اختلال خونریزی که گاهی اوقات به آن «اختلال انعقاد خون» گفته می‌شود، وضعیتی است که باعث می‌شود احتمال خونریزی شما بیشتر از سایر افراد باشد. اگر به اختلالات خونریزی مبتلا باشید، بدن شما به دلیل نقص در یک یا چند مرحله از سیستم انعقادی نمی‌تواند خون را به درستی لخته کند. بنابراین، ممکن است هنگام جراحت، جراحی یا حتی قاعدگی دچار خونریزی شدید شوید. در مقاله امروز مجله درمانکده، درباره رایج‌ترین اختلالات خونریزی و نحوه درمان آن‌ها صحبت می‌کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
منظور از اختلالات خونریزی چیست؟
وقتی دچار جراحت می‌شوید، سیستم انعقادی با لخته کردن خون باعث توقف خونریزی می‌شود. فرآیند لخته شدن خون توسط پلاکت‌ها (نوعی سلول خونی) و فاکتورهای انعقادی (پروتئین‌های موجود در خون) انجام می‌شود. کمبود یا اختلال عملکرد هر کدام از این اجزا به بروز اختلالات خونریزی منجر می‌شود و فرآیند لخته شدن خون را با مشکل روبرو می‌کند.
بیشتر بدانیم: کم خونی داسی شکل؛ علت، علائم و راهکارهای درمانی
بیشتر بدانید: آزمایش اسید اوریک خون چیست؟
انواع اختلالات خونریزی
تعدادی از اختلالات خونریزی با یک الگوی خانوادگی شناخته شده به ارث می‌رسند و بعضی دیگر به دلیل بیماری یا مصرف انواع خاصی از داروها ایجاد می‌شوند. اگرچه بعضی از این اختلالات برگشت‌پذیر بوده و کاملا درمان می‌شوند (مانند کمبود ویتامین K)، بیشتر آن‌ها مزمن هستند و به درمان مادام‌العمر نیاز دارند. به طور کلی، انواع اختلالات خونریزی را می‌توان به صورت زیر دسته‌بندی کرد:
| نوع اختلال خونریزی | ویژگی‌ها |
| اختلالات خونی خانوادگی مثل هموفیلی و بیماری فون ویلبراند (VWD) | ارثی هستند. معمولا از بدو تولد وجود دارند. ممکن است آزمایش‌های تشخیصی ناهنجاری‌هایی را در فاکتورهای انعقادی نشان دهند. |
| اختلالات پلاکت | در اثر کمبود پلاکت یا اختلال عملکرد آن رخ می‌دهند. توانایی بدن برای انعقاد خون و تشکیل لخته تحت تاثیر قرار می‌گیرد که این امر می‌تواند منجر به خونریزی شود. |
| اختلالات خونریزی اکتسابی | در اثر مشکلات زمینه‌ای مثل کمبود ویتامین K، استفاده از داروی ضدانعقاد خون، بیماری کبدی و اختلالات خودایمنی اتفاق می‌افتند. |
بیشتر بدانیم: متاستاز کشنده است؟
علائم اختلالات خونریزی
علائم و شدت اختلالات خونریزی می‌تواند بسیار متفاوت باشد. بعضی از افراد خونریزی مکرر را تجربه می‌کنند، در حالی که بعضی دیگر ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند، مگر اینکه تحت عمل جراحی قرار بگیرند یا آسیب جدی ببینند. علائم شایع این اختلال عبارتند از:
- خونریزی مکرر یا طولانی‌مدت بینی
- خونریزی مکرر یا طولانی‌مدت لثه
- منوراژی (خونریزی بیش از حد در دوران قاعدگی)
- خونریزی بیش از حد پس از زایمان
- خونریزی طولانی‌مدت پس از تزریق یا خون‌گیری
- خونریزی بیش از حد در حین یا بعد از عمل جراحی
- ایجاد کبودی‌های بزرگ
بروز این علائم لزوما به معنی اختلال خونریزی نیست. اگر متوجه کبودی‌های مکرر شدید یا بعد از یک بریدگی بیش از چند ثانیه خونریزی داشتید، به پزشک مراجعه کنید.
عوارض اختلالات خونریزی
وقتی اختلالات خونریزی خیلی دیر درمان می‌شوند، احتمال بروز عوارض افزایش می‌یابد. شایع‌ترین این عوارض عبارتند از:
- خونریزی در روده
- خونریزی در مغز
- خونریزی در مفاصل
- درد مفاصل
اگر اختلال خونریزی شدید باشد یا باعث از دست دادن بیش از حد خون شود، ممکن است با عارضه همراه باشد.
بیشتر بدانیم: بیماری فاویسم یا باقلایی چیست؟ + علل و شیوه‌های درمان
بیشتر بدانید: خونریزی دستگاه گوارش چیست؟
اختلالات خونریزی می‌توانند به ویژه برای زنان خطرناک باشند، به خصوص اگر به سرعت درمان نشوند. یک اختلال درمان نشده خطر خونریزی بیش از حد در هنگام زایمان یا سقط جنین را افزایش می‌دهد. به‌علاوه، زنان مبتلا به اختلالات خونریزی ممکن است خونریزی بسیار شدید قاعدگی را تجربه کنند که این امر می‌تواند به کم خونی منجر شود. کم خونی با کاهش گلبول‌های قرمز خون و با علائمی مثل ضعف، تنگی نفس و سرگیجه مشخص می‌شود.
