هورمون‌ها پیام‌رسان شیمیایی بدن هستند و نقش مهمی در تنظیم فرآیندهای حیاتی مانند رشد، متابولیسم، باروری، تنظیم قاعدگی، خلق‌وخو و سوخت‌وساز دارند. پزشک به کمک آزمایش هورمونی می‌تواند علت عدم تعادل هورمونی را در زنان و مردان تشخیص دهد. آزمایشات هورمونی یکی از مهم‌ترین ابزار تشخیصی برای ارزیابی غدد درون‌ریز بدن به‌شمار می‌آیند و برای تشخیص انواع اختلالات هورمونی مورد استفاده قرار می‌گیرند. انجام دقیق و به موقع این آزمایشات به پزشک کمک می‌کند تا با تشخیص صحیح، درمان موثر و هدفمندی را برای افزایش ارتقاء کیفیت زندگی بیمار ارائه دهد.
در این مقاله از مجله سلامت درمانکده همراه ما باشید تا شما را با انواع آزمایش‌های هورمونی زنانه و مردانه و تفسیر آن‌ها آشنا کنیم.
فهرست محتوا
- آزمایش هورمونی چیست؟
- لیست کامل آزمایش های هورمونی
- علائم اختصاری آزمایش هورمونی زنان و مردان
- انواع آزمایش هورمونی زنانه
- شرایط آزمایش هورمونی زنان
- بهترین زمان انجام آزمایش هورمونی زنان
- انواع آزمایش هورمونی مردانه
- تفسیر آزمایش هورمونی زنان و مردان
- جواب آزمایش هورمونی به چه معنی است؟
- قبل از آزمایش هورمونی چه باید کرد؟
- برای آزمایش هورمونی باید ناشتا باشیم؟
- آزمایش هورمونی برای جوش
- آزمایش هورمونی برای تنبلی تخمدان
- آزمایش هورمونی برای یائسگی
- آزمایش هورمونی برای موهای زائد
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
آزمایش هورمونی چیست؟
آزمایش هورمونی یکی از روش‌های تشخیصی رایج در پزشکی است که به منظور بررسی سطح هورمون‌ها در بدن انجام می‌شود. هورمون‌ها علاوه بر کارکرد اصلی خود (تنظیم قاعدگی، رشد، متابولیسم و باروری) همچون آدرنالین و دوپامین در تنظیم خلق‌وخو، نحوه پاسخ به استرس و تمرکز نقش دارند. پزشک به کمک آزمایش‌های هورمونی علت عدم تعادل هورمونی که باعث بروز بیماری‌های مختلف شده‌اند را مورد بررسی قرار می‌دهد.
برای انجام این آزمایشات معمولا نمونه خون می‌گیرند، اما ممکن است برای برخی از انواع آن به نمونه ادرار یا بزاق نیاز باشد. تست‌های هورمونی کمک میکنند تا اختلالات هورمونی زودتر تشخیص داده شوند و مورد درمان قرار بگیرند.
لیست کامل آزمایش های هورمونی
اندام‌هایی همچون تیروئید، پاراتیروئید، هیپوفیز، تخمدان‌ها، بیضه‌ها، غدد فوق کلیوی، تیموس و پانکراس نقش مهمی در تعادل هورمونی دارند. عدم تعادل هورمونی باعث بروز بیماری‌های مختلفی در بدن می‌شود. پزشک به کمک آزمایش هورمونی می‌تواند علت عدم تعادل هورمونی و بیماری‌های مختلف را تشخیص دهد. آزمایشات هورمونی رایج شامل موارد زیر هستند:
۱- تست هورمونی استروژن
هورمون استروژن نقش مهمی در رشد و عملکرد دستگاه تولید مثل دارد و به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کند. پزشک گاهی قرص استرومارین را در شرایطی مانند نارسایی اولیه تخمدان و عدم تولید هورمون استروژن کافی جایگزین این هورمون می‌کند. البته این هورمون در بدن مردان هم موجود است، اما بیشتر به عنوان یک هورمون زنانه شناخته می‌شود.
