دستگاه گوارش شما از مری، معده، روده کوچک، روده بزرگ، رکتوم (راست روده) و مقعد تشکیل شده است. خونریزی گوارشی می‌تواند در هر یک از این اندام‌ها رخ دهد. به خونریزی مری، معده یا قسمت ابتدایی روده کوچک (دئودنوم یا اثنی عشر)، «خونریزی دستگاه گوارش فوقانی» و به خونریزی قسمت انتهایی روده کوچک، روده بزرگ، رکتوم و مقعد «خونریزی دستگاه گوارش تحتانی» می‌گویند. سطح خونریزی می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و حتی زندگی شما را در معرض خطر قرار دهد. مقاله امروز مجله درمانکده به خونریزی در دستگاه گوارش و راههای درمان آن اختصاص دارد. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
بیشتر بخوانید: دستگاه گوارش چیست؟
فهرست محتوا
علائم خونریزی دستگاه گوارش
علائم و نشانه‌های خونریزی گوارش به محل خونریزی و میزان خون از دست رفته بستگی دارند و می‌توانند آشکار (قابل مشاهده) یا پنهان (مخفی) باشند. معمولا این 2 نوع خونریزی با علائم زیر مشخص می‌شوند:
| خونریزی آشکار | خونریزی پنهان |
| استفراغ خون که می‌تواند قرمز یا قهوه‌ای تیره و از نظر بافت شبیه تفاله قهوه باشد مدفوع سیاه رنگ و قیر مانند خونریزی از مقعد | سبکی سر مشکل در تنفس غش کردن درد قفسه سینه درد شکم |
بیشتر بدانید: سوء جذب چیست؟
علائم شوک
اگر خونریزی دستگاه گوارش به طور ناگهانی شروع شود و به سرعت پیشرفت کند، احتمال دارد دچار شوک شوید. علائم و نشانه‌های شوک عبارتند از:
- افت فشار خون
- کاهش ادرار یا قطع ادرار
- نبض سریع
- بی‌هوشی یا اغما
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید.
عوارض خونریزی در دستگاه گوارش
خونریزی دستگاه گوارش ممکن است نشانه یک وضعیت جدی و تهدیدکننده حیات باشد. به همین دلیل، درمان نکردن آن می‌تواند به بروز عوارض شدید منجر شود، از جمله:
- دیسترس تنفسی
- حمله قلبی
- عفونت
- شوک
- مرگ
زمان مراجعه به پزشک
اگر علائم شوک را تجربه کردید، با اورژانس (شماره 115) تماس بگیرید. اگر خون استفراغ می‌کنید، در مدفوع خود خون مشاهده می‌کنید یا مدفوع شما سیاه رنگ و قیر مانند است، فورا به دنبال مراقبت‌های پزشکی باشید. در صورت مشاهده سایر نشانه‌های خونریزی گوارشی، با پزشک صحبت کنید.
بیشتر بدانید: دیورتیکول مکل چیست؟
علت خونریزی دستگاه گوارش
خونریزی گوارشی می‌تواند در قسمت فوقانی یا تحتانی دستگاه گوارش رخ دهد. تفاوت بین خونریزی گوارشی فوقانی و تحتانی به علت بروز آن‌ها و علائمی که ایجاد می‌کنند، مربوط می‌شود.
1. خونریزی دستگاه گوارش فوقانی
دلایل خونریزی در بخش فوقانی دستگاه گوارش شامل موارد زیر است:
- زخم‌های گوارشی: شایع‌ترین علت خونریزی دستگاه گوارش فوقانی است. زخم‌های گوارشی، زخم‌هایی هستند که در دیواره معده و قسمت ابتدایی روده کوچک ایجاد می‌شوند. عفونت ناشی از باکتری هلیکوباکتر پیلوری و زیاده‌روی در مصرف بعضی از داروها (مثل ایبوپروفن) احتمال ایجاد زخم‌های گوارشی را افزایش می‌دهد.
- پارگی در پوشش لوله‌ای که گلو را به معده وصل می‌کند (مری): سندرم مالوری-ویس می‌تواند به خونریزی زیادی منجر شود. این اختلال در افرادی که بیش از حد الکل مصرف می‌کنند، شایع‌تر است.
- وجود وریدهای غیرطبیعی و بزرگ در مری (واریس مری): این مشکل اغلب در افراد مبتلا به بیماری شدید کبدی رخ می‌دهد.
