در مورد کارایی واکسن اسپایکوژن چقدر می‌دانید؟ در یک سال گذشته بعد از گذشت روزهایی سخت که تمام دنیا با ویروس ناشناخته و کشنده کرونا درگیر بود، تمامی تلاش‌ها در راستای کشف یک واکسن موثر منجر به تولید انواع مختلفی از آنها شد.
کشورهای مختلف دنیا دانشمندان و محققانی که در زمینه تولید واکسن فعالیت داشتند، با تحقیقات گسترده خود موفق به ساخت واکسن‌های بسیار موثر و کارآمدی شدند که خوشبختانه کاربرد آنها در جهان منجر به کنترل تقریبی این بیماری شد.
در ایران نیز باتوجه‌به ظرفیت‌های علمی موجود و با تکیه به علم و توانایی محققان واکسن سازی ایرانی، تعداد زیادی از واکسن‌ها تولید شدند که برخی از آنها کارایی قابل قبولی را ارائه دادند. برخی از واکسن‌های ایرانی منحصرا در ایران ساخته شده‌اند و برخی از آنها نیز به صورت مشترک در یک همکاری با سایر کشورها تولید و مراحل کارآزمایی واکسن دنبال شده است.
در مراکز واکسیناسیون می‌توان گزینه‌های ایرانی مختلفی را انتخاب کرد که همان طور که گفته شد برخی کاملا ایرانی بوده و برخی نیز مشترکا یا سایر کشورها تولید شده است. یکی از این واکسن‌ها، واکسن اسپایکوژن است. یک واکسن ایرانی – استرالیایی که حاصل همکاری محققان ایرانی با کشور استرالیا است و نتایج کارآزمایی بالینی این واکسن بسیار درخشان بوده است. شرکت تولید کننده اسپایکوژن در ایران، شرکت سیناژن است که سابقه ای طولانی در زمینه تولید واکسن‌های مختلف دارد. در این مقاله از مجله درمانکده بیشتر با واکسن اسپایکوژن آشنا می‌شویم.
بیشتر بدانیم: علائم کرونا در کودکان چیست؟
واکسن اسپایکوژن چیست؟
واکسن اسپایکوژن در واقع واکسنی است که علیه بیماری کرونا و ویروس کووید – 19 تولید شده است. پلتفرم ساخت این واکسن، بر اساس پروتئین نوترکیب است و با تکنیک مهندسی ژنتیکی این واکسن‌ها طراحی و ساخته شده‌اند.
واکسن‌هایی که بر اساس فناوری پروتئین نوترکیب ساخته می‌شوند ایمنی زایی بسیار خوبی دارند و می‌توان آنها را جزو واکسن‌های موثر و کارامد در نظر گرفت. پیش از واکسن اسپایکوژن، از این فناوری ساخت واکسن برای طراحی و تولید واکسن‌هایی مانند آنفلوانزا نیز استفاده شده بود. در شرکت سیناژن، شرکت تولید کننده اسپایکوژن نیز پیش از این واکسن‌های نوترکیب بسیار زیادی تولید شده بود.
نحوه ساخت این واکسن به این صورت است که در آن از ادجوانت به همراه پروتئین اسپایک ویروس کرونا استفاده شده است. ادجوانت ترکیبی است که می‌تواند میزان اثر بخشی یک واکسن را افزایش دهد. در نتیجه با تزریق واکسن سیستم ایمنی فعال شده و علیه تمامی قسمت‌های اسپایک ویروس کرونا پاسخ ایمنی ایجاد می‌شود. اسپایکوژن می‌تواند ایمنی سلولی را در بدن فعال کرده و موجب تولید آنتی بادی خنثی کننده ویروس به حد لازم شود.
کاربرد و میزان کارایی اسپایکوژن در برابر بیماری کرونا
واکسن اسپایکوژن در تحقیقات صورت گرفته و کارآزمایی بالینی موفقیت آمیز عملکرد و بر اساس داده‌های ارائه شده توسط وب سایت رسمی اسپایکوژن، میزان ایمنی ایجاد شده توسط این واکسن نوترکیب تا 87 درصد بوده و میزان اثر بخشی واکسن نیز بین 60 تا 65 درصد تعیین شده است.
