سرگیجه (vertigo) یکی از معضلات شایع پزشکی است که در بسیاری از موارد دلیل مشخصی ندارد. اما وقتی فردی از این عارضه شکایت میکند، پزشکان اولین علت سرگیجه شدید را ناشی از مشکلی در گوش داخلی حدس می‌زنند.
حتما تا کنون برای شما هم پیش آمده که ناگهان تعادل خود را از دست دهید و احساس کنید خودتان یا محیط اطراف در حال چرخش هستند. سرگیجه زمانی رخ می‌دهد که شما احساس چرخش می‌کنید اما در واقعیت این طور نیست. در اغلب موارد این وضعیت با ضعف و سستی بدن همراه است که می‌توان دلیل آن را ناشی از افت قند خون، خستگی زیاد یا کم آبی بدن دانست.
اما برخی افراد اختلال دوران سر را بسیار شدید یا در خواب تجربه می‌کنند که باید آن را جدی گرفت. همراه ما باشید تا در این مقاله از مجله درمانکده شما را با علت سرگیجه و راهکارهای درمانی آن آشنا کنیم.
فهرست محتوا:
سرگیجه چیست؟
سرگیجه (vertigo) یا دوران سر یک بیماری نیست بلکه نشانه‌ای از شرایط مختلف است که معمولا تعادل بدن بهم میخورد. اغلب افرادی که دچار این اختلال شده‌اند از احساس سبکی در ناحیه سر گزارش کرده و درصد زیادی از آن‌ها با سیاهی رفتن چشم مواجه شده‌اند. در این حالت احساس می‌کنید محیط پیرامون شما به صورت دایرهای در حال چرخش است.
انواع مختلف سرگیجه
این اختلال معمولا دارای دو نوع دسته‌بندی اصلی است:
- محیطی: وقتی علت سرگیجه شدید ناشی از مشکلی در گوش داخلی باشد، حالت دوران چرخشی اتفاق می‌افتد.
- مرکزی: این اختلال زمانی بروز پیدا میکند که مشکلی در مغز به‌خصوص مخچه همچون عفونت، تومور مغزی، آسیب مغزی تروماتیک یا سکته وجود داشته باشد.
خوب است بدانید که سرگیجه اگر ناشی از مشکل خاص یا بیماری زمینه‌ای نباشد خودبه‌خود از بین می‌رود. اما در برخی مواقع عدم اقدام به‌موقع می‌تواند صدمات جبران‌ناپذیری در برداشته باشد. بنابراین برای دریافت سریع‌ترین راهنمایی و برطرف کردن نگرانی خود می‌توانید از مشاوره تلفنی بهترین پزشکان مغز و اعصاب یا بهترین متخصص گوش، حلق و بینی درمانکده استفاده کنید.
علائم سرگیجه
این اختلال معمولا به تنهایی بیماری محسوب نمی‌شود بلکه نشانه‌ای از شرایط خاص در بدن است. به‌طور کلی سرگیجه با علائم زیر همراه خواهد بود:
- حالت تهوع و استفراغ
- عدم تعادل درست
- وزوز گوش
- سردرد
- احساس پری در گوش
- حرکت غیرقابل کنترل چشم به سمت دیگر (Nystagmus)
در صورت لزوم می توانید با دکتر مغز و اعصاب آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به صورت حضوری به متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: ضایعه مغزی قابل درمان است؟
نشانه‌های هشداردهنده
اگر کم‌وبیش دچار دوران سر می‌شوید به علائم هشداردهنده زیر توجه کنید:
- سرگیجه ناگهانی بدون موقعیت خاص
- سرگیجه عصبی همراه با ضعف عضلات و عدم هماهنگی آن‌ها
- سرگیجه همراه با ناشنوایی و عدم سابقه بیماری مینیر (Meniere)
علت سرگیجه
برخی از شرایط خاص و سندرم‌ها می‌توانند علت سرگیجه شدید و ناگهانی باشند. آن‌ها شامل موارد زیر هستند:
سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV)
شایع‌ترین علت سرگیجه ناگهانی حالت BPPV است که فرد با تغییر موقعیت سر خود دچار آن می‌شود. معمولا وقتی شخص دراز کشیده، نشسته یا به‌طور آنی در رختخواب می‌چرخد با این نوع دوران سر مواجه خواهد شد.