- ازوفاژیت: التهاب مری است که غالبا در اثر بیماری رفلاکس معده به مری (GERD) ایجاد می‌شود.
- التهاب معده و دئودنوم: هر دو اختلال معمولا به دلیل عفونت ناشی از هلیکوباکتر پیلوری رخ می‌دهند، اما می‌توانند در اثر سایر عوامل از جمله استفاده بیش از حد از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی یا الکل هم ایجاد شوند.
- بلعیدن جسم خارجی: این اتفاق می‌تواند باعث پارگی و خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی شود.
- تومورهای دستگاه گوارش فوقانی: تومورهایی مثل سرطان مری، سرطان معده و سرطان روده کوچک می‌توانند باعث خونریزی شوند. گاهی اوقات، تومورهای لوزالمعده هم بسته به محل خود ممکن است به خونریزی دستگاه گوارش منجر شوند.
بیشتر بدانید: علائم خونریزی معده چیست؟
2. خونریزی دستگاه گوارش تحتانی
علل احتمالی عبارتند از:
- بیماری دیورتیکولار: این بیماری با ایجاد کیسه‌های کوچک در دستگاه گوارش (دیورتیکولوز) مشخص می‌شود. اگر یک یا چند کیسه ملتهب یا عفونی شوند، دیورتیکولیت رخ می‌دهد.
- بیماری التهابی روده (IBD): 2 نوع IBD وجود دارد: 1) کولیت اولسراتیو که باعث ایجاد التهاب و زخم در روده بزرگ و رکتوم می‌شود و 2) بیماری کرون که التهاب پوشش داخلی دستگاه گوارش است.
- تومورها: تومورهای سرطانی و غیر‌سرطانی (خوش‌خیم) روده بزرگ یا رکتوم می‌توانند پوشش داخلی دستگاه گوارش را ضعیف کرده و باعث خونریزی شوند.
- پولیپ روده بزرگ: توده‌های کوچکی هستند که روی دیواره روده بزرگ تشکیل می‌شوند. بیشتر پولیپ‌ها بی‌ضرر هستند، اما بعضی از آن‌ها ممکن است سرطانی باشند یا در صورت حذف نشدن سرطانی شوند.
- هموروئید (بواسیر): وریدهای متورمی هستند که در مقعد یا پایین رکتوم به وجود می‌آیند.
- آنال فیشر (شقاق مقعد): به معنی ایجاد پارگی‌های کوچک در بافت پوششی مقعد است.
- پروکتیت: التهاب پوشش رکتوم است که می‌تواند باعث خونریزی شود.
تشخیص علت خونریزی دستگاه گوارش
پزشک فرآیند تشخیص را با معاینه بدنی و بررسی تاریخچه پزشکی شما شروع کرده و سپس تست‌های زیر را توصیه می‌کند:
- آزمایش خون: شامل شمارش کامل خون (CBC)، بررسی سرعت لخته شدن خون و ارزیابی عملکرد کبد است.
- آزمایش مدفوع: به تعیین علت خونریزی پنهان کمک می‌کند.
- لاواژ نازوگاستریک: یک لوله از بینی شما به معده وارد می‌شود تا محتویات معده را خارج کند. این کار به تعیین منبع خونریزی کمک می‌کند.
- آندوسکوپی: یک دوربین کوچک که به انتهای یک لوله بلند متصل شده است، از طریق دهان وارد دستگاه گوارش می‌شود تا پزشک بتواند بخش فوقانی آن را معاینه کند.
- کولونوسکوپی: لوله بلند مجهز به دوربین وارد رکتوم می‌شود تا پزشک روده بزرگ و راست روده را بررسی کند.
- آندوسکوپی با کپسول: در این روش، یک کپسول حاوی دوربین را می‌بلعید. کپسول از دستگاه گوارش شما عبور می‌کند و هزاران عکس می‌گیرد که پزشک به کمک آن‌ها می‌تواند داخل روده کوچک را ببیند.
- سیگموئیدوسکوپی انعطاف‌پذیر: یک لوله مجهز به نور و دوربین است که داخل رکتوم قرار داده می‌شود تا پزشک بتواند رکتوم و آخرین قسمت روده بزرگ را معاینه کند.
- انتروسکوپی با کمک بالون: محدوده خاصی از روده کوچک را بررسی می‌کند که سایر ابزارهای تشخیصی نمی‌توانند به آن‌ها دسترسی پیدا کنند.
