علت سرگیجه چیست و چگونه درمان می شود؟

اختلال سرگیجه یکی از شایع‌ترین شکایات پزشکی است. در بسیاری از موارد علت سرگیجه دقیقا مشخص نیست. اما در حالت کلی سرگیجه، احساس حرکت کردن هنگامی است که واقعاً در حال حرکت نیستید. در اختلال سرگیجه ممکن است این احساس به فرد دست دهد که اجسام دور و بر وی در حال حرکت هستند، در حالی که واقعاً حرکت نمی کنند.

سرگیجه می تواند شبیه به بیماری حرکت باشد. افرادی که سرگیجه را تجربه می کنند، عموماً حس گیجی دارند یا احساس می‌کنند اتاق در حال چرخش است. اما اختلال سرگیجه همان سبکی سر نیست.

شایع ترین علل اختلال سرگیجه عبارتند از:

• سرگیجه وضعیتی خوش خیم ناگهانی (BPPV)
• بیماری مینیر (Meniere)
• سرگیجه حاد

درمان اختلال سرگیجه به علت آن بستگی دارد. درمان های رایج شامل مانورهای بدنی و داروهای ویژه ای به نام داروهای مسدود کننده های گوش داخلی که مسئول ایجاد تعادل در بدن هستند می شوند.

چشم انداز بیماری‌های مرتبط با اختلال سرگیجه (VAD) نیز به علت آن بستگی دارد. حملات سرگیجه با شروع حاد عموماً کمتر از ۲۴ تا ۴۸ ساعت به طول می انجامند. بیماری مینیر نیز درمانی ندارد، اما روش هایی برای مدیریت علائم آن وجود دارد.

 

 

علل بیماری‌های مرتبط با اختلال سرگیجه

در حالت کلی دو دسته اختلالات سرگیجه وجود دارند. سرگیجه محیطی که در نتیجه مشکلی در گوش داخلی یا عصب تعادلی رخ می دهد. بخشی که عصب تعادلی گوش داخلی را به مغز متصل می کند. و سرگیجه مرکزی، هنگامی رخ می دهد که مشکلی در مغز به ویژه مخچه وجود داشته باشد. مخچه قسمتی از پس مغز است که هماهنگی حرکات و تعادل را کنترل می کند.

دلایل اختلال سرگیجه محیطی

در حدود ۹۳ درصد از موارد سرگیجه‌ها ناشی از سرگیجه محیطی هستند. در چنین شرایطی یکی از دلایل زیر ممکن است عامل ایجاد سرگیجه باشد:

• سرگیجه وضعیتی خوش خیم ناگهانی (BPPV)
  این نوع از سرگیجه حالتی است که با تغییراتی خاص در موقعیت سر ایجاد می شود. این سرگیجه از بلورهای کلسیمی که در کانال های نیم دایره گوش شناور هستند، ناشی می شود.
• بیماری Meniere
  این نوع سرگیجه در حقیقت به دلیل وجود نوعی اختلال گوش داخلی است که بر تعادل و شنوایی تأثیر می گذارد.
• وستیبولوپاتی حاد محیطی (APV)
  این نوع از سرگیجه نیز ناشی از التهاب گوش داخلی است که باعث شروع ناگهانی سرگیجه می شود.

دلایل دیگری نیز وجود دارند که سبب ایجاد سرگیجه محیطی می‌شوند. هر از گاهی این نوع از سرگیجه ممکن است ناشی از یکی از موارد زیر نیز باشد:

• فیستول پری لنفاوی یا ارتباط غیر طبیعی بین گوش میانی و گوش داخلی
• ساییدگی کلستاتاتوما یا ساییدگی ناشی از یک کیست در گوش داخلی
• اتواسکلروز یا رشد غیر طبیعی استخوان در گوش میانی

دلایل اختلال سرگیجه مرکزی

در صورتی که سرگیجه از نوع سرگیجه مرکزی باشد، ممکن است ناشی از یکی از عوامل زیر باشد:

• سکته مغزی
• وجود تومور در مخچه
• میگرن
• مالتیپل اسکلروزیس (ام اس)

علائم بیماری مرتبط با اختلال سرگیجه

سرگیجه بسیار شبیه به بیماری حرکت یا حسی است. در این بیماری مانند این است که اتاق در حال چرخش است. علائم بیماری‌های مرتبط با سرگیجه عبارتند از:

• حالت تهوع
• استفراغ
• سردرد
• تلو تلو خوردن به هنگام راه رفتن

تشخیص بیماری مرتبط با سرگیجه

تشخیص بیماری مرتبط با سرگیجه تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار دارد که برخی از مهمترین این عوامل عبارتند از :

•  آیا سرگیجه واقعی دارید؟
• دلیل سرگیجه، محیطی است یا مرکزی؟
• آیا عوارض خطرناکی برای سرگیجه وجود دارند؟

هر چند علائم بسیار مشابه هم است. اما پزشکان می توانند با پرسیدن یک سؤال ساده سرگیجه را از احساس سبکی در سر تفکیک کنند. آن سوال این است که “آیا دنیا دور سرتان می‌چرخد یا شما سرتان سبک است؟” اگر به نظر شما دنیا دور سرتان می‌چرخد، شما سرگیجه واقعی دارید. اما اگر سرتان سبک شده باشد، این احساس فقط حالت گیجی است.

