آهن یک ماده معدنی مهم است که به تولید گلبول‌های قرمز خون و در نتیجه حمل اکسیژن در بدن کمک می‌کند. کمبود آهن می‌تواند به کم خونی فقر آهن منجر شود که این اتفاق اکسیژن‌رسانی به اندام‌ها و بافت‌ها را کاهش می‌دهد. کم خونی علل مختلفی دارد، اما کمبود آهن شایع‌ترین دلیل آن است. بنابراین، مصرف قرص آهن بخش مهمی از درمان کم خونی است. در مقاله امروز مجله درمانکده، انواع قرص آهن و همچنین فواید و عوارض آن‌ها را بررسی می‌کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
انواع قرص آهن
به طور کلی، آهن به 2 شکل آهن فروس (ferrous) و آهن فریک (ferric) در مکمل‌ها یافت می‌شود. به دلیل حلالیت بالاتر، جذب آهن فروس نسبت به آهن فریک برای بدن آسان‌‌تر است. محبوب‌ترین مکمل‌های آهن عبارتند از: فروس سولفات، فروس گلوکونات، فریک سولفات و فریک سیترات.
ویتامین C به بدن در جذب آهن کمک می‌کند. بنابراین، بعضی از تولیدکنندگان این ویتامین را به فرمولاسیون محصولات خود اضافه می‌کنند.
در صورت لزوم می توانید به دکتر داخلی انلاین مشورت کنید و هم می توانید به متخصص داخلی به صورت حضوری مراجعه کنید.
فواید مصرف قرص آهن
شایع‌ترین بیماری که به قرص آهن نیاز دارد، کم خونی فقر آهن است. اکثر مردم می‌توانند تمام آهن مورد نیاز خود را از غذاها دریافت کنند. اما زمانی که دچار کم خونی هستید، احتمالا آهن رژیم غذایی برای رفع این مشکل کافی نیست.
در افراد مبتلا به کم خونی فقر آهن، تعداد گلبول قرمز کم است و به همین دلیل اکسیژن کافی به قسمت‌های مختلف بدن نمی‌رسد. علائم کم خونی فقر آهن شامل موارد زیر است:
- خستگی
- ضعف
- سرگیجه
- تنگی نفس
- پوست رنگ‌پریده
درمان کمبود آهن می‌تواند علائم مرتبط با آن را کاهش دهد و به جلوگیری از عوارض ناشی از کم خونی کمک کند. درمان نکردن این مشکل ممکن است به آریتمی، بزرگ شدن قلب و نارسایی قلبی منجر شود.
علاوه بر این، بعضی از افراد به دلیل ابتلا به اختلال کم‌توجهی-بیش‌فعالی (ADHD) یا با هدف بهبود عملکرد ورزشی خود از مکمل آهن استفاده می‌کنند. تعدادی از تحقیقات نشان داده‌اند که کمبود آهن ممکن است با ADHD مرتبط باشد. با این حال، برای نتیجه‌گیری قطعی به مطالعات بیشتری نیاز است. همچنین در یک پژوهش علمی مشخص شد که مکمل آهن می‌تواند عملکرد ورزشی را در ورزشکارانی که کمبود آهن دارند، بهبود بخشد.
چه افرادی ممکن است به مکمل آهن نیاز داشته باشند؟
هر کسی ممکن است به کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن مبتلا شود، اما این مشکل در افراد زیر شایع‌تر است:
- زنانی که در سنین باروری به‌سر می‌برند و پریود می‌شوند (اگر خونریزی قاعدگی شما شدید است، مصرف قرص آهن در پریودی می‌تواند از بروز کم خونی جلوگیری کند.)
- زنان باردار
- کودکان (عدم دریافت قرص آهن در کودکان مبتلا به کم خونی باعث مختل شدن رشد و تکامل آن‌ها می‌شود.)