- تست‌های تصویربرداری: از روش‌های تصویربرداری مثل سی‌تی اسکن شکم برای پیدا کردن منبع خونریزی استفاده می‌شود.
بیشتر بدانید: درمان مشکل انعقاد خون چیست؟
اگر خونریزی دستگاه گوارش شدید باشد و تست‌های غیرتهاجمی قادر به پیدا کردن منبع آن نباشند، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید تا پزشک بتواند کل روده کوچک را مشاهده کند. خوشبختانه، به ندرت این اتفاق رخ می‌دهد.
راههای درمان خونریزی دستگاه گوارش
اگر فکر می‌کنید دچار خونریزی گوارشی شده‌اید، حتما با پزشک صحبت کنید. اگر خونریزی شدید باشد، ممکن است به مراقبت‌های اورژانسی نیاز داشته باشید یا لازم باشد در بیمارستان بستری شوید.
غالبا خونریزی گوارشی خودبه‌خود متوقف می‌شود. در غیر این صورت، درمان به محل خونریزی بستگی دارد. در بیشتر موارد، در حین انجام تست‌های تشخیصی می‌توان خونریزی را کنترل کرد. برای مثال، گاهی اوقات، در حین آندوسکوپی فوقانی امکان درمان زخم‌های گوارشی خونریزی‌دهنده و هنگام کولونوسکوپی امکان برداشتن پولیپ وجود دارد.
اگر به خونریزی دستگاه گوارش فوقانی مبتلا باشید، ممکن است به یک داروی تزریقی به نام مهارکننده پمپ پروتون (PPI) نیاز داشته باشید تا تولید اسید معده را مهار کند. بعد از تشخیص منبع خونریزی، پزشک تعیین می‌کند که آیا هنوز هم به PPI نیاز دارید یا خیر.
در صورت ابتلا به هموروئید، ممکن است استفاده از داروهای بدون نسخه و درمان خانگی برای خونریزی گوارشی کافی باشد. اگر این راه‌کارها موثر نبودند، باید به پزشک مراجعه کنید.
بسته به میزان خون از دست رفته و مدت زمان خونریزی، ممکن است به مایعات داخل وریدی (سرم) و احتمالا تزریق خون نیاز داشته باشید. اگر از داروهای رقیق‌کننده خون (از جمله آسپرین) یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی استفاده می‌کنید، شاید لازم باشد آن‌ها را قطع کنید.
پیشگیری از خونریزی گوارشی
برای کمک به جلوگیری از خونریزی گوارشی:
- استفاده از داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (مثل ایبوپروفن) را محدود کنید.
- از مصرف نوشیدنی‌های الکلی بپرهیزید.
- اگر سیگار می کشید، آن را ترک کنید.
- اگر به رفلاکس معده به مری مبتلا هستید، به دستورالعمل‌های پزشک برای درمان آن پایبند باشید.
بیشتر بدانید: خونریزی در دوران بارداری چه دلایلی دارد؟
سوالات متداول
علائم خونریزی گوارشی حاد به طور ناگهانی ظاهر می‌شوند و اغلب شدید هستند. در صورت مشاهده علائمی مثل سرگیجه، مشکل در ادرار کردن و نبض سریع فورا به پزشک مراجعه کنید.
استفاده از داروهای ضدانعقاد خون، زیاده‌روی در مصرف داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی و سوء مصرف الکل با افزایش خطر ابتلا به این مشکل مرتبط است.
بعضی از خونریزی‌های گوارشی تهدیدکننده حیات هستند و به درمان فوری نیاز دارند. معمولا خونریزی در بخش فوقانی دستگاه گوارش خطرناک‌تر از خونریزی در بخش تحتانی آن است.
کلام پایانی درباره خونریزی دستگاه گوارش
خونریزی گوارشی یک علامت جدی است که به درمان فوری نیاز دارد. از پارگی اندام‌های دستگاه گوارش گرفته تا بیماری‌های التهابی، همیشه مراجعه به پزشک برای تشخیص علت خونریزی و درمان آن ضروری است. چرا که بی‌توجهی به این مشکل می‌تواند به عوارض جدی از جمله حمله قلبی و شوک منجر شود. دکتر فوق تخصص گوارش و کبد می‌تواند علت خونریزی دستگاه گوارش را تشخیص داده و درمان مناسب را پیشنهاد دهد. برای نوبت گرفتن از بهترین متخصص گوارش می‌توانید به سایت درمانکده مراجعه کنید.
منابع: mayoclinic, healthline
