شنیدن صدا در مغز تجربه‌ای است که می‌تواند برای بسیاری از افراد آزاردهنده یا حتی نگران‌کننده باشد. این پدیده ممکن است به دلایل مختلفی از جمله مشکلات جسمی، عوامل روان‌شناختی یا حتی عوارض جانبی داروها ایجاد شود. در این مقاله از مجله درمانکده به بررسی انواع صداهایی که ممکن است در مغز شنیده شوند و دلایل بروز آن‌ها می‌پردازیم و راه‌های درمان این مشکل را معرفی می‌کنیم.
فهرست محتوا
انواع صداهای شنیده‌شده در مغز
صداهایی که افراد در مغزشان می‌شنوند تنوع زیادی دارند. در ادامه به انواع مختلف این صداها و خصوصیات هر یک از آن‌ها اشاره می‌کنیم:
- صدای وزوز: وزوز یکی از شایع‌ترین حالت‌های شنیدن صدا در مغز است که به صورت پیوسته و بی‌وقفه ادامه پیدا می‌کند و شبیه صدای زنبور یا موتور به نظر می‌رسد. معمولا استرس و خستگی می‌تواند این نوع صدا را تشدید کند.
- صدای خش‌خش: صدای خش‌خش شبیه صدای باد یا برگ‌های خشک است و اغلب به دلیل استرس رخ می‌دهد.
- صدای ضربان قلب: شنیدن صدای ضربان قلب در مغز یا گوش معمولا هم‌زمان با ضربان واقعی قلب رخ می‌دهد و می‌تواند علامت مشکلات عروقی باشد.
- صدای زنگ: صدایی شبیه زنگ تلفن‌های قدیمی است که به طور مکرر تکرار می‌شود. بعضی از افراد معتقدند که این صدا مشابه چیزی است که بعد از حضور در کنسرت‌های پرسروصدا در گوش خود احساس می‌کنند.
- صدای سوت: این صدای سوت‌مانند بسیار آزاردهنده است و اغلب در محیط‌های آرام و ساکت تشدید می‌شود.
- ملودی‌های تکرارشونده: بعضی از افراد بارها و بارها ملودی‌های خاصی را می‌شنوند که ممکن است شامل یک ریتم تکراری یا بخشی از یک آهنگ باشند. معمولا درگیر نگه داشتن ذهن با فعالیت‌های سرگرم‌کننده به فرد کمک می‌کند کمتر به این صداها توجه کند.
بیشتر بخوانیم: اختلال طیف نوروپاتی شنوایی (ANSD) چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن
عوارض شنیدن صدا در مغز
وزوز گوش یا شنیدن صدای عجیب در مغز ممکن است با تاثیرات روانی مختلف همراه باشد. سیستم لیمبیک که مسئول کنترل احساسات است، ارتباط نزدیکی با قشر شنوایی دارد. این ارتباط به این معنی است که صدای ادراک‌شده می‌تواند از نظر عاطفی رنج‌آور باشد و باعث بروز استرس، اضطراب و حتی افسردگی شود. از سوی دیگر، استرس باعث بدتر شدن وزوز می‌شود و اضطراب ناشی از آن یک چرخه معیوب به وجود می‌آورد. بنابراین فرد نه‌نتها مجبور است با صداهای مزاحم مقابله می‌کند؛ بلکه باید بار عاطفی ناشی از آن‌ها را هم تحمل کند.
شنیدن صدا در مغز نشانه چیست؟
درک علت زمینه‌ای بروز این مشکل نقش مهمی در کنترل آن دارد. عوامل متعددی می‌توانند در ایجاد صدا نقش داشته باشند که مهم‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
۱. مشکلات گوش
اگر به طور مداوم صدایی در سر خود می‌شنوید که منشاء خارجی ندارد، ممکن است به مشکلاتی مثل وزوز گوش مبتلا شده باشید. این مشکل می‌تواند علل مختلفی داشته باشد، اما معمولا با کاهش شنوایی در ارتباط است.
کاهش شنوایی به دلیل افزایش سن، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند، عفونت، آسیب‌دیدگی یا بیماری‌هایی ایجاد می‌شود که گوش داخلی یا عصب شنوایی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. زمانی که شنوایی آسیب می‌بیند، سلول‌های مویی کوچکی که در گوش داخلی قرار دارند از بین می‌روند که این امر باعث می‌شود مغز نتواند سیگنال‌های صوتی را به درستی تفسیر کند. در نتیجه، صداهایی تولید می‌شود که به صورت وزوز احساس می‌شوند.