بیماری منیر (Meniere)
تجمع مایعات در گوش داخلی ناشی از بیماری منیر علت حملات سرگیجه است. معمولا این بیماری درمان نخواهد شد اما پزشک آموزش‌های لازم جهت مدیریت علائم آن را به شما آموزش می‌دهد. علائم وزوز گوش (احساس زنگ در گوش)، کاهش شنوایی و احساس پری گوش از نشانه‌های آزاردهنده بیماری Meniere محسوب می‌شوند.
بیشتر بدانید: قرص بتاهیستین برای چیست؟
لابیرنتیت (Labyrinthitis)
گوش داخلی یا لابیرنت دارای عصب دهلیزی است که وظیفه انتقال اطلاعات مربوط به صدا، حرکت سر و موقعیت آن را به مغز برعهده دارد. در صورتی که گوش داخلی بر اثر عفونت ملتهب شود به آن لابیرنتیت می‌گویند. نشانه این بیماری سردرد، گوش درد، وزوز گوش، تغییرات بینایی و کاهش شنوایی است.
نوریت دهلیزی
یکی‌دیگر از علت دوران سر شدید التهاب عصب دهلیزی است. بیماری نوریت دهلیزی شباهت‌هایی به لابیرنتیت دارد با این تفاوت که باعث کاهش شنوایی نخواهد شد. سرگیجه ناگهانی، تاری دید و تهوع شایع‌ترین نشانه‌های نوریت دهلیزی به‌شمار می‌آیند.
کلستئاتوم (Cholesteatoma)
این بیماری نوعی رشد غیر سرطانی پوست در گوش میانی است که به‌دلیل عفونت‌های مکرر گوش ایجاد می‌شود. کلستئاتوم با سرگیجه شدید، برهم خوردن تعادل و کاهش شنوایی همراه است.
سایر عوامل اثرگذار در ایجاد دوران سر
- سردردهای ناشی از میگرن
- سکته مغزی
- جراحت سر
- استراحت طولانی در رختخواب
- جراحی گوش
- عفونت گوش
- Perilymphatic fistula (نشت مایع گوش داخلی به گوش میانی)
- orthostatic hypotension (کاهش فشارخون هنگام ایستادن)
- ضعف عضلانی (Ataxia)
- Otosclerosis (اتواسکلروز یا رشد غیر طبیعی استخوان در گوش میانی)
- مالتیپل اسکلروزیس (ام اس)
بیشتر بدانید: فلج مغزی چیست؟
علت سرگیجه در خواب چیست؟
اگر با احساس سرگیجی، ضعف و بی‌ثباتی از خواب بیدار می‌شوید، می‌تواند نشان‌دهنده یک بیماری یا شرایط خاص باشد. معمولا علت سرگیجه در خواب ناشی از عوامل زیر است:
- داروها: برخی از داروهای ضد افسردگی، فشارخون، آلرژی، ضد تشنج، آرام‌بخش و داروهای پروستات احتمال دروان سر در خواب را افزایش می‌دهند.
- کم آبی بدن: عدم مصرف کافی مایعات یکی از اصلی‌ترین علت سرگیجه در خواب است. کم آبی باعث عدم عملکرد صحیح مغز و بدن خواهد شد که نتیجه آن دوران سر است. حتما چند ساعت قبل از خواب آب بنوشید.
- نارسایی قلبی: این مشکل به معنی عدم پمپاژ درست خون به بخش‌های مختلف بدن است. درنتیجه افت فشارخون اتفاق می‌افتد و بدن نمی‌تواند آن را تحمل کند که به صورت جدی خصوصا هنگام خواب و بلند شدن از رختواب ظاهر می‌شود.
- هیپوگلیسمی (hypoglycemia): افت قند خون باعث تغییرات هورمونی و شیمیایی مختلف در بدن می‌شود که باید آن را علت سرگیجی در خواب خصوصا اول صبح دانست.
