کم خونی سن و سال و جنسیت نمی‌شناسد و احتمال اینکه در هر فردی دیده شود وجود دارد. بیماری کم خونی می‌تواند همراه با علائم مشخصی مانند خستگی، سرگیجه، رنگ پریدگی و… باشد. البته که این‌ها علائم رایج بیماری هستند و در هر نوع مختلف و با توجه به شدت بیماری ممکن است نشانه‌ها هم متفاوت باشند. یکی از شایع‌ترین دلایل کم خونی در افراد، بخصوص نوجوانان فقر آهن، رژیم غذایی نامناسب و عادات بد غذایی است. ما در این مطلب از مجله درمانکده قصد داریم ببینیم که علت کم خونی در نوجوانان چیست؟ چطور درمان می‌شود و علائم بیشتر آن را بررسی کنیم. این مطلب را از دست ندهید و برای آشنایی بیشتر با بیماری همراه باشید.
بیشتر بخوانید: تشخیص کم خونی در زنان
کم خونی چیست، با این بیماری آشنا شوید
بیماری کم خونی که معادل انگلیسی آن Anemia بوده زمانی اتفاق می‌افتد که گلبول‌های قرمز فرد مشکلاتی داشته باشند. این مشکلات مرتبط به تعداد، اندازه و شکل گلبول‌ها است. همان طور که ممکن است خودتان هم بدانید گلبول‌های قرمز موظف به انتقال اکسیژن به ارگان‌ها و قسمت‌های مختلف بدن هستند. در نتیجه زمانی که این گلبول‌ها نقص داشته باشند قادر به انجام درست این کار نیستند و بدن عملکرد طبیعی خودش را از دست می‌دهد.
به علاوه اینکه تمامی بخش‌های بدن به مقدار مشخصی اکسیژن نیاز دارند، اکسیژن منبع حیات برای ارگان‌های بدن است. در نتیجه علائمی مانند خستگی و تنگی نفس ناشی از کم خونی همگی به دلیل کاهش دریافت اکسیژن توسط ارگان‌های بدن است.
بد نیست بدانید که گلبول‌های قرمز ما حاوی یک ماده پروتئینی غنی شده از آهن بوده که به آن هموگلوبین می‌گویند و احتمالا تا الان نامش به گوشتان خورده باشد. هموگلوبین همان ماده‌ای بوده که اجازه حمل اکسیژن را به گلبول‌های قرمز می‌دهد. از طرفی این هموگلوبین توسط مغز استخوان تولید می‌شود. همچنین زمانی که قصد دارند کم خونی شما را تشخیص دهند یکی از راه‌های آن اندازه‌گیری میزان هموگلوبین است.
بیشتر بدانید: قرص آهن چیست؟
انواع مختلف کم خونی را بشناسید
کم خونی‌های ژنتیکی و ارثی
- کم خونی فانکونی
- کم خونی داسی شکل
- کم خونی دیاموند بلک فان
کم خونی ناشی از فقر تغذیه و آهن
- کم خونی پرنیشیوز
- کم خونی مگالوبلاستیک
کم خونی آپلاستیک، همولیتیک، همولیتیک خود ایمنی، سیدروبلاستیک، میکروستیک و نورموسیتیک برخی دیگر از مدل‌های کم خونی هستند.
بیشتر بدانید: علائم کم خونی در مردان به چه صورت است؟
بیشتر بدانید: درمان کم خونی ناشی از آهن
علت کم خونی در نوجوانان چیست؟
همان طور که گفتیم احتمال بروز کم خونی در هر سنی وجود دارد. کم خونی در نوجوانان می‌تواند از زمان تولد همراه آن‌ها باشد یا به دلایلی مانند رژیم غذایی نامناسب پدیدار شود. به طور کلی اصلی‌ترین علل کم خونی در نوجوانان شامل موارد زیر می‌شوند:
- از دست دادن خون
- تولید ناکافی گلبول‌های قرمز خون
- میزان بالای تخریب گلبول‌های قرمز
از دست دادن خون
از دست دادن خون می‌تواند علل مختلفی داشته باشد. از خونریزی اندام‌های داخلی گرفته مانند زخم معده یا روده تا دوران قاعدگی در دختران. قاعدگی ماهانه یکی از دلایلی بوده که باعث می‌شود کم خونی در نوجوانان دختر بیشتر دیده شود. به طور کلی احتمال بروز کم خونی در زنان بیشتر از مردان است و یکی از دلایل آن همین دوره چند روزه خونریزی ماهانه است.
