پیوند قلب جایگزینی قلب بیمار یا آسیب دیده شخص با قلب سالم اهدا کننده است. اهدا کننده شخصی است که فوت کرده و خانواده اش با اهدای اعضای بدن عزیزانشان موافقت کرده اند.
پیوند قلب، در بیش از چهار دهه، از زمان انجام اولین پیوند قلب انسان در سال 1967، از یک عمل آزمایشی به یک درمان اثبات شده برای بیماری پیشرفته قلب تغییر کرده است. هر ساله بیش از 2000 پیوند قلب در ایالات متحده انجام می شود؛ و در صورتی که قلب‌های اهدایی بیشتر در دسترس باشند، هر ساله بیش از هزاران نفر از پیوند قلب بهره‌مند خواهند شد.
مشاهده بیشتر : لیست بهترین پزشکان قلب
چرا پیوند قلب انجام می شود؟
پیوند قلب زمانی در نظر گرفته می شود که نارسایی قلبی آنقدر شدید باشد که به هیچ درمان دیگری پاسخ ندهد، اما به غیر از این موضوع، سلامت فرد از جنبه های دیگر مطلوب است. دلایل اصلی پیوند قلب در افراد این است که آن ها به موارد زیر ابتلا دارند:
- کاردیومیوپاتی اتساعی (بزرگ شدن قلب)
- بیماری شدید عروق کرونر همراه با بافت اسکار قلبی ناشی از حمله قلبی
- نقایص مادرزادی
توجه به این نکته که نوآوری های جدید بسیاری، از داروهای جدید گرفته تا ضربان سازهای قلب و درمان های جراحی جدید، برای درمان نارسایی قلبی وجود دارد، حائز اهمیت است. آنچه هنگام مشخص کردن گزینه های درمانی مهم است، این است که این کار توسط پزشکی متخصص نارسایی قلبی ارزیابی شود.
بیشتر بخوانید: نشانه مشکل قلبی
چه کسی به عنوان کاندید پیوند قلب در نظر گرفته می شود؟
افراد مبتلا به نارسایی قلبی پیشرفته (مرحله آخری) که از جنبه های دیگر سالم هستند، ممکن است برای پیوند قلب در نظر گرفته شوند.
برای تعیین اینکه آیا پیوند قلب برای شما مناسب است یا خیر، سوالات اساسی زیر باید توسط شما، پزشک و خانواده در نظر گرفته شود:
- آیا سایر روش های درمانی امتحان شده یا رد شده اند؟
- آیا احتمالل فوت شما درصورت عدم پیوند وجود دارد؟
- آیا به غیر از بیماری قلبی یا قلبی- ریوی، سلامت عمومی شما خوب هستید؟
- آیا می توانید نسبت به تغییر سبک زندگی، شامل درمان های پیچیده دارویی و معاینات مکرر، که پس از پیوند نیاز است، پایبند باشید؟
در صورتی که به هر یک از سؤالات بالا پاسخ “نه” داده باشید، پیوند قلب برای شما گزینه ی مناسبی نیست. همچنین اگر مشکلات پزشکی دیگری مانند سایر بیماری های شدید، عفونت های فعال یا چاقی شدید داشته باشید نیز، به احتمال زیاد کاندیدای پیوند محسوب نخواهید شد.
مراحل دریافت پیوند قلب چگونه است؟
برای دریافت پیوند قلب، ابتدا باید در لیست پیوند قرار بگیرید. اما پیش از قرارگرفتن در لیست پیوند، باید تحت یک فرآیند غربالگری دقیق قرار بگیرید. تیمی از پزشکان قلب، پرستاران، مددکاران اجتماعی و متخصصان اخلاق زیستی سابقه پزشکی، نتایج آزمایش های تشخیصی، سابقه اجتماعی و نتایج آزمایش روانشناسی شما را بررسی می کنند تا دریابند آیا بعد از این فرایند می توانید زنده بمانید و سپس، مراقبت های مداوم مورد نیاز برای زندگی سالم و طولانی را دنبال کنید یا خیر.
پس از تأیید، باید منتظر اهدا کننده باشید. این روند می تواند طولانی و پرتنش باشد. یک شبکه حمایتی از خانواده و دوستان برای کمک به شما در این زمان لازم است. برای کنترل نارسایی قلبی، یک تیم مراقبت های بهداشتی شما را از نزدیک تحت نظر خواهد داشت. در صورت دردسترس قرار گرفتن قلب، بیمارستان باید بداند کجا باید با شما تماس بگیرد.
