هنگام بروز این مشکل حرکات روده شما افزایش یافته و مدفوع‌تان شل و آبکی است. این اتفاق رایج است و معمولا جدی نیست. بسیاری از افراد سالانه چند بار اسهال می‌شوند که معمولا 2 تا سه روز طول می‌کشد. با این حال، بعضی از افراد بیشتر به آن دچار می‌شوند، چرا که ممکن است به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) یا سایر بیماری‌ها مبتلا باشند. مقاله امروز به علائم، دلایل و نحوه درمان این مشکل اختصاص دارد. با ما تا انتهای این مطلب از مجله درمانکده همراه باشید.
فهرست محتوا
انواع اسهال
روش‌های مختلفی برای طبقه‌بندی اسهال وجود دارد. در یکی از این روش‌ها می‌توانیم این بیماری شایع گوارشی را به صورت زیر طبقه‌بندی کنیم:
| اسهال ناگهانی یا حاد | شایع‌ترین نوع اسهال، اسهال آبکی و شلی است که به طور ناگهانی رخ می‌دهد و یک تا 2 روز طول می‌کشد. این نوع اسهال به درمان نیاز ندارد و معمولا پس از چند روز از بین می‌رود. |
| اسهال مداوم | این نوع اسهال معمولا برای چند هفته (2 تا چهار هفته) ادامه دارد. |
| اسهال مزمن | اسهالی است که بیش از چهار هفته طول بکشد یا به طور منظم در یک مدت زمان طولانی به صورت دوره‌ای ایجاد شود و از بین برود. |
علائم اسهال چیست؟
در صورت ابتلا به این مشکل، ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- نفخ شکم
- کرامپ
- مدفوع شل یا آبکی
- احساس نیاز فوری به اجابت مزاج
- حالت تهوع و استفراغ
در صورت لزوم می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص گوارش مراجعه کنید.
علائم جدی‌تر شامل موارد زیر است:
- وجود خون یا مخاط در مدفوع
- کاهش وزن ناخواسته
- تب
اگر بیش از سه بار در روز مدفوع آبکی دارید و به اندازه کافی مایعات نمی‌نوشید، ممکن است بدنتان کم آب شود. در صورت عدم درمان، کم‌آبی بدن می‌تواند یک مشکل جدی باشد.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
قبل از هرچیز توجه داشته باشید که اولین گزینه شما برای درمان اسهال باید مراجعه به دکتر داخلی باشد. اما در صورت مشاهده علائم زیر حتما به یک فوق تخصص گوارش مراجعه کنید:
- وجود خون در اسهال یا مدفوع سیاه رنگ و قیری
- تب بالا (بالاتر از 38/3 درجه سانتی‌گراد) یا تبی که بیش از 24 ساعت طول بکشد
- مدت ایتلا به آن بیش از 2 روز ادامه داشته باشد
- حالت تهوع یا استفراغی که شما را از نوشیدن مایعات برای جایگزینی مایعات از دست رفته باز دارد
- درد شدید در شکم یا پایین کمر
- بروز آن پس از بازگشت از کشور خارجی
بیشتر بدانید: علت اسهال در پریودی چیست؟
همچنین در صورت مشاهده علائم کم آبی باید فورا به نزدیک‌ترین مرکز درمانی (بیمارستان، درمانگاه یا اورژانس) مراجعه کنید. این علائم عبارتند از:
- ادرار تیره
- کاهش حجم ادرار یا در کودکان کاهش تعداد پوشک‌های خیس شده نسبت به حالت عادی
- ضربان قلب سریع
- سردرد
- خشکی پوست
- بی‌قراری
- گیجی
چه چیزی باعث اسهال می‌شود؟
معمولا این مشکل به دلیل ویروسی که وارد روده شما می‌شود، اتفاق می‌افتد. بعضی از افراد به این وضعیت «آنفلوآنزای روده» یا »آنفلوآنزای معده» می‌گویند.
باکتری‌ها هم می‌توانند در ابتلا به این مشکل نقش داشته باشند. سالمونلا، کمپیلوباکتر، شیگلا و اشرشیا کلی از رایج‌ترین باکتری‌هایی هستند که می‌توان به عنوان علت اسهال ناگهانی و حاد معرفی کرد.
بیشتر بدانید: علت اسهال کودکان چیست؟
دلایل دیگر این مشکل عبارتند از:
- سوء مصرف الکل
- آلرژی به بعضی از غذاها
- دیابت
- بیماری‌های روده (مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو)
- خوردن غذاهایی که سیستم گوارش را تحریک می‌کنند
- ایجاد عفونت توسط باکتری‌ها (علت بیشتر انواع مسمومیت‌های غذایی) یا سایر ارگانیسم‌ها
- استفاده بیش از حد از ملین‌ها
- داروها
- تیروئید بیش فعال (پرکاری تیروئید)
- پرتو درمانی
- دویدن (بعضی از افراد به دلایلی که مشخص نیست به «اسهال دونده» مبتلا می‌شوند)
- بعضی از سرطان‌ها
- جراحی دستگاه گوارش
- مشکل در جذب بعضی از مواد مغذی که به آن «اسهال ناشی از سوءجذب» هم گفته می‌شود.
