آر تی ام اس چیست؟ ۱۰ مزایا و عوارض درمان افسردگی با rTMS

در سال‌های اخیر، افراد زیادی به دلیل فشارهای روزمره، استرس‌های شغلی و تغییر سبک زندگی برخی اختلالات روانی همچون افسردگی را تجربه می‌کنند و به دنبال درمان تخصصی هستند. حوزه سلامت روان در حال حاضر پیشرفت قابل توجهی داشته و روش‌های درمانی جدیدی معرفی شده‌اند. یکی از روش‌های درمانی غیر تهاجمی، تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای یا همان آر تی ام اس است که باعث تحریک سلول‌های عصبی مغز می‌شود. این روش برای درمان طیف وسیعی از بیماری‌های اعصاب و روان کاربرد دارد و نسبت به روش‌های درمان سنتی مانند دارودرمانی موثرتر است. در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با دستگاه آر تی ام اس بیشتر آشنا کنیم.

دستگاه rtms چیست؟

آر تی ام اس یا همان تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای مکرر (Repetitive Transcranial Magnetic Stimulation) که با نام اختصاری rTMS شناخته می‌شود، یک روش درمانی غیر تهاجمی است که برای بهبود برخی اختلالات روانی همچون افسردگی مقاوم به درمان، اضطراب و وسواس فکری-عملی استفاده می‌شود.

در این روش، یک کویل مخصوص روی پوست سر بیمار می‌گذارند و به کمک دستگاه مغناطیسی پالس‌های الکتریکی را برای تحریک به نواحی خاصی از مغز می‌فرستند. میدان مغناطیسی و پالس‌های الکتریکی فعالیت عصبی مغز را تغییر می‌دهند و با تحریک نورون‌ها به بهبود علائم اختلالات روانی کمک می‌کنند.

کاربرد دستگاه آر تی ام اس

از دستگاه آر تی ام اس بیشتر برای درمان افسردگی مقاوم به درمان، یعنی زمانی که سایر روش‌های درمانی مانند دارودرمانی و روان‌درمانی همچون درمان شناختی رفتاری (cbt) موثر نباشند، استفاده می‌شود. دیگر اختلالات روانی که ممکن است دکتر مغز و اعصاب از روش rTMS برای درمان آن‌ها استفاده کند، شامل موارد زیر هستند:

• اضطراب
• وسواس فکری عملی
• اختلال دو قطبی
• اسکیزوفرنی
• حملات ترس (پنیک)
• کاهش سردردهای میگرنی
• فیبرومیالژیا
• اختلال پس از سانحه (PTSD)
• اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD)
• بهبود عملکرد در اختلالات حرکتی مانند بیماری پارکینسون
• آسیب‌های مغزی مثل سکته مغزی
• کاهش علائم اختلالات اعصاب محیطی
• آلزایمر و بهبود حافظه
• بهبود عملکرد شناختی
• ترک سیگار
• صرع
• وزوز گوش
• فلج صورت

“The FDA approved rTMS to treat severe depression when other treatments (like medications and psychotherapy) haven’t achieved enough effect.”

سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) آر تی ام اس (rTMS) را برای درمان افسردگی شدید، زمانی که سایر درمان‌ها (مانند داروها و روان‌درمانی) به اندازه کافی موثر نبوده‌اند، تایید کرده است.
به نقل از سایت: healthline

درمان افسردگی با rTMS

ناحیه قشر پیش پیشانی چپ نقش مهمی در پردازش احساسات و تنظیم خلق‌وخو دارد. پزشک در درمان افسردگی با rTMS این ناحیه از مغز را مورد هدف قرار می‌دهد تا موجب تحریک و افزایش فعالیت عصبی شود. تحریک و افزایش فعالیت عصبی در قشر پیش پیشانی چپ می‌تواند منجر به فعال‌سازی مجدد نواحی خاموش در مغز افراد افسرده شود و اثراتی همچون بهبود خلق‌وخو و کاهش علائم افسردگی به همراه داشته باشد.

