غم و اندوه بخشی طبیعی زندگی انسان است. شما ممکن است زمانی که یکی از عزیزان‌تان را از دست می‌دهید یا وقتی با یک چالش مثل طلاق یا بیماری روبرو می‌شوید، احساس غمگینی کنید. این احساسات معمولا کوتاه‌مدت هستند. اما هنگامی که برای مدت طولانی غم و اندوه شدید را تجربه می‌کنید، ممکن است به یک اختلال خلقی به نام اختلال افسردگی اساسی (Major Depressive Disorder) یا MDD مبتلا باشید. اگر با این مشکل دست و پنجه نرم می‌کنید، مقاله امروز مجله درمانکده را از دست ندهید. در این مقاله، شما را با علائم و سبب شناسی افسردگی اساسی آشنا می‌کنیم و راه‌های درمان آن را توضیح می‌دهیم.
فهرست محتوا
افسردگی اساسی چیست؟
افسردگی اساسی در روانشناسی به معنی اختلالی است که باعث احساس غم و اندوه مداوم و از دست دادن علاقه می‌شود. به این اختلال «افسردگی ماژور» یا «افسردگی بالینی» هم گفته می‌شود.
افسردگی ماژور بر احساس، تفکر و رفتار شما تاثیر می‌گذارد، به انواع مشکلات عاطفی و جسمی منجر می‌شود و فعالیت‌های عادی روزمره را مختل می‌کند. حتی گاهی اوقات، ممکن است باعث شود زندگی را بی‌ارزش بدانید.
انواع افسردگی اساسی
انواع مختلفی از MDD وجود دارد. بعضی از رایج‌ترین زیرگروه‌های این اختلال عبارتند از:
- اختلال عاطفی فصلی (افسردگی فصلی)
- افسردگی دوران بارداری و افسردگی پس از زایمان
- افسردگی آتیپیک
علائم افسردگی اساسی
برای اینکه مشکل شما MDD تشخیص داده شود، علائم باید روی عملکردتان تاثیر بگذارند و 2 هفته یا بیشتر طول بکشند. علاوه بر این، حداقل یکی از علائم باید خلق افسرده یا از دست دادن علاقه باشد.
بیشتر بدانید: روان درمانی و راه های درمان افسردگی چیست ؟
رایج‌ترین علائم MDD عبارتند از:
- احساس غم، پوچی یا ناامیدی
- طغیان خشم یا تحریک‌پذیری، حتی بر سر مسائل کوچک
- علاقه نداشتن به فعالیت‌هایی که در گذشته از انجام آن‌ها لذت می‌بردید
- اختلالات خواب، از جمله بی‌خوابی یا خواب زیاد
- خستگی و کمبود انرژی
- کاهش اشتها و کاهش وزن یا افزایش میل به غذا و افزایش وزن
- اضطراب یا بی‌قراری
- کاهش سرعت فکر کردن، صحبت کردن یا حرکت دادن بدن
- احساس بی‌ارزشی یا گناه
- مشکل در فکر کردن، تمرکز کردن، تصمیم‌گیری و به خاطر سپردن موضوعات مختلف
- فکر کردن به مرگ یا خودکشی و اقدام به خودکشی
- مشکلات جسمی که دلیل مشخصی ندارند، مانند کمردرد یا سردرد
بیشتر بدانید: درمان افسردگی شدید و حاد چگونه انجام می‌شود؟
علائم افسردگی اساسی در نوجوانان و کودکان
علائم رایج MDD در کودکان و نوجوانان مشابه بزرگسالان است، اما ممکن است تفاوت‌هایی هم وجود داشته باشد. در کودکان کم سن و سال، علائم افسردگی شامل غمگینی، تحریک‌پذیری، نگرانی، درد، امتناع از رفتن به مدرسه یا کمبود وزن است.
از علائم این اختلال در نوجوانان می‌توان به غمگینی، تحریک‌پذیری، احساس بی‌ارزشی، عصبانیت، عملکرد ضعیف در مدرسه، استفاده از مواد مخدر یا الکل، پرخوری یا خواب زیاد، آسیب رساندن به خود و اجتناب از تعاملات اجتماعی اشاره کرد.
در صورت لزوم می توانید با دکتر روانپزشک آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص روانپزشک مراجعه کنید.