اهدا کنندگان عضو مربوط به پیوند قلب چگونه پیدا می شوند؟
اهداكنندگان پيوند قلب افرادي هستند كه ممكن است اخيراً فوت كرده و يا دچار مرگ مغزي شده باشند، اين بدان معناست كه اگرچه بدن آنها با دستگاه ها زنده نگه داشته مي شود، اما مغزشان هيچ نشانه اي از حيات ندارد. در بیشتر مواقع این اهدا کنندگان در اثر تصادف رانندگی، ضربه شدید به سر، یا اصابت گلوله فوت کرده اند.
اهدا کنندگان قبل از مرگ اجازه اهدای عضو خود را می دهند؛ خانواده اهدا کننده نیز باید هنگام اهدای عضو اهدا کننده متوفی رضایت دهند.
اعضای اهدا کننده در لیست انتظار رایانه ای شبکه متحد توزیع عضو (UNOS) قرار می گیرند. این لیست انتظار امکان دسترسی و توزیع عادلانه اعضای بدن را پس از در دسترس قرار گرفتن، فراهم می کند. پس از در دسترس قرار گرفتن قلب، بر اساس گروه خون، اندازه بدن، وضعیت UNOS (براساس شرایط پزشکی گیرنده) و مدت زمان انتظار گیرنده، به بهترین گسرنده سازگار ممکن داده می شود. نژاد و جنسیت اهدا کننده هیچ منافاتی با سازگاری و تطابق ندارد. همه اهدا کنندگان از نظر هپاتیت B و C و ویروس نقص ایمنی انسانی (HIV) غربال می شوند. ( آیا تست پاپ اسمیر ویروس HIV را تشخیص می دهد؟ )
متأسفانه قلب کافی برای پیوند در دسترس نیست. در هر لحظه، تقریباً 3500 تا 4000 نفر منتظر پیوند قلب یا پیوند قلب و ریه هستند. فرد ممکن است ماه ها برای پیوند منتظر بماند و بیش از 25٪ از افراد آنقدر زنده نمی مانند که بتواند پیوند دریافت کنند.
بسیاری از افرادی که منتظر پیوند هستند احساسات ضد و نقیضی دارند، زیرا می دانند که پیش از در دسترس قرار گرفتن عضو، باید کسی جان خود را از دست دهد. شاید این مساله کمک کند که بدانید بسیاری از خانواده‌های اهدا کننده با دانستن اینکه برخی از مردم مرگ عزیزشان را درک می کنند، آرام تر می شوند.
چه اتفاقی در پیوند قلب روی می دهد؟
با در دسترس قرار گرفتن قلب اهدا کننده، یک جراح از مرکز پیوند، قلب را از طریق جراحی از بدن اهدا کننده خارج می کند. قلب ضمن انتقال به گیرنده، خنک و در یک محلول خاص نگه داری می شود. جراح قبل از شروع جراحی پیوند، مطوئن می شود قلب اهدا کننده خوب است. جراحی پیوند در اسرع وقت پس از در دسترس قرار گرفتن قلب اهدا کننده انجام می شود.
در حین عمل، بیمار بر روی دستگاه قلب و ریه قرار می گیرد. این دستگاه به بدن اجازه می دهد حتی حین انجام جراحی قلب، اکسیژن و مواد مغذی حیاتی را از خون دریافت کند.
سپس جراحان قلب بیمار را، به جز در دیواره های خلفی دهلیز(محفظه های فوقانی قلب) خارج می کند. بخش پشتی دهلیزهای قلب اهدا کننده باز می شود و قلب در جای خود دوخته می شود.
سپس جراحان رگ های خونی را به هم متصل می کنند و اجازه می دهند خون از قلب و ریه ها جریان یابد. با گرم شدن قلب، ضربان قلب آغاز می شود. جراحان قبل از جدا کردن بیمار از دستگاه قلبی- ریوی، همه عروق خونی متصل شده و محفظه های قلب را از نظر نشت بررسی می کنند.
این پیوند، عمل پیچیده ای است که از 4 تا 10 ساعت بطول می انجامد.
بیشتر بیماران طی چند روز پس از جراحی بلند می شوند و در اطراف حرکت می کنند و در صورت عدم وجود علائم رد سریع بدن، می توانند طی 7 تا 16 روز به خانه بروند.
خطرات مرتبط با پیوند قلب چیست؟
شایع ترین دلایل مرگ به دنبال پیوند، عفونت و رد پیوند است. بیمارانی که برای جلوگیری از رد پیوند دارومصرف می کنند، در معرض بروز آسیب کلیوی، افزایش فشار خون، پوکی استخوان (نازک شدن شدید استخوان ها، که می تواند منجر به شکستگی شود) و لنفوم (نوعی سرطان که سلول های سیستم ایمنی بدن را تحت تأثیر قرار می دهد) قرار می گیرند.