پزشک معمولا آزمایش هورمونی استروژن را برای تشخیص اختلالات قاعدگی، ناباروری، یائسگی یا بلوغ زودرس تجویز می‌کند. سطح این هورمون می‌تواند در طول چرخه قاعدگی و در سنین مختلف متفاوت باشد. معمولا مقدار خیلی پایین آن نشان‌دهنده کاهش عملکرد تخمدان است و مقدار بالای آن در شرایطی مانند کیست تخمدان دیده می‌شود.
۲- تست هورمونی پروژسترون
پروژسترون هورمون مهمی است که بعد از تخمک‌گذاری توسط جسم زرد در تخمدان ترشح می‌شود و رحم را برای بارداری و حفظ آن آماده می‌کند. سطح پروژسترون معمولا در طول چرخه قاعدگی تغییر می‌کند و زمان نمونه‌گیری باید متناسب با فاز چرخه قاعدگی باشد تا نتیجه آزمایش دچار مشکل نشود. پزشک به کمک تست هورمونی پروژسترون، تخمک‌گذاری و سلامت بارداری را مورد بررسی قرار می‌دهد. همچنین این آزمایش به بررسی علت خونریزی غیر طبیعی از رحم، بارداری خارج از رحمی و تشخیص علت ناباروری کمک می‌کند. بالا یا پایین بودن سطح هورمون پروژسترون معمولا به مشکلاتی در تخمدان یا سقط جنین مربوط می‌شود. در چنین شرایطی، پزشک ممکن است قرص مدروکسی پروژسترون تجویز کند.
۳- تست هورمونی تستوسترون
هورمون تستوسترون از هورمون‌های مردانه به‌شمار می‌آید، اما به مقدار کم توسط تخمدان و غده فوق کلیه زنان هم ترشح می‌شود. معمولا آزمایش تستوسترون برای بررسی ناباروری، کاهش میل جنسی، تاخیر یا بلوغ زودرس و سندرم تخمدان پلی‌کیستیک مورد استفاده قرار می‌گیرد. این آزمایش باید صبح زود انجام شود و بهتر است ناشتا باشید.
۴- تست هورمونی FSH
هورمون FSH یا محرک فولیکول توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود و مسئول تحریک رشد تخمک در تخمدان‌ها و بالغ کردن تخمک‌ها برای باروری است. این هورمون نقش مهمی در تنظیم چرخه قاعدگی و تخمک‌گذاری دارد. برای بررسی هورمون FSH، آزمایش خون ساده تجویز می‌شود. این آزمایش هورمونی روز سوم پریود باید انجام شود تا عملکرد تخمدان و ذخیره تخمدانی مورد بررسی قرار بگیرد. اگر پزشک برای آزمایش FSH از شما خواسته ناشتا باشید، بدین معنی است که ۱۲ ساعت قبل از آزمایش چیزی نخورید. مقدار بالای هورمون محرک فولیکول نشان‌دهنده نارسایی زودرس تخمدان است و سطح بسیار پایین آن می‌تواند به معنی اختلال در عملکرد غده هیپوفیز باشد.
۵- تست هورمونی LH
هورمون LH یا هورمون لوتئینه‌کننده از غده هیپوفیز ترشح می‌شود و نقش مهمی در تنظیم تخمک‌گذاری دارد. آزمایش هورمونی LH برای بررسی چرخه قاعدگی و مشکلات تخمک‌گذاری انجام می‌شود و به تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک و ناباروری کمک می‌کند. سطح بسیار بالا یا پایین این هورمون می‌تواند نشان‌دهنده اختلال در غده هیپوفیز، تخمدان‌ها یا بیضه‌ها باشد. این آزمایش به ناشتا بودن نیازی ندارد.
