اگزما نوزادان که اغلب با خشکی، برجستگی، قرمزی و خارش پوست همراه است، یکی از بیماری‌های شایع پوستی محسوب میشود. در حال حاضر، علت اصلی بروز این بیماری به طور دقیق مشخص نیست، اما تحقیقات نشان داده‌اند، عواملی ژنتیکی و محرک‌های محیطی نقش مهمی در ابتلای نوزادان به اگزما دارند.
خوشبختانه این بیماری با تشخیص پزشک متخصص اطفال قابل درمان است و عوارض جانبی خطرناکی به جا نمی‌گذارد. با این حال، برای جلوگیری از عود اگزما نوزادان، باید کودک را از محرک‌های تشدیدکننده بیماری دور نگه دارید. در صورتی که علائم بیماری دائما تکرار شوند، متخصص اطفال شما را برای درمان تخصصی‌تر به پزشک متخصص پوست ارجاع می‌دهد. برای آگاهی بیشتر از علائم، علت و نحوه درمان اگزما نوزادان، در این مقاله از مجله درمانکده همراه ما باشید.
فهرست محتوا:
- اگزما نوزادان چیست؟
- اگزما کدام نقاط بدن نوزادان را درگیر می‌کند؟
- انواع اگزما در نوزادان
- علائم اگزما در نوزادان
- علت اگزما در نوزادان چیست؟
- درمان اگزما در نوزادان چگونه است؟
- آیا درمان اگزمای نوزادان با داروهای گیاهی امکان‌پذیر است؟
- کدام غذاها باعث تشدید اگزمای نوزادان می‌شوند؟
- اگزما نوزادان در یک نگاه
- سوالات متداول
اگزما نوزادان چیست؟
اگزمای نوزادان یک بیماری شایع پوستی است که با خارش، قرمزی، التهاب، خشکی و برآمدگی روی پوست بروز پیدا می‌کند. متخصصان معتقدند، اختلال در عملکرد سیستم ایمنی که سد محافظت پوست را در بیرونی‌ترین لایه، ضعیف می‌کند و توانایی آن را در حفظ رطوبت پوست تحت تاثیر قرار می‌دهد، عامل اصلی بروز اگزمای نوزادان است.
به همین دلیل اصطلاح اگزما (Eczema) را می‌توان به طور کلی توصیفی برای مجموعه التهابات پوست دانست. این مشکل پوستی معمولا تا سنین پنج سالگی برطرف میشود، اما برخی کودکان همچنان تا بزرگسالی علائم خفیف تا متوسط اگزما را تجربه می‌کنند. علاوه بر این، ممکن است اگزما در نوزادان باعث بروز آلرژی‌های شدیدتر و ایجاد تاول شود، زیرا سیستم ایمنی بدن به شدت ضعیف شده است.
اگزما کدام نقاط بدن نوزادان را درگیر می‌کند؟
یکی از شایع‌ترین نواحی بدن نوزاد که بیشتر از سایر بخش‌ها در معرض اگزما قرار می‌گیرد، صورت نوزاد است. اگزمای صورت نوزاد معمولا با شدت زیادی بروز پیدا می‌کند و باعث بی‌قراری نوزاد میشود.
دیگر نواحی بدن نوزاد که می‌توانند درگیر این عارضه شوند، عبارت‌اند از:
- ۶ ماه اول تولد نوزاد: در صورت، گونه‌ها، پوست سر، پیشانی و چانه بروز پیدا می‌کند، اما معمولا در ناحیه پوشک گسترش نمی‌یابد.
- نوزادان ۶ تا ۱۲ ماه: در آرنج‌ها و زانوها که هنگام غلتیدن یا خزیدن دچار ساییدگی می‌شوند، بروز پیدا می‌کند.
بیشتر بخوانید:اگزمای پوست سر در کودکان و نوزادان
انواع اگزما در نوزادان
انواع مختلف اگزما در نوزادان شامل موارد زیر می‌شوند:
درماتیت آتوپیک (Atopic Dermatitis)
این نوع اگزما، شایع‌ترین بیماری پوستی در نوزادان و کودکان است که می‌تواند بزرگسالان را هم درگیر کند. اگزمای درماتیت آتوپیک می‌تواند به صورت یک بیماری مزمن، سال‌ها ادامه داشته باشد و اغلب با انواع دیگر اگزما همپوشانی دارد. این بیماری معمولا در ۶ ماه تا پنج سال اول زندگی نوزادان و کودکان بروز پیدا می‌کند.
