اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یک بیماری مزمن است که اغلب روی کودکان تاثیر می‌گذارد، اما ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. کودکان مبتلا به ADHD با مشکلاتی مثل ناتوانی در حفظ توجه، بیش‌فعالی، رفتار تکانشی، اعتماد‌به‌نفس پایین و عملکرد ضعیف در مدرسه دست و پنجه نرم می‌کنند. این کودکان اغلب از رفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی و مشاوره که توسط روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی یا سایر متخصصان سلامت روان ارائه می‌شود، سود می‌برند. برای اینکه بدانید مشاوره کودکان بیش فعال چیست و چه نقشی در کنترل علائم ADHD دارد، تا انتهای این مقاله از مجله درمانکده با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
مشاوره کودکان بیش فعال چیست؟
مهم نیست که فرزند شما چند سال دارد، کارشناسان می‌گویند مشاوره اولین قدم برای کنترل علائم ADHD است. مشاوره که معمولا به صورت رفتاردرمانی انجام می‌شود روی اعمال تمرکز دارد، نه احساسات. به عبارت دیگر، به فرزند شما می‌آموزد که چگونه انرژی منفی و مخرب را به افکار و اعمال مثبت تبدیل کند. رفتاردرمانی روی علائم واقعی ADHD تاثیر نمی‌گذارد و نحوه عملکرد مغز کودک را تغییر نمی‌دهد، بلکه به او مهارت‌هایی را یاد می‌دهد که در مدرسه، خانه و اجتماع موفق‌تر باشد.
بیشتر بخوانید: خواص زغال اخته چیست؟
به طور کلی، پزشکان به محض اینکه متوجه می‌شوند کودک به ADHD مبتلا است، رفتاردرمانی را توصیه می‌کنند. اگر کودک شما در دوران پیش‌دبستانی (سن چهار یا پنج سالگی) باشد، معمولا مشاوره تنها راه‌کاری است که پیشنهاد می‌شود. مطالعات نشان داده‌اند که مشاوره برای کودکان خردسال مانند دارودرمانی موثر است.
اگر کودک بعد از مشاوره بهتر نشد یا علائم متوسط تا شدید داشت، ممکن است پزشک برای او دارو تجویز کند. آکادمی اطفال آمریکا (AAP) رفتاردرمانی همراه با مصرف دارو را برای کودکان ۶ ساله و بالاتر توصیه می‌کند.
بعضی از مشاوران از بازی‌درمانی برای صحبت کردن با کودکان خردسال استفاده می‌کنند. اما تحقیقات ثابت نکرده‌اند که بازی‌درمانی یا گفتگودرمانی می‌تواند ADHD را در این کودکان کاهش دهد.
بیشتر بخوانید:روانشناسی کودکان چیست؟
هدف از مشاوره کودکان بیش فعال چیست؟
کودکان مبتلا به ADHD اغلب در یک جا نشستن مشکل دارند و ممکن است بی‌قرار باشند که این می‌تواند توجه یا تمرکز کردن را دشوار کند و در خانه و مدرسه باعث مختل شدن عملکرد آن‌ها شود. مشاور مهارت‌هایی را به کودک می‌آموزد که به او کمک می‌کند:
- رفتار مناسب‌تری داشته باشد.
- رفتارهای مخرب را کاهش دهد.
- احساسات خود را به شیوه‌ای صحیح و مسالمت‌آمیز بیان کند.
بیشتر بخوانید: مشاوره بچه های لجباز چیست؟
بیشتر بخوانید: مشاوره کودک برای از پوشک گرفتن
مشاوره کودکان بیش فعال چگونه است؟
اکنون که متوجه شدید منظور از مشاوره کودکان بیش فعال چیست باید با نحوه انجام آن آشنا شوید. مشاوره و آموزش والدین تنها درمانی است که متخصصان برای کودکان خردسال مبتلا به ADHD توصیه می‌کنند. والدین معمولا حداقل هشت جلسه با مشاور صحبت می‌کنند تا راه‌کارهای مورد نیاز را بیاموزند. آموزش مدیریت استرس هم می‌تواند برای والدین مفید باشد. این به شما کمک می‌کند که به دلیل مشاهده علائم ADHD در فرزندتان ناامید نشوید و خونسردی خود را حفظ کنید.