۶- تست هورمونی پرولاکتین
پرولاکتین هورمونی است که توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود و در دوران شیردهی به تحریک تولید شیر کمک می‌کند. این هورمون در بدن مردان و زنان غیر باردار هم وجود دارد و پزشک معمولا آن را برای تشخیص تومورهای هیپوفیز، علت ترشح غیر طبیعی شیر، ناباروری و مشکلات قاعدگی مورد بررسی قرار می‌دهد.
سطح پرولاکتین تحت تاثیر مواردی مانند خواب، استرس، ورزش و برخی داروها قرار می‌گیرد؛ به همین دلیل شب قبل از آزمایش هورمونی پرولاکتین باید از انجام فعالیت بدنی سنگین و رابطه جنسی خودداری کنید و بهتر است پزشک‌تان را در جریان داروهای مصرفی خود قرار دهید. همچنین بسیار مهم است که صبح روز آزمایش آرامش داشته باشید.
نمونه‌گیری معمولا چند ساعت پس از بیدار شدن در صبح انجام می‌شود. برای کسب نتیجه معتبر از این آزمایش باید به نکاتی مانند ناشتا بودن (در صورتی که پزشک دستور ناشتایی داده باشد) و عدم تحریک نوک پستان قبل از آزمایش توجه کنید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره اینکه چه مقدار پرولاکتین خطرناک است، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.
۷- تست هورمونی تیروئید
هورمون‌های تیروئید نقش مهمی در تنظیم متابولیسم، وزن بدن، خلق‌وخو، عملکرد صحیح دستگاه تولید مثل و سطح انرژی بدن دارند. TSH یا همان هورمون محرک تیروئید توسط هیپوفیز ترشح می‌شود و مسئول تنظیم میزان فعالیت غده تیروئید است. پزشک معمولا از تست هورمونی TSH به همراه FT3 و FT4 برای بررسی کم‌کاری یا پرکاری تیروئید استفاده می‌کند. اختلال در عملکرد تیروئید می‌تواند منجر به اختلالات قاعدگی، ناباروری یا سقط جنین مکرر شود.
۸- تست هورمونی کورتیزول
هورمون کورتیزول توسط غده فوق کلیه ترشح می‌شود و نقش مهمی در تنظیم متابولیسم، فشار خون و پاسخ سیستم ایمنی دارد. سطح کورتیزول در صبح به اوج می‌رسد و در طول روز نوسان دارد؛ به همین دلیل نمونه‌گیری ۲ بار در روز انجام می‌شود. پزشک به کمک آزمایش هورمونی کورتیزول بیماری‌هایی مانند سندروم کوشینگ یا نارسایی آدرنال را تشخیص می‌دهد. عواملی مانند استرس و برخی داروها می‌توانند روی نتیجه این آزمایش تاثیر بگذارند و باید تحت کنترل قرار بگیرند.
۹- تست هورمونی رشد (GH)
هورمون رشد توسط هیپوفیز تولید می‌شود و وجود آن در کودکان برای رشد طبیعی و در بزرگسالان برای حفظ بافت عضلانی، تراکم استخوان و متابولیسم چربی‌ها اهمیت دارد. پزشک از آزمایش هورمون رشد برای تشخیص کوتاهی قد، ضعف عضلانی یا اختلالات غده هیپوفیز استفاده می‌کند. افزایش یا کاهش این هورمون معمولا نشان‌دهنده اختلالاتی در غده هیپوفیز است. برای انجام این تست هورمونی باید ناشتا باشید و از روز قبل به اندازه کافی استراحت کنید تا نتیجه تست دچار مشکل نشود.
۱۰- تست هورمونی آنتی مولرین یا AMH
هورمون آنتی مولرین یا AMH توسط سلول‌های فولیکولی تخمدان ترشح می‌شود و شاخصی برای اندازه‌گیری ذخیره تخمدان است. این تست هورمونی با حساسیت بالایی انجام می‌شود؛ زیرا یک آزمایش مهم برای غربالگری اولیه تعداد سلول‌های فولیکولی در تخمدان‌ها (ذخیره تخمدانی) به‌شمار می‌آید. مقدار پایین این هورمون در زنان نشان می‌دهد ذخیره تخمدانی کمی دارند و قدرت باروری آن‌ها ضعیف است. در چنین مواردی احتمال سقط جنین افزایش مییابد.
