زمانی که چربی زیادی در مدفوع باشد، اسهال چرب یا چربی مدفوع رخ می دهد. ادرار یا مدفوع حاوی ترکیبی از مواد غذایی هضم نشده است. این مواد شامل پروتئین، فیبر و نمک می شود.
ادرار معمولا حاوی مخاط، سلول های مرده یا هرگونه ضایعات که بدن می تواند آن را دفع کند نیز هست. در این مقاله به علت بروز اسهال چرب و درمان آن می پردازیم.
علل اسهال چرب
چربی مدفوع معمولا بیماری جدی نیست و بعد از خوردن غذاهای پرچرب، سرشار از فیبر یا اگزالات پتاسیم رخ می دهد.
بعضی از غذاهای سرشار از چربی یا فیبر که توسط بدن قابل هضم نیست یا به سختی هضم می شود عامل بروز چربی مدفوع می شوند.
ازجمله غذا و نوشیدنی هایی که در بروز چربی مدفوع نقش دارند میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- آجیل، به خصوص آجیل کامل با پوست
- ماهی روغنی و چرب مانند اسکولار یا روغن ماهی که به اشتباه ماهی کره ای یا تن ماهی پرچرب نامیده می شود
- مصرف بیش از حد الکل
- چربی مصنوعی
- روغن های طبیعی یا ضروری
- روغن نارگیل یا روغن هسته ی خرما
- محصولات گندم کامل
بیشتر بدانید: درمان دل پیچه و اسهال چیست؟
علائم شدید یا بلندمدت مدفوع چرب می تواند نشانه ی بیماری مانند اختلال سوء جذب، کمبود آنزیم یا بیماری گوارشی باشد.
بیماری های زیر در بروز چربی مدفوع نقش دارند:
- بیماری لوزالمعده
- فیبروز کیستیک
- آسیب یا نارسایی کلیوی
- آسیب یا نارسایی کبد
- کمکاری تیروئید یا کمبود هورمون پاراتیروئید
- سرطان کیسه صفرا، سنگ کیسه صفرا یا برداشتن کیسه صفرا
- بیماری سلیاک
- بیماری کرون
- اختلال متابولزیم لیپید (چربی)، مانند بیماری گوچر و بیماری تی-ساکس
- عفونت باکتریایی دستگاه گوارش، بهخصوص کلستریدیوم دیفیسیل و بیماری ویپل
- جراحی بایپس معده
- صدمه یا آسیب روده
- دیابت
- بعضی داروهای دیابت
- داروهای سرطان کلیه، کبد و لوزالمعده
- داروهای چاقی مانند مسدودکننده های چربی و کربوهیدرات
- داروهای کلسترول
- عفونت انگلی، ژیاردیا از همه شایع تر است
- HIV
- بیماری اسپرو
- آمیلوئیدوز
- نارسایی احتقانی قلب
- لنفوم یا آسیب لنفاوی
بیشتر بدانید: درمان اسهال چیست؟
علائم چربی در مدفوع
زمانیکه مدفوع فرد شل اما حجیم، همراه با تکه های چربی و مقدار قابل توجهی روغن باشد، اسهال چرب رخ داده است. اسهال چرب خفیف یا کوتاه مدت تاحدی آزاردهنده است.
از دیگر علائم اسهال چرب خفیف می توان موارد زیر را برشمرد:
- ادرار کفدار یا پر از مخاط
- بوی بد ادرار
- اسهال یا مدفوع شل که حجم آن بیشتر از حد عادی است
- مدفوع کمرنگ، اغلب قهوه ای، سبز، نارنجی یا زرد کمرنگ
- شناور شدن ادرار
- مدفوع همراه با چربی
- سیفون کشیدن روی مدفوع دشوار است
- درد، گرفتگی، نفخ و پر باد شدن شکم
- سوزش معده و هضم نامناسب
- خستگی کلی
- درد خفیف عضلات، استخوان و مفصل
بیشتر بدانیم: درمان اسهال و هرآنچه که باید درباره آن بدانید
اگر اسهال چرب شدید یا مزمن باشد، می تواند منجر به سوءتغذیه و از دست رفتن آب بدن شود. به علاوه، به خصوص اگر همراه با بیماری زمینه ای باشد، ممکن است علائم جدی رخ دهد.
