التهاب بافت پوششی معده را گاستریت، و التهاب دوازدهه را دئودنیت می نامند. دوازدهه اولین بخش از روده کوچک است که درست در زیر معده قرار دارد. گاستریت و دئودنیت علل و درمان های یکسانی دارند.
این دو بیماری ممکن است مزمن یا حاد بوده و در مردان و زنان در هر سنی رخ دهد. فرم های حاد به طور ناگهانی ظاهر شده و برای مدت کوتاهی ادامه می یابند. فرم مزمن این بیماری ها ممکن است به آهستگی پیشرفت کنند و ماه ها یا سال ها ادامه داشته باشند. این بیماری ها اغلب قابل درمان هستند و به طور کلی هیچگونه عارضه طولانی مدتی ایجاد نمی کنند.
بهتر است بخوانید: لیست علائم و نشانه های کرونا
چه عاملی باعث ورم معده و التهاب دوازدهه می شود؟
شایع ترین علت ورم معده و التهاب دوازدهه یک باکتری به نام هیلکوباکتر پیلوری است. هجوم مقادیر زیادی از این باکتری به معده یا روده کوچک می تواند باعث التهاب شود.
هلیکوباکتر پیلوری می تواند از فردی به فرد دیگر منتقل شود، ولی چگونگی انتقال آن دقیقا مشخص نیست. تصور بر این است که هلیکوباکتر پیلوری از طریق غذا و آب آلوده منتشر می شود، هر چند که این مورد در ایالات متحده کمتر دیده می شود. طبق اعلام مرکز اطلاعات ملی بیماری های گوارشی آمریکا، تقریبا 20 تا 50 درصد افراد در ایالات متحده ممکن است به این هلیکوباکتر پیلوری آلوده باشند. برای مقایسه، در برخی از کشورهای در حال توسعه حدود 80 درصد مردم به این باکتری آلوده هستند.
سایر عوامل شایع ورم معده و التهاب دوازدهه شامل استفاده طولانیمدت از داروها، مانند آسپرین، ایبوپروفن، یا ناپروکسن، و یا نوشیدن بیش ازحد الکل است.
عواملی که کمتر شایع اند شامل موارد زیر می باشند:
- بیماری کرون
- یک بیماری خودایمنی که منجر به گاستریت آتروفیک می شود
- بیماری سلیاک
- ریفلاکس صفرا
- ترکیبی از عفونت های ویروسی خاص – مانند هرپس سیمپلکس – با سیستم ایمنی ضعیف
- آسیب تروماتیک معده یا روده کوچک
- استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی
- استرس شدید ناشی از یک عمل جراحی مهم، ترومای شدید بدن، یا شوک
- فرو بردن مواد خورنده یا سموم
- کشیدن سیگار
- پرتودرمانی
- شیمی درمانی
ورم معده، التهاب دوازدهه، و بیماری التهابی روده
بیماری التهابی روده (IBD) التهاب مزمن جزئی یا کلی دستگاه گوارش است. علت دقیق این بیماری ناشناخته است ولی یک متخصص گوارش خوب بر این باور است که IBD ممکن است نتیجه یک اختلال ایمنی می باشد. مجموعه ای از عوامل محیطی و ترکیب ژنتیکی فرد نیز در این بیماری نقش دارد. کولیت اولسراتیو (زخمی) و بیماری کرون نمونه هایی از کولیت التهابی روده هستند.
بیماری کرون ممکن است هر بخش از دستگاه گوارش شما را تحت تاثیر قرار دهد و اغلب فراتر از بافت پوششی روده و به بافت های دیگر گسترش می یابد.
به گزارش یک مطالعه منتشرشده در مجله بیماری های التهابی روده، افراد مبتلا به IBD بیشتر از افرادی که به این بیماری مبتلا نیستند، به نوعی التهاب معده یا دوازدهه مبتلا می شوند که از هلیکوباکتر پیلوری ناشی نشده است.
نشانه های ورم معده و التهاب دوازدهه چیست؟
ورم معده و التهاب دوازدهه همیشه علامت و نشانه ایجاد نمی کنند. نشانه های شایع در صورت بروز عبارت اند از:
- احساس تهوع
- استفراغ
- سوزش یا گرفتگی معده
- درد معده که به کمر منتقل می شود
- سوءهاضمه
- احساس پر بودن، اندکی پس از شروع غذا خوردن
در برخی موارد ممکن است مدفوع شما سیاه رنگ به نظر برسد و استفراغ شما مانند تفاله قهوه مصرف شده باشد. این نشانه ها می توانند بیانگر خونریزی داخلی باشند. در صورت بروز هر یک از این نشانه ها فورا با پزشک خود تماس بگیرید.
التهاب معده و دوازدهه چگونه تشخیص داده می شود؟
چندین آزمایش وجود دارد که پزشک گوارش و کبد می تواند برای تشخیص التهاب معده و دوازدهه مورد استفاده قرار دهد. غالبا هلیکوباکتر پیلوری را می توان از طرق آزمایش خون، مدفوع یا تنفس تشخیص داد. در مورد آزمایش تنفس، از شما خواسته می شود که یک مایع شفاف و بی مزه بنوشید و سپس درون یک کیسه نفس بکشید. اگر به هلیکوباکتری پیلوری آلوده باشید، این کار به پزشک کمک می کند که گاز دیاکسید کربن اضافی در تنفس شما را آشکار نماید.