- کسانی که به طور مکرر خون اهدا می‌کنند
- افرادی که جراحی بای‌پس معده انجام می‌دهند
- نوزادان نارسی که قبل از هفته 37 بارداری به دنیا می‌آیند
- گیاه‌خواران
- ابتلا به بعضی از بیماری‌ها (مثل سرطان، مشکلات گوارشی و نارسایی قلبی)
- بیماران کلیوی که همودیالیز می‌شوند
- استفاده طولانی‌مدت از آنتی‌اسیدها
در صورت لزوم می توانید با دکتر آنکولوژی آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص آنکولوژی مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: چه کودکانی به قرص آهن نیاز دارند؟
دوز مصرف
با توجه به جدول زیر، مقدار آهن مورد نیاز بدن به سن و جنسیت شما بستگی دارد:
| سن | مرد | زن | دوران بارداری | دوران شیردهی |
| 0 تا 6 ماهگی | 0/27 میلی‌گرم | 0/27 میلی‌گرم | ||
| 6 تا 12 ماهگی | 11 میلی‌گرم | 11 میلی‌گرم | ||
| یک تا سه سالگی | 7 میلی‌گرم | 7 میلی‌گرم | ||
| چهار تا هشت سالگی | 10 میلی‌گرم | 10 میلی‌گرم | ||
| 9 تا 13 سالگی | 8 میلی‌گرم | 8 میلی‌گرم | ||
| 14 تا 18 سالگی | 11 میلی‌گرم | 15 میلی‌گرم | 27 میلی‌گرم | 10 میلی‌گرم |
| 19 تا 50 سالگی | 8 میلی‌گرم | 18 میلی‌گرم | 27 میلی‌گرم | 9 میلی‌گرم |
| 51 سالگی و بالاتر | 8 میلی‌گرم | 8 میلی‌گرم |
مقادیری که در جدول فوق ذکر شده‌اند از بروز کمبود آهن در افراد سالم جلوگیری می‌کنند. اما اگر ذخایر آهن بدنتان کم باشد یا به کم خونی فقر آهن مبتلا باشید، این مقادیر کافی نیستند.
برای درمان کمبود آهن، باید در طول روز 50 تا 100 میلی‌گرم آهن دریافت کنید (در 2 تا سه دوز منقسم). دوز قرص آهن از فردی به فرد دیگر متفاوت است و با توجه به شدت کم خونی توسط پزشک مشخص می‌شود.
اکثر زنان باردار باید دوز پایین مکمل آهن (حدود 30 میلی‌گرم در روز) را دریافت کنند. زنانی که با آزمایش خون مشخص شده است به کم خونی مبتلا هستند، باید بعد از مشورت با پزشک، دوز قرص آهن در بارداری را به 60 تا 120 میلی‌گرم در روز افزایش دهند.
نحوه مصرف قرص آهن
پزشک ممکن است از شما بخواهد هر روز از مکمل آهن استفاده کنید. با این حال، بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف یک روز در میان آهن هم ممکن است موثر باشد و حتی جذب بهتری داشته باشد. در مورد اینکه کدام استراتژی برای شما مناسب‌تر است، با پزشک صحبت کنید.
بیشتر بدانید: علت کم خونی در زنان چیست؟
نکات مهمی که باید در حین مصرف مکمل آهن رعایت کنید عبارتند از:
- بهتر است مکمل آهن را با معده خالی بخورید. اما در صورت بروز مشکلات گوارشی، می‌توانید آن را همراه با غذا مصرف کنید.
- قرص را به طور کامل ببلعید. آن را خرد نکنید، نجوید یا نشکنید.
- سعی کنید مکمل آهن را همراه با ویتامین C (برای مثال، یک لیوان آب پرتقال) مصرف کنید تا جذب آن بیشتر شود.
- بعضی مواد غذایی مانند لبنیات، تخم‌مرغ، اسفناج، غلات کامل و کافئین می‌توانند جذب آهن را کاهش دهند. سعی کنید حداقل یک ساعت قبل و بعد از مصرف مکمل از خوردن این غذاها خودداری کنید.
- بین زمان مصرف قرص آهن با زمان مصرف آنتی‌اسیدها (که برای خنثی کردن اسید معده تجویز می‌شوند) و مکمل کلسیم حداقل یک ساعت فاصله در نظر بگیرید. آنتی‌اسیدها اسیدیته معده را که برای جذب آهن لازم است، کاهش می‌دهند.
عوارض قرص آهن
مصرف مکمل آهن با دوز مناسب بعید است که عوارض جانبی ایجاد کند. با این حال، گاهی اوقات ممکن است علائم زیر را تجربه کنید:
- اسهال
- یبوست
- حالت تهوع
- استفراغ
- تیره شدن رنگ مدفوع
بیشتر بدانید: قرص آهن در پریودی چه تاثیری دارد؟
در بیشتر موارد، به تدریج که بدنتان با مکمل سازگار می‌شود، این عوارض کاهش می‌یابند. اما اگر ادامه پیدا کردند یا باعث نگرانی شما شدند، با پزشک صحبت کنید.
