متاستاز یا metastasis یک نام آشنا و البته خوف‌آور برای بیماران سرطانی که درگیر انواع سرطان شده‌اند. این اتفاق زمانی می‌افتد که تومورهای موجود در بدن به حالتی اصطلاحاً بدخیم در آمده‌اند و امکان انتقال و گسترش آن در سراسر بدن به خصوص در مناطقی مستعد بیماری است و هم‌چنین ارتباط مستقیمی با ناحیه درگیر شده، دارند به‌همین دلیل است که بسیاری از پزشکان و بیماران از وجود چنین عارضه‌ای واهمه دارند اما خبر خوب این‌که همیشه همه متاستاز‌ها کشنده نیستند و قبل از پیشرفت آن می‌توان جلوی رشد و انتقال آن را به کمک انواع روش‌های مختلف که امروزه با پیشرفت علم پزشکی حاصل شده است را بگیرند و دیگر نگرانی از بابت مرگ بیماران مبتلا نداشته باشند.
بیشتر بدانید: کم خونی داسی شکل؛ علت، علائم و راهکارهای درمانی
در ادامه این مقاله از مجله درمانکده نیز به ابعاد مختلف آن می‌پردازیم تا کمکی شود در راستای التیام دردهای این بیماران عزیز مبتلا به سرطان که نگران از بقای عمر‌شان هستند.
متاستاز چیست؟
متاستاز، انتقال و گسترش سلول‌های سرطانی از یک تومور به نقاط دورتر بدن که منجر به ایجاد تومورهای ثانویه می‌شود. تومورهایی که به این روش به طور تهاجمی رشد و گسترش می یابند بدخیم یا سرطانی هستند. در صورت عدم کنترل، می‌توانند در سراسر بدن پخش شوند و عملکرد اندام‌ها را مختل کنند. به منظور انتشار به سایر نقاط بدن، سلول‌های تومور جامد باید بتوانند از سلول‌های مجاور جدا شوند، غشاهای نگهدارنده را بشکنند، در بافت‌های دیگر ریشه بزنند تا به رگ‌های لنفاوی یا خونی برسند، و سپس از طریق آن‌ها منتشر شوند. در چنین شرایطی بروز جدید تومورها را، سرطان متاستاتیک می‌نامند.
بیشتر بخوانید: قرص آسپرین چیست و چرا مصرف می‌شود؟
علائم سرطان متاستاز
علائم بسته به فرد، نوع سرطان و محل انتشار آن به طور چشم‌گیری متفاوت است. به عنوان مثال، سرطانی که به استخوان‌ها گسترش یافته است ممکن است باعث درد شود. سرطانی که به ریه گسترش یافته ممکن است باعث سرفه یا تنگی نفس شود. سرطان متاستاتیک هم‌چنین می‌تواند علائم عمومی مانند کاهش وزن غیرقابل توضیح، خستگی شدید یا تعریق شبانه را ایجاد کند. در موارد دیگر، بیماران ممکن است هیچ علامتی را گزارش نکنند.
علت بروز متاستاز
با توجه به مطالعات متعددی که در این زمینه انجام شده است، چنین عارضه‌ای زمانی ایجاد می‌شود که سلول‌های بدخیم سرطانی از تومور اصلی جدا شده و از طریق جریان گردش خون یا عروق لنفاوی که به سایر نقاط بدن ارتباط دارند، انتقال و منتشر می‌شوند.
تشخیص سرطان متاستاز
در ابتدا بهتر است بدانید که هیچ آزمایش استانداردی برای بررسی متاستاز وجود ندارد. پزشک بر اساس نوع سرطانی که دارید و علائمی که ایجاد شده است، آزمایش‌هایی را تجویز میکند.
بیشتر بخوانید: بیماری فاویسم یا باقلایی چیست؟ + علل و شیوه‌های درمان
آزمایشات خون
آزمایشات معمول خون می‌تواند به پزشک اطلاعاتی بدهد که آیا آنزیم‌های کبدی افزایش یافته یا خیر. این گزارش می‌تواند متاستاز کبد را نشان دهد. اما در بسیاری از موارد، این نتایج آزمایش خون حتی در صورت وجود سرطان پیشرفته طبیعی است.
