علائم بیش فعالی (ADHD) با کم‌توجهی، بیش‌فعالی و تحریک‌پذیری در سنین پایین تشخیص داده می‌شود. در اغلب موارد این اختلال زمانی که کودک در سنین ۶ تا ۱۲ سال (سن مدرسه) قرار می‌گیرد قابل مشاهده است.
اختلال بی‌توجهی/بیش‌فعالی در دوران کودکی تشخیص داده می‌شود اما اغلب بزرگسالان به‌دلیل عدم توجه به علائم بیش فعالی از طرف والدین و درمان نشدن در کودکی، مشکلات جدی‌ای را تجربه می‌کنند. مبتلایان به این اختلال اضطراب شدیدی دارند که بر نحوه خواب آن‌ها تاثیر به‌سزایی دارد. از طرفی کنترل خشم و تنظیم احساسات در افراد دچار این اختلال کمی دشوار خواهد بود.
درواقع رفتارهای غیرمعمول مثل لجبازی، بی‌قراری و عدم توجه کافی در دوران کودکی طبیعی است و نباید با مشاهده کوچکترین نشانه ADHD این بیماری را به فرزندتان نسبت دهید. اما اگر احساس می‌کنید کودک شما رفتاری بسیار متفاوت‌تر از سایر همسالان خود دارد، تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا به‌طور مفصل علائم بیش فعالی را مورد بررسی قرار دهیم.
همچنین می‌توانید برای مشورت در خصوص رفتار و علائم فرزندتان با روانشناس آنلاین درمانکده در ارتباط باشید.
فهرست محتوا:
علائم بیش فعالی چیست؟
مهمترین مشخصه افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) کم‌توجه بودن یا بیش‌فعالی و تحریک‌پذیری بالا است. آن‌ها می‌توانند همه این ویژگی‌ها را همزمان با هم داشته باشند. در اغلب موارد علائم ADHD در بازه سنی ۶ تا ۱۲ سال بروز پیدا می‌کنند. اما برخی تحقیقات نشان داده کودکان می‌توانند از سن سه سالگی پیش‌زمینه‌هایی از بیش‌فعالی داشته داشته باشند.
بسیاری از مبتلایان به این اختلال تنها در دو دسته از علائم بیماری جای می‌گیرند اما همیشه هم این‌طور نیست. مثلا هر ۲ تا ۳ نفر از هر ۱۰ نفر مبتلا به ADHD در تمرکز مشکل دارند اما دچار نشانه‌های بیش‌فعالی یا تحریک‌پذیری نیستند.
از جمله بارزترین علائم اختلال کم توجهی-بیش فعالی می‌توان به اخترلال در تمرکز، پرت شدن سریع حواس و بی‌دقتی به جزئیات یا دستورالعمل‌ها اشاره کرد. بی‌دقتی در مدرسه یا محل کار، کامل نکردن پروژه‌ها یا گم و فراموش کردن وسایل نیز از علائم اختلال کم توجهی-بیش فعالی است. مشکلات بیش‌فعالی و تکانشگری شامل بی‌قراری، تکان خوردن در شرایطی که انجام این کار ناشایست خواهد بود، وول خوردن و پرحرفی یا وسط حرف دیگران پریدن می‌شود.
بیشتر بدانید: درمان بیش فعالی چیست؟
علائم رایج اختلال ADHD
نشانه‌های متداول اختلال ADHD شامل موارد زیر می‌شود:
کم‌توجهی
این نشانه ممکن است تا قبل از مدرسه رفتن کودکان مورد توجه قرار نگیرد. همچنین بزرگسالان بیشتر در محل کار یا موقعیت اجتماعی آن را نشان می‌دهند. سایر نشانه‌های بی‌توجهی عبارتند از:
- انجام دادن کارها با تاخیر
- ناتمام گذاشتن کارها و رفتن به سراغ فعالیت دیگر
- عدم تمرکز
- بی‌نظمی شدید
- انجام کارها به شکل نامرتب و بی‌دقت
- عدم توجه و جزئیات و اشتباهات سهوی
- حواس‌پرتی با کوچکترین صدا و رویداد بی‌اهمیت
- فراموش‌کاری در مورد فعالیت روزمره
- رویاپردازی بسیار قوی
- توانایی سازگاری پایین با دیگران
- نشنیدن صدای شما به‌دلیل غرق شدن در افکار خود
- مشکل در رعایت قوانین اجتماعی، گوش دادن به دیگران و درست صحبت کردن
بیش‌فعالی
شایع‌ترین علائم ADHD در کودکان نوپا، پیش‌دبستانی، سنین مدرسه، نوجوانان و بزرگسالان بی‌قراری مفرط است. آن‌ها نمی‌توانند یک‌جا ثابت بنشینند و دائما باید حرکت کنند. سایر نشانه‌های بیش‌فعالی عبارتند از:
- در حالت نشسته هم بی‌قرار هستند و به هم می‌پیچند.
