شاید همه ما به نوعی از هنر درمانی (art therapy) استفاده کرده باشیم. مثلا چند بار از شدت عصبانیت و ناراحتی سکوت کرده‌اید و سراغ نوشتن یا حتی خط خطی کردن کاغذ رفته‌اید؟ چند بار برای اینکه روزها و ساعت‌های غمگین را فراموش کنید، به موسیقی گوش کرده‌اید؟ چقدر سعی کرده‌اید با خلق هر چیزی که در آن کمی استعداد و مهارت دارید، ذهن‌تان را از تمرکز روی اتفاقات تلخ دور کنید؟ در همه این شرایط به هنر پناه برده‌اید برای اینکه به آرامش برسید.
در این مقاله از مجله درمانکده می‌خواهیم کمی بیشتر با هنر درمانی آشنا شویم.
هنر درمانی چیست؟
هنر درمانی، تکنیکی است که بیماران مضطرب و افسرده از آن برای بیان احساسات، افکار و تجربیات خود استفاده می‌کنند. از سویی دیگر این تکنیک به پزشکان متخصص (هنر درمانگر) یا روانپزشک کمک می‌کند تا به احساسات، تفکرات و علت اصلی بیماری پی ببرند و شیوه مناسب درمان را آغاز کند.
به بیانی دیگر گاهی اوقات تکنیک‌های درمانی گفتاری برای کمک به افرادی که با اختلالات روانی درگیر هستند، موثر نیستند. این افراد به دلیل شرایط سختی که از سر گذرانده‌‌اند، توان بیان احساسات و مشکلات خود را ندارند و شاید هنر بهترین ابزار برای خالی کردن ذهن و تفکرات آنها باشد.
اگر در این زمینه مشتاق به کسب اطلاعات بیشتر هستید می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با بهترین روانپزشکان در تماس باشید و از دکتر راهنمایی بگیرید.
هنر درمانی روشی است که در آن با استفاده از شکل‌های مختلف خلاقیت و هنر برای پردازش احساسات و افکار بیماران روانی استفاده می‌شود. هدف آن ۲ مورد زیر است:
- درمان و پیشگیری
- حفظ بهداشت روان
بیشتر بخوانیم: ارتباط افسردگی با مشکلات گوارشی
آیا هنر درمانی همان شرکت در کلاس‌های هنری است؟
هنر درمانی به طور کلی با شرکت در کلاس‌های هنری فرق دارد. در این تکنیک به هیچ وجه قرار نیست تا هنر خاصی را یاد بگیرید، بلکه هدف کشف توانایی‌های بیمار است. در این تکنیک اصلا از بیمار انتظار نمی‌رود که با شرکت در این کلاس‌ها آثار هنری خلق کند؛ بلکه هدف این است در طی این فعالیت شخصیت، روح و روان بیمار بهبود یابد.
بیشتر بخوانیم: ترومای نژادی (استرس آسیب‌زا مبتنی بر نژاد) چیست؟
یک جلسه هنر درمانی چگونه برگزار می‌شود؟
از آنجا که از هنرهای مختلفی برای این تکنیک استفاده می‌شود، روند جلسات می‌توانند متفاوت از یکدیگر باشند. با این حال در همه آنها شاهد مراحل زیر هستید:
۱- در ابتدا هنر درمانگر در مورد مشکل، شروع به صحبت کردن با بیمار می‌کند. او با توجه به وضعیت بیمار سوالاتی را خواهد را پرسید و انگیزه او را برای شرکت در جلسات هنر درمانی جویا می‌شود.
۲- درمانگر، شیوه‌های مختلف هنری را پیشنهاد می‌دهد تا در نهایت بیمار به یکی از تکنیک‌ها پاسخ مثبت دهد.
۳- در طول خلق اثر، درمانگر زمانی را سکوت و زمانی شروع به حرف با بیمار می‌کند. صحبت‌ها در مورد احساسات و چرایی‌ها است. مثلا درمانگر متوجه می‌شود که بیمار تمایل به کشیدن پرنده دارد؛ او با توجه به این مشاهدات سوالات خود را طراحی می‌کند تا به تفکرات بیمار پی ببرد.
بیشتر بخوانیم: نقش تغذیه در بروز اختلالات روانی
انواع هنر درمانی
کارگاه هنر درمانی انواع مختلفی دارد؛ اما همه آنها یک هدف را دنبال می‌کنند: رفاه و آرامش بیمار.
نقاشی و رنگ‌آمیزی
نقاشی و طراحی یکی از بهترین ابزارها برای بیان تفکرات و احساسات درونی انسان است. با استفاده از آن به راحتی آنچه را که در ذهن داریم، روی کاغذ مجسم می‌کنیم. ترس‌ها، دلهره‌ها، غم‌ها، شادی‌ها، دلتنگی‌ها، آرزوها، بداخلاقی‌ها و… همگی احساساتی هستند که با یک مداد ساده روی کاغذ نقش می‌بندند.
بیشتر بخوانیم: ۱۵ تاثیر افسردگی روی سلامت
مجسمه‌سازی
مجسمه‌سازی نیز نوعی دیگر از تکنیک‌های غیرکلامی است که به بیمار اجازه می‌دهد، احساسات خود را از طریق آن بیان کند. در این شیوه از ابزارهایی مانند خمیر و گل استفاده می‌شود. در طی آن هنر درمانگر از بیمار درخواست می‌کند تا آنچه را که دوست دارد، شروع به ساختن کند؛ فارغ از رنگ و اندازه. پس از پایان یافتن مدل، متخصص با بررسی آن سعی به تفسیر کردن افکار و احساسات بیمار می‌پردازد.
