سوند معده یا لوله گذاری نازوگاستریک چیست؟

سوند معده یا لوله‌ گذاری نازوگاستریک (Nasogastric Tube) یک روش تغذیه یا رساندن دارو به معده است که از طریق بینی وارد می‌شود. این لوله نازک و نرم برای افرادی که در خوردن یا بلع مشکل دارند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

زمانی‌که بیمار در بیمارستان بستری است و توانایی غذا خوردن ندارد یا نمی‌تواند داروی خوراکی خود را قورت دهد، پزشک استفاده از سوندمعده را تجویز می‌کند. اکثر بیماران در این شرایط هوشیار نیستند که سوند معده به خارج کردن هوا، مواد سمی و محتویات از دستگاه گوارش هم کمک می‌کند. همراه ما باشید تا در ادامه این مقاله از مجله درمانکده شما را با انواع، عوارض و روش مراقبت از لوله‌گذاری نازوگاستریک آشنا کنیم.

سوند معده چیست؟

اگر به‌دلیل شرایط پزشکی نمی‌توانید غذا بخورید یا قورت دهید به لوله گذاری نازوگاستریک نیاز پیدا می‌کنید. نازوگاستریک به معنی «بینی به معده» است، از همین‌رو این فرآیند به‌عنوان لوله‌گذاری بینی معده (NG) شناخته می‌شود. در طول لوله‌گذاری پرستار سوند معده سیلیکونی نازک را از طریق سوراخ بینی به سمت پایین مری و داخل دستگاه گوارش وارد می‌کند. هنگامی که لوله در جای خود قرار گرفت می‌توان از آن برای غذا و دارو دادن استفاده کرد.

خوب است بدانید سوند معده یا لوله‌گذاری نازوگاستریک به مراقبت پرستار یا دکتر گوارش نیاز دارد. شما می‌توانید برای دریافت راهنمایی بیشتر با بهترین دکتر متخصص گوارش درمانکده در ارتباط باشید.

بیشتر بدانیم: علت معده درد چیست؟

هدف لوله گذاری نازوگاستریک

لوله بینی به معده برای رساندن غذا و دارو داخل معده و خارج کردن محتویات اضافی از دستگاه گوارش مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روش تغذیه و رساندن داروهای خوراکی موقتی است. 2 هدف اصلی سوندمعده شامل موارد زیر می‌شود:

تغذیه لوله

به کمک سوند معده پرستار می‌تواند مواد غذایی و داروی خوراکی مورد نیاز بدن بیمار را با لوله بینی معده وارد بدن کند. این اتفاق زمانی می‌افتد که شما به‌دلیل شرایط پزشکی توانایی جویدن و بلعیدن نداشته باشید. برخی بیماری‌ها که معمولا به لوله‌گذاری بینی معده نیاز پیدا می‌کنند عبارتند از:

• بیهوشی
• سوءتغذیه
• سرطان سر و گردن
• بیماری التهابی روده (IBD)
• مشکل در بلع (دیسفاژی/dysphagia)

ساکشن معده

در مواقع خطر پرستار از روش لوله گذاری نازوگاستریک برای بیرون کشیدن محتویات معده به‌عنوان یک اقدام احتیاطی و روش اضطراری استفاده می‌کند. در صورت مصرف مواد سمی یا قرص‌های شیمیایی قوی دستگاه گوارش متورم می‌شود که باید به کمک سوند معده محتویات آن را بیرون کشید. 

برخی شرایط که به ساکشن معده نیاز پیدا می‌کنند عبارتند از:

• مسمومیت
• انسداد روده کوچک
• انسداد خروجی معده
• جراحی دستگاه گوارش
• تهوع و استفراغ غیرقابل درمان
• خونریزی دستگاه گوارش فوقانی

انواع سوند معده را بشناسید!

