استروژن و پروژسترون هورمون‌هایی هستند که توسط تخمدان‌های زنان تولید می‌شوند و در بسیاری از عملکردهای بدن نقش دارند، از جمله: آماده کردن رحم برای لانه‌گزینی تخمک بارور شده، استخوان‌سازی، تنظیم کلسترول خون، حفظ سلامت واژن، کنترل فشار خون، تقویت خلق و خو و بهبود خواب. با شروع یائسگی سطح هورمون‌های زنانه کاهش پیدا می‌کند که این می‌تواند به بروز علائم مختلف مثل گرگرفتگی منجر شود. «درمان جایگزینی هورمون» (hormone replacement therapy)، HRT یا «هورمون درمانی در یائسگی» به حفظ تعادل استروژن و پروژسترون کمک کرده و از بروز علائم مرتبط با یائسگی جلوگیری می‌کند. در مقاله امروز مجله درمانکده با کاربردها و خطرات HRT آشنا می‌شوید. با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
منظور از هورمون درمانی یائسگی چیست؟
وقتی فرآیند یائسگی شروع می‌شود، تخمدان‌های شما دیگر نمی‌توانند مقدار زیادی استروژن و پروژسترون تولید کنند. تغییر در سطوح این هورمون‌ها علائم آزاردهنده‌ای ایجاد می‌کند که عبارتند از:
- گرگرفتگی
- تعریق شبانه
- خشکی واژن و احساس ناراحتی در حین رابطه جنسی
- احساس نیاز به دفع فوری ادرار
- اختلال خواب (بی‌خوابی)
- نوسانات خلقی، افسردگی خفیف یا تحریک‌پذیری
- خشکی پوست، چشم یا دهان
از هورمون درمانی برای افزایش سطح هورمون‌ها و تسکین بعضی از علائم یائسگی استفاده می‌شود. اینکه به هورمون درمانی نیاز دارید یا خیر، موضوعی است که باید درباره آن با متخصص زنان مشورت کنید. هورمون درمانی در یائسگی فواید و خطرات زیادی برای سلامتی دارد.
بیشتر بخوانید: استروژن چیست؟
انواع هورمون درمانی
روش‌های مختلفی برای هورمون درمانی وجود دارد که هر کدام ترکیبات و مقادیر متفاوتی از هورمون‌ها را ارائه می‌دهند:
| نوع هورمون درمانی | ویژگی‌ها |
| استروژن درمانی | در این روش، استروژن به تنهایی تجویز می‌شود. |
| هورمون درمانی چرخه‌ای یا متوالی | اگر علائم قبل از یائسگی رخ دهند، این روش می‌تواند گزینه خوبی باشد. |
| هورمون درمانی مداوم | پس از یائسگی، ممکن است پزشک استفاده از ترکیب استروژن و پروژسترون را به طور مداوم تجویز کند. |
| استروژن موضعی | قرص‌ها، کرم‌ها یا حلقه‌های واژینال می‌توانند به کنترل علائم دستگاه ادراری-تناسلی (از جمله خشکی و تحریک واژن) کمک کنند. |
اگر رحم شما با جراحی از بدنتان خارج نشده باشد، پروژسترون همراه با استروژن استفاده می‌شود. مصرف استروژن بدون پروژسترون خطر ابتلا به سرطان آندومتر (پوشش داخلی رحم) را افزایش می‌دهد. در طول سال‌های باروری، سلول‌های آندومتر در دوران پریود می‌ریزند و همراه با خون از بدن دفع می‌شوند. وقتی یائسه می‌شوید و ریزش آندومتر متوقف می‌شود، استروژن می‌تواند رشد سلول‌های رحم را بیش از حد افزایش دهد که این ممکن است به سرطان منجر شود.
پروژسترون با نازک کردن آندومتر خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. اگر پروژسترون مصرف می‌کنید، بسته به نحوه مصرف هورمون، ممکن است خونریزی ماهانه را تجربه کنید یا اصلا خونریزی نداشته باشید. خونریزی ماهانه را می‌توان با مصرف مداوم پروژسترون و استروژن کاهش داد و در بعضی موارد از بین برد.