بیشترین استفاده از این واکسن به عنوان دوز بوستر یا یاد آورد بوده است. بر اساس داده‌های حاصل از مطالعات بالینی واکسن، زمانی که اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر تزریق شده است میزان پاسخ ایمنی بدن به میزان قابل توجهی افزایش یافته و میزان اثر بخشی آن بسیار بالا بوده است.
داده‌ها حاکی از آن است که با تزریق واکسن اسپایکوژن به عنوان دوز بوستر، میزان پاسخ ایمنی بدن به میزان 11 تا 25 برابر افزایش یافته است. از این رو به نظر می‌رسد که واکسن اسپایکوژن را می‌توان به عنوان گزینه‌ای موثر و مناسب برای تزریق دوز بوستر در نظر گرفت.
بیشتر بدانیم: با واکسن جانسون اند جانسون آشنا شوید
عوارض واکسن اسپایکوژن چیست و چه علائمی را ایجاد می‌کند؟
کارآزمایی بالینی واکسن اسپایکوژن برای بررسی عوارض واکسن بسیار کامل و گسترده بوده و نتایج به صورت گزارشی کامل ارائه شده است. بر اساس داده‌های موجود تزریق این واکسن چه در دوره‌های کارآزمایی و چه به صورت دوز بوستر هیچ‌گونه عوارض جدی و خطرناکی نداشته است و از نظر عوارض واکسن اسپایکوژن می‌توان آن را یک واکسن ایمن و بدون خطر در نظر گرفت.
از جمله علائم واکسن اسپایکوژن که ممکن است بعد از تزریق در برخی از افراد مشاهده شود می‌توان به درد و التهاب در محل تزریق و احساس خستگی اشاره کرد. از دیگر عوارض واکسن اسپایکوژن می‌توان به قرمزی و سفتی محل تزریق، بدن درد و درد مفاصل اشاره کرد. در برخی از افراد نیز علائم این واکسن شامل سردرد و حالت تهوع یا استفراغ می‌شود. تب و لرز و علائم سرماخوردگی خفیف نیز ممکن است در برخی از دریافت‌کنندگان واکسن مشاهده شود. اکثر عوارض اسپایکوژن مرتبط با پاسخ سیستم ایمنی بدن در برابر واکسن است و این عوارض معمولا طبیعی تلقی می‌شوند. اکثر عوارض این واکسن بعد از چند روز به خودی خود برطرف می‌شوند و فرد بهبود می‌یابد. در ضمن تمامی علائم واکسن اسپایکوژن الزاما در تمامی دریافت کنندگان واکسن مشاهده نمی‌شود و علائم از فردی به فرد دیگر متفاوت است. حتی در بیشتر مواقع بعد از تزریق واکسن هیچ گونه عارضه قابل مشاهده ای در افراد دیده نمی‌شود.
واکسن اسپایکوژن را می‌توان به عنوان دوز بوستر کدام واکسن‌ها تزریق کرد؟
بر اساس تحقیقات و بررسی‌های صورت گرفته در مرحله کارآزمایی بالینی این واکسن، اسپایکوژن می‌تواند به عنوان دوز بوستر تمامی پلتفرم‌های واکسن مورد استفاده در ایران تعیین شده و به افراد تزریق شود. تمامی کسانی که دو دوز اول واکسن تزریق شده به آنها از نوع ویروس غیر فعال شده بوده است، یعنی واکسن‌های سینوفارم، برکت و بهارات، می‌توانند واکسن اسپایکوژن را به عنوان دوز بوستر تزریق کنند.
از طرفی آن دسته از کسانی که واکسن دریافتی در دو دوز اول آنها واکسن آسترازنکا (واکسن آدنو ویروسی) بوده است نیز می‌توانند اسپایکوژن را به عنوان دوز بوستر دریافت کنند. بر اساس داده‌های به دست آمده تزریق اسپایکوژن به عنوان دوز یاد آور هر یک از این واکسن‌ها کارایی بسیار خوبی داشته و میزان پاسخ ایمنی به ترتیب 25 تا 11 برابر افزایش یافته است.
