کیست کلدوک یا کلدوکال یک بیماری مادرزادی است که باعث کُند شدن جریان صفرا از کبد به روده کوچک می‌شود. این بیماری در بین کودکان و نوجوانان شیوع بیشتری دارد و معمولا قبل از رسیدن کودک به سن 10 سالگی تشخیص داده می‌شود.
کبد دومین عضو بزرگ بدن است که در حفره شکمی، زیر دیافراگم و بالای معده قرار دارد. کبد علاوه‌بر تولید صفرا که برای هضم غذا به روده‌ها کمک می‌کند، باعث ذخیره شدن مواد مغذی، پاکسازی جریان خون، کنترل سطح قندخون و کلسترول، حمایت از سیستم ایمنی و انتقال اکسیژن می‌شود.
بروز کیست کلدوک با متورم کردن مجرای صفراوی منجر به برگشت صفرا درون کبد خواهد شد. این موضوع می‌تواند مشکلات جدی مانند آسیب کبدی یا انسداد مجرای صفراوی را به‌وجود آورد. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده روش تشخیص کیست کلدوک و نحوه درمان آن را بررسی کنیم.
فهرست محتوا:
- کیست کلدوک چیست؟ (Choledochal Cysts)
- انواع و محل Choledochal Cysts
- علائم کیست کلدوک (Choledochal Cysts)
- علت ایجاد کیست‌های کلدوک یا کلدوکال
- روش تشخیص کیست کلدوک
- عوارض کیست مجرای صفراوی (Choledochal Cysts) چیست؟
- درمان Choledochal Cysts
- عوارض بعد از عمل کیست کلدوک چیست؟
- نتیجه کیست کلدوک (Choledochal Cysts)
- سوالات متداول Choledochal Cysts
کیست کلدوک چیست؟ (Choledochal Cysts)
این کیست یک ناهنجاری اکتسابی در مجرایی است که صفرا را از کبد به کیسه صفرا و روده کوچک منتقل می‌کند. یکی از وظایف اصلی کبد کمک به هضم غذا از طریق تولید صفرا است. برای درک بهتر این مفهوم باید بدانید «کلدوک چیست». کلدوک همان مجرای صفراوی است که ایجاد کیست باعث تورم آن مجرا شده و منجر به برگشت ماده صفرا به درون کبد می‌شود.
در این صورت مجرای اصلی از طرف غده پانکراس به روده مسدود خواهد شد که در نهایت مشکلات کبدی یا التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) بروز پیدا می‌کند. کیست کلدوک (Choledochal Cysts) در کودکان شیوع بیشتری دارد که همین موضوع باعث می‌شود تا آن‌ها در بزرگسالی مستعد ابتلا به سرطان مجرای صفراوی باشند. درمان زودهنگام کیست (Cysts) می‌تواند احتمال این خطر را کاهش دهد.
بیشتر بدانید: کرم آسکاریس چیست؟
خوب است بدانید که کیست کلدوک (Choledochal Cysts) از نوزادی با کودک همراه خواهد بود اما معمولا علائم بیماری یکی دو سال بعد نمایان می‌شوند. شما پس از مشاهده علائم کیست‌های کلدوک که در ادامه آن‌ها را بررسی می‌کنیم، می‌توانید با مشاوره تلفنی، متنی یا تصویری از بهترین دکتر متخصص گوارش درمانکده راهنمایی بگیرید.
انواع و محل Choledochal Cysts
این کیست‌ها معمولا در قسمتی از مجرای صفراوی داخل کبد یا خارج از آن ایجاد می‌شوند. کیست کلدوک بر اساس محل ایجاد دارای 4 دسته است:
- نوع 1: کیست مجرای صفراوی خارج کبد که شامل 90 درصد از کل کیست‌های کلدوک است.
- نوع 2: به شکل کیسه غیرطبیعی از مجرای صفراوی باز می‌شود.
- نوع 3: کیست در داخل دیواره اثنی‌عشر ایجاد می‌شود.
- نوع 4: کیست در مجاری صفراوی داخل و خارج کبد بروز پیدا می‌کند.