زمان مراجعه به پزشک
در صورت مشاهده هرگونه خونریزی غیرعادی یا شدید با پزشک خود تماس بگیرید. پیشنهاد ما به شما ارتباط از طریق امکان مشاوره آنلاین با دکتر خون و آنکولوژی است.
علت بروز اختلالات خونریزی
همان‌طور که گفته شد، انواع مختلفی از اختلالات خونریزی وجود دارد که علت آن‌ها با هم متفاوت است.
1. اختلالات خونی خانوادگی
هموفیلی و بیماری فون ویلبراند از جمله مشکلاتی هستند که به ارث می‌رسند.
هموفیلی
افراد مبتلا به هموفیلی فاکتورهای انعقادی را ندارند. نوع هموفیلی بستگی به این دارد که فرد فاقد کدام فاکتور باشد. شایع‌ترین نوع این بیماری هموفیلی A است که به دلیل کمبود فاکتور هشت انعقادی رخ می‌دهد. هموفیلی B با کمبود فاکتور 9 و هموفیلی C با کمبود فاکتور 11 مرتبط است.
هموفیلی با یک الگوی توارث وابسته به X مغلوب به ارث می‌رسد، بنابراین مردان بیشتر به آن مبتلا می‌شوند. افراد مبتلا به هموفیلی ممکن است در اثر جراحت خونریزی قابل توجهی داشته باشند یا حتی خونریزی خود به خود (بدون آسیب) را تجربه کنند.
بیشتر بدانیم: بیماری هموکروماتوز چگونه ایجاد می‌شود؟
بیماری فون ویلبراند
بیماری فون ویلبراند شایع‌ترین اختلال خونریزی در جهان است که تخمین زده می‌شود 1 درصد مردم به نوعی از آن مبتلا باشند. این بیماری می‌تواند هم زنان و هم مردان را به یک اندازه تحت تاثیر قرار دهد.
2. اختلالات پلاکت
این دسته از اختلالات خونریزی به دلیل کمبود پلاکت یا اختلال عملکرد آن رخ می‌دهد.
کمبود پلاکت (ترومبوسیتوپنی)
علل متعددی برای کاهش تعداد پلاکت‌ها وجود دارد، از جمله لوسمی (سرطان خون)، شیمی درمانی و ترومبوسیتوپنی ایمنی (تخریب پلاکت‌ها توسط سیستم ایمنی بدن).
اختلال عملکرد پلاکت
حتی اگر تعداد پلاکت‌ها طبیعی باشد، اختلال عملکرد آن‌ها باعث خونریزی می‌شود.
بیشتر بدانیم: سارکوئیدوز، بیماری با علت ناشناخته
3. اختلالات خونریزی اکتسابی
مشکلات زمینه‌ای زیر می‌توانند به اختلال خونریزی منجر شوند:
خودایمنی
بعضی از افراد ممکن است به دلیل ایجاد آنتی‌بادی در برابر فاکتورهای انعقادی به هموفیلی اکتسابی مبتلا شوند. این مشکل می‌تواند ایدیوپاتیک (بدون علت قابل شناسایی) باشد، در دوران بارداری یا در اثر ابتلا به سرطان و بیماری خودایمنی اتفاق بیفتد یا نتیجه یک واکنش دارویی باشد.
کمبود ویتامین K
عملکرد بعضی از عوامل انعقادی به ویتامین K وابسته است، بنابراین افرادی که کمبود ویتامین K دارند به احتمال زیاد به راحتی دچار خونریزی می‌شوند. این کمبود می‌تواند به دلیل سوء تغذیه یا سوء جذب رخ دهد.
مصرف داروهای ضدانعقاد
افرادی که از داروهای ضدانعقاد استفاده می‌کنند (داروهایی که مانع لخته شدن خون می‌شوند)، در معرض خطر خونریزی هستند. این داروها اغلب برای کاهش خطر سکته مغزی یا حمله قلبی تجویز می‌شوند.
معمولا برای جلوگیری از خونریزی، دوز داروهای ضدانعقاد به دقت تنظیم می‌شود. اما گاهی اوقات تداخل دارویی یا تداخل با الکل می‌تواند خطر خونریزی را افزایش دهد. به ندرت، ممکن است افراد به این داروها واکنش جدی نشان دهند و خطر خونریزی حتی با قطع مصرف دارو باقی بماند.
بیماری کبدی
فاکتورهای انعقادی عمدتا در کبد ساخته می‌شوند. افراد مبتلا به بیماری شدید کبدی نمی‌توانند به اندازه کافی فاکتورهای انعقادی را تولید کنند و به همین دلیل در معرض خطر خونریزی قرار دارند.