اگر در مصرف مکمل آهن زیاده‌روی کنید، ممکن است دچار مسمومیت شوید. تجمع آهن در بدن می‌تواند در نهایت به سیروز کبدی، سرطان کبد و بیماری قلبی منجر شود. در موارد شدید، مصرف بیش از حد آهن (60 میلی‌گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن) باعث نارسایی اندام، کما و مرگ می‌شود. اگر فکر می‌کنید آهن زیادی مصرف کرده‌اید، در اسرع وقت به دنبال درمان بروید.
بعضی از اختلالات ژنتیکی باعث می‌شوند بدن از غذاها مقدار زیادی آهن جذب کند که این می‌تواند به اضافه بار آهن منجر شود. هموکروماتوز یک اختلال ژنتیکی است که باعث تجمع آهن در بدن می‌شود. در صورت ابتلا به این بیماری، مصرف مکمل آهن توصیه نمی‌شود.
بیشتر بدانید: درمان کم خونی در نوجوانان چگونه است؟
تداخلات دارویی
قرص آهن می‌تواند با چند دارو تداخل داشته باشد، از جمله:
- مهارکننده‌های آنزیم مبدل آنژیوتانسین (ACE)
- کاربامازپین (داروی ضدتشنج)
- لوودوپا (داروی بیماری پارکینسون)
- لووتیروکسین (داروی کم کاری تیروئید)
- پنی‌سیلامین (داروی بیماری ویلسون و سیستینوری)
- آنتی‌بیوتیک‌های کینولون
- آنتی‌بیوتیک‌های تتراسایکلین
بیشتر بدانید: قرص آهن در بارداری برای چیست؟
مکمل‌های آهن ممکن است جذب سایر ریزمغذی‌های کلیدی از جمله روی، مس، منیزیم و منگنز را کاهش دهند. علاوه بر این، کلسیم می‌تواند در جذب آهن اختلال ایجاد کند.
سوالات متداول
برای خرید قرص آهن به نسخه پزشک نیاز ندارید. اما مهم است که میزان مصرف آن را با پزشک در میان بگذارید. عوامل مختلف مثل سن، جنسیت، شدت کمبود آهن و باردار بودن یا نبودن شما می‌توانند بر دوز توصیه شده تاثیر بگذارند.
اکثر مردم در عرض چند روز مزایای مکمل آهن را احساس می‌کنند. با این حال، مدت زمان زیادی طول می‌کشد که ذخایر آهن بدن افزایش یابد. به همین دلیل، بسیاری از پزشکان توصیه می‌کنند در صورت ابتلا به کم خونی فقر آهن، مصرف مکمل را به مدت سه تا 6 ماه ادامه دهید.
این مشکل با آزمایش خون مشخص می‌شود. کمبود آهن طی سه مرحله پیشرفت می‌کند و به کم خونی تبدیل می‌شود:
1. ذخیره آهن بدن کم می‌شود و سطح سرمی فریتین پایین می‌آید.
2. ذخیره آهن برای تولید گلبول قرمز کم است، اما سطح هموگلوبین خون هنوز طبیعی است.
3. کم خونی فقر آهن اتفاق می‌افتد که با کاهش هموگلوبین خون مشخص می‌شود.
کلام پایانی درباره قرص آهن
آهن یک ماده معدنی مهم است که به گلبول‌های قرمز خون کمک می‌کند اکسیژن را به قسمت‌های مختلف بدن منتقل کنند. اگر آهن کافی در بدن خود نداشته باشید، پزشک استفاده از قرص آهن را به شما توصیه می‌کند. اینکه در طول روز به چه مقدار مکمل آهن نیاز داشته باشید، به عوامل مختلفی بستگی دارد. بنابراین، باید در مورد آن با پزشک مشورت کنید. اگر در این زمینه سوال یا ابهامی دارید، از پزشکان سایت درمانکده وقت ویزیت بگیرید یا به صورت آنلاین با آن‌ها مشورت کنید.
منابع: medicalnewstoday, healthline, verywellhealth
