ویروس چیکونگونیا (Chikungunya) از طریق نیش پشه، انسان را آلوده می‌کند و باعث تب و درد مفاصل می‌شود. این ویروس به‌ندرت کشنده است، اما نوع حاد آن می‌تواند بدن فرد را برای زمان طولانی تحت تاثیر قرار دهد و علائم درد در او باقی بماند. در حال حاضر هیچ درمان و واکسن خاصی برای این ویروس وجود ندارد، و فقط باید به فکر راه های پیشگیری از چیکونگونیا باشید.
بنابراین جهت تشخیص به موقع بیماری، در این مطلب همراه درمانکده باشید تا به شما بگوییم ویروس چیکونگونیا چیست و چه علائمی دارد؟
چیکونگونیا چیست؟
چیکونگونیا یک بیماری ویروسی است که توسط پشه‌های آلوده به انسان منتقل می‌شود. نام «chikungunya» از كلمه‌ای در زبان ماکونده، زبان مردم تانزانیا، گرفته شده است، كه به معنی خم شدن چیزی است و به ظاهر نامتعارف مبتلایان به درد مفاصل اشاره دارد. سال 1952 در هنگام شیوع بیماری در جنوب تانزانیا، این نام را برای آن انتخاب کردند. گرچه چیكونگونیا قبلا در كشورهای آفریقایی، آسیایی، اروپایی و مناطق اقیانوس هند و اقیانوس آرام شناسایی شده بود، ولی انتقال محلی ویروس برای اولین بار در دریای كارائیب در سال 2013 شناسایی شد.
از آن زمان تاکنون، بیش از 1.7 میلیون مورد مشکوک به چیکونگونیا در جزایر کارائیب، کشورهای آمریکای لاتین و ایالات متحده گزارش شده است. کانادا و مکزیک نیز موارد آلودگی را گزارش کرده‌اند. با این‌که این بیماری در ایران خیلی شایع نیست، ولی باز هم باید مراقب پشه‌های آئدس باشید. زیرا این پشه‌ها در بخش‌هایی از مرز شرق و جنوب ایران دیده شده‌اند. بنابراین با نیش زدن به فرد آلوده می‌توانند افراد سالم را هم بیمار کنند.
علائم چیکونگونیا
به طور معمول اولین علامت چیکونگونیا تب است، که به دنبال آن بثورات پوستی هم پدید می‌آید. پس از گزش توسط پشه آلوده، معمولا 4 تا 8 روز بعد بیماری آغاز می شود، اما دامنه آن می‌تواند 2 تا 12 روز باشد. این علائم شامل موارد زیر هستند:
تب معمولا از چند روز تا یک هفته طول می‌کشد. همچنین این تب می‌تواند دو فازی باشد، به این معنی که در دو مرحله ظاهر شود. در حالی که اکثر افراد آلوده به ویروس برخی از این علائم را دارند، حدود 3 تا 28 درصد از افراد آلوده به چیکونگونیا بدون علامت باقی می‌مانند. طبق آزمایش‌ها هیچ نوزادی از طریق شیر مادر مبتلا، به این ویروس آلوده نشده است. ویروس چیکونگونیا اغلب توسط پشه‌های آئدس به افراد منتقل می‌شود. این‌ها همان پشه‌هایی هستند که ویروس دانگ را منتقل می‌کنند.
راه تشخیص ویروس چیکونگونیا
اگر اخیرا از منطقه‌ای با انتقال ویروس شناخته شده برگشته‌اید و تب و درد مفصلی را تجربه می‌کنید، ممکن است پزشک برای تایید ویروس یا آنتی بادی‌ها، یک سری آزمایش خون را به شما توصیه کند. از روش‌های مختلفی می‌توان برای تشخیص عفونت ویروس چیکونگونیا استفاده کرد.
آزمایش های سرولوژی، مانند آزمایش‌های جذب‌کننده سیستم ایمنی مرتبط با آنزیم (ELISA)، ممکن است وجود آنتی بادی‌های ضد ویروس را تایید کند. آنتی بادی‌های ویروس چیکونگونیا به طور معمول در اواخر هفته اول بیماری ایجاد می‌شوند. سطح آنتی بادی IgM، سه تا پنج هفته پس از شروع بیماری در بالاترین حد است و حدود دو ماه ادامه دارد.
ممکن است ویروس در طی چند روز اول عفونت به طور مستقیم در خون تشخیص داده شود. نمونه‌های جمع‌آوری شده در هفته اول بیماری با هر دو روش سرولوژی و ویروسی آزمایش می‌شوند. همچنین آزمایش خون می‌تواند به دنبال ویروس‌هایی مانند دانگ و زیکا باشد که علائم مشابهی دارند. نتایج معمولا بین 4 تا 14 روز آماده می‌شوند.
موارد خطر برای ویروس چیکونگونیا
بیشتر بیماران به طور کامل از عفونت بهبود می‌یابند، اما در برخی موارد، درد مفاصل ممکن است تا چندین ماه یا حتی سال‌ها ادامه داشته باشد. در برخی از مبتلایان در ماه‌های پس از بیماری حاد، علائم روماتولوژیک مانند پلی آرتراژ، پلی آرتریت، تنوسینوویت یا سندرم رینود دیده خواهد شد. مطالعات گزارش داده‌اند که ممکن است در 5 تا 80 درصد بیماران ماه‌ها یا سال‌ها پس از بیماری، درد مفصلی مداوم و همچنین خستگی طولانی مدت را تجربه کنند. احتمالا فرد پس از بهبودی، از عفونت‌های آینده در امان خواهد بود.
