جراحی زیبایی بینی یا رینوپلاستی، یکی از رایج‌ترین و در عین حال پیچیده‌ترین جراحی‌های پلاستیک در سراسر جهان است که با هدف ایجاد تناسب و هماهنگی در چهره فرد ایجاد می‌شود. یک عمل بینی موفق در کنار جنبه‌های زیبایی‌شناختی به بهبود مشکلات عملکردی مانند اختلالات تنفسی بیمار نیز کمک می‌کند. با وجود پیشرفت‌های فراوان در تکنیک‌های جراحی، برخی بیماران ممکن است با عوارضی مانند جابجایی غضروف بینی بعد از عمل مواجه شوند.
شناخت علل، علائم و روش‌های درمان این عارضه برای بیماران و پزشکان اهمیت زیادی دارد. در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با نکاتی مهم در مورد علائم، علت‌ها و همچنین روش‌های پیشگیری و درمان جابجایی غضروف بینی بعد از عمل آشنا شوید.
فهرست محتوا
علت جابجایی غضروف بینی بعد از عمل چیست؟
جابجایی غضروف بینی پس از رینوپلاستی مشکلی است که موجب بد فرم شدن بینی و بروز مشکل در نفس کشیدن بیمار می‌شود. در صورتی که نمی‌دانید رینوپلاستی چیست، بهتر است روی لینک این مقاله کلیک کنید. اگر به عکس جابجایی غضروف بینی بعد از عمل در انتهای این پاراگراف نگاه کنید، متوجه می‌شوید که در اکثر مواقع فرورفتگی یا برجستگی غیرمعمولی روی بینی ایجاد می‌شود. این مشکل ممکن است به دلایل متعددی به وجود بیاید.
در ادامه این بخش به مهم‌ترین دلایل بروز جابجایی غضروف بینی بعد از رینوپلاستی اشاره شده است:
وارد شدن ضربه به بینی
یکی از مهم‌ترین دلایل جابجایی غضروف، وارد شدن ضربه به بینی در دوران نقاهت است. در ۲ ماه اول بعد از عمل بینی، وارد شدن ضربه می‌تواند روی فرم‌گیری غضروف‌ها و استخوان‌ها موثر باشد و موجب جابجایی آن‌ها شود.
فشار ناشی از عینک
استفاده از عینک‌های سنگین یا نامناسب در هفته‌های اول پس از عمل می‌تواند به پل بینی فشار وارد کند و موجب جابجایی غضروف‌های این ناحیه یا پیوندهای قرار داده شده در محل جراحی شود.
دست‌کاری بینی
لمس کردن، فشار دادن، یا تلاش برای تمیز کردن بینی با شدت زیاد و به روش نادرست، ممکن است به ساختارهای حساس و تازه جراحی‌شده بینی آسیب وارد کند و موجب جابجایی غضروف‌ها شود.
عدم تثبیت غضروف بینی در موقعیت جدید
یکی از اصلی‌ترین دلایل جابجایی غضروف بینی عدم تثبیت کامل غضروف‌ها در موقعیت جدیدشان است. در بسیاری از مواقع پزشک برای شکل دادن به ساختار بینی از پیوند غضروف استفاده می‌کند، در این صورت اگر بخیه‌ها به درستی انجام نشوند و غضروف‌ها در محل صحیح خود قرار نگیرند، ممکن است از محل مورد نظر حرکت کنند و ظاهر بینی پس از مدتی تغییر پیدا کند.
جابجایی غضروف بینی به خصوص برای افرادی که عمل بینی طبیعی انجام داده‌اند، اهمیت زیادی دارد و موجب می‌شود تا از ظاهر بینی خود رضایت نداشته باشند.
برداشتن بیش از حد یا ناکافی غضروف
برداشتن بیش از حد غضروف حمایتی در زمان جراحی، ممکن است موجب ضعف ساختار بینی و در نتیجه جابجایی سایر اجزای غضروف شود. از طرف دیگر برداشتن ناکافی غضروف در برخی نواحی نیز موجب جابجایی غضروف‌ها می‌شود.
عوامل ژنتیکی و خصوصیات پوست
پوست بینی‌های گوشتی معمولا ضخیم‌تر از بینی‌های استخوانی است و از همین‌رو فرم دادن به این نوع بینی‌ها چالش بیشتری برای پزشکان دارد. در عمل بینی گوشتی معمولا خطر جابجایی غضروف بینی کمی بیشتر است.
فرایند ترمیم طبیعی بدن
در برخی موارد جابه‌جا شدن غضروف بینی به دلیل برخی واکنش‌های بدن مثل فیبروز بیش‌ازحد یا جذب بخشی از غضروف تزریق‌شده ایجاد می‌شود.
عفونت یا التهاب
التهاب یا عفونت در محل جراحی می‌تواند بر فرآیند ترمیم غضروف موثر باشد و موجب جابجایی آن‌ها شود.
