علائم بیش فعالی (ADHD) شامل رفتارهایی مانند نقص توجه، تحرک بیش از حد و تحریک‌پذیری بالا است. این نشانه‌ها معمولا در سنین پایین مشاهده می‌شوند و اثرات آن‌ها می‌تواند بر روی موفقیت و آینده کودکان تاثیر بسیار زیادی بگذارد. از آن‌جایی که علائم ADHD در سنین کم خودبه‌خود درمان نمی‌شوند، باید با مشاهده رفتارهای غیر طبیعی، کودک را نزد روانشناس ببرید تا اثرات این اختلال در همه مراحل زندگی فرد و دوران بزرگسالی همراه فرزندتان باقی نماند.
با این حال خوب است بدانید، رفتارهای غیر معمول مثل لجبازی، بی‌قراری و عدم توجه کافی در دوران کودکی طبیعی هستند و نباید با مشاهده کوچکترین نشانه های adhd، این بیماری را به فرزندتان نسبت دهید. اما اگر احساس می‌کنید کودک شما رفتاری بسیار متفاوت‌تر از سایر همسالان خود دارد، تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید تا به‌طور مفصل علائم بیش فعالی را مورد بررسی قرار دهیم.
فهرست محتوا:
- علائم بیش فعالی چیست؟
- رایج‌ترین نشانه های بیش فعالی کدامند؟
- علائم بیش فعالی در کودکان چیست؟
- اختلال بیش فعالی/نقص توجه (ADHD) در نوجوانان چه علائمی دارد؟
- علائم بیش فعالی در نوزادان
- علائم بیش فعالی در بزرگسالان چیست؟
- بیش فعالی جنین در بارداری چه علائمی دارد؟
- علائم بیش فعالی در دختران بیشتر است یا پسران؟
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
علائم بیش فعالی چیست؟
در پاسخ به سوال علائم adhd چیست؟ باید گفت که مهمترین علائم بیش فعالی (ADHD) شامل عدم توانایی در توجه کافی، جنب‌وجوش بیش از حد و تحریک‌پذیری بالا می‌شود. کودکان مبتلا به این اختلال می‌توانند همه این ویژگی‌ها را همزمان با هم داشته باشند. در اغلب موارد علائم ADHD در بازه سنی ۶ تا ۱۲ سال بروز پیدا می‌کنند؛ اما برخی تحقیقات نشان داده‌اند کودکان ممکن است از سن سه سالگی پیش‌زمینه‌هایی از بیش‌فعالی داشته باشند.
برخی از بیماری‌های روحی مانند افسردگی و اضطراب علائم مشابهی با اختلال بیش فعالی/نقص توجه دارند. از همین‌رو تایید نهایی این اختلال کار دشواری است و از آن‌جایی که آزمایش مشخصی برای سنجش ADHD وجود ندارد، فقط روانپزشک یا روانشناس با مطالعه رفتار کودک و تعامل او با دیگران می‌تواند علائم بیش فعالی در کودکان و بزرگسالان را بررسی کند.
برای این منظور می‌توانید با دکتر روانشناس آنلاین درمانکده در ارتباط باشید. از طرفی، این امکان هم برای شما فراهم شده تا به صورت حضوری به متخصص روانشناس مراجعه کنید.
