بیماری آمیلوئیدوز عارضه نادری است، در طی این بیماری نوعی از پروتئین غیر طبیعی تحت عنوان آمیلوئید در برخی از اندام‌های بدن ایجاد می‌شود. آمیلوئید در هر اندامی که ایجاد شود، در عملکرد آن ایجاد اختلال می‌کند.
البته لازم به ذکر است که آمیلوئید خود به خود در بدن ایجاد نمی‌شود، بلکه ساختار آن ترکیبی از چندین پروتئین موجود در بدن است. در نتیجه بیماری آمیلوئیدوز نیز تحت شرایط خاصی پیش می آید. اگر شما هم مایل به کسب اطلاعاتی در مورد بیماری آمیلوئیدوز، علت بروز و درمان آن هستید، در این مطلب از درمانکده همراه ما باشید.
بیماری آمیلوئیدوز چه ارگان‌هایی را بیشتر درگیر خود می‌کند؟
در برخی از افراد بیماری آمیلوئیدوز به همراه سایر بیماری‌ها بروز می‌کند. در چنین حالتی درمان بیماری زمینه‌ای تا حد زیادی می تواند در کنترل یا از بین بردن علائم این بیماری موثر باشد.
اما درمان تجویز شده برای این بیماری، بسته به علت بروز آن می‌تواند شامل قطع عضو آسیب دیده، شیمی درمانی، دارو درمانی، پیوند عضو و یا پیوند مغز استخوان و سلول‌های بنیادی باشد.
هر چند که ممکن است بیماری آمیلوئیدوز هر یک از اندام‌های بدن را تحت تاثیر قرار دهد، اما در حالت کلی بیش از همه ارگان‌هایی چون قلب، کلیه، کبد، طحال، دستگاه گوارشی و سیستم عصبی بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید: علت ایجاد سندروم داون در جنین
علت بروز بیماری آمیلوئیدوز چیست؟
علت بروز بیماری آمیلوئیدوز به عوامل مختلفی بستگی دارد. در برخی از افراد زمینه‌های ژنتیکی و ارثی منجر به بروز این بیماری می‌شود. اما در دیگر افراد به دلیل دیالیز طولانی مدت و یا التهاب‌های درمان نشده این بیماری بروز پیدا می کند.
در ادامه شما را با انواع این بیماری بر حسب علت بروز آن آشنا می‌کنیم:
۱) آمیلوئیدوز AL
آمیلوئیدوز AL یا اولیه در حقیقت شایع‌ترین نوع این بیماری است. از این نوع بیماری تحت عنوان آمیلوئیدوز زنجیره‌ای سبک ایمونوگلوبین نیز یاد می‌شود. در این نوع از بیماری معمولا قلب، کلیه، کبد و سیستم عصبی فرد تحت تاثیر قرار می‌گیرد.
۲) آمیلوئیدوز AA
آمیلوئیدوز AA تحت عنوان آمیلوئیدوز ثانویه هم شناخته می‌شود. زیرا بیماری‌های التهابی مانند آرتریت روماتوئید اصلی‌ترین عامل ایجاد آن‌ها هستند.
از این رو کنترل بیماری‌های التهابی می‌تواند علائم مربوط به آمیلوئیدوز ناشی از آن‌ها را تا حد زیادی کاهش دهد. معمولا در افراد مبتلا به آمیلوئیدوز ثانویه بیشتر کلیه، کبد و طحال درگیر می‌شود.
۳) آمیلوئیدوز ارثی
همانگونه که از نامش هم پیداست، این نوع از بیماری آمیلوئیدوز می‌تواند زمینه ژنتیکی داشته باشد. در این افراد معمولا نوع غیر عادی از پروتئین توسط کبد ایجاد می‌شود. به همین دلیل اعصاب، قلب و کلیه تحت تاثیر قرار می‌گیرند.
در این نوع از بیماری اختلال ایجاد شده در اندام‌های مختلف بدن در اثر وجود پروتئین ترستیک یا TTR است.
مشاهده بیشتر : بهترین متخصص گوارش
۴) آمیلوئیدوز وحشی
هر چند شاید عجیب به نظر برسد اما در نوع وحشی آمیلوئیدوز، پروتئین TTR ساخته شده توسط کبد طبیعی است. اما به دلایل نامعلومی پس از گذشت مدت زمان مشخصی از تولید این پروتئین در بدن آمیلوئیدوز ایجاد می‌شود. از این آمیلوئیدوز پیش‌تر تحت عنوان آمیلوئیدوز سیستمیک سالخورده هم یاد می‌شد. زیرا نوع وحشی آمیلوئیدوز بیشتر مردان بالای 70 سال را تحت تأثیر قرار می‌داد.
در افراد مبتلا به آمیلوئیدوز وحشی معمولاً قلب درگیر می‌شود. اما در برخی از افراد بروز سندروم تونل کارپال هم مشاهده شده است.
۵) آمیلوئیدوز موضعی
این نوع از بیماری آمیلوئیدوز معمولا اندام‌ها و ارگان‌های مختلفی را درگیر خود می‌کند. در آمیلوئیدوز موضعی مثانه، پوست، گلو یا ریه بیشتر از سایر ارگان‌ها در معرض آسیب‌پذیری قرار می‌گیرند.