نتایج انجام rtms بر درمان افسردگی

تحقیقات نشان می‌دهند که  درمان با دستگاه آر تی ام اس به افزایش فعالیت نورون‌ها و تقویت ارتباط سیناپسی در بخش‌هایی از مغز که موقع افسردگی غیر فعال هستند، کمک می‌کند و باعث بهبود خلق‌وخو می‌شود. این تحریک مغناطیسی نقش مهمی در آزادسازی انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند سروتونین و دوپامین دارد و از این طریق بر بهبود خلق‌وخو و درمان علائم افسردگی تاثیر مثبت می‌گذارد. برخی مطالعات نشان داده‌اند حدود ۵۰ درصد بیماران مبتلا به افسردگی مقاوم به درمان با rTMS بهبود پیدا کرده‌اند و کیفیت زندگی‌شان افزایش یافته است.

دستگاه rTMS چگونه کار می‌کند؟

دستگاه آر تی ام اس شامل یک سیم پیچ مخصوص برای عبور جریان الکتریکی و ایجاد میدان مغناطیسی است. وقتی دستگاه فعال شود، پالس‌های الکتریکی کوتاه و کنترل‌شده تولید می‌کند. این پالس‌ها بدون ایجاد درد از طریق جمجمه عبور کرده و به سلول‌های عصبی در قسمت خاصی از مغز می‌رسند. پالس‌های مغناطیسی برای اثرگذاری بیشتر به صورت مکرر فرستاده می‌شوند. تحریکات ناشی از امواج مغناطیسی باعث تغییراتی در عملکرد و ساختار نورون‌ها می‌شود و می‌تواند اثرات درمانی داشته باشد.

درمان rTMS حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. در طول درمان ممکن است ضربه‌ای روی پوست سر خود در زیر کویل احساس کنید و صدای بلند و کلیک مانندی بشنوید. این صدا ناشی از خاموش و روشن شدن کویل الکترومغناطیسی برای ارسال پالس‌های مغناطیسی است و شدت آن می‌تواند به بلندی یک اسکن MRI باشد.

برای درمان افسردگیت، روش غیر تهاجمی آر تی ام اس رو امتحان کن!

برای مشورت درباره این روش، همین حالا از پزشک نوبت بگیر

بهترین دکتر مغز و اعصاب تهران ویزیت انلاین مغز و اعصاب

چه افرادی می‌توانند از دستگاه آر تی ام اس استفاده کنند؟

rTMS درمانی برای اختلال افسردگی اساسی است. این روش به درمان افسردگی که به دارو و سایر رویکردها پاسخ نداده، کمک می‌کند. همچنین می‌تواند برای بیماران مبتلا به اختلال دوقطبی که دوره‌های افسردگی اساسی را تجربه می‌کنند، موثر باشد. در حال حاضر، برخی متخصصان از روش درمان آر تی ام اس برای درمان توهمات شنوایی اسکیزوفرنی استفاده می‌کنند. یادتان باشد، از rTMS برای بیماران مبتلا به سایر اختلالات روانی فقط می‌توان به عنوان بخشی از تحقیقات یا آزمایش‌های بالینی استفاده کرد.

درمان با دستگاه آر تی ام اس برای چه کسانی مناسب نیست؟

اگر شرایط و موارد زیر را دارید، کاندید مناسبی برای درمان rTMS نیستید:

• باردار بودن
• دستگاه‌های پزشکی فلزی یا کاشته‌شده در بدن
• ضربان ضعیف قلب یا ناهنجاری‌های قلبی
• دستگاه ضربان‌ساز یا دفیبریلاتور قلبی کاشته‌شده
• سابقه سکته مغزی
• آنوریسم مغزی یا فلزات در داخل مغز
• محرک‌های عصب واگ کاشته‌شده یا محرک‌های عمقی مغز
• سابقه جراحی مغز
• دستگاه‌های الکتریکی کاشته‌شده مانند پمپ‌های دارویی
• اختلالات روانی شدید
• الکترودها برای نظارت بر فعالیت مغز
• کاشت حلزون گوش برای شنوایی
• صرع و تشنج
• تومورهای مغزی

آر تی ام اس چقدر موثر است؟

مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهند درمان با دستگاه rTMS برای ۵۰ تا ۶۰ درصد افراد مبتلا به افسردگی مقاوم به درمان مفید بوده است. حدود ۳۰ درصد از این افراد بهبودی کامل داشتند و علائم آن‌ها کاملا برطرف شد. البته لازم به ذکر است مانند اکثر درمان‌های افسردگی، اثرات آر تی ام اس دائمی نیست و ممکن است به طور متوسط علائم پس از حدود یک سال برگردند.