علائم اختصاری آزمایش هورمونی زنان و مردان
حال که با اسم آزمایش های هورمونی آشنا شدید، خوب است علائم اختصاری آن‌ها را هم بشناسید. جدول زیر نشان‌دهنده مهم‌ترین علائم اختصاری آزمایش هورمونی در برگه آزمایش است:
| علامت اختصاری | نام کامل | توضیحات |
| FSH | Follicle-Stimulating Hormone | هورمون محرک فولیکول |
| LH | Luteinizing Hormone | هورمون لوتئینه‌کننده |
| E2 | Estradiol | نوع فعال استروژن |
| PRL | Prolactin | موثر در تولید شیر و عملکرد جنسی |
| AMH | Anti Mullerian Hormone | ارزیابی ذخیره تخمدانی زنان و قدرت باروری |
| T | Testosterone | تستوسترون |
| TSH | Thyroid Stimulating Hormone | هورمون محرک تیروئید |
| GH | Growth Hormone | هورمون رشد |
انواع آزمایش هورمونی زنانه
آزمایشات هورمونی زنان نقش بسیار مهمی در ارزیابی مشکلات قاعدگی، ناباروری، یائسگی و بیماری‌های غدد درون‌ریز دارند. مهم‌ترین تست‌های هورمونی زنان عبارت‌اند از:
- استروژن
- پروژسترون
- هورمون محرک فولیکول (FSH)
- هورمون لوتئینه‌کننده (LH)
- تستوسترون
- پرولاکتین
- هورمون آنتی مولرین یا AMH
شرایط آزمایش هورمونی زنان
شرایط روحی و جسمی زنان قبل از تست هورمونی اهمیت زیادی دارد؛ زیرا به طور مستقیم بر نتیجه آزمایش تاثیر می‌گذارند. بنابراین سعی کنید قبل از انجام این آزمایشات در شرایط روحی و جسمی مناسبی قرار داشته باشید. از دیگر شرایط آزمایش هورمونی زنان باید به موارد زیر اشاره کنیم:
- در مورد تمامی داروهای مصرفی خود از جمله داروی تیروئید با پزشک صحبت کنید.
- قبل از انجام آزمایش تیروئید، به‌ویژه سه ساعت قبل از آزمایش غذاهای پرچرب مصرف نکنید.
- شب قبل از آزمایش پرولاکتین از پوشیدن لباس‌های تنگ، به‌ویژه سوتین خودداری کنید.
- آزمایش پرولاکتین باید در صبح زود و چند ساعت بعد از بیدار شدن از خواب انجام شود.
- شب قبل از آزمایش پرولاکتین از تحریک پستان خودداری کنید؛ بنابراین رابطه جنسی نداشته باشید.
- اگر در دوران بارداری یا مصرف داروی خاصی هستید، پزشک را در جریان قرار دهید.
- برای انجام تست‌های هورمونی ناشتا باشید.
- قبل از آزمایش در مورد مصرف داروهای هورمونی مانند قرص روکین با پزشک مشورت کنید.
- برای کسب نتیجه دقیق به مواردی همچون دوری از استرس، داشتن خواب کافی و اجتناب از فعالیت‌های سنگین توجه کنید.