در حالت کلی نکته قابل توجهی که در زمینه بیماری آمیلوئیدوز وجود دارد، تشخیص به موقع و انتخاب روش درمانی صحیح است. زیرا در غیر این صورت ممکن است فرد را با عواقب غیر قابل جبرانی رو به رو کند.
چه عواملی احتمال بروز آمیلوئیدوز را افزایش می‌دهد؟
هر چند که احتمال بروز بیماری آمیلوئیدوز مانند بسیاری دیگر از بیماری‌ها در افراد مختلف وجود دارد، اما در مجموع برخی از عوامل نیز وجود دارند که احتمال بروز این بیماری را افزایش می‌دهند. این عوامل عبارتند از:
- سابقه خانوادگی
- سن
- جنسیت
- ابتلا به بیماری‌های عفونی و التهابی
- دیالیز کلیه
- نژاد
علائم بیماری آمیلوئیدوز چیست؟
علائم بیماری آمیلوئیدوز در حالت کلی به اندام‌های درگیر شده توسط این بیماری بستگی دارد. اما در برخی از موارد هم این بیماری بدون هیچ گونه علائمی و با حالت خاموش بروز می‌کند. متاسفانه در این افراد ممکن است زمان طلایی برای درمان از دست برود.
در حالت کلی بروز بیماری آمیلوئیدوز با علائم و نشانه‌های زیر همراه است:
- ضربان نامنظم قلب (ممکن است به صورت کاهشی یا افزایشی باشد)
- تورم مچ دست یا پا
- مشکلات بلع و یا بلع دردناک
- احساس ضعف
- خستگی شدید و غیرعادی بدن
- افت فشار
- تنگی نفس
- اسهال خونی
- یبوست
- کاهش غیرعادی وزن
- لکه‌های پوستی اطراف چشم
- حساسیت پوستی
- کبودی‌های بدون دلیل
- زمخت شدن پوست
- افزایش اندازه زبان
- تغییر شکل در حاشیه زبانی
- تهوع
- احساس سوزن سوزن شدن در دست و پا
- سندروم تونل کارپال
تشخیص بیماری آمیلوئید چگونه انجام می‌شود؟
با توجه به این‌که علائم بیماری آمیلوئیدوز می‌تواند مشابه با برخی از بیماری‌های دیگر باشد، از این رو در بسیاری از موارد تشخیص با اتکا بر علائم نمی‌تواند چندان دقیق و قطعی باشد. از این رو انجام آزمایش خون، آزمایش ادرار، تصویربرداری و یا نمونه‌برداری می‌تواند میزان ریسک در اشتباه بودن تشخیص را کاهش دهد.
لازم به توضیح است که به منظور بالا بردن دقت تشخیص معمولا بررسی عملکرد کبدی و تیروئید در آزمایش خون صورت می‌گیرد. نمونه‌برداری‌های انجام شده نیز غالبا از چربی زیر پوست شکمی، مغز استخوان و یا اندام‌های آسیب دیده مانند کبد یا کلیه انجام می‌شود.
درمان آمیلوئید به چه ترتیبی انجام می‌شود؟
بیماری آمیلوئیدوز هم مانند بسیاری از بیماری‌های التهابی درمان مشخصی ندارد. بنابراین تمامی روش‌های درمانی موجود در مورد این بیماری هم صرفاً به کنترل علائم و پیشگیری از پیشرفت آن‌ها می‌پردازند.
از طرفی همان‌طور که پیش‌تر هم به آن اشاره شد، اگر بیماری آمیلوئیدوز در اثر بیماری‌های زمینه‌ای دیگری نظیر آرتریت روماتوئید یا سل ایجاد شده باشد، درمان یا کنترل این بیماری زمینه‌ای در بهبود علائم آمیلوئیدوز هم موثر خواهد بود.
در ادامه لیستی از درمان‌های موجود در زمینه بهبود آمیلوئیدوز را با شما عزیزان به اشتراک می‌گذاریم:
- شیمی درمانی
- درمان دارویی با داروهای مرتبط با قلب و کلیه
- پیوند سلول‌های بنیادی خون
- دیالیز
- پیوند عضو
- قطع عضو آسیب دیده به منظور پیشگیری از درگیر شدن سایر اعضا
نتیجه‌گیری
در این مطلب به بررسی نکاتی در مورد بیماری آمیلوئیدوز پرداختیم. آگاهی از این اطلاعات می‌تواند نقش موثری در مراجعه به موقع به پزشک و پیشگیری از عواقب غیر قابل جبران این بیماری داشته باشد.
در صورتی که شما یا یکی از نزدیکانتان با علائمی مشابه با بیماری آمیلوئید دست و پنجه نرم می‌کنید، بهتر است برای اطمینان در اولین فرصت برای مشورت و انجام آزمایش به پزشک متخصص مراجعه کنید.
امکان دسترسی به اطلاعات بسیاری از پزشکان متخصص و رزرو نوبت از آن‌ها به سادگی از طریق سایت درمانکده فراهم شده است.
[sibwp_form id=5]
