شپش سر کودکان از رایج‌ترین مشکلاتی است که والدین با آن مواجه می‌شوند. شپش حشره کوچکی است که می‌تواند روی قسمت‌های مختلف بدن انسان زندگی کند، اما معمولا روی موهای سر ظاهر می‌شود. این حشره از خون پوست سر تغذیه می‌کند و تخم‌هایی به نام «نیت» می‌گذارد که محکم به ساقه موها می‌چسبند.
شپش سر می‌تواند هر شخصی را درگیر کند، اما اغلب در کودکان سه تا ۱۱ ساله و خانواده آن‌ها رخ می‌دهد. چون کودکان ممکن است هنگام بازی تماس سر به سر پیدا کنند یا وسایلی که با موهایشان در تماس است را با یکدیگر به اشتراک بگذارند.
شپش ناقل هیچ نوع بیماری‌ای نیست، اما به علائم آزاردهنده مثل خارش منجر می‌شود و بسیار مسری است. اگر می‌خواهید درباره راههای مقابله با شپش سر کودکان اطلاعات کسب کنید، این مقاله از مجله درمانکده را از دست ندهید و تا انتهای آن با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
علائم شپش سر کودکان
خارش در مناطقی که شپش سر وجود دارد، شایع‌ترین علامت است. با این حال، بعد از قرار گرفتن شپش روی سر ممکن است چهار تا ۶ هفته طول بکشد تا پوست به بزاق حشره حساس شود و شروع به خارش کند. در بیشتر موارد، خارش در پشت گوش یا پشت گردن اتفاق می‌افتد. سایر علائم و نشانه‌ها می‌توانند شامل موارد زیر باشند:
- تحریک پوست
- خاراندن پوست سر و ایجاد زخم در آن
- احساس اینکه چیزی روی پوست در حال خزیدن است
- تورم غدد لنفاوی
- آسیب دیدن پوست به دلیل خاراندن آن و افزایش خطر عفونت
- مشکلات خواب (شپش سر در طول شب فعال‌تر است که این می‌تواند خواب را مختل کند.)
علائم فوق می‌توانند از طیف وسیعی از مشکلات ناشی شوند؛ بنابراین مهم است که قبل از شروع درمان، وجود شپش تایید شود.
زمان مراجعه به پزشک
شپش مضر نیست، اما بسیار مسری و آزاردهنده است. اگر علائم شپش سر را در فرزندتان مشاهده کردید، باید به دنبال درمان باشید. داروهای بدون نسخه (OTC) معمولا می‌توانند به رفع این عارضه کمک کنند. اما اگر موثر نبودند، داروی بدون نسخه دیگری را امتحان نکنید و به جای این کار نزد پزشک بروید. چون ممکن است کودک به داروهای قوی‌تری نیاز داشته باشد. بهتر است برای دریافت راهنمایی های بیشتر با مشاوره آنلاین دکتر پوست مشورت کنید.
بیشتر بخوانید:6 باور غلط در مورد شپش سر
دلایل ابتلا به شپش سر در کودکان
شپش از طریق تماس فیزیکی پخش می‌شود. این حشره نمی‌تواند پرواز کند یا بپرد، اما می‌تواند از روی سر شخصی که به آن مبتلا است به روی سر افراد دیگر بخزد. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که تارهای مو با یکدیگر تماس پیدا می‌کنند.
محققان دقیقا نمی‌دانند که شپش از کجا منشاء گرفته است، اما معتقدند که این حشره حداقل ۲۵ میلیون سال است که روی پریمات‌ها (نخستی‌سانان) تاثیر گذاشته و در نهایت به انسان سرایت کرده است. شپش سر فقط انسان را درگیر می‌کند و روی بدن حیوانات خانگی یا دیگر حیوانات زنده نمی‌ماند.
شپش همچنین می‌تواند روی اجسامی که با سر در تماس هستند، حرکت کند. بنابراین ممکن است کودک پس از به اشتراک گذاشتن اشیایی مانند کلاه یا حوله به شپش مبتلا شود. با این حال، شپش بدون تغذیه قادر نیست برای مدت طولانی زنده بماند. به همین دلیل، باید در عرض ۲۴ ساعت به روی سر فرد دیگری برود، وگرنه می‌میرد. پوره‌ها که شپش‌های جوان هستند، فقط می‌توانند برای چند ساعت بیرون از پوست سر انسان زنده بمانند.