همچنین ممکن است آندوسکوپی فوقانی با بافت برداری انجام شود. در طی این روش، یک دوربین کوچک متصل به یک لوله بلند، نازک و انعطاف پذیر از طریق دهان وارد معده و روده می شود. این آزمایش به پزشک اجازه می دهد که التهاب، خونریزی و هرگونه بافت غیرطبیعی را بررسی کند. پزشک ممکن است برای کمک به تشخیص، چند نمونه بافت کوچک برای آزمایش بیشتر بردارد.
التهاب معده و دوازدهه چگونه درمان می شود؟
نوع درمان توصیه شده و زمان بهبودی به عامل بیماری شما بستگی دارد. ورم معده و دوازدهه اغلب بدون عارضه برطرف می شود، خصوصا زمانی که از داروها یا انتخاب های سبک زندگی ناشی شده باشد.
آنتی بوتیک ها
عفونت های ناشی از هلیکوباکتر پیلوری با آنتی بیوتیک ها درمان می شوند. پزشک ممکن است ترکیبی از داروها را برای از بین بردن عفونت توصیه کند. به احتمال زیاد باید دو هفته یا بیشتر آنتی بیوتیک مصرف کنید.
داروهای کاهنده اسید
کاهش تولید اسید در معده اقدام درمانی مهمی محسوب می شود. ممکن است مصرف داروهای بدون نسخه که ترشح اسید معده را کاهش می دهند به شما توصیه شود. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- سیمتیدین (Tagamet)
- فاموتیدین (Pepcid)
داروهای مهارکننده پمپ پروتون که سلول های تولیدکننده اسید را مسدود می کنند، اغلب برای درمان این بیماری ها مورد نیاز می باشند. همچنین ممکن است به استفاده طولانی مدت از آن ها نیاز باشد. برخی از این داروها عبارت اند از:
- اسومپرازول (Nexium)
- لانسوپرازول (Prevacid)
- اومپرازول (Prilosec)
داروهای ضد اسید
به منظور تسکین موقتی نشانه ها ممکن است پزشک شما استفاده از داروهای ضد اسید را برای خنثی سازی اسید معده و کاهش درد توصیه کند. این داروها نیاز به نسخه و دستور پزشک فوق تخصص گوارش ندارند. برخی از داروهای ضد اسید عبارت اند از:
- کلسیم کربنات (Tums)
- منیزیم هیدروکسید (شیر منیزیم)
- کلسیم کربنات و منیزیم هیدروکسید (Rolaids)
داروهای ضد اسید می توانند مانع از جذب سایر داروها در بدن شوند، بنابراین برای جلوگیری از این عارضه جانبی، توصیه می شود که داروهای ضد اسید را حداقل یک ساعت قبل از داروهای دیگر مصرف نمایید. با این وجود، توصیه می شود که داروهای ضد اسید فقط بعضی اوقات مورد استفاده قرار گیرند. اگر نشانه های سوزش معده، سوءهاضمه، یا ورم معده را بیش از دوبار در هفته و به مدت بیشتر از دو هفته تجربه می کنید، به پزشک گوارش مراجعه نمایید. پزشک می تواند به درستی مشکل شما را تشخیص داده و داروهایی را برای درمان مشکل شما تجویز کند.
تغییر سبک زندگی
کشیدن سیگار، استفاده زیاد از الکل، و مصرف داروهایی مانند آسپرین و NSAIDها التهاب دستگاه گوارش را افزایش می دهد. کشیدن سیگار و مصرف زیاد الکل (بیش از 5 نوشیدنی در روز) نیز خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش می دهد. اغلب توصیه می شود که سیگار و الکل را به طور کامل کنار بگذارید. اگر داروهای مسکّن مانند آسپرین، ناپروکسن، و ایبوپروفن عامل التهاب باشند، باید مصرف این داروها را نیز متوقف کنید.
اگر به بیماری سلیاک مبتلا هستید، باید گلوتن را از رژیم غذایی خود حذف کنید.
بیشتر بدانید: برای التهاب معده چه بخوریم؟
چه موقع باید با پزشک گوارش خود تماس بگیرید؟
اگر نشانه های شما طی دو هفته پس از درمان برطرف نشدند، برای ملاقات با پزشک متخصص گوارش وقت بگیرید. در موارد زیر فورا با پزشک خود تماس بگیرید:
- دمای بدن شما 38 درجه سلسیوس (4/100 درجه فارنهایت) یا بیشتر است
- استفراغ شما شبیه به تفاله های قهوه است
- مدفوع شما سیاه یا قیری است
- درد شدیدی در شکم خود احساس می کنید
در صورت عدم درمان، ورم معده و التهاب دوازدهه می تواند به یک بیماری مزمن تبدیل شود. این وضعیت می تواند منجر به زخم و خونریزی معده شود. در برخی موارد، التهاب مزمن بافت پوششی معده می واند به مرور زمان سلول ها را تغییر داده و خطر ابتلا به سرطان معده را افزایش دهد.
در صورت بروز نشانه ها بیش از دوبار در هفته، با پزشک متخصص گوارش و کبد و آندوسکوپی در درمانکده صحبت کنید. پزشک می تواند در تعیین علت بیماری و ارائه درمان مناسب به شما کمک کند.