تومور مارکرها
در برخی از سرطان‌ها دارای نشانگرهای تومور هستند که می‌توانند در نظارت بر سرطان پس از تشخیص مفید باشند. اگر سطح نشانگر تومور افزایش یابد، می‌تواند به این معنی باشد که سرطان شما در حال پیشرفت است.
تصویربرداری
تست‌های زیادی وجود دارد که از داخل بدن انسان عکس می‌گیرد. آزمایش های مناسب به علائم و نوع سرطان بستگی دارد. تست‌های تصویربرداری ممکن است شامل موارد زیر باشد:
سونوگرافی
یکی از راه‌های ارزیابی شکم و شناسایی هرگونه تومور است. می‌تواند مایع را در شکم تشخیص دهد و می‌تواند تفاوت بین کیست‌های پر از مایع و توده‌های جامد را نشان دهد.
بیشتر بخوانید: بیماری هموکروماتوز چگونه ایجاد می‌شود؟
سی‌تی‌اسکن (توموگرافی کامپیوتری)
می‌تواند ناهنجاری‌ها را در سر، گردن، قفسه سینه، شکم و لگن تشخیص دهد. هم‌چنین می‌تواند تومورها را در ریه‌ها، کبد یا غدد لنفاوی شناسایی کند.
اسکن استخوان
با یک ردیاب رادیواکتیو انجام می‌شود که به استخوان‌های آسیب‌دیده متصل می‌شود و به عنوان یک “نقطه مهم” در اسکن نشان داده می‌شود. این برای ارزیابی کل بدن برای شواهد آسیب استخوانی مرتبط با سرطان بسیار مفید است. اگر پزشک معالج به شکستگی مشکوک باشد، ممکن است برای تعیین میزان آسیب اشعه ایکس بیشتری بگیرد.
MRI (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی)
از امواج رادیویی و آهنرباها برای گرفتن عکس از داخل بدن استفاده میکند. MRI می‌تواند آسیب نخاع را تشخیص دهد یا متاستاز مغز را شناسایی کند.
اسکن PET (توموگرافی گسیل پوزیترون)
برای شناسایی ناهنجاری‌ها در هر نقطه از بدن کار میکند. از یک رنگ مخصوص حاوی ردیاب‌های رادیواکتیو استفاده میکند.
بیشتر بخوانید: سارکوئیدوز، بیماری با علت ناشناخته
بیوپسی
لازم به ذکر است که: نتایج این تست‌ها ممکن است پاسخ قطعی ارائه نکند. در برخی موارد، درمانگر ممکن است بیوپسی (نمونه بافت کوچک) تومور متاستاتیک مشکوک را نیز انجام دهد.
انواع متاستاز و درمان آن
درمان سرطان متاستاز بر اساس محل اصلی سرطان درمان می‌شود. برای مثال، اگر فردی سرطان سینه داشته باشد و سرطان به کبد او سرایت کند، باز هم مانند سرطان سینه درمان می‌شود. این به این دلیل است که خود سلول‌های سرطانی تغییر نکرده‌اند، آن‌ها فقط در مکانی جدید زندگی می‌کنند. در برخی موارد، درمانگر ممکن است تومورهای متاستاتیک را به روش‌های خاصی درمان کند.
برای تشخیص این بیماری بهتر است به پزشک متخصص خون و سرطان مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین با متخصص خون و سرطان در سایت درمانکده از دکتر راهنمایی کسب کنید.
بیشتر بخوانید: ۱۰ مورد از علائم فقر آهن یا کم خونی
متاستاز استخوان
اگر تومورهای استخوانی باعث درد نمی‌شوند، ممکن است پزشک وضعیت شما را کنترل کند یا درمان دارویی را توصیه کند. اگر درد وجود داشته باشد یا بافت استخوانی ضعیف باشد، پزشک ممکن است پرتودرمانی را توصیه کند.
متاستاز مغزی
بسته به وسعت بیماری و تعداد تومورهای متاستاتیک، گزینه‌های درمانی ممکن است شامل جراحی، شیمی‌درمانی، پرتودرمانی، جراحی با چاقوی گاما یا استروئیدها باشد.