چه کسانی به شپش سر مبتلا می‌شوند؟
دختران دبستانی یا پیش‌دبستانی بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به شپش هستند. شپش در پسران این گروه سنی هم شایع است. بعضی از افراد بر این باورند که دختران نسبت به پسران در برابر شپش آسیب‌پذیرتر هستند، چون موهای بلندتری دارند و احتمال زیادی وجود دارد که تماس سر به سر داشته باشند.
به اشتراک گذاشتن اقلامی که با سر در تماس هستند مثل کلاه، حوله، گیره و برس مو می‌تواند خطر ابتلا به شپش سر کودکان را افزایش دهد. عدم اطلاع‌رسانی هم ممکن است یک عامل خطر مهم باشد. اگر کودک شپش دارد، لازم است این موضوع به همه افرادی که با او تماس نزدیک داشته‌اند اطلاع داده شود. بنابراین والدین باید پرسنل مدرسه یا مهد کودک را از این موضوع آگاه کنند.
بهترین درمان شپش سر کودکان چیست؟
۲ راه اصلی برای درمان شپش سر وجود که عبارت‌ا‌ند از:
- استفاده از دارو
- حذف شپش با دست
امروزه شامپوها و لوسیون‌های زیادی برای از بین بردن شپش وجود دارد. بعضی از این محصولات را می‌توانید بدون نسخه بخرید، اما برای تهیه تعدادی از آن‌ها به نسخه پزشک نیاز دارید. اگر از محصولات بدون نسخه استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که برای سن فرزندتان مناسب است. بعضی از شامپوهای بدون نسخه برای کودکان بالای ۲ ماه بی‌خطر هستند، اما تعدادی از آن‌ها فقط برای کودکان بالای ۲ سال فرموله شده‌اند.
بیشتر بخوانید:راههای درمان سریع شپش سر + معرفی قوی‌ترین دارو
گاهی‌اوقات شپش سر کودکان در برابر بعضی از داروها مقاوم می‌شود. اگر فکر می‌کنید محصولی که تهیه کرده‌اید موثر نیست، با پزشک صحبت کنید تا گزینه دیگری را به شما معرفی کند. در بعضی موارد، برای درمان شپش‌های بسیار مقاوم به داروی خوراکی نیاز است.
اگر دارو به طور کامل کودک را از شر شپش خلاص نکند، باید آن را به کمک دست از روی پوست سر حذف کنید. این روش برای کودکان کمتر از ۲ ماه هم که نمی‌توانند از محصولات دارویی استفاده کنند مناسب است. برای انجام این کار، یک شانه دندانه‌دار ظریف را بین موهای خیس فرزندتان بکشید. خیس کردن موها به طور موقت حرکت شپش را متوقف می‌کند.
علاوه بر این، می‌توانید به موهای خیس مقدار زیادی نرم‌کننده بزنید تا راحت‌تر شانه شوند. بعد از هر بار شانه کردن موی کودک، شانه را با یک حوله کاغذی مرطوب پاک کنید. این کار را هر ۲ تا سه روز یک‌بار و به مدت ۲ تا سه هفته پس از مشاهده آخرین شپش زنده انجام دهید.
برای درمان شپش سر کودکان نیاز نیست از شانه‌های برقی استفاده کنید که ادعا می‌کنند شپش را می‌کشند یا حذف آن را آسان‌تر می‌کنند. چون هیچ مطالعه‌ای برای تایید این ادعاها انجام نشده است.
چند نکته مهم درباره درمان شپش سر کودکان
کودکان معمولا بیشتر از بزرگسالان عوارض جانبی درمان‌های مختلف را تجربه می‌کنند. رعایت نکات زیر به حفظ سلامت فرزندتان در حین درمان شپش کمک می‌کند:
- قبل از شروع درمان، با پزشک مشورت کنید.
- از محصولات ضد شپش دقیقا طبق دستورالعمل استفاده کنید.
