خشم بخش طبیعی زندگی انسان است. چرا که شما را به ایجاد تغییر و مقابله با مشکلات ترغیب می‌کند. اما اگر آن را به روش‌های ناسالم ابراز کنید، به سلامتی، عزت نفس و روابط‌‌تان آسیب می‌زند. اکثر افراد می‌توانند خشم خود را کنترل کنند، اما این کار معمولا برای افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) دشوار است. در این مقاله از مجله درمانکده با ما همراه باشید تا درباره کنترل خشم در بیش فعالی اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فهرست محتوا
منظور از تنظیم احساسات و کنترل خشم در بیش فعالی چیست؟
در علم روانشناسی، به توانایی شناخت احساسات خود و دیگران و هماهنگ‌سازی شدت احساسات یا اصطلاحا واکنش عاطفی بسته به اهداف، مقاصد و نیازهای اجتماعی «تنظیم احساسات و کنترل خشم» گفته می‌شود.
این مسئله فقط به صبور بودن یا جلوی زبان خود را گرفتن محدود نمی‌شود؛ بلکه به معنی استفاده از راهبردهای مختلف نظیر صحبت با خود، تغییر نگاه یا پیش‌بینی احساسات است. تنظیم احساسات حتی می‌تواند به معنی پرهیز از قرار گرفتن در موقعیت‌های تحریک‌آمیز باشد. برای مثال، بعضی از مردم به محض قرار گرفتن در معرض اخبار سیاسی برافروخته می‌شوند. در این افراد دنبال کردن اخبار به صورت هفتگی به جای بررسی روزانه آن‌ها می‌تواند کمک‌کننده باشد.
بیشتر بدانید: بیش فعالی (ADHD) چیست؟ راهنمای کامل + انواع بیش فعالی
ایرادی که معمولا به افراد دچار اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی گرفته می‌شود شامل احساساتی بودن، بیش از حد واکنش نشان دادن، زودرنج بودن و حساسیت زیاد است.
تحقیقات نشان می‌دهد که مشکل در کنترل خشم، بدخلقی و ناتوانی در کنترل عواطف و تنظیم احساسات، بخش طبیعی اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی است که باید بهتر آن را درک کنیم. این موضوع امروزه که فشارهای اجتماعی زیادی به افراد و خانواده‌ها وارد می‌شود، اهمیت بیشتری پیدا کرده است.
ناتوانی در کنترل خشم در بیش فعالی چه علائمی دارد؟
ناتوانی در کنترل خشم معمولا به ۲ چیز اشاره دارد:
- تمایل به کج‌خلقی و زودرنجی
- فوران خشم، به طوری که فرد نمی‌تواند به سرعت به حالت اولیه برگردد
خشم کودکان در این وضعیت تناسبی با موقعیت ندارد، چند بار در هفته اتفاق می‌افتد و مدتی طول می‌کشد. در بزرگسالان هم همین علائم مشاهده می‌شود. گاهی‌اوقات خشونت فرد فقط کلامی است. اما در سایر موارد ممکن است همراه با خشونت فیزیکی رخ دهد.
بیشتر بدانید:درمان adhd یا بیش فعالی چیست؟ 11 راه‌کار غیر دارویی برای درمان اساسی!
در اغلب موارد، افراد مبتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی بدون وجود بیماری زمینه‌ای دیگری برای تنظیم احساسات خود دچار مشکل می‌شوند. با این حال، گاهی‌اوقات ممکن است علت بروز این مشکل به یک اختلال روحی دیگر مانند افسردگی یا اضطراب برگردد که هنوز در فرد تشخیص داده نشده است.
برخلاف باورهای گذشته، مشکل حاد کنترل خشم در افراد بیش‌فعال نشانه افزایش خطر ابتلا به اختلال دوقطبی نیست.
بیشتر بخوانید:بیش فعالی در کودکان چیست؟ شایع‌ترین علائم بیش فعالی در کودکان
چند درصد افراد مبتلا به ADHD در کنترل خشم مشکل دارند؟
حدود ۷۰ درصد بزرگسالان عدم کنترل خشم یا احساسات را به عنوان بخشی از اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی گزارش می‌کنند. تحقیقات نشان می‌دهد که ۷۰ تا ۸۰ درصد کودکان مبتلا به این اختلال هم در تنظیم احساسات خود با مشکل مواجه می‌شوند.