علائم جابجایی غضروف بینی بعد از عمل چیست؟
شناخت علائم جابجایی غضروف بینی پس از عمل، برای پیگیری به موقع و درمان این مشکل اهمیت زیادی دارد. به خاطر داشته باشید که وجود تورم طبیعی پس از عمل در ماه‌های ابتدایی، می‌تواند برخی از این علائم را بپوشاند. گاهی علائم جابجایی غضروف با علائم شکستگی بینی که ممکن است در اثر تروما ایجاد شود، اشتباه گرفته می‌شود. بنابراین، تشخیص قطعی جابجایی غضروف بینی تنها باید با معاینه دقیق جراح انجام شود.
در ادامه این بخش به مهم‌ترین علائم جابجایی غضروف بینی بعد از عمل اشاره شده است:
نامتقارن شدن بینی
یکی از شایع‌ترین نشانه‌های جابجایی غضروف، عدم تقارن در ظاهر بینی است که قبل از جابجایی وجود نداشته یا کمتر بوده است. این نامتقارنی می‌تواند در نوک، پل یا پره‌های بینی ایجاد شود.
برجستگی یا فرورفتگی جدید
لمس کردن یا مشاهده یک برجستگی تیز یا یک فرورفتگی غیر معمول در سطح بینی می‌تواند نشانه‌ای از جابجایی یا چرخش غضروف باشد.
بیرون زدگی غضروف نوک بینی بعد از عمل
این حالت یکی از نشانه‌های مشخص جابجایی یا چرخش گرافت‌های نوک بینی است که می‌تواند منجر به تیزی بیش از حد نوک بینی یا نمایان شدن لبه غضروف شود.
انحراف یا کجی محور بینی
اگر غضروف‌های حمایتی اصلی بینی جابجا شوند، ممکن است کل محور بینی دچار انحراف یا کجی شود. در بسیاری از مواقع انحراف بینی قبل از عمل بینی وجود دارد و موجب بروز مشکلات ظاهری و تنفسی در بیمار می‌شود که نباید آن را با جابجایی غضروف اشتباه گرفت. اگر نمی‌دانید انحراف بینی چیست، بهتر است روی لینک این مقاله کلیک کنید.
تغییر در زاویه نوک بینی (Nasal Tip Angle)
افتادگی یا چرخش بیش از حد نوک بینی به سمت بالا که پس از دوره اولیه بهبودی رخ می‌دهد، می‌تواند ناشی از جابجایی یا ضعف گرافت‌های حمایتی نوک بینی باشد.
انسداد راه هوایی بینی
جابجایی غضروف بینی به ویژه غضروف‌های دیواره جانبی یا سپتوم (تیغه یا دیواره وسط)، ممکن است موجب تنگ شدن مسیر هوایی در یک یا هر ۲ طرف سوراخ‌های بینی شود. در این شرایط فرد در زمان تنفس از راه بینی با مشکل مواجه می‌شود.
در صورتی که فرد از قبل به پولیپ مبتلا باشد و در عمل رینوپلاستی، این مشکل را درمان نکند، مشکل تنفسی معمولا به پولیپ مربوط می‌شود. اگر نمی‌دانید پولیپ بینی چیست می‌توانید روی لینک این مقاله کلیک کنید.
سوت کشیدن بینی هنگام تنفس (Whistling)
در برخی مواقع ممکن است جابجایی غضروف بینی منجر به ایجاد یک سوراخ کوچک در سپتوم یا یک تنگی موضعی شدید در مسیر تنفسی شود. در این شرایط ممکن است بیمار هنگام نفس کشیدن، صدای سوت مانندی از بینی خود بشنود.
درد یا حساسیت موضعی
احساس درد، ناراحتی یا حساسیت به لمس در ناحیه خاصی از بینی که قبلا وجود نداشته، می‌تواند نشانه التهاب ناشی از جابجایی یا فشار یک غضروف باشد.
روش‌های درمان جابجایی غضروف بینی بعد از عمل
درمان جابجایی غضروف بینی به نوع، شدت مشکل و محل جابجایی غضروف بستگی دارد. به خاطر داشته باشید که پس از هر نوع درمان، رعایت مراقبت‌های لازم مانند عدم وارد کردن فشار، خوابیدن به پشت (طاق باز) و مصرف داروهای تجویز شده برای جلوگیری از التهاب و عفونت ضروری است.
یکی از سوالات رایج بیماران این است که بعد از عمل بینی تا چه مدت باید طاق باز خوابید، در پاسخ به این سوال باید بگوییم بعد از عمل لازم است حداقل تا ۶ هفته اول از خوابیدن به پهلو یا شکم پرهیز کنید. در ادامه این بخش به انواع روش‌های درمان جابجایی غضروف بینی بعد از عمل اشاره شده است.
- ماساژ و مانیپولاسیون (Manipulation): در موارد بسیار خفیف و تنها در روزها یا هفته‌های ابتدایی پس از جراحی، جراح ممکن است بتواند با ماساژ یا مانیپولاسیون خارجی کنترل شده، غضروف را به جای درست خود بازگرداند. این روش باید توسط جراح و با احتیاط کامل انجام شود، زیرا دست‌کاری نادرست ممکن است مشکل را تشدید کند.