رایج‌ترین نشانه های بیش فعالی کدامند؟
همان‌طور که در ابتدای مقاله گفتیم، این اختلال با نشانه‌هایی همچون عدم توانایی در تمرکز کافی، تحرک بیش از حد و تحریک‌پذیری بالا مشخص می‌شود. متداول‌ترین علائم بیش فعالی مشترک بین کودکان و بزرگسالان شامل موارد زیر هستند:
۱- کم‌توجهی
این نشانه ممکن است تا قبل از مدرسه رفتن کودکان مورد توجه قرار نگیرد. همچنین، بزرگسالان بیشتر در محل کار یا موقعیت اجتماعی آن‌ها را نشان می‌دهند. سایر نشانه‌های مرتبط با کم‌توجهی عبارت‌اند از:
- انجام دادن کارها با تاخیر
- ناتمام گذاشتن کارها و رفتن به سراغ فعالیت دیگر
- عدم تمرکز
- بی‌نظمی شدید
- انجام کارها به شکل نامرتب و بی‌دقت
- عدم توجه و جزئیات و اشتباهات سهوی
- حواس‌پرتی با کوچکترین صدا و رویداد بی‌اهمیت
- فراموشکاری در مورد فعالیت روزمره
- رویاپردازی بسیار قوی
- توانایی سازگاری پایین با دیگران
- نشنیدن صدای شما به دلیل غرق شدن در افکار خود
- مشکل در رعایت قوانین اجتماعی، گوش دادن به دیگران و درست صحبت کردن
۲- تحرک بیش از حد
بی‌قراری مفرط و جنب‌وجوش بالا شایع‌ترین علائم adhd در کودکان نوپا، پیش‌دبستانی، سنین مدرسه، نوجوانان و بزرگسالان است. آن‌ها نمی‌توانند یک‌جا ثابت بنشینند و دائما باید حرکت کنند. سایر نشانه‌های مرتبط با تحرک بیش از حد عبارت‌اند از:
- در حالت نشسته هم بی‌قرار هستند و به هم می‌پیچند.
- به‌طور دائم از خواب برمی‌خیزند تا راه بروند.
- در زمان‌های نامناسب باید راه بروند یا بدوند.
- نمی‌توانند بازی‌های بی‌سروصدا یا سرگرمی آرام انجام دهند.
- دائما در حال حرکت هستند.
- بیش از حد معمول حرف می‌زنند.
۳- تحریک‌پذیری
افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی/بیش‌فعالی با نشانه تحریک‌پذیری ممکن است به اشیاء یا افراد ضربه بزنند. در اغلب موارد، کودکان دارای علائم بیش فعالی بدون در نظر گرفتن عواقب، کارهای خطرناک انجام می‌دهند. شایع‌ترین نشانه‌های مرتبط با تحریک‌پذیری بالا در افراد مبتلا به ADHD عبارت‌اند از:
- بی‌قراری و بی‌تابی
- عدم تحمل برای انتظار کشیدن
- جواب دادن و حرف زدن قبل از سوال پرسیدن از او
- قطع کردن حرف دیگران به طور مکرر
- شروع به حرف زدن در زمان نامناسب
- عدم تحمل برای ایستادن در صف
- ایفاگر نقش بازدارنده در شرایط اجتماعی (با هنجار و مرسومات اجتماعی موافق نیست)
علائم بیش فعالی در کودکان چیست؟
پزشک، زمانی نشانه‌های بیش فعالی در کودکان را تایید می‌کند که آن‌ها ۶ مورد از علائم ADHD را به مدت ۶ ماه در همه مکان‌هایی که حضور دارند، مانند مهدکودک، مدرسه، خانه و… از خود بروز دهند.