علائم متاستاز مغزی
نشانه‌های متاستاز مغزی عبارت‌اند از:
- سردرد
- تشنج
- ضعف در بازوها و پاها
- از دست دادن تعادل
- از دست دادن حافظه
- اختلال گفتار یا مشکلات در صحبت کردن
- تغییر رفتار و شخصیت
- تاری دید یا اختلال بینایی
- از دست دادن شنوایی
بیشتر بدانید: انواع اختلالات خونریزی و نحوه درمان آن‌ها
متاستاز ریه
درمان تومورهای متاستاتیک در ریه به وضعیت خاص بستگی دارد. در بیشتر موارد، با همان داروهایی که سرطان اولیه درمان می‌شود. اگر مایع در اطراف ریه‌ها جمع شود، روشی به نام توراسنتز می‌تواند تنفس را آسان‌تر کند.
بیشتر بخوانید: علائم لخته خون در بدن چیست؟
متاستاز کبد
روش‌های مختلفی برای درمان تومورهای متاستاتیک کبد وجود دارد. درمان مناسب به نوع سرطان اولیه و تعداد تومورهای متاستاتیک بستگی دارد. در بسیاری از موارد، پزشک، متاستازهای کبدی را به همان روشی که تومور اولیه را درمان کرد، درمان میکند. اگر بیماری خیلی زیاد گسترش نیافته باشد، ممکن است پزشک شما جراحی یا فرسایش رادیوفرکوئنسی (RFA) را توصیه کند. پیوند عضو به طور کلی گزینه‌ای برای بیماری متاستاتیک نیست.
پیشگیری از ابتلا به متاستاتیک
هنگامی که سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده می‌شود، درمان‌های سیستمیک علاوه بر جراحی، ممکن است برای کاهش احتمال ایجاد متاستاز توصیه شود. این درمان‌ها ممکن است شامل شیمی‌درمانی، درمان‌های هورمونی یا ایمونوتراپی باشد. تحقیقات در این زمینه‌ها ادامه دارد و متخصصان در تلاش هستند تا راه‌هایی برای کند کردن، توقف یا جلوگیری از گسترش سلول‌های سرطانی بیابند.
بیشتر بخوانید: سرطان استخوان؛ انواع، نشانه‌ها، تشخیص و درمان
سوالات متداول
در صورت ابتلا به متاستاتیک چه باید کرد؟
نگران یا ناامید نباشید چرا که بهترین متخصص این حوزه درمانی از طریق مجله درمانکده با وی آشنا می‌شوید به خوبی با شما همکاری خواهد کرد تا این مراحل بیماری را به سلامتی پشت سر بگذارید. بدین ترتیب آن‌ها ابتدا علائم شما را زیر نظر خواهند گرفت و درمانی برای کاهش آن‌ها ارائه می‌کنند. احتمالاً ویزیت‌های پزشکی زیادی خواهید داشت و باید تصمیمات مهمی در مورد سلامت کلی خود بگیرید.
آیا سرطان متاستاتیک قابل درمان است؟
در بیشتر موارد، سرطان متاستاتیک قابل درمان نیست. با این حال، درمان می‌تواند رشد را کاهش دهد و بسیاری از علائم مرتبط را کاهش دهد. ممکن است چندین سال با برخی از انواع سرطان زندگی کنید، حتی پس از متاستاز. برخی از انواع سرطان متاستاتیک به طور بالقوه قابل درمان هستند، از جمله سرطان ملانوما و روده بزرگ است که می‌توان بدان اشاره کرد.
میزان بقای سرطان متاستاتیک چقدر است؟
میزان بقای پنج ساله سرطان متاستاتیک به نوع سرطان شما بستگی دارد. به عنوان مثال، نرخ بقای پنج ساله برای سرطان متاستاتیک ریه 7٪ است. این بدان معناست که 7 درصد از افرادی که سرطان متاستاتیک ریه تشخیص داده شده است، پنج سال بعد هنوز زنده هستند. این در حالی است که میزان بقای پنج ساله سرطان سینه متاستاتیک برای زنان 28 درصد و برای مردان 22 درصد است.
بیشتر بخوانید: شیمی درمانی چگونه کار می کند؟
جمع‌بندی
همان‌طور که گفته شد، با پیشرفت‌های اخیر در درمان سرطان، ما شاهد تعداد فزاینده‌ای از بیماران هستیم که پاسخ‌های استثنایی و طولانی‌مدت به درمان، به‌ویژه با ایمونوتراپی و عوامل هدف‌مند دارند. به دلیل این پیشرفت‌ها، بیماران بیشتری زندگی طولانی‌تر و با کیفیت زندگی بهتری دارند.
منبع: mayoclinic
