زانو از مهم‌ترین اعضا و هم‌چنین بزرگ‌ترین مفصل موجود در بدن است. که در معرض بسیاری از آسیب‌ها قرار می‌گیرد. هر آسیب وارد شده به این قسمت از بدن می‌تواند در انجام فعالیت های روزمره خلل ایجاد کرده و به حرکت درآوردن این عضو را سخت و دردناک کند. بعد از مراجعه به پزشک و یافتن علت درد و آسیب زانو، روشهایی برای درمان آن تجویز می‌شود این درمان ممکن است با استفاده از مصرف دارو و یا در صورت عدم درمان با روشهای دارویی، توسط عمل‌های جراحی انجام شود. وقتی که زانو دچار آرتروز، ساییدگی و از بین رفتن مفصل شده، و نتیجه مطلوبی در برابر سایر روشهای درمانی حاصل نشده باشد، از روش پروتز زانو یا تعویض مفصل زانو استفاده می‌شود.
پروتز زانو چیست؟
هنگامی که مفصل زانو، از بین رفته و یا دچار آسیب شدید شده باشد، لازم است این عمل انجام شود. در این عمل مفصل با توجه به مقدار آسیب تعویض می‌گردد. در این جایگزینی از قسمتهای فلزی و پلاستیکی استفاده می‌شود. این روش زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که درد زانو در فرد به قدری شدید شده باشد که حتی در زمان استراحت و عدم فعالیت نیز ادامه داشته باشد. معمولا افراد بالای سن 60 سال به پروتز زانو نیاز پیدا می‌کنند. یکی دیگر از علل پروتز زانو ورود ضربه به ناحیه زانو و شکستگی و پاره شدن رباط زانو است که در اثر ضربه وارد شده به زانو مفصل زانو تخریب شده و نیازمند به تعویض و پروتز مفصل می‌گردد.
بیشتر بدانیم: مقایسه جراحی باز و بسته زانو؛کدامیک برای من بهتر است؟
انواع پروتز زانو
پروتزهایی درون زانو قرار می‌گیرند معمولا به 4 دسته تقسیم می‌شوند، که هر کدام از آنها بر اساس نیاز بیمار و تشخیص پزشک متخصص ارتوپد مورد استفاده قرار می‌گیرد.
- پروتز TKA: این پروتز خود از سه قسمت فمورال، تیبیال و پاتلار که به ترتیب بخشهای ران، ساق و کشکک پا را شامل می‌شوند، تشکیل شده است.
- پروتز نیمه: زمانی که مشکل به وجود آمده در زانو و میزان آسیب مفصل فقط بخشی از زانو را درگیر کرده باشد، از پروتز نیمه برای درمان قسمت آسیب دیده استفاده می‌شود.
- پروتز CCK: هنگامی که زانو کج و دچار انحراف شده، و رباط‌‌های اطراف آن از بین رفته باشد، برای رفع مشکل از این پروتز استفاده می‌شود.
- پروتز لولای چرخان: زمانی که آسیب وارد شده به زانو شدید باشد و در اثر آن رباطها و عضلات زانو دچار ضعف شده باشند از پروتز لولای چرخان استفاده می‌شود. در این عمل جراحی، مفاصل زانو که دچار ضعف و نرمی شده اند توسط یک قطعه فلزی به یکدیگر متصل می‌شوند.
بیشتر بدانیم: روماتیسم زانو و ۱۰ علامتی که بروز چنین عارضه‌ای را هشدار می‌دهد
جراحی زانو چیست و چه زمانی انجام می‌شود؟
همان‌طور که پیشتر اشاره کردیم زمانی که درمان‌های دارویی برای بهبود درد و مشکلات زانوی بیمار پاسخگو نباشد از روش جراحی زانو کمک گرفته می‌شود. این روش تاثیر بسیار زیادی در تسکین درد بیمار، حل شدن مشکل زانو و بازگشت به کارها و فعالیت‌های روزمره وی دارد.
جراحی زانو با توجه به آسیب وارد شده به آن می‌تواند ساده و یا پیچیده باشد که تشخیص نوع درمان و نوع عمل جراحی برای بیمار، یک مسئله بسیار مهم در روند درمان است. معمولا انجام جراحی زانو برای بیمار زمانی صورت می‌گیرد که راه دیگری برای درمان آسیب وارد شده وجود نداشته باشد، به عبارتی انجام جراحی زانو آخرین گزینه برای دست‌یابی به سلامتی و انجام فعالیت‌های روزانه است.
مراقبت های پروتز زانو
بعد از انجام پروتز زانو و تعویض مفصل آن لازم است مراقبت‌هایی برای رسیدن به بهبودی کامل انجام شود از جمله مراقبت‌هایی که لازم است بعد از عمل رعایت شود:
- وارد نکردن فشار بر روی زانو
- کمک گرفتن از افراد برای انجام فعالیت‌های روزمره مانند رفتن به حمام و تعویض لباس در روزهای اولیه بعد از عمل
- مصرف دقیق و به موقع داروهای تجویز شده توسط پزشک
- مراجعه به فیزیوتراپی و رعایت کردن حرکات و تمریناتی که توسط فیزیوتراپیست تجویز شده است.
- بعد از مدت زمان مشخص شده توسط پزشک انجام تمرینات و ورزش‌های بی‌خطر برای زانو در جهت رسیدن به درمان کامل بسیار کمک کننده است.
برای انجام هریک از این مراحل ابتدا بهتر است از طریق مشاوره آنلاین با پزشک متخصص ارتوپد در سایت درمانکده با دکتر مشورت کنید.