بیماری‌های دستگاه گوارش مثل سندرم روده تحریک‌پذیر، بیماری التهابی روده و بیماری سلیاک، مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک، بیماری آدیسون و بعضی از سرطان‌ها علت اسهال مداوم یا مزمن هستند.
چه راه‌هایی برای تشخیص اسهال وجود دارد؟
پزشک فوق تخصص گوارش در مورد تاریخچه پزشکی شما و اینکه چه داروهایی مصرف می‌کنید و همچنین آنچه اخیرا خورده یا نوشیده‌اید سوال خواهد کرد. به‌علاوه، شما را از نظر جسمی معاینه می‌کند تا علائم کم‌آبی یا درد شکم را بیابد. آزمایش‌های خاصی می‌توانند به پزشک در شناسایی علت این مشکل کمک کنند، از جمله:
- آزمایش خون برای کشف بیماری‌ها یا اختلالات خاص
- کولونوسکوپی: پزشک با یک لوله نازک و انعطاف‌پذیر که به نور و یک دوربین کوچک مجهز است، داخل روده بزرگ را نگاه کرده و در صورت لزوم از آن نمونه‌برداری می‌کند. گاهی اوقات ممکن است به سیگموئیدوسکوپی نیاز داشته باشید که فقط قسمت انتهایی روده را بررسی می‌کند.
- آزمایش مدفوع برای پیدا کردن باکتری یا انگل
کدام راه‌کارها به درمان اسهال کمک می‌کنند؟
اگر این مشکل شما خفیف باشد ممکن است به دریافت هیچ دارویی نیاز نداشته باشید. بزرگسالان می‌توانند برای درمان این مشکل از داروهای بدون نسخه مانند بیسموت ساب سالیسیلیات یا لوپرامید استفاده کنند که به صورت مایع یا قرص مصرف می‌شوند.
همچنین باید آب مورد نیاز بدن را تامین کنید. شما باید هر روز حداقل 6 تا هشت لیوان آب بنوشید. نوشیدنی‌هایی را انتخاب کنید که حاوی الکترولیت بوده یا بدون کافئین هستند. آب مرغ (بدون چربی)، چای با عسل و نوشیدنی‌های ورزشی هم گزینه‌های خوبی هستند. به جای نوشیدن مایعات همراه با غذا، آن‌ها را بین وعده‌های غذایی بنوشید. هر چند دقیقه یک‌بار مقدار کمی مایعات مصرف کنید.
بیشتر بدانید: اسهال چرب نشانه چیست؟
ممکن است ناحیه رکتوم (راست روده) به دلیل اسهال دردناک شود یا احتمال دارد هنگام رفتن به دستشویی دچار خارش، سوزش یا درد شوید. برای تسکین، داخل وان حاوی آب گرم بنشینید و پس از آن، ناحیه مقعد را به آرامی با یک حوله تمیز و نرم خشک کنید. همچنین می‌توانید از کرم بواسیر یا ژله پترولیوم در ناحیه آسیب دیده استفاده کنید.
برای کسب راهنمایی بیشتر می‌توانید از طریق امکان مشاوره با دکتر انلاین داخلی و از امکان ویزیت آنلاین متخصص گوارش در سایت درمانکده استفاده کنید.
سوالات متداول
هر کسی می‌تواند دچار اسهال شود، اما این مشکل برای بعضی از افراد جدی‌تر است، از جمله: کودکان خردسال، سالمندان و افراد بیمار.
اکثر آنتی‌بیوتیک‌ها می‌توانند به اسهال منجر شوند، چون تعادل‌های باکتری‌های روده را برهم می‌زنند و به انواع خاصی از باکتری‌های مضر اجازه رشد می‌دهند.
رژیم غذایی BRAT که شامل موز (Banana)، برنج (Rice)، سس سیب (Applesauce) و نان تست (Toast) است، به درمان این بیماری گوارشی کمک می‌کند. در صورت ابتلا به اسهال، از مصرف غذاها و نوشیدنی‌های کافئین‌دار (نوشابه، قهوه، چای غلیظ و شکلات) و حبوبات بپرهیزید.
شستن دست‌ها با آب و صابون بعد از رفتن به دستشویی و قبل از آشپزی یا خوردن غذا، نگهداری از مواد غذایی در دمای مناسب و اجتناب از مصرف غذاهای فاسد به پیش‌گیری از اسهال کمک می‌کند.
کلام پایانی درباره راه‌های درمان اسهال
اسهال مشکل رایجی است که به دلایل مختلف رخ می‌دهد. در بیشتر موارد، استفاده از طیف وسیعی از درمان‌های خانگی و پزشکی کمک‌کننده است. با این حال، اگر این مشکل برای مدت طولانی ادامه پیدا کرد یا با علائم دیگری همراه بود، باید به پزشک مراجعه کنید.