تقریبا ۳۰ درصد کودکان از مشکلات شدید خشم و عصبانیت رنج می‌برند که اغلب با بدخلقی و اضطراب همراه است. ۴۰ درصد آن‌ها هم بسیار فعال، پرانرژی و ریسک‌پذیر هستند و روحیه بهتری دارند؛ اما در عین حال احتمال فوران خشم در آن‌ها وجود دارد.
کودکان مبتلا به ADHD در دوران نوجوانی و بزرگسالی بیشتر از دیگران مستعد اضطراب و افسردگی هستند. احتمال بروز این مشکل در بیمارانی که احساسات منفی و خشم بیشتری دارند، نسبت به بیمارانی که از خصوصیات عاطفی مناسب‌تری برخوردارند، چهار برابر بیشتر است.
چگونه میتوان با چالش کنترل خشم در بیش فعالی روبه‌رو شد؟
استراتژی‌های مختلفی برای کاهش خشم یا کنترل آن به روش‌های سالم وجود دارد. این راهکارها عبارت‌اند از:
۱. دارودرمانی
داروهای محرک مورد استفاده برای درمان ADHD ممکن است به کاهش تحریک‌پذیری کمک کنند. علاوه بر این، نتیجه استفاده از مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs) و بعضی از داروهای ضد روان‌پریشی هم امیدوارکننده بوده است، اما باید در این زمینه تحقیقات بیشتری انجام شود.
بیشتر بدانید: علت بیش فعالی (adhd) چیست؟ 10علت اصلی بروز این اختلال
۲. آموزش خود تنظیمی
آموزش خودتنظیمی به شما کمک می‌کند که راهبردهای مشخصی را برای کنترل خشم در بیش فعالی بیاموزید. این آموزش‌ها معمولا شامل موارد زیر هستند:
- اجتناب از موقعیت‌هایی که باعث عصبانیت می‌شوند
- تعیین حد و مرزهای واضح به منظور جلوگیری از هر گونه تعارض
- تغییر دادن موقعیت‌های تحریک‌کننده
- تغییر نگاه نسبت به موقعیت‌های آزاردهنده
- برنامه‌ریزی و سازماندهی برای جلوگیری از ناامیدی
- ایجاد واکنش‌های جدید نسبت به خشم
بیشتر بدانید: علائم بیش فعالی یا adhd چیست؟ مهم‌ترین نشانه‌های آن در کودکان و بزرگسالان
۳. درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) یک رویکرد رواندرمانی مبتنی بر شناسایی و تغییر الگوهای فکری غیرمولد است. به عنوان مثال، درمانگر به شما کمک می‌کند که:
- سطح خشم خود را کنترل کنید.
- از تکنیک‌های تمدد اعصاب استفاده کنید.
- افکاری که منجر به طغیان عاطفی می‌شوند را دوباره تنظیم کنید.
- از مهارت‌های اجتماعی برای حل مشکلات به روش مناسب استفاده کنید.
این استراتژی‌ها می‌توانند برای افراد در سنین مختلف مفید باشند.
بیشتر بخوانید: کنترل خشم در بیش فعالی (ADHD)؛ ۷ راه برای کنترل احساسات
۴. بازی‌درمانی کودک محور
نوع دیگری از درمان که می‌تواند به کودکان مبتلا به ADHD کمک کند، بازی‌درمانی کودک محور نامیده می‌شود. در این روش، یک درمانگر آموزش‌دیده سعی می‌کند از زمان بازی به عنوان راهی برای ارتباط با کودک و کمک به او برای پردازش احساسات و تجربیات درونی استفاده کند.
۵. آموزش والدین
عصبانیت و تحریک‌پذیری مزمن ممکن است برای والدین بسیار چالش‌برانگیز باشد. اگر فرزند شما به ADHD مبتلا است و از مشکل عدم کنترل خشم رنج می‌برد، از متخصص سلامت روان برای یافتن راه حل‌های مثبت و موثر کمک بگیرید.
آموزش رفتاری والدین (BPT) می‌تواند شما را به مهارت‌هایی مجهز کند که برای بهبود سازگاری کودکان و کاهش استرس والدین بسیار مفیدند. این راهکارها باعث می‌شوند که توانایی شما و فرزندتان برای تنظیم فراز و نشیب‌های عاطفی بهبود یابد.