مهمترین علائم کودک بیش فعال که از سن ۶ سالگی به دلیل حضور در اجتماع (مهدکودک و مدرسه) راحت‌تر قابل تشخیص است، شامل موارد زیر می‌شود:
- کم‌توجهی و بی‌قراری
- جنب‌وجوش بالای کودک
- عدم توانایی تنظیم و مدیریت وقت
- خیال‌پردازی و نادیده گرفتن اطراف
- عدم توانایی در برنامه‌ریزی و انجام وظایف
- فراموشکاری مداوم
- عدم کنترل خشم
- ناتوان بودن در تشخیص خطاها
- عدم تمرکز کافی در درس
- بی‌حوصله بودن برای انجام فعالیت‌های آرام
- عدم توانایی در بی‌حرکت ماندن و گوش دادن به دیگران
- رها کردن کارها به صورت نیمه تمام
- عدم توانایی در انجام کارها به ترتیب و حفظ توالی آن‌ها
- مشکل در منتظر ماندن برای نوبت خود
- عدم کنترل احساسات و هیجانات
- پرهیز از انجام کارها و فعالیت‌های ذهنی طولانی
- قطع کردن مداوم صحبت، بازی، فعالیت و کار دیگران
بیشتر بدانید: علت بیش فعالی چیست؟
اختلال بیش فعالی/نقص توجه (ADHD) در نوجوانان چه علائمی دارد؟
علائم بیش فعالی در نوجوانان باعث می‌شود تا آن‌ها نتوانند برخی از کارهای روزانه را که برای گروه همسالان‌شان بسیار ساده است، به راحتی انجام دهند. رایج‌ترین کارهای روزانه‌ای که نوجوانان مبتلا به بیش فعالی در انجام آن‌ها ناتوان هستند و به عنوان علائم ADHD در نوجوانی مورد بررسی قرار می‌گیرند، عبارت‌اند از:
- تمرکز در درس و تکالیف
- سازش با همسالان
- کمک به اعضای خانواده در کارها
- حفظ بهداشت شخصی
- مدیریت زمان
- انجام کارهای حساس به درستی مانند رانندگی ایمن
علائم بیش فعالی در نوزادان
در تشخیص این اختلال برای کودکان زیر پنج سال باید احتیاط زیادی کرد. در واقع متخصصان سلامت روان، تشخیص علائم بیش فعالی در نوزادان و کودکان خردسال زیر سه سال را کار غیر علمی می‌دانند؛ زیرا نوزادان ممکن است همه نشانه‌های adhd مانند کم‌توجهی، تحرک بیش از حد و تحریک‌پذیری بالا را از خود نشان دهند. روانشناسان و روانپزشکان معتقدند، بهترین سن تشخیص علائم ADHD در کودکان نوپا، پایان چهار سال و ابتدای پنج سالگی است.
با این حال، اگر نوزاد شما دارای علائم غیر طبیعی مانند موارد زیر است، حتما به متخصص اطفال مراجعه کنید. پزشک در صورت مشاهده نشانه‌های اولیه بیش فعالی در نوزادان شما را به روانشناس یا روانپزشک ارجاع می‌دهد.
- گریه مداوم، ناخوشایند و بدون علت
- توجه‌طلبی افراطی
- احساس پریشانی و ناراحتی هنگام لمس شدن
- بی‌قراری و بی‌تابی شدید
- بروز رفتارهای عصبی مانند ضربه زدن با پا به اطراف و جیغ کشیدن مداوم
علائم بیش فعالی در بزرگسالان چیست؟
نشانه‌های این اختلال در بزرگسالان، از کودکی وجود داشته و تشخیص داده نشده است. با افزایش سن و پذیرش نقش‌های اجتماعی، نشانه‌های ADHD بزرگسالان به شکل‌های مختلفی در زندگی خصوصی و حرفه‌ای آن‌ها تاثیر می‌گذارد.