در صورتی که احتیاج به مشاوره آنلاین با پزشک عمومی دارید یا قصد مراجعه و رزرو نوبت آنلاین با پزشک عمومی را دارید می توانید به سایت درمانکده مراجعه کنید.
بیشتر بدانیم: با واکسن سینوواک آشنا شوید
آیا اسپایکوژن حاوی ویروس است؟
خیر در ساخت واکسن اسپایکوژن از ویروس کشته شده استفاده نشده و پلتفرم ساخت این واکسن، بر اساس واکسن‌های پروتئین نوترکیب است. در نتیجه تنها از پروتئین‌های اسپایک ویروس در ساخت این واکسن استفاده شده و خبری از ویروس غیر فعال شده یا کشته شده در این واکسن نیست.
آیا بعد از تزریق واکسن اسپایکوژن به کرونا مبتلا می‌شویم؟
واکسن‌های تولید شده علیه بیماری کرونا همگی مراحل کارآزمایی بالینی را طی کرده‌اند و موجب بروز بیماری نمی‌شوند. در خصوص اسپایکوژن نیز ایمنی واکسن کاملا تایید شده و از آن جایی که تنها پروتئین اسپایک ویروس در ساخت این واکسن‌ها مورد استفاده قرار گرفته است، تزریق واکسن به هیچ عنوان نمی‌تواند موجب بروز بیماری و ابتلا به کرونا شود.
آیا ایمنی این واکسن در برابر تمامی جهش‌های کرونا موثر است؟
ویروس کرونا دائما در حال تغییر است و از شروع پاندمی تا کنون جهش‌های مختلفی از ویروس وجود داشته که به عنوان سویه غالب پاندمی را گسترش داده‌اند.
در خصوص این که آیا واکسن اسپایکوژن می‌تواند در برابر تمامی سویه‌ها و جهش‌ها کارایی داشته باشد قطعا به مدت زمان بیشتر و مطالعات کامل‌تری نیاز است. اما به صورت یک تفسیر کلی از عملکرد این واکسن، می‌توان گفت که تا کنون اسپایکوژن توانسته در برابر جهش‌های مختلف کرونا موثر باشد و به نظر می‌رسد که این واکسن کارایی لازم در برابر سویه‌های مختلفی که تا کنون وجود داشته‌اند را داراست. خصوصا که ساختار این واکسن بر اساس اسپایک ویروس است و تا کنون در جهش‌های یافت شده تغییرات اساسی ویروس در پروتئین اسپایک نبوده است.
بیشتر بدانیم: با واکسن کوویشیلد آشنا شوید
واکسن اسپایکوژن در چه محلی تزریق می‌شود؟
اسپایکوژن یک واکسن تزریقی است که به صورت عضلانی تزریق می‌شود. بر اساس دستورالعمل‌های ارائه شده بهترین محل برای تزریق واکسن، عضلات بازو است.
چقدر بعد از تزریق واکسن در برابر بیماری کرونا ایمن می‌شویم؟
از زمان تزریق واکسن بدن نسبت به آن واکنش نشان داده و سیستم ایمنی فعال می‌شود. با فعال‌شدن سیستم ایمنی، سطح آنتی بادی در بدن شروع به بالارفتن می‌کند. به نظر می‌رسد بعد از گذشت دو تا سه هفته از تزریق واکسن، سطح آنتی‌بادی‌های تولید شده در بدن به حد قابل قبولی می‌رسد و ایمنی لازم در برابر بیماری کرونا ایجاد می‌شود.
آیا بعد از تزریق این واکسن باز هم به کرونا مبتلا می‌شویم؟
حتی با وجود تزریق واکسن اسپایکوژن نیز ممکن است باز هم به بیماری کرونا مبتلا شویم. این واقعیت نه تنها در خصوص اسپایکوژن، بلکه در خصوص تمامی واکسن‌های کرونای موجود صدق می‌کند و هیچ کدام از این واکسن‌ها ایمنی صد در صدی ایجاد نمی‌کنند. با این حال قطعا با تزریق واکسن درصد ابتلا کاهش یافته، میزان انتقال بیماری کمتر می‌شود و از همه مهم‌تر در صورت ابتلا به ویروس کرونا، میزان ابتلا به فرم شدید بیماری به میزان قابل توجهی کم می‌شود.