در واقع زمانی که فرد در دوران پریود خون بیشتری از دست بدهد یعنی گلبول‌های قرمز بیشتری را از دست داده است، گلبول‌هایی بیشتر از میزانی که بدن قادر به تولید آن است. این می‌تواند میزان آهن بدن را کاهش دهد. در نتیجه، بدن فرد باید برای تولید هموگلوبین تلاش بیشتری هم بکند.
تولید ناکافی گلبول‌های قرمز خون
- عفونت
- کم کاری تیروئید
- اختلالات کلیوی
- کم خونی آپلاستیک
- مشکلات سیستم ایمنی بدن
- کمبود ویتامین B12، فولات و آهن
- قرار گرفتن در معرض سمومی مانند سرب
- بیماری‌های التهابی روده مانند کولیت یا بیماری کرون
- مصرف برخی داروهای مختص شیمی درمانی یا پرتو درمانی
این‌ها همه مواردی هستند که می‌توانند منجر به تولید ناکافی گلبول‌های قرمز در بدن شوند.
میزان بالای تخریب گلبول‌های قرمز
از دلایلی که منجر به تخریب گلبول‌های قرمز بیش از اندازه می‌شوند می‌توانیم موارد زیر را نام ببریم:
- تالاسمی
- کمبود گلوکز-6
- الیپتوسیتوز ارثی
- اسفروسیتوز ارثی
- اهدای خون مکرر
- کمبود پیروات کیناز
- بیماری کم خونی داسی شکل
- خونریزی شدید در دوران قاعدگی
- و…
بیشتر بدانید: علائم کم خونی در کودکان و نوزادان
بیشتر بدانید: درمان کم خونی در پریودی
علائم کم خونی در نوجوانان کدام‌اند؟
آیا علائم کم خونی در نوجوانان را می‌شناسید؟
همان طور که در ابتدای متن هم گفتیم علائم کم خونی ممکن است با توجه به شدت و نوع بیماری متفاوت باشند. اما به طور کلی مواردی که در ادامه نام می‌بریم از عمومی‌ترین علائم کم خونی در نوجوانان هستند:
- تنگی نفس
- ضربان قلب بالا
- مشکل در تمرکز
- اشتهای کم به غذا
- روند رشد ضعیف
- پوست رنگ پریده
- خستگی شدید و تحریک پذیری
- هوس خوردن مواد غیر عادی مانند گچ یا خاک
در صورت داشتن چنین علائمی می توانید سوال از فوق تخصص انکولوژی بپرسید و در صورت لزوم می توانید به متخصص خون به صورت حضوری مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: کم خونی پنهان چیست؟
بیشتر بدانید: کم خونی آپلاستیک چیست؟
روش‌های تشخیص کم خونی در نوجوانان کدام‌اند؟
برای تشخیص کم خونی در نوجوان خود به هیچ عنوان به تشخیص و درمان شخصی بسنده نکنید و حتما با یک متخصص مشورت کنید. تشخیص این بیماری شامل چند مرحله می‌شود. معاینه اولیه، بررسی سوابق بیماری در خانواده و خود فرد و در نهایت آزمایشها.
در مرحله معاینه اولیه پزشک سعی می‌کند با بررسی علائم و برخی پرسش و پاسخ‌ها بیماری را تشخیص دهد. همچنین داشتن بیماری زمینه‌ای و سابقه موروثی هم در بروز بیماری بی تاثیر نیست. در آخر اگر که این موارد کمکی به تشخیص دقیق نکنند پزشک به سراغ آزمایشها می‌رود. اصلی‌ترین آزمایش، آزمایش خون است. در این آزمایش که آن را با نام CBC هم می‌شناسند هدف بررسی کامل و دقیق سلول‌های خونی است. همچنین CBC کمک می‌کند میزان ویتامین B12 و B9 هم اندازه گیری شود.