آزمایش هورمونی روز چندم پریود انجام می‌شود؟
برخی از آزمایشات هورمونی زنان باید در روزهای پریودی مانند روز دوم، سوم یا چهارم انجام شوند. جدول زیر نشان‌دهنده دقیق این موضوع است:
| چرخه پریودی | فاکتور مورد آزمایش |
| روزهای ۳ تا ۵ چرخه قاعدگی | FSH |
| روزهای ۳ تا ۵ چرخه قاعدگی | LH |
| روزهای ۳ تا ۵ چرخه قاعدگی | استروژن |
| روزهای ۳ تا ۵ چرخه قاعدگی | پرولاکتین |
| روز ۲۱ چرخه قاعدگی | پروژسترون |
| نیاز به زمان خاصی ندارد | آزمایش آنتی مولرین یا AMH |
همان‌طور که در جدول بالا مشاهده می‌کنید، انتخاب زمان مناسب برای انجام تست‌های هورمونی در چرخه قاعدگی اهمیت زیادی دارد. گاهی پزشک آزمایش هورمونی در روز دوم پریود را ایده‌آل می‌داند، اما ممکن است دیگر آزمایش هورمونی روز چهارم پریود نتیجه درست‌تری داشته باشد. همچنین آزمایش هورمونی روز پنجم پریود در بازه استاندارد آزمایش‌هایی مانند پرولاکتین، استروژن، LH و FSH قرار دارد و اطلاعات مورد نیاز در مورد تخمدان‌ها را ارائه می‌دهد.
بهترین زمان انجام آزمایش هورمونی زنان
زمان مناسب تست هورمونی زنان به نوع و هدف آزمایش بستگی دارد. از آن جایی که سطح برخی هورمون‌ها در طول چرخه قاعدگی تغییر میکنند، زمان انجام تست هورمونی اهمیت زیادی دارد. به عنوان مثال، بهترین زمان انجام آزمایش هورمونی زنان همچون FSH، تستوسترون و پروژسترون، روز سوم پریود است. همچنین متخصصان توصیه میکنند که پرولاکتین به صورت ناشتا و در روز سوم تا پنجم چرخه قاعدگی آزمایش شود. اگر سیکل قاعدگی نامنظمی دارید، در مورد زمان انجام تست‌های هورمونی که باید در روزهای خاصی از چرخه قاعدگی انجام شوند، با پزشک مشورت کنید.
انواع آزمایش هورمونی مردانه
عدم تعادل هورمونی در هورمون‌های مردانه به شدت بر کیفیت زندگی جنسی آقایان تاثیر منفی می‌گذارد و موجب تضعیف قدرت بارداری طبیعی می‌شود. آزمایش‌های هورمونی که انجام آن‌ها برای مردان مهم است، عبارت‌اند از:
- هورمون تحریک‌کننده فولیکول (FSH)
- هورمون لوتئینه‌کننده یا آزمایش (LH)
- تستوسترون
- استروژن
- گلوبولین متصل به هورمون جنسی (SHBG)
- پرولاکتین
- دی هیدرواپی آندروسترون (DHEA-S)
تفسیر آزمایش هورمونی زنان و مردان
تفسیر دقیق تست هورمونی زنان و مردان باید توسط پزشک متخصص انجام شود. با این حال، در جدول زیر می‌توانید تا حدودی با محدوده نرمال هورمون‌های مختلف در بدن زنان و مردان آشنا شوید:
| تست هورمونی | محدوده نرمال برای زنان | محدوده نرمال برای مردان |
| استروژن (pg/ml) | ۳۰ تا ۴۰۰ (قبل یائسگی) ۰ تا ۳۰ (بعد یائسگی) | ۱۰ تا ۵۰ |
| پروژسترون (ng/dl) | ۱۵ تا ۷۰ (فاز فولیکولار) ۲۰۰ تا ۲۵۰۰ (فاز لوتئال) | ۱۳ تا ۹۷ |
| تستوسترون (ng/dl) | ۰.۳ تا ۱.۹ | ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ |
| هورمون LH | ۱.۶۸ تا ۱۵ (فولیکولار) ۲۱.۹ تا ۵۶.۶ (میانه دوره) ۱۴.۲ تا ۵۲.۳ (یائسگی) | ۱.۲۴ تا ۷.۸ |
| هورمون FSH | ۱.۳۷ تا ۹.۹ (فولیکولار) ۶.۱۷ تا ۱۷.۲(میانه دوره) ۱۹.۳ تا ۱۰۰.۶ (یائسگی) | ۱.۴۲ تا ۱۵.۴ |
| پرولاکتین (ng/ml) | ۰ تا ۲۵ | ۰ تا ۲۰ |
| کورتیزول (mcg/dL) | ۵ تا ۲۳ (صبح) ۳ تا ۱۳(عصر) | ۵ تا ۲۳ (صبح) ۳ تا ۱۳(عصر) |
| هورمون رشد (ng/mL) | کمتر از ۱۰ | کمتر از ۵ |
جواب آزمایش هورمونی به چه معنی است؟
پزشک برای بررسی تست‌های هورمونی زنان به چرخه قاعدگی، سن و علائم بالینی بیمار توجه می‌کند. با بررسی میزان TSH یا همان هورمون محرک تیروئید، می‌توان عملکرد غده تیروئید را تحت نظر گرفت. مقدار زیاد TSH به معنی کم‌کاری تیروئید و مقدار پایین آن نشان‌دهنده پرکاری تیروئید است. این هورمون نقش مهمی در تنظیم متابولیسم بدن دارد و اختلال در آن روی قاعدگی و قدرت باروری تاثیر منفی می‌گذارد.