علائم مربوط به اسهال چرب مزمن یا شدید عبارت است از:
- مدفوع شل، زیاد، بدبو و چرب
- کم خونی
- درد و ضعف عضلات
- خستگی مزمن
- کاهش وزن
- تب
- کاهش نرخ رشد در کودکان
- مشکل بینایی
- مشکل پوستی
- بیماری عصبی
- پوکی استخوان
بیشتر بدانید: درمان اسهال چگونه است؟
تشخیص اسهال چرب
معمولا فوق تخصص گوارش با سوال پرسیدن از علائم بیمار، بررسی سابقه ی پزشکی و تجویز تست مدفوع می تواند اسهال چرب را تشخیص دهد.
درحالیکه بعضی از پزشکان از تست 24 ساعته استفاده می کنند، بهترین روش معاینه ی تست مدفوع طی 72 ساعت به دست می آید.
فرد به منظور آمادگی برای تست مدفوع باید سه روز قبل از انجام آزمایش هر روز 100 گرم چربی مصرف کند و پنج ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورد.
فرد باید طبق دستورالعمل نمونه ی مدفوع را در محفظه ی مخصوص بریزد و آن را به کلینیک یا مطب پزشک ببرد.
فرد سالم با مصرف روزانه 100 گرم چربی باید هر روز 7 گرم چربی یا کمتر را در مدفوع دفع کند.
اسهال چرب زمانی تشخیص داده می شود که میزان چربی دفع شده در مدفوع با مصرف 100 گرم چربی در روز بیشتر از 7 گرم باشد.
درصورت تشخیص اسهال چرب، پزشک آزمایشات بیشتر تجویز می کند تا علت زمینه ای مشخص شود.
درمان مدفوع یا اسهال چرب
درمان اسهال چرب به علت و شدت علائم بستگی دارد. اسهال چرب خفیف به راحتی در خانه و با استراحت و مراقبت های ساده قابل درمان است.
پیروی از دستورات رژیم غذایی نیز خطر اسهال چرب را کاهش می دهد.
ازجمله روشهای خانگی درمان و پیشگیری از اسهال چرب می توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مصرف آب کافی
- کاهش مصرف فیبر غذایی
- کاهی مصرف چربی غذا
- ترک یا کاهش مصرف سیگار
- قطع یا کاهش مصرف الکل
- کاهش یا محدود کردم مصرف اگزالات پتاسیم
- افزایش مصرف ویتامینهای محلول در چربی با خوردن مکمل های مغذی مانند ویتامین آ، دی، ای و کا. می توان انواع مکمل های مولتی ویتامین را به صورت آنلاین خریداری نمود.
- افزایش مصرف ویتامین ب-12، فولیک اسید، آهن، منیزیم و کلسیم
- مصرف داروهای ضد اسهال شامل لوپرامید (ایمودیوم) و بیسموت ساب سیترات (کائوپکتات، پپتو-بیزمول). می توان انواع داروهای ضد اسهال را بدون نسخه یا بهصورت آنلاین خریداری نمود.
- مصرف داروی ضد اسید، ضد نفخ و داروهای باد معده
معمولا موارد شدید یا مزمن اسهال چرب به استفاده از دارو نیاز دارند. کسانی که به دلیل بیماری زمینه ای دچار اسهال چرب می شوند نیز به درمان از طریق دارو احتیاج پیدا می کنند.
ازجمله داروهایی که برای درمان و پیشگیری از اسهال چرب استفاده میشود می توان موارد زیر را نام برد:
- سرم برای بازگرداندن الکترولیت و توقف از دست رفتن آب بدن
- داروهای ضد اسهال
- جایگزین کردن آنزیم لوزالمعده (PERT)
- مهارکننده ی پروتون پمپ (PPI)
- روغن MHC
چه زمان باید به پزشک فوق تخصص گوارش مراجعه کرد؟
اسهال چرب شدید و مزمن به مراقبت پزشکی احتیاج دارد. اسهال چرب خفیف منجر به از دست رفتن مقداری آب بدن می شود و آزاردهنده است اما اگر این علائم درمان نشود، ممکن است منجر به بروز مشکلات جدی، اعم از حمله ی قلبی و نارسایی عضو، شود.
همچنین ممکن است اسهال چرب علامت بیماری زمینه ای باشد که به درمان نیاز دارد. ازجمله ی این بیماری ها می توان به بیماری دستگاه گوارش، کمبود آنزیم یا کم کاری پاراتیروئید اشاره کرد. وجود چربی در نمونه ی مدفوع می تواند به تشخیص این بیماری ها کمک کند.
برای درمان اسهال چرب می توانید به دکتر فوق تخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی مراجعه کنید.
منبع: medicalnewstoday