2 نوع لوله بینی به معده وجود دارد که شامل موارد زیر می‌شوند:

تک لومن

سوند معده تک لومن یک کانال باریک برای رساندن دارو و مواد غذایی به دستگاه گوارش است. این کانال قطر بسیار کوچکی دارد تا عبور مواد از آن راحت باشد و در صورت قرار گرفتن در معده به مدت چند هفته مشکلی ایجاد نشود.

بیشتر بدانیم: علت سوزش معده چیست؟

دو لومن

سوند معده دو لومن به شکلی طراحی شده تا به کمک آن بتوان ساکشن انجام داد. این نوع لوله بینی معده دو کانال دارد. یکی از کانال‌ها پهن‌تر است تا مکش انجام دهد و دیگری باریک طراحی شده تا مانند دریچه هوا برای کاهش فشار عمل کند. بدین ترتیب سوند معده سیلیکونی هنگام ساکشن به دستگاه گوارش نمی‌چسبد.

منظور از سوند معده سیلیکونی چیست؟

سوند معده وارد بخش‌های داخلی دستگاه گوارش می‌شود، از همین‌رو باید نرم و انعطاف‌پذیر باشد. سیلیکون یک ماده قابل انعطاف برای مصارف پزشکی است که با ورود به بخش‌های داخلی بدن حساسیت یا ناراحتی ایجاد نمی‌کند. 

از طرفی آن‌قدر نرم نیست که با ورود به معده از راه بینی و مری پیچیده شود یا باعث بروز مشکل شود. اما لوله بینی به معده سیلیکونی پس از حدود سه ماه قابلیت خود را از دست می‌دهد. از همین‌رو پزشک برای بیمارانی که باید به مدت طولانی از این روش استفاده کنند، سوند معده دائمی نصب خواهد کرد.

اگر در این زمینه سوالی داشتید یا نیاز به راهنمایی دکتر گوارش آنلاین داشتید می‌توانید همین حالا کلیک کنید.

بیشتر بدانیم: پانکراتیت چیست؟

دسته‌بندی سوندمعده

در زیر با دسته‌بندی لوله بینی به معده بیشتر آشنا شوید:

سوند معده نوزاد

این سوند برای نوزادانی که نمی‌توانند شیر یا دارو بخورند استفاده می‌شود. آن را برای انتقال مواد غذایی مایع یا دارو به جای بینی از دهان وارد می‌کنند، از همین‌رو به سوند تغذیه نوزاد معروف است.

سوند معده بزرگسال

لوله گذاری نازوگاستریک برای بزرگسالان از طریق سوراخ یک بینی انجام می‌شود. این سوند قطر مختلفی دارد که بر اساس آن دسته‌بندی می‌شود. سوندهای معده بزرگسالان دارای نوار رادیواپک برای تصویربرداری با دستگاه رادیوگرافی است. در این صورت پزشک می‌تواند سوندمعده را هر عمقی از دستگاه گوارش وارد کند.

بیشتر بدانیم: درد بالای معده نشانه چیست؟

سایزبندی لوله‌های نازوگاستریک

این لوله ها بر اساس سن بیمار اندازه مختلفی دارند که عبارتند از:

• سوندمعده آبی 8 
• سوندمعده مشکی 10 
• سوندمعده سفید 12 
• سوند معده سبز 14
• سوند معده نارنجی 16
• سوند معده قرمز 18

سوندهای 8/10 با رنگ آبی و مشکی برای اطفال و کودکان استفاده می‌شود. سوند معده 12/14/16/18 با رنگ‌های قرمز، نارنجی، سبز و سفید برای نوجوانان، مردان و زنان بزرگسال طراحی شده است. پزشکان به کمک این سایزبندی بر اساس سن بیمار سوند مناسبی را جهت تغذیه یا تخلیه دستگاه گوارش انتخاب می‌کنند. تمامی این سوندهای معده با هدف تزریق دارو، انتقال مواد غذایی مایع و تخلیه معده استفاده می‌شوند و تنها تفاوت آنها در رنگ یا سایز است.