اگر می‌خواهید بدانید کم شنیدن صدا مربوط به کدام قسمت گوش است و برای درمان این مشکل چه کاری می‌توانید انجام دهید، با متخصص گوش، حلق و بینی مشورت کنید.
بیشتر بخوانیم: پارگی پرده گوش، علت، علائم و راه های درمان آن
۲. بیماری‌های زمینه‌ای
در بعضی موارد، صداهایی که در مغز شنیده می‌شوند نشانه وجود یک بیماری زمینه‌ای هستند. یکی از این بیماری‌ها، افزایش فشار خون و مختل شدن جریان خون در گوش داخلی است. بیماری منیر و اختلالات مفصل گیجگاهی فکی (TMJ) هم از سایر عواملی هستند که می‌توانند باعث شنیدن صدا در سر هنگام خواب یا بیداری شوند. علاوه بر این، آسیب‌های واردشده به سر یا گردن هم ممکن است عملکرد اعصاب و ساختارهای مرتبط با شنوایی را مختل کنند و در نتیجه در بروز این مشکل نقش داشته باشند.
بیشتر بخوانیم: سکته گوش یا کری ناگهانی چیست؟ علت، علائم و راه‌کارهای درمانی آن
۳. عوارض جانبی داروها
علاوه بر بیماری‌های زمینه‌ای، مصرف داروهای زیر هم ممکن است به ایجاد صداهای آزاردهنده در مغز منجر شود. این مشکل معمولا در صورت مصرف طولانی‌مدت دارو با دوز بالا رخ می‌دهد:
- استامینوفن و داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مثل آسپرین و ایبوپروفن
- بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها از جمله جنتامایسین، استرپتومایسین و نئومایسین
- داروهای شیمی‌درمانی مانند سیس‌پلاتین و کاربوپلاتین
- داروهای دیورتیک (ادرارآور) مثل فوروزماید
- داروهای ضد مالاریا نظیر کلروکین
- بعضی از داروهای ضد افسردگی
- بنزودیازپین‌ها مانند دیازپام و لورازپام
- مهارکننده‌های پمپ پروتون مثل امپرازول و اس‌امپرازول
اگر در حین مصرف هر یک از این داروها متوجه بروز صداهای غیر عادی در گوش یا سر خود شدید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید و از قطع خودسرانه دارو بپرهیزید.
۴. مشکلات سلامت روان
بعضی از صداهایی که افراد در ذهن یا گوش خود می‌شنوند به دلیل اختلالات روانی رخ می‌دهند و یک نوع هذیان شنیداری محسوب می‌شوند. تحقیقات نشان می‌دهد که اختلال در عملکرد نواحی خاصی از مغز به‌ویژه بخش‌هایی که با پردازش و تولید گفتار در ارتباط هستند می‌تواند در بروز این مشکل نقش داشته باشد.
از جمله اختلالات روانی که ممکن است با شنیدن صدا در مغز یا احساس پیچیدن صدا در گوش همراه باشند، می‌توان به اسکیزوفرنی، اختلال دوقطبی، افسردگی عمده، اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)، اختلال شخصیت مرزی، اختلال وسواس فکری عملی (OCD) و روان‌پریشی ناشی از مصرف مواد مخدر اشاره کرد.
علاوه بر این، بی‌خوابی هم می‌تواند به شنیدن صدا در مغز منجر شود یا این مشکل را تشدید کند. اگر می‌خواهید درباره این موضوع اطلاعات بیشتری داشته باشید، پیشنهاد می‌کنیم مقاله «بی خوابی نشانه چه بیماری است» را بخوانید.
راه‌کارهای درمانی برای کنترل صداهای آزاردهنده
اگر به طور مداوم صداهایی در مغز خود می‌شنوید که باعث آزار شما می‌شوند یا کیفیت زندگی‌تان را تحت تاثیر قرار می‌دهند، نگران نباشید. در بیشتر موارد، روش‌های مختلفی برای مقابله با این مشکل وجود دارد که از رایج‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. دارودرمانی
گاهی‌اوقات پزشکان از دارو برای کنترل صداهای آزاردهنده مغز استفاده می‌کنند. این داروها که با توجه به علت زمینه‌ای مشکل تجویز می‌شوند از طریق مکانیسم‌های مختلف به کاهش علائم کمک می‌کنند. برای مثال، بعضی از آن‌ها عملکرد سیستم شنوایی را هدف قرار می‌دهند و بعضی از دیگر باعث کاهش اضطراب و افسردگی می‌شوند.
