سرگیجه چه موقعی خطرناک است؟ بهترین روش های درمان

سرگیجه (vertigo) یکی از معضلات شایع پزشکی است که در بسیاری از موارد دلیل مشخصی ندارد. اما وقتی فردی از این عارضه شکایت می‌کند، پزشکان اولین علت سرگیجه شدید را ناشی از مشکلی در گوش داخلی حدس می‌زنند.

حتما تا کنون برای شما هم پیش آمده که ناگهان تعادل خود را از دست دهید و احساس کنید خودتان یا محیط اطراف در حال چرخش هستند. سرگیجه زمانی رخ می‌دهد که شما احساس چرخش می‌کنید اما در واقعیت این طور نیست. در اغلب موارد این وضعیت با ضعف و سستی بدن همراه است که می‌توان دلیل آن را ناشی از افت قند خون، خستگی زیاد یا کم آبی بدن دانست.

اما برخی افراد اختلال دوران سر را بسیار شدید یا در خواب تجربه می‌کنند که باید آن را جدی گرفت. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت سرگیجه و راهک‌ارهای درمانی آن آشنا کنیم.

سرگیجه چیست؟

سرگیجه (vertigo) یا دوران سر یک بیماری نیست بلکه نشانه‌ای از شرایط مختلف است که معمولا تعادل بدن بهم می‌خورد. اغلب افرادی که دچار این اختلال شده‌اند از احساس سبکی در ناحیه سر گزارش کرده و درصد زیادی از آن‌ها با سیاهی رفتن چشم مواجه شده‌اند. در این حالت احساس می‌کنید محیط پیرامون شما به صورت دایرهای در حال چرخش است.

انواع مختلف سرگیجه

این اختلال معمولا دارای دو نوع دسته‌بندی اصلی است:

• محیطی: وقتی علت سرگیجه شدید ناشی از مشکلی در گوش داخلی باشد، حالت دوران چرخشی اتفاق می‌افتد.
• مرکزی: این اختلال زمانی بروز پیدا می‌کند که مشکلی در مغز به‌خصوص مخچه همچون عفونت، تومور مغزی، آسیب مغزی تروماتیک یا سکته وجود داشته باشد.

خوب است بدانید که سرگیجه اگر ناشی از مشکل خاص یا بیماری زمینه‌ای نباشد خودبه‌خود از بین می‌رود. اما در برخی مواقع عدم اقدام به‌موقع می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری در برداشته باشد. بنابراین برای دریافت سریع‌ترین راهنمایی و برطرف کردن نگرانی خود می‌توانید از مشاوره تلفنی بهترین پزشکان مغز و اعصاب یا بهترین متخصص گوش، حلق و بینی درمانکده استفاده کنید.

علائم سرگیجه

این اختلال معمولا به تنهایی بیماری محسوب نمی‌شود بلکه نشانه‌ای از شرایط خاص در بدن است. به‌طور کلی سرگیجه با علائم زیر همراه خواهد بود:

• حالت تهوع و استفراغ
• عدم تعادل درست
• وزوز گوش
• سردرد
• احساس پری در گوش
• حرکت غیرقابل کنترل چشم به سمت دیگر (Nystagmus)

در صورت لزوم می توانید با دکتر مغز و اعصاب آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: ضایعه مغزی قابل درمان است؟

نشانه‌های هشداردهنده

اگر کم‌وبیش دچار دوران سر می‌شوید به علائم هشداردهنده زیر توجه کنید:

• سرگیجه ناگهانی بدون موقعیت خاص
• سرگیجه عصبی همراه با ضعف عضلات و عدم هماهنگی آن‌ها
• سرگیجه همراه با ناشنوایی و عدم سابقه بیماری مینیر (Meniere)

علت سرگیجه

برخی از شرایط خاص و سندرم‌ها می‌توانند علت سرگیجه شدید و ناگهانی باشند. آن‌ها شامل موارد زیر هستند:

سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV)

شایع‌ترین علت سرگیجه ناگهانی حالت BPPV است که فرد با تغییر موقعیت سر خود دچار آن می‌شود. معمولا وقتی شخص دراز کشیده، نشسته یا به‌طور آنی در رختخواب می‌چرخد با این نوع دوران سر مواجه خواهد شد.