روش تشخیص سرگیجی
پزشک متخصص مغز و اعصاب یا دکتر گوش، حلق و بینی ابتدا ضمن معاینه فیزیکی از شما در مورد علائم دوران سر شرح حال می‌گیرد. همچنین ممکن است آن‌ها برای تایید تشخیص خود به آزمایشات دیگری نیاز داشته باشند. انواع تست آن را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
| تست سرگیجه | روش انجام |
| تست رانش سر | در حالی‌که شما روی هدف ثابتی متمرکز هستید، پزشک سر شما را به هر طرف حرکت می‌دهد. |
| تست رومبرگ | برای ارزیابی تعادل از شما می‌خواهند بایستید، چشم‌ها را ببندید، پاها را کنار هم بگذارید و دست‌ها را در پهلو قرار دهید. |
| تست Fukuda-Unterberger | برای بررسی گوش داخلی و تعادل از شما می‌خواهند با چشمان بسته 30 ثانیه درجا بزنید. |
| تست دیکس- هالپایک | برای بررسی حرکت چشم، بیمار در حالی‌که روی میز معاینه قرار دارد، از موقعیت نشسته به موقعیت خوابیده می‌رود. |
| باتری تست دهلیزی | برای ارزیابی مشکل گوش داخلی عینکی روش چشم می‌گذارند تا واکنش حرکتی چشم کنترل شود. |
| CT اسکن و MRI | آزمون تصویربرداری برای تشخیص بیماری مرتبط با سرگیجه |
درمان سرگیجه
برای درمان بیماری‌های مرتبط با سرگیجی ابتدا باید علت آن شناسایی شود. برخی از رایج‌ترین درمان‌های این اختلال در زیر معرفی شده‌اند:
دارودرمانی
با درمان علت زمینه‌ای دوران سر می‌توانید علائم آن را کاهش دهید. مثلا اگر دوران سر ناشی از عفونت باشد بهترین درمان تجویز آنتی‌بیوتیک است. در زیر با نمونه‌های دیگری از داروی سرگیجه آشنا می‌شوید:
- آنتی‌هیستامین‌ها (پرومتازین، بتاهیستین)
- بنزودیازپین‌ها (دیازپام، لورازپام)
- ضد تهوع‌ها (پروکلروپرازین، متوکلوپرامید)
توانبخشی دهلیزی
این روش نوعی فیزیوتراپی است که می‌توان برای درمان آن ناشی از مشکل گوش داخلی استفاده کرد. توابخشی دهلیزی با تقویت حواس دیگر باعث کاهش علائم دوران سر و جبران دوره‌های آن می‌شود.
درمان دوران سر با روش CRP
برای درمان سرگیجه موضعی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV) از روش مانورهای تغییر جابه‌جایی کانال (CRP) استفاده می‌کنند تا با انتقال رسوبات کلسیم به داخل محفظه گوش داخلی باعث جذب آن توسط بدن شوند.
بیشتر بدانید: اسکن مغز چیست؟
جراحی
اگر سرگیجی ناشی از مشکل اساسی همچون تومور مغزی یا آسیب جدی گردن باشد پزشک از گزینه جراحی استفاده میکند.
نتیجه سرگیجه
سرگیجه یا Vertigo حالت دوران سر و عدم تعادل کافی است که به صورت ناگهانی و بدون علائم قبل ظاهر می‌شود. اگر این عارضه پس از مدت یک یا دو روز برطرف نشد باید حتما در مورد نشانه‌های آن با پزشک متخصص مغز و اعصاب یا دکتر گوش، حلق و بینی صحبت کنید.
ما در این مقاله از مجله درمانکده شما را با شایع‌ترین علت سرگیجه شدید و راهکارهای درمانی آن آشنا کردیم. شما برای درمان این اختلال چه راه‌حلی پیشنهاد می‌دهید؟ نظرات و تجربیات خود را با درمانکده در میان بگذارید.
سوالات متداول Vertigo
مشکل تمرکز چشم، دوران سر، کاهش شنوایی، بی‌تعادلی، احساس صدای زنگ در گوش، حالت تهوع
بله، استرس باعث اختلال در عملکرد سیستم دهلیزی (کنترل کننده تعادل) در گوش داخلی می‌شود.
در هر سنی رخ می‌دهد اما افراد بالای 65 سال بیشتر آن را تجربه می‌کنند.
منبع : webmd | medicalnewstoday | my.clevelandclinic
سلام مدتی زیاد میشه سرگیجه دارم قبلا از طرف شب ساعت هشت یا نو شب سرم گیج میخورد وقتی خاب با تغییر دادن موقعیت سرم شدید تر می شد
ولی الان هم در طول روز و هم شب من سرگیچه دارم نمی فهمم درمانش چیست از خواندن مقتله شما من فکر میکنم حالت BPPV باشد
سلام!
مدتی زیاد میشه سرگیجه دارم قبلا از طرف شب ساعت هشت یا نه شب سرم گیج میخورد، وقتی خاب با تغییر دادن موقعیت سرم شدید تر می شد
سلام دکترخسته نباشید چند وقتیه ورزش میکنم موقع استراحت سرگیجه دارم ممنون میشم راهنمایم کنید
سلام و وقت بخیر خدمت شما
دکتر من حدودا بیست روزه که سرگیجه دارم پیش متخصص مغز و اعصاب و گوش و حلق بینی رفتم اما گفتن چیزی نیست
سرگیجه موقع غذا خوردن یا جویدن یا پایین انداختن سر بیشتر میشه
سلام خدمتتون
من رحمت امیری هستم ،امروز اولی صبح کی از خواب بیدار شدم ، وقتی کی چشام مو باز کردم ،می‌بینیم اوطاق دارم می چرخه ،نشستم تا یه مدت وقتی حالم کمی بهتر شد بلند شدم ، احساس استفراق می کردم .