اگر رحم شما با جراحی برداشته شده باشد، معمولا به پروژسترون نیاز ندارید. این نکته مهمی است، چون استفاده از استروژن به تنهایی در مقایسه با ترکیب استروژن و پروژسترون خطرات کمتری دارد.
بیشتر بدانید: یائسگی در زنان چیست؟
فواید هورمون درمانی در یائسگی
استفاده از هورمون درمانی جایگزین در یائسگی به تسکین علائم زیر کمک می‌کند:
- گرگرفتگی
- خشکی واژن که می‌تواند به احساس درد در حین رابطه جنسی منجر شود
- سایر علائم مشکل‌ساز یائسگی، مانند تعریق شبانه و خشکی پوست
سایر مزایای هورمون درمانی عبارتند از:
- کاهش خطر ابتلا به پوکی استخوان و کاهش خطر شکستگی استخوان
- بهبود خلق و خو و حفظ سلامت روان
- کاهش خطر ابتلا به سرطان روده بزرگ
- کاهش خطر ابتلا به دیابت
- بهبود جزئی در دردهای مفصلی
- کاهش میزان مرگ و میر در زنانی که در دهه 50 زندگی از هورمون درمانی استفاده می‌کنند
بیشتر بخوانید : علت تغییر رنگ سینه در زنان
عوارض هورمون درمانی در یائسگی
اگرچه هورمون درمانی جایگزین به مدیریت گرگرفتگی و سایر علائم یائسگی کمک می‌کند، اما می‌تواند اثرات نامطلوبی هم داشته باشد. بسته به نوع درمان، این عوارض ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- آکنه
- نفخ
- سوء هاضمه
- حساسیت سینه‌ها
- تورم در سینه‌ها یا سایر قسمت‌های بدن
- درد شکم یا کمر
- گرفتگی عضلات پا
- سردرد
- میگرن
- حالت تهوع
- خونریزی واژینال
- تغییر خلق و خو
- افسردگی
بیشتر بدانید: سن یائسگی چه موقع است؟
این عوارض معمولا پس از چند هفته ناپدید می‌شوند. اما باید در مورد هر نوع عارضه‌ای که باعث نگرانی شما شده است، با یک مشاوره آنلاین دکتر زنان صحبت کنید. ممکن است لازم باشد پزشک دوز دارو را دوباره تنظیم کند یا یک جایگزین برای آن پیشنهاد دهد.
هورمون درمانی مانند هر روش درمانی دیگری بدون خطر نیست. خطرات شناخته شده این روش عبارتند از:
- افزایش خطر ابتلا به سرطان آندومتر (اگر رحم داشته باشید و از استروژن بدون پروژسترون استفاده کنید)
- افزایش خطر لخته شدن خون و سکته مغزی
- افزایش احتمال مشکلات کیسه صفرا
- افزاش خطر زوال عقل، اگر هورمون درمانی بعد از میانسالی شروع شود (شروع هورمون درمانی در دوران میانسالی با کاهش خطر ابتلا به زوال عقل و آلزایمر همراه است)
- افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه (در صورت استفاده طولانی‌مدت)
بیشتر بخوانید : هورمون های زنانه چیست؟
هورمون درمانی به چه کسانی توصیه نمی‌شود؟
معمولا هورمون درمانی جایگزین به افرادی که سابقه موارد زیر را دارند، توصیه نمی‌شود:
- فشار خون کنترل نشده یا فشار خون بالا
- ترومبوز یا لخته شدن خون
- افزایش تری‌گلیسیرید خون
- سکته مغزی
- بیماری قلبی
- سرطان سینه یا سرطان آندومتر
- بیماری کیسه صفرا
- بیماری کبدی
- خونریزی غیرطبیعی از واژن
همچنین افرادی که باردار هستند یا ممکن است باردار شوند نباید از این روش استفاده کنند.