بیشتر بخوانید:مشاوره خیانت چیست؟
در اولین جلسه مشاوره باید با درمانگر درباره اهداف و اینکه کدام یک از رفتارهای کودک چالش‌برانگیزتر هستند صحبت کنید. این کار به درمانگر کمک می‌کند که یک برنامه درمانی مناسب برای بهبود رفتارهای کودک تهیه کند. این برنامه شامل تنظیم سیستم پاداش و جریمه در خانه است. در این روش، کودک برای انجام وظایف خود پاداش دریافت می‌کند و مورد ستایش و تشویق قرار می‌گیرد. از سوی دیگر، هنگامی که وظیفه‌ای را به پایان نمی‌رساند، این امتیازات را از دست می‌دهد.
هدف از ایجاد سیستم پاداش و جریمه، تشویق رفتارهای مثبت است. شما به صورت هفتگی با درمانگر ملاقات خواهید کرد تا در مورد نحوه پیشرفت فرزندتان با او صحبت کنید و راه حل مناسبی برای مشکلات خود بیابید. فرزند شما هم معمولا یک بار در هفته به درمانگر مراجعه می‌کند تا مهارت‌های لازم را برای انجام وظایف خود بیاموزد. کودک در حین مشاوره استراتژی‌هایی را یاد می‌گیرد که رسیدن به اهداف را در خانه و مدرسه برای او آسان‌تر می‌کنند. علاوه بر این، می‌آموزد که چگونه خشم و احساسات خود را کنترل کند.
بیشتر بخوانید:بهترین راه های افزایش اعتماد به نفس کودکان
در صورتی که مشاوره موثر باشد، رفتارهای مثبت کودک افزایش پیدا می‌کنند و عملکرد او در مدرسه بهبود می‌یابد. اگر فکر می‌کنید فرزندتان پیشرفت نمی‌کند و نمی‌تواند با انجام وظایف خود پاداش کسب کند، با مشاور صحبت کنید. ممکن است لازم باشد سیستم درمان تغییر کند.
بیشتر بخوانید:مشاوره زوج درمانی چیست؟
اصلی‌ترین سوالات مشاوره کودکان بیش فعال چیست؟
برای اینکه برای اولین جلسه مشاوره آماده باشید:
- یک فهرست از علائم و مشکلات فرزندتان در خانه یا مدرسه تهیه کنید.
- اطلاعات شخصی مهم از جمله عوامل استرس‌زا یا تغییراتی که اخیرا در زندگی فرزندتان رخ داده‌اند را بنویسید.
- نتایج هر گونه ارزیابی که در گذشته انجام شده است و کارنامه مدرسه فرزندتان را همراه داشته باشید.
- سوالاتی که می‌خواهید از مشاور بپرسید را یادداشت کنید.
بیشتر بخوانید:مشاوره برای نوجوانان دختر چیست؟
قبل از شروع مشاوره کودکان بیش فعال ممکن است متخصص سلامت روان از شما در مورد وضعیت فرزندتان سوال بپرسد. این سوالات معمولا شامل موارد زیر هستند:
- اولین بار چه زمانی متوجه مشکلات رفتاری فرزندتان شدید؟
- آیا رفتارهای نگران‌کننده همیشه رخ می‌دهند یا فقط در موقعیت‌های خاص مشاهده می‌شوند؟
- شدت مشکلات فرزند شما در خانه و مدرسه چقدر است؟
- فکر می‌کنید چه چیزی باعث بدتر شدن رفتار فرزندتان می‌شود؟
- از نظر شما چه چیزی به بهبود رفتار فرزندتان کمک می‌کند؟
- آیا کودک شما کافئین مصرف می‌کند؟ چقدر؟
- ساعت و الگوی خواب کودک چگونه است؟
- عملکرد تحصیلی فرزندتان در گذشته و در حال حاضر چگونه است؟
- آیا فرزند شما در خانه مطالعه می‌کند؟ آیا در خواندن مشکل دارد؟
- از چه روش‌های انضباطی در خانه استفاده کرده‌اید؟ کدام روش موثر بوده است؟
- در مورد کسانی که با آن‌ها زندگی می‌کنید و برنامه روزمره خود در خانه توضیح دهید.
