کبد چرب در بارداری (AFLP) یک عارضه جدی و نادر است که به دلیل اختلال در عملکرد میتوکندری در اکسیداسیون اسیدهای چرب ایجاد می‌شود و منجر به تجمع چربی در سلول‌های کبد می‌گردد. این مشکل معمولا در 3 ماهه سوم بارداری رخ می‌دهد که می‌تواند عوارض جدی را برای سلامت مادر و جنین ایجاد کند. آمارها نشان می‌دهد که در هر 10 هزار تا 20 هزار زایمان 1 تا 3 مورد به بیماری AFLP مبتلا می‌شوند. این بیماری به‌هیچ‌عنوان قابل‌پیشگیری نیست و با هیچ روشی نیز نمی‌توان از بروز آن جلوگیری کرد. اما تشخیص به مواقع و انجام دادن اقدامات لازم می‌تواند از بروز خطرات احتمالی جلوگیری کند. در این مقاله از مجله درمانکده می‌توانید با علائم کبد چرب در بارداری و روش‌های تشخیص و درمان این مشکل آشنا شوید.
فهرست محتوا:
کبد چرب بارداری (AFLP) چیست؟
کبد چرب در بارداری (acute fatty liver of pregnancy) یک وضعیت نادر اما خطرناک در بارداری است که در آن چربی به میزان زیاد در کبد و سلول‌های کبدی وجود دارد. چربی معمولا به شکل تری‌گلیسرید و اسیدهای چرب در کبد تجمع می‌یابد، اما چربی بیش‌ازحد می‌تواند به کبد آسیب برساند. هرچند این بیماری بسیار نادر است، اما می‌تواند خطرناک باشد و مهم‌تر این که قابل پیش‌بینی و پیشگیری نیست.
بیشتر بدانید: همانژیوم کبدی چیست؟
بیشتر بدانید: علائم سوء جذب چیست؟
علت کبد چرب حاد بارداری
علت بروز کبد چرب حاد بارداری هنوز به‌طور دقیق مشخص نیست. تحقیقات نشان می‌دهد که این بیماری در اثر اختلال در عملکرد میتوکندری در اکسیداسیون اسیدهای چرب در کبد ایجاد می‌شود. برخی شواهد نشان می‌دهد که بیماری AFLP زمینه ارثی دارد و مربوط به مشکلی است که در نحوه تجزیه چربی‌ها در کبد ایجاد می‌شود. معمولا خانم‌هایی که یک بار با این مشکل مواجه می‌شوند، ممکن است در بارداری‌های بعدی نیست دوباره درگیر این بیماری شوند.
بیشتر بدانید: بیوپسی کبد چیست؟
علائم کبد چرب بارداری
کبد چرب در بارداری معمولا در اواخر سه ماهه سوم بارداری شروع می‌شود. هرچند هر خانمی ممکن است علائم متفاوتی را تجربه کند، اما برخی علائم بسیار رایج‌تر هستند. در ادامه می‌توانید با علائم کبد چرب حاد بارداری آشنا شوید.
- تهوع
- استفراغ
- درد شکم به خصوص در سمت راست بالا
- کسالت و ناراحتی عمومی
- سردرد
- احساس خستگی
- از دست دادن اشتها
- احساس تشنگی بیش‌ازحد
- گیجی و عدم تمرکز
- زرد شدن رنگ پوست، سفید چشم و غشاهای مخاطی
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید با دکتر گوارش آنلاین مشورت کنید.
بیشتر بدانید: کبد چرب خطرناک است؟
بیشتر بدانید: علائم کبد چرب در زنان چگونه است؟
درمان کبد چرب در بارداری
پس از تشخیص کبد چرب در بارداری، نوزاد باید در سریع‌ترین زمان ممکن به دنیا بیاید تا خطرات بیماری برای مادر و نوزاد به حداقل برسد. ممکن است مادر برای چند روی پس از زایمان نیاز به مراقبت‌های ویژه داشته باشد. در بیشتر موارد عملکرد کبد در عرض چند هفته بعد از زایمان به حالت عادی بازمی‌گردد و نیاز به درمان جداگانه‌ای برای آن نیست.
پاکسازی کبد چرب در بارداری معمولا تا 10 روز پس از زایمان انجام می‌شود و عملکرد کبد به حالت نرمال بازمی‌گردد.
بیشتر بدانید: درمان کبد چرب چیست؟
درمان خانگی کبد چرب در بارداری و پیش از آن
افرادی که از قبل به کبد چرب مبتلا هستند و قصد باردار شدن دارند، ابتدا باید کبد چرب خود را با کاهش وزن و تغییر رژیم غذایی درمان کنند. تغذیه برای کبد چرب در بارداری و پیش از آن اهمیت زیادی دارد. مصرف غذاهای سالم و کم چرب در کنار فعالیت بدنی منظم و کاهش وزن بهترین روش برای درمان کبد چرب پیش از بارداری است. با کمی تحقیق در مورد این که کیا با کبد چرب باردار شدن متوجه خواهید شد که اکثر افراد مبتلا به کبد چرب در طول بارداری خود نیز رژیم غذایی خاصی را دنبال کردند تا دچار مشکل نشوند.