عوارض لوله گذاری نازوگاستریک

شایع‌ترین عوارض سوند معده عبارتند از:

• گلو درد
• خون دماغ
• درد و ناراحتی
• زخم‌های فشاری
• خونریزی گوارشی
• عفونت سینوسی
• تحریک مخاط معده
• برهم خوردن میزان پتاسیم بدن
• زخم شدن مری یا پوشش معده
• نصب اشتباه لوله در راه هوایی و نفوذ به ریه‌ها

روش کار گذاشتن سوندمعده

مراحل آن به شرح زیر است:

1. لوله را از طریق یک سوراخ بینی وارد کنید و آن را در یک خط مستقیم به سمت پشت گلو قرار دهید تا از فشار بر سقف حفره سینوسی جلوگیری شود.
2. زمانی‌که لوله به پشت گلو رسید به آرامی آن را به سمت پایین مری هدایت کنید و آهسته جلو ببرید.
3. حال با نی کمی آب بنوشید و قورت دهید. با این کار لوله از طریق مری به سمت پایین کشیده می‌شود.
4. ممکن است پرستار در صورت هوشیار بودن بیمار از او بخواهد نفس عمیق بکشد و آن را نگه دارد.
5. اگر هنگام نفس کشیدن دچار سرفه یا ناراحتی شدید سوند معده خارج می‌شود و پس از استراحت کوتاه مجددا وارد خواهد شد.
6. این روند باید تا زمانی‌که علامت طول صحیح را نشان می‌دهد ادامه پیدا کند، سپس آن را با چسب محکم کنید.
7. در مرحله آخر پرستار بررسی می‌کند تا لوله در محل صحیح قرار گرفته باشد.

بیشتر بدانیم: اسپاسم معده چیست؟

نحوه مراقبت از سوند معده چگونه است؟

پرستار به کمک تست‌های زیر قرار گرفتن صحیح لوله بینی به معده را برای جلوگیری از بروز عوارض بررسی می‌کند:

• اشعه ایکس قفسه سینه: دقیق‌ترین روش برای بررسی محل قرارگیری لوله نازوگاستریک
• تست آسپیره PH: مکش مقدار کمی مایع برای آزمایش محتوای اسیدی (اگر لوله درست قرار گرفته باشد مایع آسپیره شده باید دارای اسید باشد)

فرق لوله گذاری نازوگاستریک با نلاتون

لوله بینی به معده و نلاتون هر دو روشی هستند که مجرای معده را از طریق بینی و گلو تا شکم تحت تاثیر قرار می‌دهند. با این حال تفاوت‌هایی با یکدیگر دارند. تفاوت سوند معده با نلاتون در این است که لوله نازوگاستریک سوند سیلیکونی نرم برای تغذیه مصنوعی، داروها و مایعات به بیمارانی است که نمی‌توانند به‌طور طبیعی غذا بخورند یا در بلع مشکل دارند، استفاده می‌شود. در مقابل نلاتون از لوله سفت و سخت ساخته شده و به صورت کاشته از طریق بینی و گلو به معده می‌رسد. اغلب از نلاتون برای برداشتن نمونه معده، تخلیه محتویات، هوا و مایعات استفاده می‌کنند.

بیشتر بدانیم: رفلاکس معده چیست؟

نتیجه سوند معده

لوله بینی به معده یک ابزار نجات‌دهنده پزشکی برای افرادی است که نمی‌توانند غذا بخورند یا قورت دهند. پزشک برای تغذیه و رساندن دارو به این افراد روش لوله‌گذاری نازوگاستریک را پیشنهاد می‌دهد که بر اساس سن بیمار دارای دسته‌بندی مختلفی است. ما در این مقاله از درمانکده شما را با انواع، عوارض و روش کار گذاشت سوند معده آشنا کردیم.

سوالات متداول

منبع: clevelandclinic | healthline