- به‌طور دائم از خواب برمی‌خیزند تا راه بروند.
- در زمان‌های نامناسب باید راه بروند یا بدوند.
- نمی‌توانند بازی‌های بی‌سروصدا یا سرگرمی آرام انجام دهند.
- دائما در حال حرکت هستند.
- بیش از حد معمول حرف می‌زنند.
درصورت لزوم می توانید با دکتر روانشناس آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانشناس مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: بیش فعالی چیست؟
تحریک‌پذیری
افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی که نشانه تحریک‌پذیری دارند می‌توانند به اشیاء یا افراد ضربه بزنند. در اغلب موارد کودکان مبتلا به ADHD بدون در نظر گرفتن عواقب، کارهای خطرناک انجام می‌دهند. علائم این حالت عبارت‌اند از:
- بی‌قراری و بی‌تابی
- عدم تحمل برای انتظار کشیدن
- جواب دادن و حرف زدن قبل از سوال پرسیدن از او
- قطع کردن حرف دیگران به‌طور مکرر
- شروع حرف زدن در زمان نامناسب
- عدم تحمل برای ایستادن در صف
- ایفاگر نقش بازدارنده در شرایط اجتماعی (با هنجار و مرسومات اجتماعی موافق نیست)
علائم بیش فعالی در دختران بیشتر است یا پسران؟
بر اساس گزارشات سازمان CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری) پسرها سه برابر بیشتر از دخترها دچار اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی می‌شوند. اما این آمار نشان‌دهنده این نیست که دختران مستعد اختلال ADHD نیستند بلکه می‌تواند حاکی از آن باشد که آن‌ها علائم بیش فعالی را به شکل دیگری بروز می‌دهند.
درواقع احتمال دارد دختران بیشتر بی‌توجه باشند و کمتر به صورت آشکار، رفتار مخرب نشان دهند. آن‌ها معمولا بیش‌فعالی خود را از طریق پرحرفی، واکنش شدید عاطفی، جویدن مو یا لباس بروز خواهند داد. از طرفی، انتظارات اجتماعی از نحوه رفتار دختران و پسران باعث می‌شود بعضی از دخترها درجهت سرکوب بیش‌فعالی خود تلاش کنند. احتمال تحت درمان قرار گرفتن دختران به خاطر افسردگی و اضطراب نسبت به این اختلال بیشتر است.
بیشتر بدانید: علت بیش فعالی چیست؟
آیا علائم اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی در بزرگسالان متفاوت است؟
از آن‌جایی که انتظار ما از یک بزرگسال با کودک فرق می‌کند، علائم بیش فعالی در بزرگسالان به شکل دیگری نمود پیدا می‌کند.
مثلا، کودک بیش‌فعال دور خانه می‌دود یا به زحمت می‌تواند صبر کند تا نوبت بازی او برسد. درمقابل، بزرگسال بیش‌فعال احساس «بی‌قراری» می‌کند. وقتی سر جا نشسته تکان می‌خورد و پرحرف است یا مدام صحبت دیگران را قطع می‌کند. تحریک‌پذیری در بزرگسالان، به جای رفتار فیزیکی بدون فکر، به شکل تصمیمات ناگهانی درمورد رابطه یا وضعیت اقتصادی نمود پیدا می‌کند.
رایج‌ترین علائم بیش فعالی در بزرگسالان عبارت‌اند از:
- بی‌تابی
- عدم مدیریت استرس
- بی‌دقتی زیاد
- عدم توانایی توجه به جزئیات
- مشکل در تمرکز
- عدم توانایی و مهارت کافی در نظم
- قطع مکرر حرف دیگران
- عدم صبر و شکیبایی
- انجام کارهای خطرناک اغلب با کم‌توجهی زیاد
- نوسانات حلقی و بروز واکنش‌های احساسی شدید
بیشتر بدانید: بیش فعالی در کودکان چیست؟
روش تشخیص علائم ADHD توسط پزشک
آزمایش مشخصی برای تشخیص این اختلال وجود ندارد. روانشناس یا روانپزشک با فرزند شما گفتگو می‌کند تا بتواند معاینه دقیق‌تری انجام دهد. همچنین احتمال دارد نیاز به صحبت با بزرگسالان دیگری مانند مربیان یا معلمان فرزندتان باشد. متخصص سلامت روان رفتارهای زیر را در فرد بررسی می‌کند:
- رفتارهای نامناسب برای سن او
- تاثیر منفی بر توانایی فرد در عملکرد روزانه، محیط اجتماعی یا محل کار
همچنین فرد مبتلا به بیش فعالی باید علائم ADHD که بالاتر معرفی کردیم را حداقل برای 6 ماه و در محیط‌های مختلف مانند خانه و مدرسه یا خانه و محل کار به‌طور مداوم نشان دهد.