قطر کلدوک چقدر است؟
قطر کلدوک به شکل و اندازه کیست یا گسترش آن در بخشی از مجرای صفراوی بستگی دارد. در نوع شایع آن (نوع 1) کیست معمولا دارای قطر بین 1 تا 4 سانتی‌متر است اما در برخی موارد می‌تواند به قطر بیشتری برسد. قطر کلدوک در تصمیم‌گیری برای درمان بیماری نقش مهمی ایفا می‌کند، به طوری‌که اگر کیست (Cysts) بسیار بزرگ شده باشد و علائم یا عوارض جدی ایجاد کند، باید در اسرع وقت مورد جراحی قرار بگیرد.
بیشتر بدانید: کیست هیداتید چیست؟
علائم کیست کلدوک (Choledochal Cysts)
در حالی‌که کودک با این کیست به دنیا می‌آید اما علائم بیماری در دوران نوزادی یا حتی چند سال بعد ظاهر نمی‌شود. نشانه کیست‌های کلدوک که در کودکان بزرگتر بروز پیدا می‌کنند، عبارتند از:
- تب
- زردی
- توده شکمی
- تهوع و استفراغ
- احساس درد در سمت راست بالای شکم
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بدانید: کیست بیکر زانو چیست؟
علت ایجاد کیست‌های کلدوک یا کلدوکال
کلدوک کیسه صفرا به کمک پانکراس صفرا را از کبد به سمت اثنی‌عشر (ابتدای روده کوچک) منتقل می‌کند. متخصصین معتقدند کیست کلدوک زمانی ایجاد می‌شود که در تقاطع مجرای صفراوی و مجرای پانکراس ناهنجاری به‌وجود آید.
این ناهنجاری در اتصال دو مجرا که کاملا غیر طبیعی است، مایع پانکراس را وادار می‌کند تا به سمت عقب برگردد و در مجرای صفراوی جریان پیدا کند، در این صورت کیست Choledochal ایجاد می‌شود.
روش تشخیص کیست کلدوک
کیست‌های کلدوک در سونوگرافی قابل تشخیص هستند. در موارد نادر ممکن است متخصص زنان و زایمان بتواند این کیست (Cysts) را قبل از تولد در سونوگرافی دوران بارداری تشخیص دهد. سایر آزمایشات لازم برای تشخیص Choledochal Cysts عبارتند از:
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT اسکن)
- کلانژیوپانکراتوگرافی رزونانس مغناطیسی (MRCP)
- کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپی (ERCP)
بیشتر بدانید: کیست مینیسک زانو چیست؟
عوارض کیست مجرای صفراوی (Choledochal Cysts) چیست؟
در صورت عدم درمان عوارض این بیماری شامل موارد زیر می‌شود:
- زردی
- عفونت
- پانکراتیت
- سیروز کبدی
- انسداد دستگاه گوارش (GI)
- ایجاد سنگ در کلدوک کیسه صفرا
- سرطان مجرای صفراوی (کلانژیوکارسینوم/cholangiocarcinoma)
درمان Choledochal Cysts
کودک مبتلا به این بیماری را با عمل کیست کلدوک می‌توان درمان کرد. پزشک با جراحی کیست را برمی‌دارد که این شامل برداشتن لوب کبد (در صورت ایجاد Cysts داخل کبد) یا بخشی از مجرای خارج از کبد (در صورت ایجاد کیست/Cysts بیرون از کبد) است.
درواقع هدف اصلی جراح علاوه‌بر برداشتن کیست‌های کلدوکال، بازسازی مجرای صفراوی به کمک قطعه‌ای از روده خواهد بود.
1. عمل کیست کلدوک کم تهاجمی
جراح برای برداشتن این Cysts از جراحی کم تهاجمی به نام لاپاراسکوپی (laparoscopy) استفاده می‌کند. در این روش ابزار کوچکی به کمک یک تلسکوپ باریک از بدن عبور داده می‌شود. لاپاراسکوپی به شکل یک برش از ناف انجام خواهد شد. در این صورت جراح تمام اندام‌های شکم را می‌بیند و به کمک ابزار جراحی برای برداشتن کیست اقدام می‌کند.
از مزایای جراحی کم تهاجمی کلدوک کیسه صفرا می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد کمتری پس از جراحی احساس می‌شود.
- مدت زمان بستری در بیمارستان بسیار کوتاه است.
