی
- گلوکوم و فشار چشم
- مشکلات تنفسی مانند آسم، بیماری انسدادی ریوی و آپنه خواب
- بیماری مرتبط با سیستم ایمنی یا اختلالات خونی
- بیماری‌های قلبی
- اختلالات مغزی
- ناراحتی‌های معده و روده
- سرطان
- دیابت
- پرکاری تیروئید
- بیماری پروستات
- کمبود کلسیم در بدن
تداخل دارویی شربت پرومتازین (Promethazine)
این شربت ممکن است با داروهایی که در ادامه معرفی می‌کنیم، تداخل ایجاد کند که در این صورت اثربخشی آن‌ها تحت تاثیر قرار می‌گیرد:
- آنتی‌هیستامین‌ها مانند سیتریزین و دیفن‌هیدرامین
- آنتی‌هیستامین‌های موضعی مانند پماد یا اسپری دیفن‌هیدرامین
- هیوسین
- متوکلوپرامید
- داروهای ضد درد مخدر
- داروهای سندرم روده تحریک‌پذیر
- داروهای سرماخوردگی یا ضد آلرژی‌ها
- شل‌کننده‌های عضلانی
- داروهای فشار خون مانند گوانادرل، گوانتیدین، پروپرانولول و…
- داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین
- داروهای گشادکننده برونش مانند تیوتروپیوم و ایپراتروپیوم
- داروهای خواب یا اضطراب مانند آلپرازولام، لورازپام و زولپیدم
- سرکوب‌کننده‌های سیستم ایمنی مانند آزاتیوپرین
- باربیتورات‌ها مانند همچون فنوباربیتال
- داروهای شیمی‌درمانی
- اپی فرین
- داروهای ضد افسردگی مانند آمی تریپتیلین، آموکساپین، کلومیپرامین، دزیپرامین و دوکسپین
راهنمای مراجعه به پزشک
شربت پرومتازین یک دارو از خانواده آنتی‌هیستامین‌ها است که می‌تواند علائم آلرژی، سرگیجه، اضطراب، بیماری مسافرت و تهوع در بارداری را کاهش دهد. با این حال، متخصصان معتقدند مصرف بیش از حد پرومتازین خطرناک است و عوارض جانبی ایجاد می‌کند.
اگر پس از مطالعه این مقاله از مجله درمانکده همچنان درباره کاربرد، عوارض و نحوه مصرف شربت پرومتازین سوالاتی دارید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی با بهترین متخصص آسم و آلرژی و مشاوره آنلاین دکتر آسم و آلرژی آشنا شوید. همچنین درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا ضمن بررسی نظر سایر کاربران برای مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری نزد پزشک مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این شربت نوعی آنتی‌هیستامین محسوب می‌شود که با قطع اثرگذاری هیستامین‌های طبیعی بدن به کاهش علائم آلرژی کمک می‌کند و در درمان سرگیجه، اضطراب، بیماری مسافرت یا حالت تهوع دوران بارداری مورد استفاده قرار می‌گیرد.
مصرف بیش از اندازه این شربت می‌تواند باعث بروز عوارض جانبی مانند مشکلات تنفسی، سبکی سر، تاری دید، کاهش هوشیاری، گشادشدن مردمک چشم، افزایش ضربان قلب و از دست دادن هماهنگی بدن شود.
این شربت برای کودکان زیر ۲ سال ممنوع است. همچنین در دوران بارداری و شیردهی باید زیر نظر پزشک مصرف شود.