علائم افسردگی در سالمندان
افسردگی بخش طبیعی افزایش سن نیست، بنابراین هرگز نباید آن را نادیده بگیرید. متاسفانه، افسردگی اغلب در افراد سالمند تشخیص داده نشده و درمان نمی‌شود. از سوی دیگر، این افراد ممکن است تمایلی به درخواست کمک نداشته باشند. MDD در سالمندان با علائم زیر همراه است:
- مشکلات حافظه یا تغییرات شخصیتی
- درد جسمی
- خستگی، از دست دادن اشتها، مشکلات خواب یا از دست دادن علاقه به رابطه جنسی
- تمایل به ماندن در خانه و اجتناب از معاشرت با دیگران
- فکر کردن به خودکشی (به ویژه در مردان مسن)
عوارض اختلال افسردگی ماژور
اگر افسردگی درمان نشود، به مشکلات عاطفی، رفتاری و سلامتی منجر می‌شود که جنبه‌های مختلف زندگی را تحت تاثیر قرار می‌دهند. به همین دلیل، گفته می‌شود بین افسردگی اساسی و از کار افتادگی ارتباط وجود دارد. از عوارض مرتبط با این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اضافه وزن که خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت را افزایش می‌دهد
- درد یا بیماری جسمی
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- اضطراب، اختلال هراس یا فوبیای اجتماعی
- درگیری‌های خانوادگی و ایجاد مشکل در محل کار یا مدرسه
- انزواطلبی
- فکر کردن به خودکشی یا اقدام به خودکشی
- مرگ زودرس به دلیل ابتلا به مشکلات پزشکی
بیشتر بدانید: اختلالات افسردگی چیست؟
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که احساس افسردگی می‌کنید، در اسرع وقت به پزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید. اگر فکر می‌کنید ممکن است به خودتان آسیب برسانید یا اقدام به خودکشی کنید، با شماره 123 (اورژانس اجتماعی) تماس بگیرید.
دلایل ابتلا به MDD
علت دقیق افسردگی اساسی مشخص نیست. با این حال، به نظر می‌رسد که چند عامل در بروز آن نقش داشته باشند، از جمله: ژنتیک، استرس و تغییرات هورمونی.
عواملی که خطر ابتلا به MDD را افزایش می‌دهند عبارتند از:
- بعضی از ویژگی‌های شخصیتی، مانند عزت نفس پایین یا بدبین بودن
- رویدادهای آسیب‌زا یا استرس‌زا، مانند سوء استفاده جسمی یا جنسی، مرگ یکی از عزیزان یا مشکلات مالی
- سابقه خانوادگی افسردگی، اختلال دوقطبی، اعتیاد به الکل یا خودکشی
- سابقه ابتلا به سایر اختلالات سلامت روان، مثل اضطراب، اختلالات خوردن یا اختلال استرس پس از سانحه
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- ابتلا به یک بیماری جدی یا مزمن، از جمله سرطان، سکته مغزی یا بیماری قلبی
- مصرف بعضی از داروها، مانند داروهای کاهنده فشار خون یا قرص خواب (قبل از قطع هر دارویی با پزشک خود مشورت کنید.)
بیشتر بدانید: درمان اختلال بادی شیمینگ چگونه است؟
روش تشخیص افسردگی اساسی
متخصصان برای تشخیص MDD از روش‌های زیر استفاده می‌کنند:
- معاینه بدنی: پزشک معاینه بدنی انجام می‌دهد و سوالاتی درباره وضعیت سلامتی شما می‌پرسد. در بعضی موارد، افسردگی با یک مشکل جسمی زمینه‌ای مرتبط است.
- تست‌های آزمایشگاهی: به عنوان مثال، پزشک از آزمایش خون برای شمارش کامل خون (CBC) یا بررسی عملکرد غده تیروئید استفاده می‌کند.
- ارزیابی روان‌پزشکی: متخصص سلامت روان علائم، افکار، احساسات و الگوهای رفتاری شما را بررسی می‌کند.
- راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5): متخصص سلامت روان از معیارهای اختلال افسردگی اساسی در dsm 5 که توسط انجمن روان‌پزشکی آمریکا منتشر شده است، استفاده می‌کند.
درمان افسردگی اساسی
MDD اغلب با دارو درمانی و روان درمانی بهبود می‌یابد. بعضی از تغییرات سبک زندگی هم می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند. افرادی که MDD شدید دارند یا ممکن است به خود آسیب برسانند، برای دریافت بهترین درمان افسردگی اساسی باید در بیمارستان بستری شوند.
1. داروها
متخصصان غالبا درمان MDD را با تجویز داروهای ضدافسردگی شروع می‌کنند. این داروها عبارتند از:
مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)
داروهای افسردگی اساسی که از نوع SSRIs هستند از تجزیه سروتونین در مغز جلوگیری می‌کنند. سروتونین یک ماده شیمیایی است که به بهبود خلق و خو و ایجاد الگوی خواب سالم کمک می‌کند. افراد مبتلا به MDD اغلب دارای سطوح پایین سروتونین هستند.
داروهای شناخته شده‌ای مثل فلوکستین و سیتالوپرام در دسته داروهای SSRIs قرار می‌گیرند. آن‌ها عوارض نسبتا کمی دارند و برای اکثر افراد قابل تحمل هستند.
مهارکننده‌های بازجذب سروتونین- نوراپی‌نفرین (SNRIs)، نوع دیگری از داروهای ضدافسردگی هستند که توسط متخصصان تجویز می‌شوند. این‌ها روی سروتونین و نوراپی‌نفرین تاثیر می‌گذارند. اپی‌نفرین هورمونی است که به مدیریت پاسخ جنگ یا گریز کمک می‌کند.