- جای عمل بسیار کوچک بر روی پوست ایجاد می‌شود که پس از چند ماه دیگر قابل مشاهده نیستند.
2. جراحی باز Choledochal Cysts
در این روش جراح در قسمت فوقانی شکم برش ایجاد می‌کند. پس از انجام جراحی و برداشتن کیست‌های کلدوک برش‌های ایجاد شده روی شکم را با بخیه‌های قابل حل در زیر پوست (چسب پوست) می‌پوشانند. این بخیه‌ها نیازی به کشیده شدن ندارند.
عوارض بعد از عمل کیست کلدوک چیست؟
جراح و تیم مراقبت بیمارستان در خصوص روند بهبودی با شما صحبت می‌کنند. از جمله خطرات و عوارض احتمالی پس از عمل کیست‌های کلدوک که باید مراقب آن‌ها باشید، عبارتند از:
- عفونت
- خونریزی
- نشت صفرا
- تنگی مجرای صفراوی
- ایجاد قرمزی و تورم (کلانژیت)
- ایجاد سنگ در مجاری صفراوی (کلدوک)
بیشتر بدانید: کیست مویی چیست؟
برداشتن کیست کلدوک خطر ابتلا به سرطان مجرای صفراوی (کلانژیوکارسینوما) را کاهش می‌دهد، با این حال فرزند شما در مقایسه با سایر افراد بیشتر در معرض خطر ابتلا به سرطان در مجاری صفراوی (کلدوک) باقی مانده در کبد است.
همچنین احتمال باریک شدن مجرای صفراوی بازسازی شده وجود دارد که می‌تواند عوارضی مانند کلانژیت، سنگ‌های داخل کبدی و پانکراتیت ایجاد کند.
از همین‌رو توصیه می‌شود فرزند شما به صورت سالانه توسط متخصص گوارش یا جراح اطفال مورد معاینه قرار بگیرد تا پزشک بتواند بر عوارض احتمالی نظارت درستی داشته باشد. معمولا متخصصین برای این منظور آزمایش خون و تصویربرداری مداوم در فاصله زمانی منظم تجویز می‌کنند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
فرزند شما پس از بازگشت به خانه می‌تواند به تدریج فعالیت عادی خود را آغاز کند. اما اگر هر یک از علائم زیر در روزهای پس از جراحی بروز پیدا کرد، حتما با پزشک مشورت کنید:
- زردی
- افزایش درد
- تب بالای 39 درجه
- هرگونه علائم عفونت، قرمزی یا تورم در محل برش
نتیجه کیست کلدوک (Choledochal Cysts)
این کیست (Cysts) یکی از بیماری‌های نادر در مجرای صفراوی است که جریان صفرا را از کبد به روده کوچک کُند می‌کند و کودک با آن متولد می‌شود. در اغلب موارد کیست‌های کلدوک تا قبل از 10 سالگی تشخیص داده می‌شوند و در صورت درمان به‌موقع می‌توان از عوارض جبران‌ناپذیر جلوگیری کرد.
اهمیت این بیماری ما را برآن داشت تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با روش تشخیص کیست کلدوک و درمان آن آشنا کنیم. شما هم می‌توانید نظرات و تجربیات خود را با ما در میان بگذارید.
سوالات متداول Choledochal Cysts
دلیل اصلی آن ناشناخته است اما متخصصین معتقدند وجود ناهنجاری در تقاطع مجرای صفراوی و مجرای پانکراس باعث ایجاد این بیماری می‌شود.
بهترین درمان انتخابی براشت کامل کیست (Cysts) است.
1. زردی
2. درد شکمی
3. التهاب مجاری صفراوی (کلانژیت)
4. افزایش خطر ابتلا سرطان در دیواره کیست
کیست کلدوک در سونوگرافی شکمی مشخص می‌شود. حتی برخی پزشکان می‌توانند این بیماری را قبل از تولد در سونوگرافی دوران بارداری برای نوزاد تشخیص دهند.
در کمتر از 20 درصد موارد توده شکمی قابل لمس خواهد بود. بزرگسالان معمولا شکم درد مزمن و مداوم را تجربه می‌کنند.
منبع: childrenshospital | chop