ممنون
سلام آقای دکتر سرم همیشه سنگینه و گیچم میشه راهنماییم کنید ممنون میشم
سلام. موقع که در ماشین هستم و ماشین کناری حرکت میکند احساس میکنم ماشین خودم به عقب حرکت کرده. یا موقعی که در آب روان ایستاده هستم احساس میکنم خلاف آب در حرکت هستم و سرگیجه میگیرم و تعادلم رو از دست میدم
اینم بگم هاوقتی بعضی اوقات درازمیکشم سرگیجم میگیره وخیلی هم شدیدولی حالت تهوع نمیگیرم ولی قبلاکه سرماخورده بودم حالت تهوع داشتم حتا ازصبح تاشب استفراغ کردم ولی الان گاهی اوقات سرگیجم میگیره اونم وقتی که درازمیکشم وقتی پامیشم سرگیجم میره واینم منوخیلی نگرانم کرده وخیلی هم می ترسم حتاچکابم رفتم چیزیم نبود
سلام اقای دکترمن شب خوابیدم وقتی صبح ازخواب بیدارشدم هیچیم نبودوقتی پاشدم رفتم بیرون اومدم درازکشیدم یه هوسرگیجه گرفتم قبلاهم داشتم ولی ازمایشم دادم هیچیم نیست قبلاکه سرماخوردگی داشتم گفتن توخونت عفونت داری ولی اونم برطرف شدالان بعضی اوقات همینجوری وقتی خسته میشم می خوابم یه هوصبح که پامیشم می بینم سرگیجه دارم اصلاهم حالت تهوع نمیگیرم میشه راهنماییم کنین خیلی می ترسم یعنی تومغزم چیزی هست
سلام وقت بخیر من خواب بودم که یک باره احساس بدی بهم دست داد توی خواب احساس سرگیجه داشتم که وقتی بیدار شدم سرگیجه شدید و حالت تهوع داشتم الانم حدودیک رب میشه همچین حالتی دارم خیلی نگرانم تا الان این اتفاق برم نیافتاده اسنم هم بگم این اتفاق ساعت ۵:۳۰دقیقه صیح افتاد
میشه راهنماییم کنید چکار کنم ممنون
سلام آقای دوکتور خستنه باشید نجیب الله دانش هستم ازافغانستان دوروزمیشه سرگیجه نمیدانم چه مشکل پیش آمده میشه به لطف الهی کمکم کنید ممنونم
آیاسرگیجه می تواند نشانه پرشدن کیسه صفرا باشد؟
سلام آقا خسته نباشین میگم مادر من دچار سر گیجه میشه قبلن اینطوری بود بعد یه مدت خوب شد بعدن بازم الان اونطوری شده میشه بگین ازه چیه اینطوری سر گیجه میگیر
سلام چندروزه که سرگیجه شدیددارم موقع خوابیدن وبلندشدن شدت بیشتری داردوانگارهمه چیزدورسرت چرخ میخوره
سلام دختر من هر وقت استرس ،اضطراب ، عصبانیت یا ترس داره سرگیجه می گیره و سوالم اینه که وقتی جاهای شلوغ یا کوچک هم که می ره سر گیجه می گیره چرا؟
سلام ما نوار مغز و MRIهم دادیم وآزمایش گوش دادیم ،ب متخصص مغز و اعصاب وگوش مراجعه کردیم گفت هچیش نیس دومین باره ۴روزه سرگیجه تو سرم مداوم هس قطع نمیشه و حالت تهوع دارم و اینم بگم ی سال پیش موتور هم زده بود سرم ب زمین خورده بود خون جمع شده بود ب بغل راست سرم حافظه کوتاه مدتتمو از دست داده بودم ب دکتر رفتم اونم گفتم والانم رفتم گفتم گف از اون نیس لطفا مارو همکاری کنید تا از این درد خلاص بشوم ممنون میشم .