کلاژ سازی
در این هنر، متخصص از بیمار درخواست می‌کند تا با چسباندن تکه‌های مختلف از کاغذ، چوب و… یک تصویر بسازد. این تکنیک هنری به بیمار احساس آزادی می‌دهد و باعث می‌شود جنبه‌های خلاقانه خود را کشف کند. کلاژ بهترین راه درمان برای بیمارانی است که در تصمیم‌گیری مشکل دارند.
تئاتر درمانی
تئاتر درمانی روشی هوشمندانه است که هنر درمانگر برای پی بردن به احساسات بیمار از آن استفاده می‌کنند. این تکنیک می‌تواند شامل نقش بازی کردن، پانتومیم و بداهه گویی باشد.
بیمار در طی آن سعی می‌کند به شیوه‌های مختلف آنچه که در ذهن او می‌گذرد را بیان کند، به این ترتیب انتظار می‌رود تا درد کمتری را از تکرار آنچه برایش اتفاق افتاده است، تحمل کند.
بیشتر بخوانیم: علائم، علل و درمان اختلال دو قطبی
آیا استفاده از هنر درمانی به تنهایی برای درمان کافی است؟
این موضوع به نوع و شدت بیماری بستگی دارد. گاهی اوقات صرفا استفاده از این تکنیک در درمان موثر است و گاهی اوقات روانپزشک ترجیح می‌دهد از آن به عنوان یک شیوه درمانی مکمل استفاده کند.
در سایت درمانکده می‌توانید به راحتی و با چند کلیک به رزرو نوبت آنلاین پزشکی بپردازید یا از طریق مشاوره انلاین با روانپزشک در ارتباط باشید.
مدت زمان هنر درمانی چقدر است؟
شدت و نوع بیماری در مدت زمان درمان موثر هستند. برخی بیماران تنها به چند جلسه نیاز دارند و برای برخی دیگر شرکت در این کلاس‌ها جزیی از درمان مداوم آنهاست.
بیشتر بخوانیم: بیماری روانی ارثی
از هنر درمانی در درمان کدام اختلالات روانی استفاده می‌شود؟
- افسردگی
- اختلال اضطراب پس از سانحه (PTSD)
- سالمندان افسرده
- اختلالات یادگیری در کودکان
- افرادی که دچار آسیبهای روانی، روحی و عاطفی شده‌اند.
- کودکانی که مشکلات رفتاری در مدرسه و خانواده دارند
- افردای که استرس‌های شدید را تجربه کرده‌اند
- کسانی که با بیماری‌های سخت پزشکی درگیر هستند
- افرادی که سوء مصرف مواد دارند
بیشتر بخوانیم: قرص خواب آور و اثرات آن بر روی بدن
یک تجربه از هنر درمانی
«پدرم به دلیل سالخوردگی، گوشه‌گیر شده بود. مرگ مادرم، افسردگی و تنهایی او را بیشتر کرده بود. علاقه‌ایی به حضور در جمع را نداشت و راستش را بخواهید دلم برای لبخندهایش و حتی سختگیری‌هایش تنگ شده بود. نمی‌توانم بگویم داروهای ضد افسردگی، برای درمان افسردگی ناشی از سالمندی او موثر نبودند، اما به نظر کافی نمی‌رسیدند. به پیشنهاد یکی از دوستانم، هنر درمانی را شروع کردم. پدرم همیشه نقاشی و قصه‌گویی را دوست داشت؛ چون مادرم با من و بقیه خواهر و برادرهایم همیشه او را همراهی می‌کردیم. چندین جلسه گذشت تا اینکه یک روز بدون اینکه من به او یادآوری کنم، گفت: «دخترم؛ امروز کلاس دارم، یادت نره!» راستش را بخواهید بعد از این همه مدت این جمله و از مهم‌تر لبخند و اشتیاق او برایم خیلی لذت‌بخش بود.»
سخن آخر
هنر درمانی برای هر سن و سالی مناسب است و می‌تواند تاثیرات مثبت در درمان بیماران با آسیبهای روانی داشته باشد. از مهم‌ترین مزایای هنر درمانی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کاهش استرس
- کنار آمدن با پیامد اتفاقات تلخ
- افزایش اعتماد به نفس
- مدیریت احساسات
بیشتر بخوانیم: راز های ناگفته از مراقبه و مدیتیشن
سوالات رایج
هنرهای تجسمی رایج‌ترین نوع هنر در این درمان است. هنرهای تجسمی می‌توانند شامل طراحی، نقاشی و مجسمه‌سازی باشند. موسیقی و نویسندگی نیز در این تکنیک مورد توجه قرار می‌گیرند.
این تکنیک برای همه افرادی که تحت تاثیر اتفاقات بد، اضطراب و استرس شدید قرار گرفته‌اند، می‌تواند مناسب باشد.
این تکنیک برای بیمارانی مناسب است که روش‌های درمانی گفتاری برای بهبود حال آنها، مناسب نیست.
منبع: verywellmind | psychology.org | thepleasantmind