مدت زمان درمان با دستگاه rtms چقدر است؟

تعداد جلسات درمان می‌تواند بسته به نوع اختلال و شدت علائم متفاوت باشد. با این حال، در اغلب موارد جلسات درمان آر تی ام اس حدود ۳۰ تا ۶۰ دقیقه و ۵ بار در طول هفته است که معمولا به طور کلی ۴ تا ۶ هفته طول می‌کشد. البته این مدت زمان ممکن است بسته به پاسخ فرد به درمان کوتاه‌تر یا طولانی‌تر باشد.

مزایای آر تی ام اس چیست؟

مهم‌ترین مزیت درمان با دستگاه rtms این است که یک روش غیر تهاجمی به‌شمار می‌آید و بدون جراحی، بیهوشی و تزریق ماده شیمیایی انجام می‌شود. دیگر مزایای آن شامل موارد زیر هستند:

• برای افسردگی مقاوم به درمان موثر است.
• عوارض جانبی کمی دارد و معمولا خفیف و کوتاه‌مدت هستند.
• یک روش درمان سرپایی محسوب می‌شود و بیماران نیاز به بستری شدن ندارند.
• مقرون‌به‌صرفه است؛ زیرا دوره درمان کوتاه‌تری نسبت به درمان دارویی دارد.
• وابستگی و اعتیاد ایجاد نمی‌کند.

عوارض دستگاه rtms

تحریک مغناطیسی مکرر فراجمجمه‌ای یک درمان ایمن و موثر است که معمولا عوارض جانبی جدی ایجاد نمی‌کند. اما برخی افراد (حدود ۵۰٪) در طول یا بعد از اولین جلسه درمان با دستگاه rTMS دچار سردرد می‌شوند. این سردردها معمولا خفیف هستند و می‌توان آن‌ها را با داروهای مسکن بدون نسخه درمان کرد. احساس درد معمولا از عوارض جانبی آر تی ام اس نیست؛ با این حال ممکن است برخی افراد ناراحتی خفیفی مانند احساس سوزن سوزن شدن یا گرفتگی در عضلات صورت خود را تجربه کنند. 

در جدول زیر می‌توانید با دیگر خطرات و عوارض احتمالی این روش درمانی آشنا شوید:

عوارض احتمالی دستگاه rTMS	توضیحات
مشکلات شنوایی	درصد کمی از افراد گفته‌اند که با وجود استفاده از گوش‌گیر پس از جلسه rTMS دچار مشکل شنوایی شده‌‌اند. البته این عارضه جانبی موقتی است.
بدتر شدن علائم اختلال دوقطبی	برخی افراد گزارش کرده‌اند که تحریک rTMS باعث شدیدتر شدن علائم دوره شیدایی اختلال دوقطبی شده است.
سبکی سر	برخی افراد در طول یا بلافاصله پس از درمان rTMS احساس سرگیجه دارند. سرگیجه معمولا پس از اتمام درمان به سرعت از بین می‌رود. اگر همچنان ادامه داشت، بهتر است برای بررسی علت سرگیجه با پزشک مشورت کنید.
تشنج	این عارضه جانبی به ندرت رخ می‌دهد. با این حال در صورت داشتن سابقه تشنج یا ابتلا به بیماری خاص که بیمار را در معرض تشنج قرار دهد، پزشک معمولا آرتی ام اس را توصیه نمی‌کند.

آمادگی لازم برای درمان با دستگاه آر تی ام اس

برای انجام rTMS معمولا به آمادگی پیچیده یا انجام اقدامات سخت نیاز نیست. رعایت چند نکته ساده می‌تواند به بهتر پیش رفتن جلسه درمان کمک کند.

قبل از انجام آر تی ام اس، بهتر است بیمار در مورد تمام داروهای مصرفی، سابقه بیماری‌های عصبی و تشنجی، وجود ایمپلنت‌های فلزی یا دیگر تجهیزات پزشکی در بدن خود مانند باتری قلب، کلیپس آنوریسم و ایمپلنت‌های شنوایی با دکتر آنلاین مغز و اعصاب صحبت کند. چرا که وجود برخی تجهیزات پزشکی در سر یا گردن می‌توانند در روند استفاده از دستگاه rTMS مشکل ایجاد کنند. همچنین ممکن است پزشک قبل از شروع جلسات rTMS برای بررسی دقیق فعالیت مغزی، آزمایش نوار مغز انجام دهد.