تقریباً نیمی از بیمارانی که تحت پیوند قرار می گیرند، به بیماری عروق کرونر مبتلا می شوند. و بسیاری از آنها هیچ گونه علائمی مانند آنژین ندارند، زیرا هیچ حسی در قلب اهدایی خود ندارند.
رد عضو چیست؟
به طور معمول، سیستم ایمنی بدن از بدن در برابر عفونت محافظت می کند. این امر زمانی روی می دهد که سلول های سیستم ایمنی در بدن گردش می کنند و هر چیزی که به نظر خارجی یا متفاوت از سلول های خود بدن است را از بین می برند.
رد پیوند زمانی صورت می گیرد که سلول های ایمنی بدن قلب پیوندی را متفاوت از بقیه بدن تشخیص می دهند و سعی می کنند آن را از بین ببرند. اگر این مسئله به حال خود رها شود، سیستم ایمنی بدن به سلول های قلب دهنده آسیب می رساند و در نهایت آن را از بین می برد.
برای جلوگیری از رد پیوند، بیماران چندین دارو به نام سرکوب کننده سیستم ایمنی دریافت می کنند. این داروها سیستم ایمنی را سرکوب می کنند تا قلب اهدایی آسیب نبیند. از آنجا که رد پیوند می تواند در هر زمان پس از پیوند روی دهد، داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی یک روز قبل از پیوند و پس از آن تا آخر عمر به بیماران داده می شود.
برای جلوگیری از رد پیوند، گیرندگان پیوند قلب باید کاملاً به رژیم داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی خود پایبند باشند. محققان به طور مستمر در حال کار بر روی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی ایمن تر، مؤثرتر و قابل تحمل تر هستند. با این حال، سرکوب سیستم ایمنی بیش از حد می تواند منجر به عفونت های جدی شود. بدون داشتن سیستم ایمنی که به میزان کافی فعال باشد، بیمار می تواند به راحتی به عفونت های شدید مبتلا شود. به همین دلیل، برای مقابله با عفونت ها داروهایی نیز تجویز می شود.
مشاهده بیشتر : جراح قلب و عروق
بیوپسی میوکارد: گیرندگان پیوند قلب از نظر علائم رد پیوند با دقت کنترل می شوند. پزشکان مرتباً از نمونه های کوچکی از قلب پیوندی برمی دارند تا در زیر میکروسکوپ مورد بررسی قرار دهند. این روش که بیوپسی نامیده می شود، شامل پیشبرد لوله نازکی به نام کاتتر از طریق ورید به قلب است. در انتهای کاتتر یک بیوپتوم (ابزاری کوچکی که برای جداکردن یک قطعه از بافت مورد استفاده قرار می گیرد) قرار دارد. اگر نمونه برداری نشانگر سلول های آسیب دیده باشد، ممکن است دوز و نوع داروی سرکوب کننده سیستم ایمنی تغییر کند. نمونه برداری از عضله قلب معمولاً به صورت هفتگی طی سه تا شش هفته اول پس از جراحی، و سپس هر سه ماه برای سال اول، و سپس بطور سالانه انجام می شود.
بسیار حائز اهمیت است که نسبت به علائم احتمالی رد و عفونت آگاه باشید تا بتوانید آنها را به پزشکان خود گزارش دهید و بلافاصله تحت درمان قرار بگیرید.
علائم رد پیوند عبارتند از:
- تب بیش از 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد)
- علائم “شبه آنفولانزا” مانند لرز، درد، سردرد، سرگیجه، حالت تهوع و یا استفراغ
- تنگی نفس
- درد یا حساسیت سینه ای جدید
- خستگی یا به طور کلی احساس “ضعف”
- افزایش فشار خون
مراقبت نسبت به ابتلا به عفونت
با سرکوب بیش از حد سیستم ایمنی، سیستم ایمنی بدن می تواند کند شود و بیمار به راحتی به عفونت های شدید ابتلا یابد. به همین دلیل داروهایی نیز برای مقابله با عفونت ها تجویز می شود. مهم است که نسبت به علائم احتمالی رد و عفونت آگاهی داشته باشید تا بتوانید آنها را به ارائه دهندگان مراقبت های بهداشتی خود گزارش دهید و بلافاصله تحت درمان قرار بگیرید.
علائم هشدار دهنده مربوط به عفونت عبارتند از:
- تب بیش از 100.4 درجه فارنهایت (38 درجه سانتیگراد)
- عرق یا لرز
- بثورات جلدی
- درد، حساسیت به لمس، قرمزی یا تورم
- زخم یا بریدگی که بهبود نمی یابد
- زخم قرمز، گرم یا دارای ترشح
- گلودرد، خارش گلو، یا درد در هنگام بلع
- تخلیه سینوس، گرفتگی بینی، سردرد یا حساسیت به لمس در استخوان های فوقانی گونه
- سرفه خشک یا مرطوب مداوم که بیش از دو روز طول بکشد
- بروز لکه های سفید در دهان یا روی زبان
- حالت تهوع، استفراغ یا اسهال
- علائم شبیه آنفولانزا (لرز، درد، سردرد یا خستگی) یا به طور کلی احساس “ضعف”
- بروز مشکل در ادرار کردن: درد یا سوزش، تکرر ادرار
- ادرار خونی، کدر یا بد بو
در صورت داشتن هر یک از علائم رد پیوند یا عفونت، بلافاصله پزشک خود را مطلع سازید.