درماتیت تماسی (Contact Dermatitis)
درماتیت تماسی زمانی بروز پیدا می‌کند که بدن بر اثر تماس پوستی با ماده‌ای به نام آلرژن (allergen) دچار واکنش آلرژیک شود. اصلی‌ترین دلیل بروز این نوع اگزما، تماس مستقیم پوست نوزادان و کودکان با محرک‌هایی مانند مواد شوینده قوی، صابون‌ها، حلال‌ها، برخی میوه‌ها، لاتکس و شستشوی دائم پوست با آب است.
اگزمای دیسیدروتیک (Dyshidrotic Eczema)
اگزمای دیسیدروتیک به صورت التهاب پوستی در کف دست، کناره انگشتان و کف پا ایجاد میشود و اغلب با خارش، سوزش و بثورات تاولی همراه است. افراد مستعد این بیماری با قرار گرفتن در معرض برخی مواد مانند سیمان، نیکل، کبالت و کروم دچار علائم متوسط تا شدید می‌شوند.
از دیگر عوامل تشدیدکننده این نوع اگزما می‌توان به آلرژی‌های دیگر مانند رینیت آلرژی و آلرژی‌های غذایی اشاره کرد. همچنین خیس شدن دست‌ها و پاها یا عرق کردن مکرر می‌تواند باعث شعله‌ور شدن اگزمای دیسیدروتیک در نوزادان و کودکان شود.
درماتیت سبورئیک (Seborrheic Dermatitis)
درماتیت سبورئیک نوعی حساسیت پوستی شایع در پوست سر نوزادان است که باعث بروز علائمی مانند لکه‌های پوسته پوسته، شوره سر و پوست قرمز میشود. این نوع اگزما که ناشی از رشد نوعی قارچ پوستی است، می‌تواند دیگر نواحی چرب بدن مانند صورت، ابرو، گوش، کناره بینی، پلک‌ها و سینه را درگیر کند.
کلاهک گهواره‌ای (Cradlecap)
کلاهک گهواره‌ای نوعی درماتیت سبورئیک است که معمولا در سر و صورت نوزادان بروز پیدا می‌کند. علائم این اگزما نوزادان شامل فلس‌های چرب و نسبتا سخت است که با رنگ زرد متمایل به سفید ظاهر می‌شوند. این نوع اگزمای نوزادان، خطر جدی ندارد و معمولا پس از ۶ تا ۱۲ ماه خودبه‌خود از بین می‌رود.
بیشتر بخوانید:اگزمای دست چیست؟ علل، پیشگیری و درمان
علائم اگزما در نوزادان
شایع‌ترین علائم اگزما نوزادان عبارت‌اند از:
- خشکی پوست
- خارش پوست
- ضخیم شدن پوست
- بثورات برآمده
- تیره شدن پوست اطراف پلک و چشم
- تغییر شکل پوست در اطراف دهان، چشم یا گوش
پس از بروز این علائم، اگر نوزاد پوست خود را دائما بخاراند، ممکن است موضع مورد نظر ترک بخورد و دچار خونریزی شود. این عارضه باعث ورود ویروس‌ها و باکتری‌ها از طریق ترک‌ها به پوست میشود و عفونت ایجاد می‌کند.
در واقع، می‌توان وجود عفونت را دلیل تغییر رنگ نواحی درگیر اگزما نوزادان دانست که پوسته‌های قهوه‌ای روشن یا زرد، درد شدید و تاول ایجاد می‌کند. همچنین اگر عفونت شدید باشد، نوزاد دچار تب، خستگی مفرط و سردرد میشود که نیاز به مداخله پزشکی توسط متخصص عفونی است.
علت اگزما در نوزادان چیست؟
در حال حاضر، علت دقیق این عارضه مشخص نیست. متخصصان عوامل مختلفی را در بروز اگزما نوزادان موثر می‌دانند که شامل موارد زیر می‌شوند:
- محرک‌ها و آلرژن‌های پوستی: محرک‌هایی مانند صابون، مواد شوینده، جنس لباس و پارچه، هوای بسیار خشک، تعریق زیاد، موی حیوانات خانگی، گردوغبار، برخی غذاها و گیاهان رایج‌ترین عوامل تشدیدکننده اگزما در نوزادان به‌شمار می‌آیند.