موارد شدید و مرگ ناشی از چیکونگونیا بسیار نادر است. اما از افراد در معرض خطر بیماری شدیدتر می توان به نوزادان تازه متولد شده‌ای که در زمان تولد آلوده شده‌اند، اشاره کرد. به‌علاوه بزرگسالان بالای 65 سال و افرادی که دارای بیماری‌های پزشکی مانند فشار خون بالا، دیابت یا بیماری های قلبی هستند هم در معرض خطر قرار دارند.
درمان ویروس چیکونگونیا
داروی ضد ویروسی خاصی برای چیکونگونیا وجود ندارد، بنابراین بیشتر بخش درمان شامل تسکین علائم است. معمولا موارد زیر تجویز می‌شوند:
- داروی ضد تب برای کاهش تب
- مسکن برای تسکین درد و کاهش تب
- نوشیدن مایعات فراوان
شباهت چیکونگونیا و تب دانگ
این ویروس به تب دانگ هم شباهت دارد، که اتفاقا در مناطق یکسانی شایع هستند. بنابراین در این مناطق، بیماران مشکوک به چیکونگونیا باید تا زمانی که نتیجه آزمایش دانگ منفی شود، از مصرف آسپیرین یا داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی خودداری کنند. زیرا این داروها می توانند خطر خونریزی داخلی در مبتلایان به تب دانگ را افزایش دهند.
پس از تشخیص بیماری چیکونگونیا، به بیمارانی که به‌طور مداوم درد مفصلی دارند، توصیه می‌شود از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی و کورتیکواستروئیدها، از جمله داروهای موضعی استفاده کنند. فیزیوتراپی می تواند به کاهش علائم درد کمک کند.
پیشگیری از ویروس چیکونگونیا
در حال حاضر هیچ گونه واکسن یا داروی پیشگیری کننده‌ای برای چیکونگونیا وجود ندارد، بنابراین بهترین راه برای جلوگیری از عفونت، جلوگیری از گزش پشه است. اما واکسن‌های بالقوه‌ای در آزمایش بالینی ارزیابی می‌شوند.
در نتیجه فعلا افرادی که به مناطق پرخطر سفر می‌کنند، باید اقدامات احتیاطی را انجام دهند، از جمله:
- پوشیدن لباس آستین بلند، شلوار بلند و سایر لباس‌هایی که میزان تماس پشه با پوست را به حداقل می‌رساند.
- از مواد دافع حشرات بر روی پوست یا لباس استفاده کنید.
- اطمینان حاصل کنید که فضاهای داخلی دارای پرده و توری مناسب برای جلوگیری از ورود پشه‌ها هستند.
- اگر در طول روز می‌خوابید، از پشه بند استفاده کنید و روی تخت هم حشره‌کش بزنید.
- اگر زمان زیادی را در فضای باز و در مناطق با پشه می‌‌گذرانید، علاوه بر استفاده از دستکش یا مواد دافع، از توری بر روی صورت و گردن خود استفاده کنید.
- از سفر به مناطقی که شیوع چیکونگونیا در آن بالا است، اجتناب کنید.
با توجه به نبود هیچ داروی خاصی، بهترین راه برای پیشگیری از چیکونگونیا این است که این محل‌ها را کم کنیم. کاهش تعداد مکان‌هایی که پشه‌ها در اطراف خانه شما تولید مثل می‌کنند، می‌تواند به طور قابل توجهی جمعیت آن‌ها را کاهش دهد. برخی اقدامات ساده عبارتند از:
- تخلیه آب ظروف، مانند بشقاب زیر گلدان، سطل و ناودان باران
- مخازنی که آب خانگی را تامین می‌کنند نیز معمولا قابل تخلیه نیستند، باید مراقب باشید پشه‌ها دور این مخازن جمع نشوند.
- لاستیک‌های قدیمی که در حیاط یا اطراف خانه هستند را از بین ببرید.
- زباله‌ها را در کیسه‌های پلاستیکی بسته و سایر ظروف بسته شده نگهداری کنید.
- اگر جواب آزمایش شما مثبت است، باید مراقب باشید که از گزش پشه در هفته اول بیماری خود، جلوگیری کنید. یعنی هنگامی که ویروس به یک پشه و سپس به شخص دیگری منتقل می‌شود.
نتیجه‌گیری
اگر اواخر به مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری سفر کرده‌اید و فکر می‌کنید به چیکونگونیا مبتلا هستید، حتما به پزشک عفونی مراجعه کنید. پزشک پس از پرسیدن چندیدن سوال، آزمایش خون را تجویز می‌کند. در صورت مثبت بودن حتما مراقب نیش پشه‌ها و شیوع بیماری باشید. همچنین جهت مشاوره و دریافت نوبت آنلاین می‌توانید با پزشکان درمانکده در ارتباط باشید.
[sibwp_form id=5]
