شمارش گلبول های سفید نوعی آزمایش برای اندازه گیری تعداد گلبول های سفید بدن است. این آزمایش معمولا در قالب آزمایش شمارش کامل خون انجام می شود.

اصطلاح “شمارش گلبول های سفید” همچنین به صورت کلی به تعداد گلبول های سفید بدن اشاره دارد. انواع مختلفی از گلبول های سفید در بدن وجود دارد که هر کدام نیز درصد خاصی از گلبول های سفید خون را تشکیل می دهند. گاهی مواقع تعداد گلبول های سفید خون افزایش یا کاهش پیدا می کند.

هدف از شمارش گلبول های سفید چیست؟

افزایش تعداد گلبول های سفید نسبت به حالت نرمال می تواند نشان دهنده وجود یک بیماری زمینه ای باشد. با شمارش گلبول های سفید عفونت های مخفی بدن شناسایی می شود.

به این ترتیب پزشک قادر به تشخیص بیماری پنهان فرد نظیر بیماری های خودایمنی، نقایص دستگاه ایمنی و اختلالات خونی خواهد بود. این آزمایش همچنین به پزشک برای بررسی کارایی شیمی درمانی یا رادیوتراپی در افراد مبتلا به سرطان کمک می کند.

انواع گلبول سفید

گلبول های سفید که لوکوسیت نیز خوانده می شوند، بخش مهمی از دستگاه ایمنی بدن را می سازند. این سلول ها با حمله به باکتری ها، ویروس ها و ارگانیسم های مهاجم با عفونت مقابله می کنند.

گلبول های سفید از مغز استخوان منشا می گیرند، ولی در جریان خون به گردش در می آیند. در مجموع پنج دسته کلی از گلبول های سفید در بدن وجود دارند:

نوتروفیل ها
لنفوسیت ها
ائوزینوفیل ها
مونوسیت ها
بازوفیل ها

شمارش گلبول های سفید به صورت طبیعی

کودکان اغلب با تعداد بیشتری گلبول سفید متولد می شوند که معمولا تعداد آن ها با افزایش سن کاهش پیدا می کند. طبق گزارش دانشگاه مرکز پزشکی روچستر (UMRC) محدوده های طبیعی برای گلبول های سفید در هر میلی لیتر و در سنین مختلف عبارت است از:

نوزادان : 9000 تا 30000
کودکان زیر 2 سال : 6200 تا 17000
کودکان بالای 2 سال : 5000 تا 10000

این مقادیر طبیعی از آزمایشگاهی به آزمایشگاه دیگر متفاوت هستند. یک واحد اندازه گیری متداول دیگر برای حجم خون، میلی متر مکعب (mm3) می‌باشد. میکرولیتر و میلی متر مکعب معادل یکدیگر هستند.

انواع گلبول های سفیدی که در خون وجود دارند درصد معینی از کل گلبول های سفید را به خود اختصاص می دهند. درصد انواع گلبول های سفید در شمارش کلی، طبق اعلام انجمن لوسمی و لنفوم به شکل زیر است:

نوتروفیل : 55 تا 73 درصد
لنفوسیت : 20 تا 40 درصد
ائوزینوفیل : 1 تا 4 درصد
مونوسیت : 2 تا 8 درصد
بازوفیل : 0.5 تا 1 درصد

افزایش یا کاهش تعداد گلبول های سفید نسبت به حالت طبیعی می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه‌ای باشد. افزایش یا کاهش نوع خاصی از گلبول های سفید نیز نشان دهنده وجود احتمالی بیماری زمینه ای خاص است.

علائم شمارش غیر طبیعی گلبول های سفید

۱) علائم کاهش تعداد گلبول های سفید

بدن درد
تب
لرز
سردرد

۲) علائم افزایش تعداد گلبول های سفید

افزایش تعداد گلبول های سفید اغلب علامت دار نیست. با این حال بیماری زمینه ای بوجود آورنده آن می تواند علائم اختصاصی خود را داشته باشد.

علائم کاهش تعداد گلبول های سفید ممکن است پزشک را به درخواست آزمایش شمارش گلبول های سفید ترغیب نماید. درخواست آزمایش شمارش کامل خون و بررسی شمارش گلبول های سفید در معاینات سالانه نیز به صورت روتین انجام می‌شود.