بیشتر بدانید: چگونه به فردی که دچار افسردگی است، کمک کنیم؟
سایر داروها
داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای و داروهای ضدافسردگی آتیپیک (مانند بوپروپیون)، زمانی استفاده می‌شوند که سایر داروها موثر نباشند. این داروها می‌توانند عوارض جانبی متعددی ایجاد کنند، از جمله افزایش وزن و خواب‌آلودگی.
2. روان درمانی
روان درمانی که به آن درمان روان‌شناختی یا گفتگو درمانی هم گفته می‌شود، می‌تواند به طور موثری افراد مبتلا به MDD را درمان کند. روان درمانی به شما کمک می‌کند که با رویدادهای استرس‌زا کنار بیایید، مهارت‌های ارتباطی خود را بهبود بخشید، عزت نفس‌تان را افزایش دهید و راه‌های بهتری برای کنار آمدن با چالش‌ها پیدا کنید.
3. تغییر سبک زندگی
شما با ایجاد چند تغییر ساده در عادت‌های روزمره خود می‌توانید به بهبود علائم افسردگی اساسی کمک کنید:
- رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. هیچ غذایی نمی‌تواند افسردگی را درمان کند، اما انتخاب غذاهای سالم به حفظ سلامت روان کمک می‌کند. غذاهای حاوی اسید چرب امگا 3 (مثل ماهی سالمون)، ویتامین‌های گروه B (مانند لوبیا و غلات کامل) و منیزیم (مثل مغزیجات، دانه‌ها و ماست) را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
- از مصرف الکل و غذاهای فرآوری شده خودداری کنید. الکل باعث تضعیف سیستم عصبی می‌شود و غذاهای فرآوری شده با علائم افسردگی مرتبط هستند.
- ورزش کنید. ورزش، به خصوص در فضای باز و زیر نور متوسط خورشید، می‌تواند خلق و خوی شما را تقویت کند.
- به اندازه کافی بخوابید. بیشتر بزرگسالان در طول شب به هفت تا 9 ساعت خواب نیاز دارند. اگر به دلیل افسردگی دچار بی‌خوابی یا پرخوابی شده‌اید، با پزشک صحبت کنید.
راه‌های پیش‌گیری از MDD
هیچ راه مطمئنی برای پیش‌گیری از افسردگی وجود ندارد. با این حال، استراتژی‌های زیر ممکن است کمک‌کننده باشند:
- برای کنترل استرس و افزایش عزت نفس خود تلاش کنید.
- به اندازه کافی بخوابید و یک برنامه خواب منظم داشته باشید.
- با خانواده و دوستان خود در ارتباط باشید (به خصوص در مواقع بحرانی)، تا به شما در پشت سر گذاشتن مشکلات کمک کنند.
- با ورزش، مدیتیشن و یوگا از خودتان مراقبت کنید.
- از مصرف الکل و مواد مخدر بپرهیزید.
- برای جلوگیری از بدتر شدن افسردگی، به محض مشاهده اولین علائم به متخصص سلامت رون مراجعه کنید.
- برای جلوگیری از عود مجدد علائم، درمان را تا انتها دنبال کنید.
سوالات متداول
طبیعی است که وقتی با موقعیت‌های سخت مثل از دست دادن شغل مواجه می‌شوید، احساس ناراحتی یا افسردگی کنید. این نوع افسردگی با افسردگی بالینی یا اختلال افسردگی اساسی متفاوت است. افسردگی بالینی حداقل به مدت 2 هفته طول می‌کشد و به غیر از غم و اندوه، علائم دیگری هم دارد. افسردگی بالینی شدیدترین نوع افسردگی است.
افسردگی بالینی یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامت روان است، به طوری که 5 تا 17 درصد افراد را در مقطعی از زندگی تحت تاثیر قرار می‌دهد.
دقیقا مشخص نیست که چه چیزی باعث MDD می‌شود. احتمالا عوامل ژنتیکی، تغییرات هورمونی و استرس در بروز آن نقش دارند.
ممکن است یک تا 2 هفته پس از شروع دارو درمانی، متوجه بهبود علائم خود شوید. اما احتمالا 2 تا سه ماه طول می‌کشد که مزایای کامل آن را مشاهده کنید. اگر داروها موثر نبودند، با پزشک خود صحبت کنید. او ممکن است دوز دارو را تغییر دهد یا مصرف یک داروی متفاوت را پیشنهاد کند.
بسته به شدت MDD، ممکن است چند هفته طول بکشد تا اثربخشی روان درمانی مشخص شود. در بسیاری از موارد، 10 تا 15 جلسه روان درمانی می‌تواند علائم را به طور چشمگیری کاهش دهد.
کلام پایانی درباره افسردگی اساسی
اختلال افسردگی اساسی، یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامت روان است که می‌تواند هر کسی را گرفتار کند. خوشبختانه، این اختلال قابل درمان است. اگر علائم آن را تجربه کردید، از متخصص سلامت روان کمک بگیرید. هر چقدر زودتر این کار را انجام دهید، سریع‌تر بهبود می‌یابید. برای مشورت با روانشناس یا روانپزشک به سایت درمانکده مراجعه کنید و از متخصص مورد نظر خود وقت بگیرید.
منابع: mayoclinic, healthline, my.clevelandclinic