۲. درمان‌های صوتی
به‌کارگیری صداهای خاص محیطی یا استفاده از ابزارهای ماسکینگ می‌تواند میزان مزاحمت صداهای مغز را کاهش دهد. در این روش، صداهایی مانند نویز سفید پخش می‌شود تا توجه مغز از صداهای درونی منحرف شود.
۳. درمان شناختی رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) یک نوع روان‌درمانی است که با هدف تغییر نحوه تفکر و احساس شما نسبت صداهای مغز انجام می‌شود. این روش می‌تواند به کاهش اضطراب و افسردگی ناشی از این مشکل کمک کند و همچنین راه‌کارهای موثری را برای مقابله با افکار و احساسات منفی به شما بیاموزد.
۴. تکنیک‌های آرام‌سازی
تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا و تای چی همگی برای کاهش استرس و در نتیجه کنترل صداهای ذهنی مفیدند. چرا که به شما این امکان را می‌دهند که تمرکز خود را از صداهای آزاردهنده منحرف کنید. اگر از شنیدن صدا در مغز رنج می‌برید، پیشنهاد می‌کنیم حداقل 15 دقیقه از وقت خود را در طول روز به انجام تکنیک‌های آرام‌سازی اختصاص دهید.
۵. خودمراقبتی و اصلاح سبک زندگی
از هر چیزی که ممکن است مشکل شما را بدتر کند از جمله سیگار کشیدن، نوشیدن الکل و قرار گرفتن در معرض صداهای بلند دوری کنید. در بعضی موارد، استفاده از محافظ‌های گوش به‌ویژه اگر در محیط‌های پرسروصدا کار می‌کنید می‌تواند مفید باشد. این وسایل از شنوایی شما محافظت کرده و از بدتر شدن وزوز گوش جلوگیری می‌کنند.
در صورتی که شنوایی شما تحت تاثیر صداهای مغز قرار گرفته است، وضعیت خود را برای اعضای خانواده و دوستان‌تان توضیح دهید و از آن‌ها بخواهید که همیشه رو به شما بایستند و بلندتر و واضح‌تر صحبت کنند.
بیشتر بخوانیم: آدنوئید و آدنوئیدکتومی چیست؟
کلام پایانی
اگر به طور مداوم صداهای آزاردهنده‌ای را در سر یا گوش خود می‌شنوید، در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید تا علت مشکل شما مشخص شود. شنیدن صدا در مغز در اغلب موارد خطرناک نیست، اما در صورت بی‌توجهی می‌تواند تاثیر قابل‌توجهی بر زندگی روزمره و آرامش روانی شما داشته باشد.
توصیه می‌شود در نخستین قدم به متخصص گوش، حلق و بینی مراجعه کنید تا احتمال وجود اختلالات مرتبط با گوش بررسی شود. این پزشک در صورت لزوم می‌تواند شما را به سایر متخصصان مانند روانپزشک یا متخصص مغز و اعصاب ارجاع دهد تا روند تشخیص و درمان به صورت کامل و دقیق انجام شود. برای دریافت نوبت جهت ویزیت حضوری یا مشاوره آنلاین می‌توانید از خدمات سایت درمانکده استفاده کنید.
سوالات متداول
عوامل مختلفی می‌توانند در بروز این مشکل نقش داشته باشند، از جمله: بیماری‌های گوش، بیماری‌های زمینه‌ای مثل بیماری منیر، مشکلات سلامت روان مثل اسکیزوفرنی و مصرف بعضی از داروها.
درمان این مشکل به علت زمینه‌ای بروز آن بستگی دارد و شامل دارودرمانی، درمان‌های صوتی، روان‌درمانی، تکنیک‌های آرام‌سازی و خودمراقبتی است.
خیر. این مشکل در واقع در بعضی موارد به دلیل کاهش شنوایی رخ دهد.
منابع: duearity, urmc.rochester, hearingloss-wa
متاسفانه با همسایه پایینی سر اینکه تا صبح نمی خوابیدند دعوایم شد احساس می کنم خیلی حساس شدم به صدا حتی صدای دزدگیر ماشین یا پارس سگ یا خنده همسایه همش روی مخمه چند وقت پیش هم تو اتوبوس بچه هه گریه می کرد همش عصبی شدم به مادرش گفتم خفش کن نمیدانم چه کار کنم واقعا یعنی طبیعی است یا من زیاد حساسم؟