بیشتر بدانید: دارو برای کبد چرب چی خوبه؟
پیشگیری از کبد چرب بارداری
حقیقت این است که هیچ روشی برای پیشگیری و یا پیش‌بینی بیماری AFLP وجود ندارد و بیماری معمولا به صورت یک‌باره در سه ماهه سوم بارداری مشخص می‌شود. تنها روشی که می‌تواند تا حدی شما را از بروز این مشکل آگاه کند، انجام آزمایش‌های ژنتیکی قبل از بارداری است که نشان می‌دهد ناهنجاری در سنتز اسیدهای چرب در بدن شما وجود دارد یا خیر.
تشخیص کبد چرب در بارداری
برای تشخیص کبد چرب در بارداری ابتدا پزشک تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و بعد از معاینه فیزیکی معمولا مطمئن‌ترین راه برای تشخیص AFLP بیوپسی یا نمونه‌برداری از بافت کبد است، اما این روش همیشه در بارداری امکان‌پذیر نیست و از همین رو ممکن است پزشک از آزمایش خون، تصویربرداری اولتراسوند و سی‌تی‌اسکن برای تشخیص استفاده کند. از طرف دیگر مشاهده علائمی مثل بالا بودن آنزیم‌های کبدی، مشکلات مربوط به لخته شدن خون، پایین بودن قند خون و آسیب به کلیه نشان می‌دهد که فرد به کبد چرب در بارداری مبتلا شده است.
بیشتر بدانید: فیبروز کبدی چیست؟
چه کسانی در معرض ابتلا به کبد چرب در باردار قرار دارند؟
کبد چرب بارداری معمولا با چندقلو بودن نوزاد، پسر بودن جنین و اختلالات اکسیداسیون اسیدهای چرب جنین مرتبط است. این مشکل معمولا در 3 ماهه سوم بارداری ظاهر می‌شود و در موارد نادر ممکن است در سه ماهه دوم نیز بروز کند. در ادامه می‌توانید با عاملی که خطر ابتلا به کبد چرب حاملگی را افزایش می‌دهند، آشنا شوید.
- چاقی
- افراد مبتلا به اختلالات متابولیک زمینه‌ای مانند دیابت
- افراد مبتلا به اختلالات کبدی مانند کلستاز داخل کبدی
- چند قلو بودن نوزاد
- پسر بودن نوزاد
- بارداری اول
عوارض کبد چرب بارداری
بیماری AFLP اگر به‌موقع درمان نشود، جان مادر و جنین در معرض خطر جدی قرار می‌گیرد. از دیگر عوارض کبد چرب در بارداری می‌توان به نارسایی کبد، خونریزی، نارسایی کلیه و عفونت شدید اشاره کرد. خوشبختانه تشخیص زودهنگام و درمان به‌موقع بیماری می‌تواند به بهبود آن کمک زیادی کند.
بیشتر بدانید: سرطان کبد چیست؟
سخن نهایی
کبد چرب در بارداری یک مشکل نادر اما بسیار خطرناک است که اگر به‌موقع تشخیص داده شود، جان مادر و جنین به خطر نخواهد افتاد. در صورتی که باردار هستید و در سه ماهه دوم یا سوم بارداری علائم کبد چرب را تجربه می‌کنید، بهتر است به سرعت با یک پزشک متخصص گوارش در درمانکده مشورت کنید درمان خود را آغاز کنید.
سوالات متداول
به‌طورکلی خطر کبد چرب بارداری برای مادر بیشتر از نوزاد است. اما اگر شدت بیماری زیاد باشد، ممکن است اثرات شدیدتری بر نوزاد داشته باشد. در این شرایط خطر ابتلا به هیپوگلیسمی غیرکتوتیک (وضعیتی که مانع پردازش اسیدهای آمینه می‌شود) و کاردیومیوپاتی گشاد شده یا نوروپاتی برای جنین وجود دارد.
بیماری کبد چرب یک بیماری شایع و قابل‌درمان برای افراد معمولی است، اما این بیماری در بارداری خطرات زیادی دارد. کبد سموم بدن را دفع می‌کند. اما اگر کبد شما به درستی کار نکند، مواد مضر جریان خون را مسدود می‌کنند و خطرات جدی برای سلامت مادر و جنین ایجاد می‌شود.
افرادی که به کبد چرب گرید 2 مبتلا هستند، یعنی چربی در اطراف کبد قرارگرفته و موجب التهاب آن شده است. این افراد ابتدا باید وزن خود را کاهش دهند و کبد چرب را درمان کنند و سپس اقدام به بارداری کنند.
منابع: chop، urmc.rochester، clevelandclinic