- در مورد روابط اجتماعی فرزندتان در خانه و مدرسه صحبت کنید.
بیشتر بخوانید: سوالات مشاوره تحصیلی کودکان دبستانی
متخصص سلامت روان ممکن است بر اساس پاسخ‌ها و نیازهای شما و علائم فرزندتان سوالات دیگری هم بپرسد. پیش‌بینی سوالات به شما کمک می‌کند که از زمان ملاقات خود با مشاور بیشترین بهره را ببرید.
بیشتر بخوانید: مشاوره برای کودکان عصبی چگونه است؟
کلام پایانی
در این مقاله به این سوال که منظور از مشاوره کودکان بیش فعال چیست پاسخ دادیم و درباره نحوه انجام آن صحبت کردیم. اکنون می‌دانید که رفتاردرمانی با یا بدون مصرف دارو می‌تواند به کودک شما در کنترل علائم اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی کمک کند. این باعث می‌شود فرزندتان در خانه و مدرسه عملکرد بهتری داشته باشد و اعتماد‌به‌نفس خود را بهبود بخشد. با این حال، به یاد داشته باشید که بهبود رفتار و یادگیری مهارت‌های جدید زمان‌بر است و نباید منتظر تغییرات فوری باشید.
اگر فرزندتان به ADHD مبتلا است و نمی‌دانید که کدام راه‌کار برای درمان او مناسب‌تر است، با متخصص روانشناس مشورت کنید. برای اخذ نوبت جهت مشاوره کودکان بیش فعال می‌توانید از طریق سایت درمانکده اقدام کنید. در درمانکده علاوه بر سیستم نوبت‌دهی حضوری، امکان مشاوره آنلاین دکتر روانشناس فراهم شده است.
بیشتر بخوانید: مشاوره کودکان زیر دو سال چیست؟
سوالات متداول
علائم این اختلال عبارت‌اند از: بی‌دقتی در انجام تکالیف مدرسه، مشکل در سازماندهی فعالیت‌های مختلف یا تمرکز کردن روی آن‌ها، حواسپرتی، گم کردن وسایل، ناتوانی در انجام فعالیت‌هایی که مستلزم سکوت هستند، قطع کردن صحبت‌ها یا فعالیت‌های دیگران، بی‌قراری یا تکان دادن مداوم دست و پا و پرحرف بودن. ذکر این نکته ضروری است که علائم ADHD می‌تواند در پسران و دختران متفاوت باشد. به عنوان مثال، پسرها بیش‌فعال‌تر هستند، در حالی که کم‌توجی اغلب در دختران دیده می‌شود.
علائم ADHD قبل از ۱۲ سالگی ظاهر می‌شوند، به طوری که در بعضی از کودکان ممکن است از سه سالگی قابل مشاهده باشند. این علائم می‌توانند خفیف، متوسط یا شدید باشند و تا بزرگسالی ادامه یابند.
اگر فکر می‌کنید علائم فرزندتان به ADHD مربوط است، به متخصص کودکان مراجعه کنید. دکتر کودکان ممکن است شما را به متخصص دیگری مثل روانشناس، روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب اطفال ارجاع دهد. اما مهم است که ابتدا یک ارزیابی پزشکی داشته باشید تا مطمئن شوید که کودک به مشکل دیگری مبتلا نیست.
در حال حاضر، داروهای محرک (محرک‌های روانی) رایج‌ترین داروهایی هستند که برای ADHD تجویز می‌شوند. به نظر می‌رسد که محرک‌ها سطوح مواد شیمیایی مغز به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی را تقویت و متعادل می‌کنند. از این داروها می‌توان به دکستروآمفتامین، لیزدگزامفتامین، متیل‌فنیدات و دکس‌متیل‌فنیدات اشاره کرد. البته گاهی‌اوقات ممکن است به داروهای دیگری مثل داروهای ضد افسردگی هم نیاز باشد.
منابع: mayoclinic, healthline, webmd