آزمایش شمارش گلبول های سفید به چه شکلی است؟

یک پزشک یا تکنسین آزمایشگاه برای انجام آزمایش شمارش گلبول های سفید نیاز به نمونه خون دارد.
این نمونه خون از یکی از وریدهای آرنج یا پشت دست تهیه می شود.
گرفتن نمونه خون تنها چند دقیقه طول می کشد و با ناراحتی اندکی همراه است.
پزشک در ابتدا محل نمونه گیری را پاکسازی می کند تا میکروب ها کشته شوند و سپس یک نوار الاستیک را دور بخش بالایی بازو می بندد. این نوار الاستیک به پر شدن وریدها و تسهیل روند نمونه گیری کمک می کند.
در ادامه یک سوزن به آرامی وارد ورید انتخابی شده و خون به آرامی به درون سرنگ کشیده می شود.
سپس پزشک یا تکنسین نوار الاستیک را باز کرده و سوزن را خارج می کند.
نهایتا بر روی محل نمونه گیری گاز قرار داده می شود تا از خونریزی جلوگیری شود.
کادر درمان در هنگام نمونه گیری از کودکان کم سن و سال و نوزادان از روش دیگری استفاده می کنند به این ترتیب که در ابتدا پوست با لانست، سوراخ شده و سپس خون با استفاده از یک نوار یا یک ویال کوچک جمع آوری می شود.
در پایان نمونه خون جمع آوری شده برای بررسی به آزمایشگاه ارسال می شود.

عوارض شمارش گلبول های سفید

گرفتن نمونه خون یک فرایند ساده بوده و به ندرت با عوارض همراه است. گرفتن نمونه خون از وریدهای کوچک ممکن است دشوار باشد. تکنسین آزمایشگاه ممکن است نتواند از مریض به خوبی رگ بگیرد و مجبور باشد سوزن را در پوست جا به جا کند که باعث درد تیر کشنده و یا احساس گزگز خواهد شد. عوارض نادر گرفتن نمونه خون عبارتند از:

عفونت محل وارد شدن سوزن
خونریزی بیش از حد
سبکی سر و غش
خونریزی زیر پوست (هماتوم)

آمادگی برای انجام آزمایش شمارش گلبول های سفید

انجام آزمایش شمارش گلبول های سفید نیاز به آمادگی خاصی ندارد. فرد در زمان معین به یک پزشک یا یک آزمایشگاه محلی مراجعه می کند. برخی داروهای خاص می توانند با نتایج آزمایش ها تداخل کرده و مقادیر گلبول های سفید را کمتر یا بیشتر از حد طبیعی نشان دهند. داروهایی که بر نتایج آزمایش تاثیر می گذارند عبارتند از:

کورتیکواستروئیدها
کینیدین
هپارین
کلوزاپین
آنتی بیوتیک ها
آنتی هیستامین ها
دیورتیک ها
ضد تشنج ها
سولفونامیدها
داروهای شیمی درمانی

آشنایی با نتایج آزمایش شمارش گلبول های سفید

نتایج غیر طبیعی آزمایش به صورت بالاتر یا پایین‌تر بودن مقادیر اندازه گیری شده نسبت به مقادیر طبیعی تعریف می شوند. افزایش یا کاهش تعداد گلبول های سفید می تواند نشان دهنده اختلالات خونی یا دیگر بیماری های زمینه ای باشد.

به منظور مشخص کردن علت اصلی افزایش یا کاهش تعداد گلبول های سفید، پزشک چندین عامل نظیر داروهای مصرفی، علائم و سابقه پزشکی فرد را در نظر خواهد گرفت.

لوکوپنی یک اصطلاح پزشکی برای توصیف کاهش تعداد گلبول های سفید می باشد. کاهش گلبول های سفید ممکن است در موارد زیر دیده شود:

عفونت با HIV
اختلالات خودایمنی
اختلالات یا آسیب های مغز استخوان
لنفوم
بیماری های طحال یا کبد
لوپوس
رادیوتراپی
برخی داروها نظیر آنتی بیوتیک ها

لوکوسیتوز یک اصطلاح پزشکی برای توصیف مقادیر بالای گلبول های سفید است. لوکوسیتوز ممکن است در اثر موارد زیر بوجود بیاید:

مصرف سیگار
عفونت با توبرکلوزیس
تومورهای مغز استخوان
لوسمی
بیماری های التهابی نظیر آرتریت و بیماری های روده
استرس
ورزش
آسیب های بافتی
بارداری
آسم
برخی داروها نظیر کورتیکواستروئیدها

پس از تشخیص علت بالا یا پایین بودن تعداد گلبول های سفید و تعیین برنامه درمانی، پزشک به صورت دوره ای تعداد گلبول های سفید فرد را چک خواهد کرد. اگر تعداد گلبول های سفید همچنان بالا مانده باشد نشان می دهد که وضع فرد وخیم تر شده است.

پزشک بر اساس نتایج حاصل از معاینات و بررسی های دوره ای در صورت نیاز روش های درمانی را تغییر خواهد داد. اگر نتیجه شمارش گلبول های سفید طبیعی باشد معمولا نشان دهنده موثر بودن روش درمان می باشد.

شما عزیزان برای کسب اطلاعاتی در خصوص شمارش گلبول های سفید خون بهتر است به پزشک متخصص خون و آنکلوژی مراجعه کنید. امکان رزرو اینترنتی نوبت پزشک از طریق سایت درمانکده به سادگی امکان پذیر است. دسترسی به شماره تماس و آدرس مطب نیز از طریق درمانکده میسر شده است.