بیشتر بخوانید: تست یائسگی چگونه است؟
بیشتر بدانید: بارداری بعد از یائسگی؛ عجیب اما امکان‌پذیر!
کلام پایانی درباره هورمون درمانی در یائسگی
هورمون درمانی به مدیریت علائم یائسگی کمک می‌کند، اما این روش برای همه مناسب نیست. پزشک می‌تواند مزایا و خطرات احتمالی هورمون درمانی در یائسگی را توضیح دهد و به شما در تصمیم‌گیری کمک کند. برای مشورت درباره داروهای هورمون درمانی یائسگی و تاثیر آن‌ها روی سلامتی می‌توانید به سایت درمانکده مراجعه کنید و از بهترین متخصصان زنان وقت مشاوره بگیرید.
بیشتر بخوانید: علائم کمبود هورمون دوپامین
سوالات متداول
درمان یائسگی زودرس به علت بروز آن بستگی دارد. با توجه به عوارض مرتبط با این مشکل و وضعیت سلامتی شما، ممکن است پزشک هورمون درمانی جایگزین را تجویز کند. معمولا پزشکان توصیه می‌کنند HRT را تا 51 سالگی (زمانی که اکثر افراد به یائسگی می‌رسند) ادامه دهید.
به قطع قاعدگی در سنین باروری، آمنوره می‌گویند. درمان آمنوره بسته به علت بروز آن و وضعیت سلامتی شما، متفاوت است. در بعضی موارد، استفاده از قرص‌های ضد‌بارداری یا سایر درمان‌های هورمونی می‌تواند چرخه‌های قاعدگی شما را برگرداند.
در گذشته، استفاده از هورمون درمانی در دوران یائسگی رایج بود، اما HRT ممکن است برای همه ایمن یا مناسب نباشد (به ویژه برای افرادی که دارای عوامل خطر خاصی هستند). در حال حاضر، اکثر پزشکان معتقدند که استفاده از هورمون درمانی در موارد زیر بی‌خطر است:
– کنترل گرگرفتگی متوسط تا شدید و خشکی واژن
– تا سن 59 سالگی
– در کمترین دوز ممکن و برای کوتاه‌ترین مدت زمان ممکن
بعضی تحقیقات قدیمی هورمون درمانی جایگزین را با سرطان آندومتر، سینه و تخمدان مرتبط می‌دانند. با این حال، این تحقیقات تمام جنبه‌های HRT را بررسی نکرده‌اند. به گفته انجمن سرطان آمریکا، احتمال بروز این مشکل به نوع درمان و نوع سرطان بستگی دارد. در حالی که یک نوع HRT می‌تواند خطر ابتلا به سرطان سینه را کمی افزایش دهد، نوع دیگر آن ممکن است با کاهش خطر ابتلا به این بیماری همراه باشد. اگر به فکر استفاده از HRT هستید، در مورد مزایا و خطرات هورمون درمانی بعد از یائسگی با پزشک مشورت کنید.
بعضی از افراد نگران این هستند که هورمون درمانی ممکن است به افزایش وزن منجر شود، اما هیچ مدرکی برای حمایت از این موضوع وجود ندارد. پیروی از رژیم غذایی سالم و ورزش منظم می‌تواند به کنترل وزن کمک کند.
یائسگی پایان دوره باروری و قاعدگی است. خونریزی از واژن پس از یائسگی غیرعادی است و باید توسط پزشک بررسی شود. چرا که می‌تواند از مشکلاتی مانند سرطان رحم، دهانه رحم یا واژن، فیبروئید رحم یا پولیپ رحم (توده‌های غیرسرطانی)، عفونت پوشش داخلی رحم، خونریزی از اندام‌های مجاور (دستگاه ادراری یا راست روده) و… ناشی شود. هورمون درمانی یا استفاده از سایر داروها هم ممکن است باعث خونریزی شود.
منابع: medicalnewstoday, my.clevelandclinic