بیشتر بدانیم: 10 مورد از علائم فقر آهن یا کم خونی
روش تشخیص اختلالات خونریزی
متخصص خون و آنکولوژی از شما در مورد علائم و سابقه پزشکی‌تان سوال کرده و معاینه بدنی انجام می‌دهد. در حین قرار ملاقات حتما موارد زیر را ذکر کنید:
- بیماری‌هایی که در حال حاضر به آن‌ها مبتلا هستید
- داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید
- سابقه زمین خوردن یا ضربه
- دفعات و فواصل خونریزی
- مدت زمانی که خونریزی طول می‌کشد
- کاری که قبل از شروع خونریزی انجام می‌دادید
پس از جمع‌آوری این اطلاعات، پزشک برایتان آزمایش خون می‌نویسد که عبارتند از:
- شمارش کامل خون (CBC)، که میزان گلبول‌های قرمز و سفید خون را در بدن اندازه‌گیری می‌کند
- آزمایش تجمع پلاکتی، که بررسی می‌کند پلاکت‌های شما چقدر به هم چسبیده‌اند
- آزمایش زمان خونریزی، که تعیین می‌کند خون شما با چه سرعتی لخته می‌شود تا از خونریزی جلوگیری کند
بیشتر بدانیم: بیماری های خونی: گلبول های سفید و قرمز، پلاکت و پلاسما
درمان اختلالات خونریزی
درمان به علت اختلال خونریزی بستگی دارد و معمولا شامل موارد زیر می‌شود:
- جایگزینی فاکتور انعقادی: افراد مبتلا به هموفیلی می‌توانند محصولات جایگزین فاکتور را به خود تزریق کنند. در صورت ابتلا به این بیماری، پزشک به شما یاد می‌دهد که جایگزین‌های فاکتورهای انعقادی را طبق برنامه تزریق کنید.
- دسموپرسین: دسموپرسین یک محصول جایگزین برای هورمون وازوپرسین است. مصرف دسموپرسین منجر به افزایش موقت آنتی‌ژن فون ویلبراند و فاکتور هشت می‌شود که این امر می‌تواند در افراد مبتلا به فون ویلبراند و هموفیلی A خفیف به پیشگیری از خونریزی کمک کند.
- تزریق پلاکت: اگر تعداد پلاکت‌ها کم باشد یا عملکرد مناسبی نداشته باشند، برای پیشگیری از خونریزی و درمان آن به تزریق پلاکت نیاز دارید.
- پلاسمای تازه منجمد: فاکتورهای انعقادی در پلاسما (بخش مایع خون) یافت می‌شوند. اگر به دلایل مختلف (برای مثال ابتلا به نارسایی کبد) چند فاکتور انعقادی را از دست بدهید، ممکن است پلاسمای تازه منجمد به شما تزریق شود.
- ویتامین K: در صورت ابتلا به کمبود ویتامین K، می‌توانید مکمل آن را دریافت کنید.
- آنتی‌فیبرینولیتیک‌ها: این داروها با تثبیت لخته‌های خون از خونریزی بیش از حد جلوگیری می‌کنند. این‌ها عمدتا برای کنترل خونریزی دهان یا دوره‌های شدید قاعدگی استفاده می‌شوند.
روش پیشگیری از اختلالات خونریزی
پیشگیری از اختلالات خونریزی به علت بروز آن‌ها بستگی دارد. برای مثال، نوزادان بیش از بزرگسالان در معرض کمبود ویتامین K هستند و تزریق ویتامین K به آن‌ها در بدو تولد می‌تواند از خونریزی ناشی از کمبود این ویتامین پیشگیری کند.
بیشتر بدانیم: علائم لخته خون در بدن چیست؟
سوالات متداول
بعضی از انواع این بیماری ارثی بوده و با آن‌ها متولد می‌شوید، اما بعضی دیگر اکتسابی هستند و در طول زندگی به دلایل مختلف ایجاد می‌شوند.
این اختلالات با خونریزی مکرر بینی یا لثه، خونریزی شدید قاعدگی، خونریزی شدید پس از زایمان، خونریزی شدید در حین جراحی یا بعد از آن و کبودی‌های بزرگ مشخص می‌شوند.
اختلالات خونریزی درمان نشده می‌توانند به کم خونی، خونریزی اندام‌ها، درد مفاصل و حتی مرگ منجر شوند.
کلام پایانی
خونریزی بیش از حد خطرناک است و می‌تواند به از دست دادن خون، غش، آسیب اندام‌ها و حتی مرگ منجر شود. با این حال، درمان صحیح اختلالات خونریزی به شما کمک می‌کند که زندگی سالم و فعالی داشته باشید. اگر به یک نوع اختلال خونریزی مبتلا هستید، با متخصص هماتولوژی (متخصص خون) در مورد اقدامات احتیاطی برای مقابله با عوارض آن صحبت کنید. برای این کار می‌توانید از طریق سایت درمانکده با بهترین متخصصان به صورت آنلاین مشورت کنید یا از آن‌ها برای ملاقات حضوری وقت بگیرید.
منابع: verywellhealth, healthline