سلام اقای دکتر خسته نباشی خداوند قوت تون بده من سرگیچه وسنگینی گوش وسیاهی چشم دارم بی زحمت یه راهنمایی بفرمایید.؟
سلام پدرم گاهی اوقات در خواب شبانه سرگیجه و حالت تهوع بهش دست میده میخواستم ببینم علتش چیه
سلام، من یرگیجه همراه با افزایش فشار خون دارم در بیمارستان MRI, سی تی اسکن، سونوگرافی گردن و سر و اکو قلب شدم که هبچ نشانه های از مشکل وجود نداشت ولی چند روز است سرگیجه هنگام خوابیدن یا نشستن و ایستادن دارم یعنی تعادل ندارم شنوایی سنجی هم سرگیجه وضعیتی را هم تست کردمد ولی موردی نبود، مشکل من چی است لطفا راهنماییم فرمایید، با تشکر
سلام من احساس میکنم یه مایع یا گاز توی سرم جمع شده لطفا راهنمایی بفرمایید، مدت 3 سال بیشتره
سلام چند وقتیه یک مرتبه سرگیجه میادسراغم ودوروره گوش سمت چپم یک مرتبه کمی دردمیگیرد بایدچیکارکنم تاقرص انتی هیستامین میخورم خوبپ
سر گیجه دارم دیشب گوشم درد می کرد شدید الان چیکار کنم
جناب داکتر صاحب .. از یک به اینطرف ، چندین بار سرچرخی داشته ام . دو بار در بستر خواب بودم و امروز در مارکیت مصروف خرید بودم ، که آهسته آهسته سر چرخی را احساس نمودم . نان و غذا به میل و دل ما نیست ، فکرم آرام نیست و بیشتر تشویش دارم . مشکلات اقتصادی هم دارم .
امیدوارم چاره یی برای این مشکل ام تجویز نمائید .. تشکر
سلام وقتتون بخیر ببخشیدمن حدوددو ماهه سرگیجه دارم توحالت دراز کشین ایستادن نشستن اصلا نمیتونم سرپاواستم واسترس واضطراب دارم آیامیشه سرگیجه ازاین باشه ممنون میشم جواب بدین
سلام وقت بخیر
سلام دیشب هنگامی ک دراز میکشیدم میخواستم قلط بخورم سرم چندد ثانیه گیج می رفت ممنون میشم راهنماییم کنین
سلام خسته نباشید من ۵ ماه ک سر گیجه دارم اوایل ک قهوه میخوردم سرم گیج میرفت الان ک دیگه قهوه نمیخورمم سرم گیج میره ی حسه بدیه بعضی وقت ها تنگی نفس و حالت تهوه هم دارم دو بار هم چکاب دادم همه چیز نرماله چند بار دکتر رفتم هم افاقه نکرده خسته شدم میشه کمکم کنید من شهرستان بجنورد هستم اگه متخصص خوب تو شهر ما سراغ دارین ادرس بدین ممنون میشم ایا استرس و اضطراب هم میتونه سرگیجه داشته باشه بیشتر موقع ها هم گرفتگیه بینی دارم کمکم کنید ممنونم
سلام و درود من دو روزه سرگیجه دارم شب ک از خاب بیدار شدم سرم گیج میرفت تمام بدنم میلرزید ناه بدنم میرفت الان دو روزه اینجوری ام وسط سرم سنگین احساس میکنم سرم از وسط گیج میره لطفا جواب بدین ممنون میشم
سلام من دو سال هست ک سرگیجه دارم و وقتی سرمامیخورم بیشتر میشه ک اصلا نمینونم کارهاما بکنم میترسم تنهای جای برم همش میگم میخورم زمین ولی گوشه چپم همیشه صدا میکنه نوار گوش هم انجام دادم گفت مشکلی نیست حلا ممنون میشم راهنمایم کنین
خوب دختر چرا آزمایش نمیدی
سلام وقت بخیر من چند روزی هستش که سرگیجه دارم با حالت تهوع و اسهال جزیی دکتر هم میرم میگن که از این سرماخوردگی ویروسی هاست خسته شدم دا
سلام برای اینک سرگیجه همیشگی را رفع و بهبود یابیم ب چه چیز های نیازمندیم.
و اینک درحالت نشسته هم و هراز گاهی این اتفاق سر گیجه و سیاهی چشم ب وجود میاد. باید چه کرد.
ممنون از پاسخ گوی شما
سلام حال شما من مامان بزرگم سه روز میشه چرخش سر دارد چند بار بردیم دوکتور سیروس آمپول زد وهم حالت تهوع دارد اصل دارو سیروس اثر نمی‌کند همش میگه که داره همه چرخ میخوره اگر شما دارو یا مشوره چیزی میدادین خیلی خوشحال میشدم