گاهی پزشک هنگام خواندن جواب آزمایش هورمونی با سطح بالای FSH و LH مواجه می‌شود. افزایش این هورمون‌ها در دوره یائسگی غیر طبیعی نیست و نشان‌دهنده فعالیت کمتر تخمدان‌ها، کاهش سطح استروژن و پایان دوره باروری زن است. اما اگر سطح FSH و LH در دوره باروری خانم افزایش یابند، احتمال اختلال هورمونی یا مشکلی در تخمدان وجود دارد.
آزمایش‌های هورمونی آقایان مانند تستوسترون، LH، FSH، پرولاکتین و استروژن به تشخیص ناباروری، اختلالات جنسی و مشکلات هورمونی کمک میکنند. تستوسترون از هورمون‌های اصلی مردانه است که افزایش آن می‌تواند به معنی مصرف استروئیدهای آنابولیک یا تومورها باشد و کاهش آن معمولا به دلیل بیماری‌های مزمن، آسیب بیضه یا مشکلات هیپوفیز رخ می‌دهد.
آزمایش هورمونی برای ریزش مو
آزمایشات مرتبط با ریزش مو دارای پارامترهای مختلفی است که یکی از این پارامترها شامل تست‌های هورمونی می‌شود. چرا که عدم تعادل هورمونی در زنان و مردان از عوامل موثر ریزش مو به‌شمار می‌آید. مهم‌ترین آزمایش هورمونی برای ریزش مو در زنان و مردان عبارت‌اند از:
- آزمایش تیروئید (TSH، T3 و T4)
- آزمایش آندروژن‌ها (تستوسترون، DHEA-S)
- آزمایش استروژن و پروژسترون
- آزمایش پرولاکتین
- آزمایش کورتیزول
- آزمایش تستوسترون و دی‌هیدروتستوسترون (DHT)
اگر این سوال که «از کجا بفهمیم ریزش مو هورمونی است» ذهن شما را درگیر کرده، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده مطالعه کنید.
قبل از آزمایش هورمونی چه باید کرد؟
برای کسب نتیجه دقیق از آزمایش‌های هورمونی، باید قبل از انجام تست نکات مهمی را رعایت کنید. این نکات شامل موارد زیر هستند:
- زمان تست هورمونی را با چرخه قاعدگی خود تنظیم کنید.
- روز قبل از آزمایش از انجام فعالیت بدنی سنگین، ورزش و رابطه جنسی بپرهیزید.
- معمولا توصیه می‌شود نمونه‌گیری را در صبح انجام دهید.
- در مورد اینکه نیاز است ناشتا باشید یا خیر، با پزشک مشورت کنید.
- در صورت مصرف داروهای هورمونی مانند قرص ضد بارداری، داروی تیروئید یا مکمل‌های خاص قبل از انجام آزمایش، پزشک را در جریان قرار دهید.
- حالات روحی بر نتایج تست‌های هورمونی تاثیر می‌گذارند؛ بنابراین سعی کنید آرامش داشته باشید و از استرس به دور بمانید.