بیشتر بدانیم: معرفی انواع زانوبند؛ کدام زانوبند مناسب من است؟
طول عمر پروتز زانو
پروتزهای بهکار رفته در این عمل از استحکام و طول عمر بالایی برخوردار هستند اما با توجه به این مسئله که هر چیزی به مرور زمان دچار فرسایش و استهلاک می‌شود، پروتز زانو نیز به مرور زمان فرسوده شده و دیگر مشابه سال‌های اولیه جراحی عمل نمی‌کند.
طبق تحقیقات صورت گرفته از افرادی که تجربه انجام این عمل را داشته‌اند، این عمل به طور میانگین تا 20 سال عمر مفید داشته و بعد از آن نیازمند تجدید عمل جراحی است اما نکته مهم این است که معمولا جراحی دوم مانند جراحی اول نتیجه مطلوبی ارائه نخواهد کرد. رعایت بعضی از عوامل می‌تواند به طول عمر بیشتر پروتز زانو کمک کند:
وزن
با بالا رفتن وزن و افزایش فشار بر روی زانوها و پروتزهایی که بعد از عمل درون آن قرار می‌گیرد، فرسایش در این ناحیه بیشتر شده در نتیجه زودتر از بین می‌رود.
سن
انجام جراحی و قرار دادن پروتز در افرادی که جوان‌تر هستند، معمولا به علت انجام فعالیت‌های فراوان زودتر از افراد با سنین بالاتر دچار مشکل شده و به جراحی دوم نیاز پیدا می‌کنند.
میزان فعالیت
فعالیت های مضر از مهم‌ترین علل فرسودگی زانو است، از سوی دیگر داشتن برخی فعالیتها مانند ورزش‌هایی چون دوچرخه سواری و شنا به علت تقویت ماهیچه‌های پا باعث تقویت زانو و مفاصل آن می‌شود.
بیشتر بدانیم: تق تق زانو نشانه چیست؟ آیا باید به پزشک مراجعه کنم؟
بیماریها
ابتلا به برخی ازبیماریها و مصرف دارو، می‌تواند بر زانوی جراحی شده تاثیر منفی بگذارد.
پروتزهایی که در زانو قرار می‌گیرد بر اساس شدت و ضعف بیماری، سن، وزن و شکل زانو انواع مختلفی دارد.
عوارض عمل پروتز زانو
عمل پروتز زانو مانند بسیاری از عمل‌های جراحی دیگر عوارضی دارد که شایع‌ترین آنها سردرد، سرگیجه، حالت تهوع، لرز و درد است. عفونت نیز یکی از عوارض نادر و خطرناک است که تقریبا 2 درصد از افراد بعد از عمل به آن مبتلا می‌شوند. یکی دیگر از عوارض خطرناک که در عمل‌های ارتوپدی بیشتر دیده می‌شود، ایجاد یک لخته خونی است، در صورتی که این لخته خونی به سمت ریه حرکت کند ممکن خطرات جانی به همراه داشته باشد.
بیشتر بدانیم: جراحی استئوتومی و شناخت بیشتر آن …
راه‌های پیشگیری از عوارض پروتز زانو
برای پیشگیری از عوارض ناشی از این عمل بهتر است از مصرف خودسرانه و بدون تجویز دارو توسط پزشک خودداری کرده و برای پیشگیری از لخته شدن خون بعد از عمل لازم است از نشستن طولانی مدت خودداری کرده و پاها بالاتر از سطح بدن قرار داده شود.
سوالات متداول
چه زمانی بیمار به عمل پروتز زانو نیاز پیدا میکند؟
زمانی که مفصل زانو به صورت کامل یا بخشی از آن دچار ساییدگی و از بین رفتن شده باشد طبق دستور پزشک لازم است که پروتز زانو انجام شود.
آیا عمل تعویض مفصل یا پروتز زانو عمل سختی است؟
جراحی پروتز زانو مانند بسیاری از عمل‌های دیگر سختی و خطراتی دارد، اما با رعایت برخی نکات و مصرف درست داروهای تجویز شده تا حد زیادی می‌توان از وقوع احتمالی عوارض جلوگیری کرد.
دوره نقاهت عمل پروتز زانو چه مدت است؟
بعد از انجام این جراحی با توجه به شرایط جسمانی بیمار، بین 1 تا 7 روز در بیمارستان بستری شده و بعد از 2 الی 3 روز توانایی راه رفتن با ابزارهای کمکی را پیدا میکند.
آیا سن در جراحی پروتز زانو موثر است؟
جواب قطعی برای این سوال وجود ندارد اما با تغییر سبک زندگی گاه افراد زیر 50 سال نیز به این عمل نیاز پیدا می‌کنند، اما بطور کلی عمل پروتز زانو بر روی افراد بالای 60 سال انجام می‌شود.
بیشتر بدانیم: سینووکتومی و شناخت ابعاد مختلف آن
جمع‌بندی کلی
زانو و مفصل موجود در آن از اعضای بسیار مهم بدن هستند که گاه بر اساس فعالیتها و شیوه زندگی افراد دچار ساییدگی شده و در اثر این ساییدگی و ازبین رفتن مفصل، فرد درد و آزار بسیاری را متحمل می‌شود. برای رهایی از این درد و جایگزینی مفصل زانو، روش جراحی پروتز زانو استفاده می‌شود. این عمل یک روش درمانی برای از بین رفتن مفصل زانو است که طی یک عمل جراحی انجام می‌شود و در آخر از این‌که تا پایان این مطلب با مجله درمانکده همراه بودید از شما سپاسگزاریم.