شناخت علائم بیش فعالی بزرگسالان از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا می‌تواند فرد را در معرض اخراج از کار، عدم توانایی در برقراری رابطه درست با دیگران و گرایش شدید به اعتیاد قرار دهد. مهمترین علائم adhd در بزرگسالان عبارت‌اند از:
- نگرانی شدید، اضطراب و بی‌قراری
- بی‌انضباطی و حرکات جسمی بیش از حد
- عدم پیروی از دستورالعمل‌ها و شیوه‌های برنامه‌ریزی‌شده برای کار
- دیر انجام دادن کارها و وظایف محوله
- بروز رفتار پر خطر مانند رانندگی ناایمن
- عدم توانایی در تمرکز و توجه طولانی‌مدت
- ناتوان بودن در برنامه‌ریزی و سازماندهی کارها
- صحبت کردن و بیان افکار با سرعت بسیار بالا
- عدم کنترل و مدیریت احساسات و هیجانات
- حواس‌پرتی شدید
- بروز رفتارهای انفجاری مانند عدم کنترل خشم
- انجام کارهای فرعی و عدم توانایی پرداختن به امور اصلی
- تنوع‌گرایی
- وسواس
- تمایل به سیگار کشیدن یا مصرف مواد مخدر
بیش فعالی جنین در بارداری چه علائمی دارد؟
برخی از افراد، حرکات و فعالیت زیاد جنین را از علائم بیش فعالی در بارداری می‌دانند. این در حالی است که تحقیقات علمی، ارتباط مستقیم میزان حرکت جنین در رحم و احتمال ابتلا به بیش فعالی را تایید نمی‌کنند. متخصصان معتقدند هر جنین به شکل منحصربه‌فردی در رحم مادر حرکت می‌کند و فعالیت زیاد می‌تواند نشان‌دهنده رشد طبیعی باشد.
با این حال، اگر در مورد الگوهای حرکتی جنین یا جوانب مختلف بارداری خود دچار نگرانی هستید، می‌توانید از مشاوره آنلاین با پزشک متخصص زنان و زایمان درمانکده استفاده کنید.
علائم بیش فعالی در دختران بیشتر است یا پسران؟
بر اساس گزارشات سازمان CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها)، پسرها سه برابر بیشتر از دخترها دچار اختلال کم‌توجهی/بیش فعالی می‌شوند. اما آمار مذکور ثابت نمی‌کند که دختران، مستعد اختلال ADHD نیستند، بلکه می‌تواند حاکی از این باشد که آن‌ها نشانه‌های بیش فعالی را به شکل دیگری بروز می‌دهند.
در واقع، این احتمال وجود دارد که دختران بیشتر دچار کم‌توجهی شوند و کمتر به صورت آشکار، رفتار مخرب نشان دهند. بیش فعالی دختران معمولا به شکل پرحرفی، واکنش شدید عاطفی، جویدن مو یا لباس بروز پیدا می‌کند. از طرفی، انتظارات اجتماعی از نحوه رفتار دختران و پسران باعث می‌شود بعضی از دخترها در جهت سرکوب بیش فعالی خود تلاش کنند.
بیشتر بدانید: کنترل خشم در بیش فعالی چگونه است؟
راهنمای مراجعه به پزشک
علائم بیش فعالی در سنین پایین و پیش از نوجوانی راحت‌تر قابل تشخیص است و در صورت عدم درمان adhd، اثرات آن در بزرگسالی بر کیفیت زندگی فرد تاثیر می‌گذارد. تعداد زیادی از کودکان مبتلا به ADHD در سنین بزرگسالی از ابتلا به این اختلال آگاه می‌شوند؛ بنابراین بسیار مهم است که والدین علائم بیش فعالی را بشناسند و در صورت مشاهده آن‌ها در کودک خود از متخصص سلامت روان کمک بگیرند.
سوالات متداول
این اختلال با سه مشخصه اصلی همچون کم‌توجهی، تحرک بیش از حد و تحریک‌پذیری بالا بررسی می‌شود.
تشخیص نشانه‌های ADHD در کودکان زیر چهار سال کار درستی نیست؛ زیرا اغلب کودکان نوپا علائم این اختلال را از خود نشان می‌دهند. با این حال، اگر نشانه‌هایی مانند گریه مداوم بی‌دلیل، بی‌قراری شدید و ناتوانی در نشستن هنگام غذا خوردن در دفعات زیاد تکرار شدند، بهتر است با روانشناس یا روانپزشک مشورت کنید.
اصلی‌ترین علائم ADHD در کودکان ۶ ساله شامل حواس‌پرتی، فرار از انجام تکالیف درسی، فراموشی، بی‌دقتی و خیال‌بافی می‌شود.
منبع: healthline | nhs | webmd