بیماری منیر (Meniere)

تجمع مایعات در گوش داخلی ناشی از بیماری منیر علت حملات سرگیجه است. معمولا این بیماری درمان نخواهد شد اما پزشک آموزش‌های لازم جهت مدیریت علائم آن را به شما آموزش می‌دهد. علائم وزوز گوش (احساس زنگ در گوش)، کاهش شنوایی و احساس پری گوش از نشانه‌های آزاردهنده بیماری Meniere محسوب می‌شوند.

لابیرنتیت (Labyrinthitis)

گوش داخلی یا لابیرنت دارای عصب دهلیزی است که وظیفه انتقال اطلاعات مربوط به صدا، حرکت سر و موقعیت آن را به مغز برعهده دارد. در صورتی که گوش داخلی بر اثر عفونت ملتهب شود به آن لابیرنتیت می‌گویند. نشانه این بیماری سردرد، گوش درد، وزوز گوش، تغییرات بینایی و کاهش شنوایی است.

نوریت دهلیزی

یکی‌دیگر از علت دوران سر شدید التهاب عصب دهلیزی است. بیماری نوریت دهلیزی شباهت‌هایی به لابیرنتیت دارد با این تفاوت که باعث کاهش شنوایی نخواهد شد. سرگیجه ناگهانی، تاری دید و تهوع شایع‌ترین نشانه‌های نوریت دهلیزی به‌شمار می‌آیند.

کلستئاتوم (Cholesteatoma)

این بیماری نوعی رشد غیر سرطانی پوست در گوش میانی است که به‌دلیل عفونت‌های مکرر گوش ایجاد می‌شود. کلستئاتوم با سرگیجه شدید، برهم خوردن تعادل و کاهش شنوایی همراه است.

سایر عوامل اثرگذار در ایجاد دوران سر

• سردردهای ناشی از میگرن
• سکته مغزی
• جراحت سر
• استراحت طولانی در رختخواب
• جراحی گوش
• عفونت گوش
• Perilymphatic fistula (نشت مایع گوش داخلی به گوش میانی)
• orthostatic hypotension (کاهش فشارخون هنگام ایستادن)
• ضعف عضلانی (Ataxia)
• Otosclerosis (اتواسکلروز یا رشد غیر طبیعی استخوان در گوش میانی)
• مالتیپل اسکلروزیس (ام اس)

بیشتر بدانید: فلج مغزی چیست؟

علت سرگیجه در خواب چیست؟

اگر با احساس سرگیجی، ضعف و بی‌ثباتی از خواب بیدار می‌شوید، می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری یا شرایط خاص باشد. معمولا علت سرگیجه در خواب ناشی از عوامل زیر است:

• داروها: برخی از داروهای ضد افسردگی، فشارخون، آلرژی، ضد تشنج، آرام‌بخش و داروهای پروستات احتمال دروان سر در خواب را افزایش می‌دهند.
• کم آبی بدن: عدم مصرف کافی مایعات یکی از اصلی‌ترین علت سرگیجه در خواب است. کم آبی باعث عدم عملکرد صحیح مغز و بدن خواهد شد که نتیجه آن دوران سر است. حتما چند ساعت قبل از خواب آب بنوشید.
• نارسایی قلبی: این مشکل به معنی عدم پمپاژ درست خون به بخش‌های مختلف بدن است. درنتیجه افت فشارخون اتفاق می‌افتد و بدن نمی‌تواند آن را تحمل کند که به صورت جدی خصوصا هنگام خواب و بلند شدن از رختواب ظاهر می‌شود.
• هیپوگلیسمی (hypoglycemia): افت قند خون باعث تغییرات هورمونی و شیمیایی مختلف در بدن می‌شود که باید آن را علت سرگیجی در خواب خصوصا اول صبح دانست.