شرایط آزمایش هورمونی مردان
برای مردان توصیه می‌شود، تست هورمونی حتما در صبح زود انجام شود؛ زیرا سطح هورمون‌هایی مانند تستوسترون در صبح بالاتر است. آقایان برای انجام آزمایش‌های هورمونی باید ناشتا باشند و در صورت مصرف داروی خاص حتما به پزشک اطلاع دهند. همچنین بسیار مهم است که از ۲۴ ساعت قبل از آزمایش فعالیت بدنی سنگین، رابطه جنسی و استرس شدید نداشته باشند.
نکات قبل از آزمایش هورمونی زنانه
زنان باید برای کسب نتیجه دقیق و معتبر، آزمایش‌های هورمونی را با چرخه قاعدگی خود تنظیم کنند. به عنوان مثال، تست‌هایی مانند FSH و LH باید در روزهای سوم تا پنجم قاعدگی انجام شوند، اما زمان مناسب آزمایش پروژسترون، فاز لوتئال یعنی روز ۲۱ چرخه قاعدگی است.
انجام آزمایش‌های هورمونی در روز مشخص‌شده، به دلیل ثبات هورمون‌ها نتیجه معتبرتری خواهد داشت. به همین دلیل توصیه می‌شود اگر چرخه قاعدگی نامنظمی دارید، حتما قبل از انجام آزمایش به پزشک اطلاع دهید. همچنین توجه به مواردی مانند دوری از استرس، عدم انجام فعالیت سنگین، مصرف نکردن داروهای هورمونی بدون مشورت با پزشک و خواب کافی از نکات مهم قبل از آزمایش هورمونی زنانه به‌شمار می‌آیند.
برای آزمایش هورمونی باید ناشتا باشیم؟
پزشک معمولا برای کسب نتیجه دقیق و معتبر از شما می‌خواهد قبل از انجام آزمایش‌های هورمونی، به‌ویژه آزمایشاتی مانند تستوسترون و کورتیزول ناشتا باشید. به طور کلی، می‌توان گفت قبل از انجام تست‌های هورمونی با پزشک در مورد ناشتا بودن مشورت کنید؛ زیرا ممکن است برخی تست‌ها نیازی به ناشتایی نداشته باشند.
آزمایش هورمونی برای جوش
جوش‌های مزمن و مقاوم به درمان در بزرگسالی معمولا نشان‌دهنده اختلالات هورمونی و تحت عنوان جوش های هورمونی هستند. آزمایش‌های هورمونی که به تشخیص علت بروز جوش و آکنه صورت کمک میکنند، عبارت‌اند از:
- آزمایش DHEA (دهیدرواپی آندروسترون)
- آزمایش تستوسترون
- آزمایش LH (هورمون لوتئینه‌کننده) و FSH (هورمون محرک فولیکول)
- آزمایش پرولاکتین
- آزمایش کورتیزول
آزمایش هورمونی برای تنبلی تخمدان
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک یکی از دلایل شایع بی‌نظمی قاعدگی، اختلال در تولید تخمک و مشکلات بارداری است. پزشک برای بررسی هورمون‌ها و تشخیص علت تنبلی تخمدان از آزمایش‌های هورمونی زیر استفاده می‌کند:
- آزمایش استروژن
- آزمایش FSH (هورمون تحریک‌کننده فولیکول)
- آزمایش LH (هورمون لوتئینه‌کننده)
- آزمایش تستوسترون
- آزمایش آنتی مولرین یا AMH
آزمایش هورمونی برای یائسگی
برای بررسی عملکرد تخمدان‌ها و اینکه بدن یک زن در حال ورود به دوره یائسگی است یا خیر، آزمایش‌های هورمونی زیر انجام می‌شود:
- آزمایش FSH (هورمون تحریک‌کننده فولیکول)
- آزمایش LH (هورمون لوتئینه‌کننده)
- آزمایش استروژن و بررسی E2 (استرادیول)
- آزمایش آنتی مولرین یا AMH
- آزمایش TSH
پزشک براساس نتایج این آزمایش‌ها و در صورت نیاز، ممکن است هورمون درمانی یائسگی تجویز کند. البته قبل از شروع آن، باید شرایط بدنی فرد به دقت مورد بررسی قرار بگیرد تا بیمار با عوارض هورمون درمانی یائسگی مواجه نشود.