- ژنتیک: برخی جهش‌های ژنتیکی در DNA می‌توانند باعث کمبود پروتئین خاصی شوند که نقش مهمی در ایجاد سد محافظتی پوست نوزاد دارند. اگر سد محافظتی نتواند مسئولیت خود را به درستی انجام دهد، علائم اگزما نوزادان و کودکان بروز پیدا می‌کند. وجود سابقه بیماری آسم، تب یونجه و اگزما در خانواده، احتمال ابتلای نوزاد به انواع مختلف اگزما را افزایش می‌دهد.
- واکنش سیستم ایمنی: سیستم ایمنی نوزاد از بدن او در برابر ویروس‌ها و باکتری‌ها محافظت می‌کند. زمانی که سیستم ایمنی بیش از حد واکنش نشان دهد، کوچکترین محرک‌ها را هم به عنوان مهاجم خارجی در نظر می‌گیرد. این وضعیت باعث میشود تا سیستم ایمنی به سلول‌های پوست نوزاد حمله‌ور شود و علائم اگزما بروز پیدا کنند.
درمان اگزما در نوزادان چگونه است؟
اگزمای نوزادان قابل درمان نیست، اما می‌توان با روش‌های مختلف که بر اساس نوع و شدت علائم بیماری در هر نوزاد متفاوت است، از عود مجدد آن پیشگیری کرد. به طور کلی بهترین روش درمان این عارضه شامل موارد زیر است:
درمان پزشکی اگزمای نوزادان
یکی از علائم آزاردهنده اگزما نوزادان، خارش پوست است که در شب بیشتر احساس میشود و اجازه نمی‌دهد کودک‌تان راحت بخوابد. پزشک برای کنترل خارش، داروهای آنتی‌هیستامین تجویز می‌کند. همچنین، آنتی‌بیوتیک‌ها و قرص‌های کورتیکواستروئید در صورت عفونی شدن بثورات اگزما به روند درمان کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید:اگزمای دور دهان در بارداری
درمان خانگی اگزما در نوزادان
راه‌کارهای زیر به درمان خانگی این عارضه کمک می‌کنند:
۱. دوری از محرک‌ها
فرزندتان را از عوامل تحریک‌کننده پوست مانند صابون‌ها، لوسیون‌ها و مواد شوینده عطری دور نگه دارید. همچنین نوزاد نباید در معرض آلرژن‌های محیطی مانند موی بدن حیوانات خانگی، گیاهان، کنه‌ها، گردوغبار و گرده گل قرار بگیرد.
۲. استفاده از مرطوب‌کننده
پوست نوزاد خود را دائما مرطوب نگه دارید تا از شعله‌ور شدن علائم اگزما جلوگیری شود و عوارض ناشی از آن را تسکین دهد. برای انتخاب مرطوب‌کننده مخصوص نوزادان بهتر است ابتدا با متخصص پوست آنلاین درمانکده مشورت کنید.
بهترین زمان برای استفاده از مرطوب‌کننده‌ها، پس از اتمام حمام و خشک کردن پوست نوزاد است. با این حال، اگر احساس کردید در طول روز، پوست کودک‌تان خشک به نظر می‌رسد، باز هم از کرم‌های تجویزی مخصوص نوزادان استفاده کنید.
بیشتر بخوانید:اگزمای دستگاه تناسلی در مردان
۳. حمام کوتاه‌مدت
حمام طولانی یکی از عوامل تشدید اگزمای نوزادان است. همچنین آب داغ می‌تواند پوست مستعد به اگزما را تحریک کند. بنابراین روزی یک بار، حمام کوتاه‌مدت همراه با آب ولرم برای نوزادان کافی است.
۴. خنک نگه داشتن نوزاد
گرمای هوا یکی دیگر از عوامل تشدیدکننده این بیماری است. بنابراین توصیه‌های زیر را جدی بگیرید:
- نوزادتان را مستقیما در معرض نور خورشید، بخاری و شومینه قرار ندهید.
- از پوشاندن لباس‌های ضخیم و چند لایه یا گذاشتن پتوهای پشمی روی نوزاد بپرهیزید.
- برای نوزادان مستعد به اگزما، لباس‌های نخی بهترین پوشش به‌شمار می‌آیند.