روش تشخیص سرگیجی

پزشک متخصص مغز و اعصاب‌ یا دکتر گوش، حلق و بینی ابتدا ضمن معاینه فیزیکی از شما در مورد علائم دوران سر شرح حال می‌گیرد. همچنین ممکن است آن‌ها برای تایید تشخیص خود به آزمایشات دیگری نیاز داشته باشند. انواع تست آن را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:

تست سرگیجه	روش انجام
تست رانش سر	در حالی‌که شما روی هدف ثابتی متمرکز هستید، پزشک سر شما را به هر طرف حرکت می‌دهد.
تست رومبرگ	برای ارزیابی تعادل از شما می‌خواهند بایستید، چشم‌ها را ببندید، پاها را کنار هم بگذارید و دست‌ها را در پهلو قرار دهید.
تست Fukuda-Unterberger	برای بررسی گوش داخلی و تعادل از شما می‌خواهند با چشمان بسته 30 ثانیه درجا بزنید.
تست دیکس- هالپایک	برای بررسی حرکت چشم، بیمار در حالی‌که روی میز معاینه قرار دارد، از موقعیت نشسته به موقعیت خوابیده می‌رود.
باتری تست دهلیزی	برای ارزیابی مشکل گوش داخلی عینکی روش چشم می‌گذارند تا واکنش حرکتی چشم کنترل شود.
CT اسکن و MRI	آزمون تصویربرداری برای تشخیص بیماری مرتبط با سرگیجه

درمان سرگیجه

برای درمان بیماری‌های مرتبط با سرگیجی ابتدا باید علت آن شناسایی شود. برخی از رایج‌ترین درمان‌های این اختلال در زیر معرفی شده‌اند:

دارودرمانی

با درمان علت زمینه‌ای دوران سر می‌توانید علائم آن را کاهش دهید. مثلا اگر دوران سر ناشی از عفونت باشد بهترین درمان تجویز آنتی‌بیوتیک است. در زیر با نمونه‌های دیگری از داروی سرگیجه آشنا می‌شوید:

• آنتی‌هیستامین‌ها (پرومتازین، بتاهیستین)
• بنزودیازپین‌ها (دیازپام، لورازپام)
• ضد تهوع‌ها (پروکلروپرازین، متوکلوپرامید)

توانبخشی دهلیزی

این روش نوعی فیزیوتراپی است که می‌توان برای درمان آن ناشی از مشکل گوش داخلی استفاده کرد. توابخشی دهلیزی با تقویت حواس دیگر باعث کاهش علائم دوران سر و جبران دوره‌های آن می‌شود.

درمان دوران سر با روش CRP

برای درمان سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‎خیم (BPPV) از روش مانورهای تغییر جابه‌جایی کانال (CRP) استفاده می‌کنند تا با انتقال رسوبات کلسیم به داخل محفظه گوش داخلی باعث جذب آن توسط بدن شوند.

بیشتر بدانید: اسکن مغز چیست؟

جراحی

اگر سرگیجی ناشی از مشکل اساسی همچون تومور مغزی یا آسیب جدی گردن باشد پزشک از گزینه جراحی استفاده می‌کند.

نتیجه سرگیجه

سرگیجه یا Vertigo حالت دوران سر و عدم تعادل کافی است که به صورت ناگهانی و بدون علائم قبل ظاهر می‌شود. اگر این عارضه پس از مدت یک یا دو روز برطرف نشد باید حتما در مورد نشانه‌های آن با پزشک متخصص مغز و اعصاب یا دکتر گوش، حلق و بینی صحبت کنید.

ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با شایع‌ترین علت سرگیجه شدید و راه‌کارهای درمانی آن آشنا کردیم. شما برای درمان این اختلال چه راه‌حلی پیشنهاد می‌دهید؟ نظرات و تجربیات خود را با درمانکده در میان بگذارید.

سوالات متداول Vertigo

منبع : webmd | medicalnewstoday | my.clevelandclinic