“Some people cannot have rTMS because they have metal in their head that can’t be removed. Braces and dental fillings are okay.”

بعضی افراد نمی‌توانند rTMS انجام دهند؛ زیرا فلزی در سرشان دارند که نمی‌توان آن را برداشت. بریس‌ها و پر کردن دندان اشکالی ندارد.
به نقل از سایت: webmd

مراقبت‌های لازم بعد از آر تی ام اس

مراقبت‌های بعد از درمان با دستگاه rTMS بسیار ساده هستند. این روش برخلاف سایر درمان‌های پزشکی به استراحت و دوره بهبودی طولانی‌مدت نیاز ندارد و در اغلب موارد بیمار می‌تواند بلافاصله پس از اتمام جلسه درمان، به فعالیت‌های روزمره مانند رانندگی، کار یا تحصیل برگردد. با این حال، ممکن است کمی احساس فشار، سنگینی یا سردرد خفیف در محل گذاشتن کویل روی پوست سر داشته باشید. رعایت نکات مراقبتی زیر به تسریع بهبود این عوارض خفیف و جلوگیری از بروز خطرات احتمالی کمک می‌کنند:

• بعد از جلسه درمان به مدت ۳۰ تا ۶۰ دقیقه استراحت کنید.
• در روز درمان از انجام فعالیت بدنی و ورزش‌های سنگین بپرهیزید.
• فعالیت فیزیکی سنگین را حتما پس از مشورت با پزشک شروع کنید.
• رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
• آب به مقدار کافی بنوشید و بدن را هیدراته نگه دارید.
• وجود مقدار کمی قرمزی و تورم در محل گذاشتن کویل روی پوست سر طبیعی است، اما در صورت بروز تحریک پوستی شدید حتما به پزشک اطلاع دهید.
• مصرف مکمل‌های تجویزی توسط پزشک را طبق دستورالعمل توصیه‌شده مصرف کنید.
• به اندازه کافی بخوابید (۷ تا ۹ ساعت) و اگر دچار اختلال در خواب شده‌اید، حتما به پزشک اطلاع دهید.

هزینه درمان با روش آر تی ام اس چقدر است؟

هزینه درمان با دستگاه rTMS به عوامل مختلفی مانند تعداد جلسات درمان، نوع اختلال و پروتکل درمانی، تخصص و مهارت پزشک، مکان و موقعیت جغرافیایی کلینیک بستگی دارد. همچنین اگر بعد از دوره اصلی درمان، بیمار به جلسات نگهدارنده نیاز داشته باشد، هزینه جداگانه محاسبه می‌شود. با وجود اینکه ممکن است هزینه درمان با دستگاه rtms در مراکز تخصصی براساس ویژگی‌های مذکور متفاوت باشد، اما به طور کلی نسبت به روش‌های دیگر مقرون‌به‌صرفه‌تر است.

راهنمای مراجعه به پزشک

آر تی ام اس یکی از روش‌های درمان غیر تهاجمی برای کاهش علائم افسردگی مقاوم به درمان است. این تکنیک با استفاده از پالس‌های مغناطیسی، فعالیت ناحیه خاصی در مغز را تنظیم می‌کند و می‌تواند به بهبود برخی اختلالات روانی که به درمان دارویی یا روان‌درمانی پاسخ نمی‌دهند، کمک کند. غیر تهاجمی بودن، عدم نیاز به بیهوشی، عوارض کم و نداشتن دوره نقاهت از مهم‌ترین مزایای این روش به‌شمار می‌آیند.

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با کاربرد، مزایا، عوارض و نحوه درمان rTMS آشنا کردیم. اگر سوالات بیشتری در این زمینه دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و از بهترین پزشکان متخصص همچون دکتر متخصص مغز و اعصاب باتجربه مشورت بگیرید. همچنین درمانکده امکان دریافت نوبت اینترنتی جهت مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین تلفنی، متنی و تصویری را برای شما فراهم کرده است.

سوالات متداول

منابع: webmd | healthline