کرم‌های کورتیکواستروئیدی موضعی
بهترین کرم برای درمان اگزما نوزادان، پماد موضعی هیدروکورتیزون ۱% است. اگر اگزمای نوزاد شما متوسط تا شدید باشد، پزشک پمادهای استروئیدی قوی‌تر تجویز می‌کند. پمادهای استروئیدی باید ۲ بار در روز و حداکثر به مدت ۲ هفته استفاده شوند.
درمان اگزما نوزاد با طب سنتی
برای درمان اگزمای نوزادان در طب سنتی راه‌کارهایی وجود دارد که به تسکین خارش و درد کمک می‌کند. با این حال، یادتان باشد روش‌هایی که در ادامه ذکر می‌کنیم به نوعی درمان مکمل محسوب می‌شوند و نباید آن‌ها را جایگزین درمان پزشکی کنید.
- خیار که خاصیت خنک‌کنندگی دارد را روی ناحیه مورد نظر بمالید.
- از خوردن غذاهای داغ و پرادویه بپرهیزید.
- ترکیب سرکه و آب کرفس را روی نواحی درگیر اگزما بمالید.
- نوزاد را با بلغور جو دوسر کلوئیدی (جو دوسر آسیاب شده) حمام کنید.
- مادر قبل از شیر دادن به نوزاد عرقیات سرد (مانند بید، نیلوفر، کاسنی و ختمی )، لیمو شیرین، آب انار و کدو بخورد.
آیا درمان اگزمای نوزادان با داروهای گیاهی امکان‌پذیر است؟
داروهای گیاهی با خاصیت مرطوب‌کنندگی و کاهش خشکی پوست، به رفع علائم اگزما نوزادان مانند خارش پوست، درد و التهاب کمک می‌کنند. لازم به ذکر است، داروهای گیاهی صرفا نوعی درمان مکمل به‌شمار می‌آیند؛ از همین‌رو باید قبل از استفاده، حتما با پزشک معالج نوزاد مشورت کنید.
بهترین داروهای گیاهی برای رفع علائم اگزمای نوزادان بر پایه روغن نارگیل، روغن آفتابگردان، روغن شمعدانی، روغن گل نسترن، پودر شیرین بیان، آلوئه‌ورا، تخم شنبلیله، روغن بابونه، روغن درخت چای و روغن گل مغربی تولید می‌شوند.
بیشتر بخوانید:علت اگزمای انگشتان دست
کدام غذاها باعث تشدید اگزمای نوزادان می‌شوند؟
گاهی علت اگزمای نوزادان، مواد غذایی حساسیت‌زا هستند که مادر در دوران شیردهی مصرف می‌کند. به طور کلی می‌توان غذاهایی که باعث اگزما در نوزادان میشود را شامل موارد زیر دانست:
- شیر
- تخم مرغ
- گندم
- سویا
- ماهی و میگو
- آجیل
- مواد غذایی حاوی مواد نگهدارنده
- انواع توت‌ها
- مرکبات (پرتقال، لیمو و گریپ‌‌فروت)
- بادام زمینی
- گوجه فرنگی
اگزما نوزادان در یک نگاه
اگزما نوزادان یک مشکل شایع پوستی است که با وجود ایجاد چالش‌های زیاد مانند بثورات پوستی و بی‌قراری کودک، اگر به موقع درمان شود، نگران‌کننده نیست. بنابراین پس از مشاهده علائم غیر عادی روی پوست نوزادتان، سریعا به پزشک متخصص اطفال مراجعه کنید.
برای این منظور کافیست به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از طریق سیستم نوبت‌دهی آنلاین برای مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری نزد بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر متخصص اطفال یا دکتر متخصص پوست نوبت بگیرید.
سوالات متداول
این عارضه در نوزادان ممکن است تا سن پنج سالگی بهبود یابد، اما در بعضی موارد به عنوان یک مشکل مزمن تا سنین بزرگسالی همراه فرد باقی می‌ماند.
علائم بیماری چند روز پس از شروع درمان کاهش پیدا می‌کنند، اما حدودا چند هفته طول میکشد تا عوارض پوستی به طور کامل بهبود یابند.
این عارضه علاوه بر خارش و قرمزی پوست، اغلب با التهاب و خشکی شدید پوست همراه است و می‌تواند باعث بروز آلرژی‌های دیگر، عفونت یا اختلال در خواب شود.
منابع: eczema | medicalnewstoday