بیشتر بدانید: بیش فعالی در بزرگسالان چگونه است؟
عارضه‌های مرتبط با علائم ADHD در کودکان و بزرگسالان
بروز این عارضه‌ها همیشگی نیست و می‌تواند در برخی کودکان، نوجوانان یا بزرگسالان ایجاد نشود. اما به‌طور کلی می‌توان آن‌ها را به شکل جدول زیر دسته‌بندی کرد:
| عارضه مرتبط با کودکان و نوجوانان | عارضه مرتبط با بزرگسالان |
| اختلال اضطراب | اختلال شخصیت |
| افسردگی | اختلال دو قطبی |
| اختلال طیف اوتیسم (ASD) | اختلال وسواس فکری (OCD) |
| صرع | |
| تیک (سروصدا و حرکات غیر ارادی) | |
| نارساخوانی (Dyslexia) |
علائم بیش فعالی در یک نگاه
اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی (ADHD) یک اختلال رفتاری است که اغلب در کودکی تشخیص داده می‌شود. این اختلال در بزرگسالان هم وجود دارد و بر اساس اعتقاد بسیاری روانشناسان حالتی از بی‌توجهی، بیش‌فعالی و تحریک‌پذیری این اختلال که بزرگسالان را تحت تاثیر قرار می‌دهد بسیار متفاوت خواهد بود.
بیشتر بدانید: کنترل خشم در بیش فعالی چگونه است؟
برای تشخصی علائم ADHD باید به متخصص این حوزه مراجعه کنید. شما در سایت درمانکده می‌توانید از بهترین روانشناسان و روانپزشکان تهران، از طریق سیستم نویت‌دهی آنلاین وقت معاینه رزرو بگیرید.
سوالات متداول
بله، کسی که هر دو علائم کم‌توجهی و بیش‌فعالی را از خود نشان می‌دهد، دچار اختلال ADHD از نوع مرکب است. این نوع از همه شایع‌تر شناخته می‌شود.
خیر، اگرچه احتمال این‌که پسران بیشتر از دختران علائم بیش‌فعالی از خود نشان دهند بالاتر است، اما احتمال دارد بعضی از پسرها فقط دچار اختلال بی‌توجهی باشند.
با این‌که آمار تشخیص نشانه‌های اختلال کم توجهی-بیش فعالی در بزرگسالان طی سال‌های اخیر افزایش پیدا کرده، اما این اختلال بیشتر در کودکان تشخیص داده می‌شود. اغلب کودکان بعد از ورود به مدرسه علائم رایج ADHD را بروز می‌دهند.
ADHD یک اختلال رشدی است که با الگوی مداوم بی‌توجهی (بازه توجه کوتاه، مشکل در گوش دادن به دیگران)، بیش‌فعالی (به‌طور دائم در حرکت است و نمی‌تواند ثابت بنشیند) و تکانشگری (معمولا حرف دیگران را قطع می‌کند) تشخیص داده می‌شود.
رایج‌ترین نشانه‌های آن حرکت دائم فرد است، به خصوص در موقعیت‌هایی که این کار مناسب نیست. همچنین بیش از حد بی‌قرار بودن، زیاد حرف زدن یا ضربه زدن به اشیاء و افراد از دیگر نشانه‌های بیش‌فعالی است. در بزرگسالان علائم ADHD با تعریف متفاوتی مانند بی‌تابی زیاد، بیش از حد صحبت کردن و تصمیمات ناگهانی در مورد رابطه یا وضعیت اقتصادی ظاهر می‌شود.
نشانه‌های این اختلال از سه یا چهار سالگی در کودک دیده می‌شوند و در سال‌های بعد افزایش می‌یابند؛ اما زمانی که کودک ۶ یا هفت ساله می‌شود و به سن مدرسه می‌رسد، به اوج خود می‌رسند.
منبع: psychologytoday | cdc | webmd