روش‌های پیشگیری از کم خونی در نوجوانان
آیا روش پیشگیری از کم خونی در نوجوانان نتیجه مثبتی خواهد داشت؟
هدف از روش‌های پیشگیری از بیماری این است که بیماری پیشرفت نکند و در مراحل اولیه درمان شود. اصلی‌ترین کاری که به منظور پیشگیری می‌توانید انجام دهید معاینه منظم و توجه به علائم نوجوان است. معاینه منظم اجازه می‌دهد که سلامت کلی فرد هم زیر نظر گرفته شود. اگر که فرزندتان بی حال و خسته به نظر می‌رسد، رنگ پریده است و دائما در حال کاهش وزن است بهترست که با یک متخصص مشورت کنید.
- بیماری سلیاک
- مصرف بیش از اندازه چای
- رژیم غذایی که غنی از آهن نیست
- مصرف شیر بیش از اندازه(بیش از 500 میلی لیتر روزانه)، مخصوصا زمانی که کودک نوپا است
اگر که این موارد را رعایت کنید و جلوی آن‌ها را بگیرید کمک زیادی به پیشگیری از کم خونی در نوجوانان می‌کنید.
بیشتر بدانید: کم خونی چیست؟
بیشتر بدانید: کم خونی داسی شکل چیست؟
درمان کم خونی در نوجوانان
درمان کم خونی در نوجوانان به نوع بیماری و علت آن بستگی دارد. در نتیجه قدم اول تشخیص نوع بیماری و دلیل بروز آن است. کاری که پزشک متخصص قادر به انجام آن است.
اگر که دلیل کم خونی در نوجوان فقر آهن باشد در نتیجه باید این کمبود را جبران کرد. برای درمان این مسئله رژیم غذایی حاوی آهن یا مکمل‌هایی که آهن مورد نیاز بدن را تامین می‌کنند ضروری هستند.
علاوه بر این‌ها اگر که بیماری زمینه‌ای بهانه شروع Anemia بوده باشد در نتیجه ابتدا باید بیماری مورد نظر درمان شود تا در نهایت کم خونی ناشی از آن هم کمتر شود. همچنین به منظور جبران تولید ناکافی گلبول‌های قرمز پزشک به سراغ داروهایی رفته که میزان تولید آن‌ها را به یک سطح طبیعی برساند.
فراموش نکنید که رژیم غذایی و مصرف آهن کافی نقش بسیار پر رنگی در درمان و پیشگیری از کم خونی دارد، فرقی هم نمی‌کند در افراد مسن باشد یا نوجوان.
سخن پایانی
اگر نوجوان شما همیشه خسته باشد، سردرد داشته باشد و انرژی کافی برای انجام فعالیت‌های روزانه نداشته باشد به احتمال زیاد درگیر کم خونی شده است. کم خونی در نوجوانان بسیار شایع بوده و در دختران هم بیشتر دیده می‌شود، دلیل آن هم دوران قاعدگی ماهانه است. دوران قاعدگی و خونریزی در این چند روز می‌تواند دلیلی برای از دست دادن گلبول‌های قرمز بیش از اندازه باشد. اما نگران نباشید، یک معاینه اولیه و آزمایش خون CBC می‌تواند به تشخیص بیماری کمک کرده و بعد از تشخیص هم متدهای درمانی تجویز خواهند شد. مهم‌ترین اقدام برای درمان کم خونی دنبال کردن رژیم غذایی مناسب و حاوی مقدار کافی آهن است، البته به شرطی که کم خونی ناشی از فقر آهن باشد. اگر که در این زمینه سوال و ابهاماتی دارید یا فکر می‌کنید که علائم این بیماری در نوجوان شما وجود دارد می‌توانید همین حالا با پزشکان متخصص ما در درمانکده در تماس باشید و سوالات خودتان را مطرح کنید.
منابع: kidshealth – raisingchildren