- تزریق فیلر (Filler Injection): برای اصلاح مشکلات کوچک، فرورفتگی‌های جزئی یا عدم تقارن‌های خفیف ناشی از جابجایی غضروف، می‌توان از فیلرهای پوستی هیالورونیک اسید استفاده کرد. این روش یک راه حل موقتی است که حدود ۶ تا ۱۸ ماه ماندگاری دارد و نمی‌تواند مشکلات ساختاری عمده یا مشکلات تنفسی را برطرف کند.
- استفاده از چسب یا اسپلینت (Taping/Splinting): در برخی موارد بسیار خاص جراح پس از تشخیص جابجایی خفیف یک گرافت سطحی، از چسب‌های مخصوص یا اسپلینت‌های کوچک برای کمک به تثبیت غضروف در محل جدید استفاده می‌کند.
- صبر و مشاهده: اگر جابجایی غضروف بسیار جزئی باشد و تاثیر خاصی بر زیبایی یا تنفس بیمار نداشته باشد، جراح توصیه می‌کند تا صبر کنید. در بسیاری از مواقع برطرف شدن کامل تورم، مشکل ظاهری بینی را تا حد زیادی کاهش می‌دهد.
- جراحی ترمیمی یا رینوپلاستی ثانویه: در اکثر مواردی که جابجایی غضروف‌ها مشخص و آزاردهنده است، پزشک برای درمان از روش جراحی ترمیمی (Revision Rhinoplasty) استفاده می‌کند. این جراحی معمولا پیچیده‌تر از عمل اولیه است و به تجربه و مهارت بالای جراح نیاز دارد.
- تزریق غضروف به بینی بعد از عمل: در این روش برای بازسازی ساختار بینی از گرافت‌های غضروفی جدید استفاده می‌کنند. معمولا غضروف مورد نظر از قسمت‌های دیگر بینی، گوشت و دنده بیمار برداشته می‌شود.
- استفاده از پیوندهای نرم یا پروتزهای غضروفی: در بعضی موارد که آسیب گسترده است، پزشک متخصص از پروتزهای مخصوص یا پیوندهای غضروفی مصنوعی برای ترمیم بینی استفاده می‌کند تا ساختار بینی به حالت طبیعی بازگردد.
تشخیص جابجایی غضروف بینی
تشخیص جابجایی غضروف باید توسط پزشک متخصص انجام شود. معمولا در مواردی که جراحی به صورت عمل بسته بینی انجام می‌شود، احتمال جابجایی غضروف با ضربه یا فشار بیش از حد، اندکی بیشتر خواهد بود؛ از همین‌رو بیمار باید بیشتر از بینی خود در برابر فشار و تروما محافظت کند. در ادامه به روش‌های تشخیص این مشکل توسط پزشک اشاره می‌کنیم:
- بررسی علائم بیمار و تغییرات ایجادشده
- معاینه فیزیکی دقیق بینی
- معاینه داخل بینی با اسپکولوم یا اندوسکوپ
- بررسی عکس‌های قبل و بعد از عمل
- تصویربرداری برای تشخیص شکستگی‌های استخوانی جدید یا بیماری‌های سینوسی
پیشگیری از جابجایی غضروف
اگرچه نمی‌توان تمام موارد جابجایی غضروف را پیش‌بینی یا از آن جلوگیری کرد، اما با رعایت برخی نکات می‌توان احتمال وقوع آن را به میزان قابل‌توجهی کاهش داد.
در ادامه این بخش به روش‌های پیشگیری از جابجایی غضروف بینی اشاره شده است:
- انتخاب جراح ماهر و باتجربه
- استفاده از تکنیک‌های مناسب برای جراحی بینی
- محافظت از بینی در برابر ضربه
- نحوه صحیح خوابیدن بعد از عمل
- عدم استفاده از عینک در ماه‌های اول
- تمیز کردن بینی به روش صحیح
- پرهیز از دست‌کاری بینی
- مراجعه به جراح در فواصل زمانی تعیین‌شده
سخن نهایی
جابجایی غضروف بینی پس از عمل بینی یک عارضه کمتر رایج است که می‌تواند بر زیبایی و عملکرد تنفسی بیمار تاثیر منفی بگذارد. رعایت اصول مراقبتی، انتخاب جراح باتجربه و پیگیری دقیق درمان می‌تواند از بروز بسیاری از عوارض، پس از عمل بینی جلوگیری کند. اگر در مورد عوارض عمل بینی یا درمان مشکلات مربوط به آن سوال دارید، می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر گوش و حلق و بینی آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص گوش و حلق و بینی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
احتمال بروز این مشکل معمولا در ۱ تا ۳ ماه اول بعد از عمل بیشتر است، اما این مشکل ممکن است در ماه‌های بعد نیز اتفاق بیفتد.
ضربه به بینی، دست‌کاری یا ماساژ نادرست، فشار زیاد روی بینی هنگام خواب یا عینک زدن از مهم‌ترین عوامل موثر در ایجاد این مشکل هستند.
این عارضه معمولا روی زیبایی بینی تاثیر می‌گذارد، اما مشکل جدی و خاصی برای سلامت ایجاد نمی‌کند.
منابع: dryunuskaplan، jasonbdiamond، zarrabimd، bvplasticsurgery