- وظیفه استفاده از دارو را به خود کودک محول نکنید. این کار باید توسط یک بزرگسال انجام شود.
- کودک را در حالی که دارو روی سر او قرار دارد، تنها نگذارید.
- سر کودک را داخل روشویی بشویید. چون شستن سر در هنگام دوش گرفتن باعث ریختن دارو روی سایر قسمت‌های بدن می‌شود.
- تا زمانی که دارو روی موهای کودک است، از سشوار استفاده نکنید. چون بعضی از محصولات ضد شپش حاوی مواد قابل اشتعال هستند و می‌توانند آتش بگیرند.
- دارو را در یک کابینت دربسته و دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
- بعضی از افراد از وازلین، سس مایونز، اسپند یا انواع روغن برای از بین بردن شپش سر کودکان استفاده می‌کنند، اما این راه‌کارها ممکن است کارساز نباشند. اگر دارو جواب نداد و می‌خواهید این روش‌ها را امتحان کنید، ابتدا نظر پزشک را در مورد آن‌ها بپرسید.
- هرگز از بنزین و نفت سفید یا داروهایی که برای حیوانات ساخته شده‌اند، استفاده نکنید.
- برای خلاص شدن از شر شپش از آفت‌کش‌ها استفاده نکنید. چون می‌توانند خانواده شما را در معرض تماس با مواد شیمیایی خطرناک قرار دهند.
بیشتر بخوانید:شپش سر و هر آن چیزی که باید در مورد آن بدانید
کلام پایانی
مقابله با شپش سر کودکان ممکن است خسته‌کننده باشد، اما صبور باشید و دستورات پزشک را به دقت دنبال کنید. به زودی خانواده شما از شر این حشره خلاص خواهد شد.
اگر در مورد نحوه درمان شپش یا راههای پیشگیری از آن سوال دارید، از طریق وب‌سایت درمانکده با متخصص پوست و مو مشورت کنید. درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده است که از بهترین پزشکان برای ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین وقت بگیرید.
سوالات متداول
شپش یک نوع حشره ریز به رنگ قهوه‌ای، خاکستری یا سفید است که ۶ پا دارد و با چشم غیر مسلح دیده می‌شود.
شپش نمی‌تواند پرواز کند یا بپرد؛ بنابراین با خزیدن از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. تماس سر به سر با شخصی که میزبان شپش است یا استفاده از برخی وسایل شخصی او مثل برس مو یا کلاه می‌تواند باعث انتقال شپش شود.
بله. شپش سر به سرعت از فردی به فرد دیگر منتقل می‌شود. این اتفاق به خصوص در محیط‌های گروهی مانند مدارس و مراکز نگهداری از کودکان رخ می‌دهد.
استفاده از محصولات ضد شپش بدون نسخه یا تجویزی به ریشه‌کن کردن شپش کمک می‌کند. شانه کردن منظم موها هم می‌تواند کمک‌کننده باشد.
محصولاتی که توسط پزشک تجویز می‌شوند معمولا می‌توانند شپش را در مدت زمان کوتاه از بین ببرند، اما درمان‌های خانگی زمان‌بر هستند.
بعضی از افراد برای درمان شپش سر کودکان در خانه از اسپند استفاده می‌کنند. در این روش باید یک قاشق اسپند آسیاب‌شده را با یک لیوان آب جوش مخلوط کنید و اجازه دهید ۱۵ دقیقه دم بکشد. سپس موها را به این محلول آغشته کنید و بگذارید ۴۵ دقیقه بماند. در مرحله بعد، می‌توانید موها را با آب گرم بشویید.
بعضی از افراد استفاده از روغن زیتون، روغن نارگیل، روغن درخت چای، سس مایونز، وازلین و اسپند را برای درمان شپش موثر می‌دانند. تحقیقات زیادی در مورد اثربخشی این ترکیبات وجود ندارد. از سوی دیگر، بعضی از آن‌ها از جمله روغن درخت چای ممکن است باعث تحریک پوست سر شوند و واکنش آلرژیک ایجاد کنند؛ بنابراین قبل از امتحان کردن روش‌های خانگی باید با پزشک مشورت کنید.
منابع: medicalnewstoday, kidshealth, healthychildren