همین امر می‌تواند موجب کاهش نرخ بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر ناشی از بیماری شود. در کنار تمام این گزینه‌ها، با گسترش تزریق واکسن در جامعه، میزان ایمنی جمعی افزایش یافته و به تدریج بیماری رو به فروکش کردن می‌رود.
آلت: مراقبت های لازم قبل از اسپایکوژن – قبل از زدن این واکسن مراقبت خاصی لازم نیست
آیا قبل از تزریق واکسن یا بعد از آن باید دستورالعمل خاصی را دنبال کنیم؟
خیر برای تزریق این واکسن دستورالعمل به خصوصی وجود ندارد و نیازی به مصرف دارو یا درمان ویژه‌ای جهت کاهش عوارض واکسن اسپایکوژن نیست. تنها در مواردی ممکن است بنا به علائم واکسن اسپایکوژن، مانند تب و لرز یا بدن درد، پزشک مصرف داروی تب بر یا مسکن را توصیه کند. البته در کل بعد از تزریق هر واکسنی از جمله واکسن اسپایکوژن، استراحت کردن و مصرف مایعات و مواد غذایی مقوی می‌تواند مفید باشد.
بیشتر بدانیم: با واکسن آسترازنکا آشنا شوید
چرا باید واکسن اسپایکوژن را به عنوان دوز بوستر تزریق کنیم؟
در مطالعات صورت گرفته برای اسپایکوژن، تاثیر این واکسن به عنوان دوز بوستر به صورت اختصاصی بررسی شده و نتایج به دست آمده کاملا رضایت بخش و امیدوارکننده بوده است.
بنابراین از آن جایی که ایمنی زایی این واکسن بسیار بالا بوده و به‌خوبی توانسته سیستم ایمنی را فعال کند، تزریق آن به عنوان دوز بوستر می‌تواند بهترین انتخاب باشد.
از طرفی نیز این واکسن به خوبی می‌تواند با تمامی پلتفرم‌های واکسن سازگار شود و می‌توان آن را به عنوان دوز سوم تمامی واکسن‌های تزریق شده در ایران، تزریق کرد. این واکسن ایمن است و از آن جایی که عوارض واکسن اسپایکوژن بسیار محدود بوده و برای گروه‌های مختلف قابل استفاده است، قطعا می‌توان آن را به عنوان یک دوز بوستر کارامد و ایمن در نظر گرفت.
آیا واکسن اسپایکوژن تنها به عنوان دوز بوستر استفاده می‌شود؟
خیر، کاربرد واکسن اسپایکوژن تنها به عنوان دوز بوستر نیست. درست است که در مطالعات کارایی این واکسن برای تزریق به عنوان دوز بوستر تایید شده و نتایج بسیار خوبی نیز به دست آمده است، اما با این حال می‌توان دو دوز اول را نیز اسپایکوژن تزریق کرد. واکسن اسپایکوژن می‌تواند به عنوان دوز بوستر خود این واکسن نیز نتایج بسیار خوبی را ارائه دهد.
بیشتر بدانیم: کرونای دلتا چیست؟ نحوه نام گذاری انواع ویروس کرونا
آیا تزریق اسپایکوژن در افراد محدودیت به خصوصی دارد؟
خوشبختانه تا کنون گزارش به خصوصی از منع مصرف واکسن اسپایکوژن برای گروه سنی با شرایط به خصوص داده نشده است و این واکسن برای تمامی گروه‌های سنی با هر شرایط و بیماری زمینه‌ای که داشته‌اند، ایمن گزارش شده است.
در مطالعات بالینی انجام شده برای تایید ایمن بودن این واکسن، افرادی در گروه‌های جنسی و سنی مختلف با بیماری‌های زمینه‌ای مختلف نیز شرکت داشته‌اند که نتایج برای تمامی این گروه‌ها بی‌خطر و خوب گزارش شده است. از این رو حتی افرادی که به بیماری‌های قلبی – عروقی، دیابت، فشارخون بالا، بیماری‌های خودایمنی، سرطان و … نیز مبتلا هستند می‌توانند این واکسن را بدون محدودیت تزریق کنند.