آیا امکان داشتن زندگی عادی پس از پیوند قلب وجود دارد؟
به استثنای الزام به مصرف مادام العمر داروهایی که مانع از رد پیوند قلب اهدایی توسط بدن می شوند، بسیاری از گیرندگان پیوند قلب عمر طولانی و مفیدی دارند.
با این وجود، مواردی وجود دارد که باید آن ها را بخاطر داشته باشید:
- داروها. همانطور که گفته شد، پس از پیوند قلب، بیماران باید چندین دارو مصرف کنند. مهمترین آن ها داروهایی هستند که بدن را از رد پیوند باز می دارند. این داروها، که باید به صورت مادام العمر مصرف شوند، ممکن است عوارض جانبی قابل توجهی از جمله افزایش فشار خون، احتباس مایعات، رشد بیش از حد مو، نازک شدن استخوان و آسیب کلیوی را در پی داشته باشند. برای مقابله با این مشکلات اغلب ، داروهای دیگری تجویز می شود.
- ورزش. به گیرندگان پیوند قلب توصیه می شود برای بهبود عملکرد قلب و جلوگیری از افزایش وزن، ورزش کنند. با این حال، به دلیل تغییراتی که در نتیجه ی پیوند قلب وجود دارد، بیماران باید قبل از شروع برنامه ورزشی با پزشک یا متخصص توانبخشی قلب صحبت کنند. از آنجا که اعصاب منتهی به قلب حین عمل قطع می شوند، قلب پیوندی سریعتر (حدود 100 تا 110 ضربان در دقیقه) از قلب طبیعی (حدود 70 ضربان در دقیقه) می تپد. قلب اهدایی نیز با سرعت کمتری نسبت به ورزش پاسخ می دهد و سرعت آن را به سرعت قبل، افزایش نمی دهد.
- رژیم غذایی. ممکن است بیمار پس از پیوند، به یک رژیم غذایی خاصی نیاز داشته باشد، که ممکن است شامل تغییرات غذایی بسیاری نسبت به قبل از جراحی باشد. رژیم غذایی حاوی چربی های سالم و سدیم کم، خطر بیماری های قلبی، فشار خون بالا و احتباس مایعات را کاهش می دهد. پزشک در مورد نیازهای غذایی خاص شما صحبت خواهد کرد، و یک متخصص تغذیه معتبر می تواند به شما در دستیابی به دستورالعمل های خاص رژیم غذایی کمک کند.
فرد تا چه مدت پس از پیوند قلب می تواند زنده بماند؟
مدت زمان زنده ماندن فرد بعد از پیوند قلب به عوامل زیادی از جمله سن، سلامت عمومی و پاسخ به پیوند بستگی دارد. آمارهای اخیر نشان می دهد که 80٪ بیماران پیوند قلب حداقل دو سال پس از جراحی زندگی می کنند. میزان بقا 10 ساله حدود 56٪ است. تقریباً 85٪ از افراد قادر به انجام کار یا فعالیت هایی که قبلاً از آنها لذت می بردند، هستند. بسیاری از بیماران می توانند از شنا، دوچرخه سواری، دویدن یا سایر ورزش ها لذت ببرند.
آیا پیوند قلب تحت پوشش بیمه قرار دارد؟
در بیشتر موارد، هزینه های مربوط به پیوند قلب توسط بیمه درمانی پوشش داده می شود. بیش از 80٪ بیمه های تجاری و 97٪ از طرح های لو کراس بلو شیلد (Blue Cross / Blue Shield) پیوند قلب را پوشش می دهند. برنامه های Medicaid در بیشتر ایالت ها و ناحیه کلمبیا نیز هزینه پیوند را می پردازند. در صورتی که این چراحی در یک مرکز تأیید شده انجام شود، Medicare پیوند قلب را در بیماران واجد شرایط Medicare پوشش می دهد.
آنچه مهم است این است که تحقیقات خود را انجام دهید و دریابید که آیا بیمه خدمات درمانی خاص شما این روش درمانی را پوشش می دهد یا خیر، و آیا مسئولیت هرگونه هزینه ای بر عهده شماست یا نه.
برای مشاوره با دکتر متخصص قلب می توانید از درمانکده استفاده کنید.