آزمایش‌های تشخیص نوع سرگیجه

انجام برخی از آزمایش‌ها می‌تواند به شما کمک کند تا به موقع نوع سرگیجه را تعیین کنید. این آزمایش‌ها عبارتند از:

۱) آزمون رانش سر

در این آزمایش بیمار به بینی آزمون‌گر نگاه می‌کند و آزمون‌گر سرش را به سرعت به طرفی حرکت می دهد. سپس به دنبال حرکت درست چشم می گردد.

۲) آزمون رومبرگ

در این آزمون بیمار باید با چشم‌های بسته و پاهای روی هم گذاشته بایستد. سپس چشم‌هایش را ببندد و سعی کند تا جای ممکن تعادل خود را حفظ کند.

۳) آزمون Fukuda-Unterberger

در این آزمایش از بیمار خواسته می شود تا در حالی که چشم‌هایش بسته است، بدون این‌که به پهلوها حرکت کند، در جا بزند.

۴) آزمون دیکس- هالپایک

در این آزمون بیمار در حالی که روی میز معاینه قرار دارد، به سرعت از موقعیت نشسته به موقعیت خوابیده می‌رود. در حالی که سرش اندکی به سمت راست و یا اندکی به سمت چپ خم است. در این میان پزشک حرکات چشم‌ها را بررسی می کند تا بیشتر به علت سرگیجه پی ببرد.

۵) آزمون‌های تصویربرداری

در برخی مواقع آزمون‌های تصویربرداری بهترین گزینه برای تشخیص هستند. از جمله پرکاربردترین آزمون‌های تصویربرداری برای بیماری مرتبط با سرگیجه عبارتند از:

• سی تی اسکن
• ام آر آی

علائم هشدار برای اختلال سرگیجه

اگر با اختلال سرگیجه دست و پنجه نرم می‌کنید، بهتر است علائم هشدار زیر را جدی بگیرید:

• سرگیجه ناگهانی که تحت تأثیر تغییر موقعیت نباشد.
• سرگیجه همراه با علائم عصبی مانند عدم هماهنگی شدید عضلات یا ضعف شدید.
• سرگیجه همراه با ناشنوایی و عدم وجود سابقه بیماری Meniere

درمان بیماری مرتبط با سرگیجه

درمان بیماری‌های مرتبط با سرگیجه به علت پدید آمدن آن بستگی دارد. داروهای مسدود کننده گوش داخلی (VBAها) معروف ترین داروهایی هستند که استفاده می شود. عوامل مسدود کننده گوش داخلی عبارتند از :

• آنتی هیستامین ها (پرومتازین، بتاهیستین)
• بنزودیازپین ها (دیازپام، لورازپام)
• ضد تهوع ها (پروکلروپرازین، متوکلوپرامید)

در بسیاری از مواقع درمان علل خاص سرگیجه شامل موارد زیر است:

• حمله حاد سرگیجه
  استراحت، استفاده از داروهای VBA و داروهای ضد میکروبی
• BPPV
  تلاش برای تغییر موقعیت Epley، حرکتی خاص که کریستال های کلسیم را نرم می کند و آنها را از کانال گوش پاک می کند
• وستیبولوپاتی حاد محیطی
  استراحت، استفاده از داروهای VBA
• بیماری Meniere
  استراحت، داروهای ضد تهوع، داروهای ادرارآور و VBA

عوامل مرتبط با سرگیجه

برخی از عوامل هستند که خطر ابتلا به سرگیجه را در فرد افزایش می‌دهند. عواملی که ریسک این بیماری را در شما افزایش می دهند عبارتند از:

• بیماریهای قلبی عروقی به ویژه در افراد مسن
• عفونت گوش، که باعث عدم تعادل در گوش داخلی می شود
• سابقه ضربه به سر
• داروهایی مانند داروهای ضد افسردگی و ضد روان پریشی

چشم انداز بیماری مرتبط با سرگیجه

همانگونه که پیش‌تر نیز به آن اشاره شد، چشم انداز اختلال سرگیجه به علت آن بستگی دارد. در این میان APV معمولاً کمتر از ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول می کشد. بیماری Meniere هیچ درمانی ندارد، اما علائم آن قابل مدیریت است. بنابراین بهتر است با پزشک خود صحبت کنید تا یاد بگیرید چگونه به بهترین شکل علائم را مدیریت کنید.

شما عزیزان برای کسب اطلاعات در مورد آسیب های ورزشی می‌توانید از راهنمایی‌های پزشکان مغز و اعصاب یا متخصص گوش و حلق و بینی استفاده کنید. البته برای دریافت این راهنمایی‌ها لزومی ندارد که صبر کنید تا در زمان ممکن مراقبت‌های درمانی مورد نیاز خود را به دست آورید. می‌توانید آن را در یک چشم بر هم زدن به صورت آنلاین از طریق درمانکده انجام دهید.

تیم درمانکده پس از بررسی نیازهای بیماران مختلف و پزشکان، امکان نوبت دهی از دکتر مغز و اعصاب و دکتر گوش و حلق و بینی تهران را در سایت خود فراهم کرده است. برای انتخاب پزشک مورد نظر خود بدون نیاز به مراجعه حضوری و تماس با مطب، می‌توانید برای دریافت نوبت به لیست بهترین پزشکان متخصص مغز و اعصاب به درمانکده مراجعه کرده و با توجه به اولین نوبت خالی پزشک، نظرات بیماران، تلفن مطب و آدرس مطب، نوبت خود را به صورت آنلاین رزرو کنید.

منبع : Healthline

اگر نمی دانید که به کدام پزشک باید مراجعه کنید، راهنمای تخصص های پزشکی به کار شما می آید.