بیشتر بدانید: بیش فعالی در نوزادان؛ چگونه بیش‌فعالی را در بدو تولد تشخیص دهیم؟
۶. مدیتیشن ذهن‌آگاهی
مدیتیشن ذهن‌آگاهی هم راه حل دیگری است که از آن به عنوان روش کنترل خشم در ADHD یاد می‌شود. چون توانایی برای تنظیم احساسات را بهبود می‌بخشد. به یاد داشته باشید که مدیتیشن ممکن است به تنهایی کافی نباشد. اما زمانی که با دارو و رواندرمانی ترکیب می‌شود، تاثیر چشمگیری دارد.
۷. ورزش
فعالیت بدنی می‌تواند تعدادی از علائم ADHD به ویژه بی‌توجهی و تکانشگری را تحت تاثیر قرار دهد. با این حال، نتایج تحقیقات در مورد اینکه آیا ورزش برای خلاصی از خشم زیاد هم مفید است یا خیر، ضدونقیض است. بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که ورزش رفتار اجتماعی و پرخاشگری غیر عمدی را بهبود می‌بخشد، اما تاثیری بر خود کنترلی یا پرخاشگری عمدی ندارد.
کلام پایانی
همه افراد هر از گاهی در زندگی خود عصبانی می‌شوند. اما ADHD می‌تواند باعث تشدید خشم شود یا توانایی شما را برای واکنش درست نسبت به آن مختل کند.
دارودرمانی و رواندرمانی به کنترل خشم در بیش فعالی کمک می‌کنند. مدیتیشن، ورزش و یادگیری اصول صحیح فرزندپروری هم همگی می‌توانند مفید باشند.
اگر در این زمینه به راهنمایی بیشتری نیاز دارید، به متخصص سلامت روان مراجعه کنید. شما می‌توانید از طریق سایت درمانکده از بهترین روانشناسان و روانپزشکان برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید.
سوالات متداول
اگر تحریک‌پذیری، ناامیدی و عصبانیت روی روابط و زندگی روزمره شما تاثیر گذاشته است یا باعث کاهش عزت نفس‌تان شده است، با متخصص سلامت روان در مورد بهترین روش کنترل خشم در بیش فعالی صحبت کنید.
اگر فرزندتان از ADHD رنج می‌برد، راه‌کارهای زیر را برای بهبود خلق و خوی او امتحان کنید:
– رویدادهایی که باعث خشم کودک می‌شوند را بشناسید.
– وقتی فرزندتان عصبانی است با او همدلی کنید.
– با صدای آرام با فرزندتان صحبت کنید.
– به فرزندتان فرصت بدهید که درباره احساسات خود صحبت کند.
– از متخصص سلامت روان کمک بگیرید.
در نوجوانان، تغییر هورمون‌ها باعث تشدید خشم ناشی از ADHD می‌شود. در صورت مشاهده این مشکل در فرزند خود باید نسبت به درمان آن اقدام کنید. چون این رفتارها می‌توانند به مشکلات زیادی مثل طرد شدن از سوی دوستان منجر شوند.
منابع: psychologytoday, healthline
عصبانیت را چگونه کم کنم
سلام دوست عزیز.مراجعه به روانپزشک و گذروندن دوره‌های رواندرمانی و کمک گرفتن از درمان‌های دارویی میتونه بسیار کمکتون کنه.پیشنهاد میکنم از مشاوره‌ی آنلاین با روانپزشک درمانکده استفاده کنید و مشکلتون رو باهاشون مطرح کنید.امیدوارم همیشه سلامت باشید.
سلام پسر چهار ساله من خیلی عصبی و پرخاشگر است برای هر چی گریه میکنه مثلاً به جای اینکه بگه گرسنه هستم شروع به گریه کردن میکنه تغییر محیط و اطرافیان اصلا طاقت ندارم و شروع به حمله به سمت مهمان یا میزبان یا افراد بیرون مثلاً مترو و پارک یا هر شخصی می کنه الان من هم عصبی و کم طاقت شدم
دکتر بهم شربت فلوکسیتن داده ولی من بخاطر عوارض جانبی ندادم بهش.
خیلی اطرافیان و خانواده و مخصوصا خودش اذیت میشن .همچنین موقعی که شروع به صحبت درباره رفتارش میکنم گوشش را میگیره و فرار میکنه.نظر شما چیه و چیکار باید بکنم میترسم کم کم جزئی از رفتار و شخصیتش شه.