آزمایش هورمونی برای موهای زائد
برخی تست‌های هورمونی می‌توانند به تشخیص علت موهای زائد بدن (هیرسوتیسم) کمک کنند. این آزمایش‌ها عبارت‌اند از:
- آزمایش تستوسترون
- آزمایش پروژسترون
- آزمایش LH (هورمون لوتئینه‌کننده) و FSH (هورمون محرک فولیکول)
- آزمایش دی هیدرواپی آندروسترون (DHEA-S)
- آزمایش پرولاکتین
در برخی موارد، پزشک برای درمان هیرسوتیسم (پرمویی هورمونی) قرص سیپروترون کامپاند تجویز می‌کند. برای اطلاع از دیگر کاربرد، نحوه مصرف و تداخل دارویی این قرص، می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده بخوانید.
راهنمای مراجعه به پزشک
آزمایش هورمونی یکی از تست‌های مهم برای شناسایی و درمان اختلالات مرتبط با غدد درون‌ریز، قدرت باروری، سلامت جنسی، تعادل جسمی و روانی فرد است. عدم تعادل هورمونی در زنان و مردان می‌تواند باعث بروز بیماری‌ها و شرایط مختلفی مانند بی‌نظمی قاعدگی، ریزش مو، جوش و آکنه، ناباروری و نوسانات خلقی شود. آگاهی از زمان انجام آزمایش و توجه به نکات مهم پیش از نمونه‌گیری نقش مهمی در کسب نتیجه دقیق و معتبر دارند.
ما در این مقاله از مجله درمانکده ضمن معرفی انواع تست هورمونی، به بررسی شرایط آزمایش هورمونی زنان و مردان و بهترین زمان انجام آن پرداختیم. اگر در این مورد سوالات بیشتری دارید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و با بهترین پزشکان متخصص از جمله دکتر غدد آنلاین مشورت کنید. همچنین، درمانکده این امکان را برای شما فراهم کرده تا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری دکتر غدد از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید. همچنین می‌توانید با دکتر آنلاین داخلی مشورت کنید و یا از طریق سیستم نوبت‌دهی اینترنتی جهت مراجعه حضوری متخصص داخلی از متخصص مورد نظر خود نوبت بگیرید.
سوالات متداول
آزمایش‌های هورمونی معمولا با گرفتن نمونه خون از ورید انجام می‌شوند، اما در برخی موارد، ممکن است به نمونه ادرار یا بزاق نیاز باشد. این نمونه‌ها برای اندازه‌گیری سطح هورمون‌های خاصی مانند استروژن، پروژسترون، LH، FSH، پرولاکتین و تیروئید به آزمایشگاه ارسال می‌شوند. آزمایش باید در زمان مناسب از چرخه قاعدگی، اغلب به صورت ناشتا و در صبح زود انجام شود تا نتیجه دقیق‌تری داشته باشد.
شب قبل از تست هورمونی خوب بخوابید و از استرس به دور بمانید و اگر داروی خاصی می‌خورید حتما به پزشک اطلاع دهید. همچنین بهتر است روز قبل از آزمایش از ورزش شدید و رابطه جنسی خودداری کنید. خانم‌ها باید زمان انجام آزمایش‌های هورمونی را حتما با چرخه قاعدگی خود تنظیم کنند.
برخی از آزمایش‌های هورمونی به هشت تا ۱۲ ساعت ناشتایی نیاز دارند؛ بنابراین قبل از انجام هر نوع تست هورمونی در مورد مدت زمان ناشتایی با پزشک مشورت کنید.
منابع: verywellhealth | webmd | endocrine | testing
