کبد یکی از حیاتی‌ترین اعضای بدن است که وظیفه تصفیه خون، متابولیسم مواد غذایی و ذخیره انرژی را برعهده دارد. هرگونه اختلال در عملکرد کبد می‌توانند سلامت کل بدن را تحت تاثیر قرار دهند. عواملی مانند سبک زندگی پراسترس، کم‌تحرکی، مصرف بیش از حد غذاهای فرآوری‌شده و اضافه وزن باعث شده‌اند تا این روزها موضوع پاکسازی کبد مورد توجه قرار بگیرد. در حال حاضر، روشهای طبیعی مختلفی برای سم‌زدایی کبد معرفی می‌شوند که استفاده از آن‌ها بدون مشورت با متخصص گوارش اصلا توصیه نمی‌شود. در مقاله پیش‌رو از مجله سلامت درمانکده قصد داریم در مورد این روش‌ها بیشتر صحبت کنیم. همراه ما باشید.
فهرست محتوا
- منظور از پاکسازی کبد چیست؟
- برای پاکسازی کبد چه بخوریم؟
- بهترین قرص برای پاکسازی کبد
- بهترین میوه برای پاکسازی کبد
- مدت زمان پاکسازی کبد با خاکشیر چقدر است؟
- بهترین ویتامین برای پاکسازی کبد
- برای پاکسازی کبد چه عرقی بخوریم؟
- کدام صبحانه برای پاکسازی کبد مفید است؟
- بهترین شربت پاکسازی کبد
- پاکسازی کبد برای پوست و رفع جوش موثر است؟
- راهنمای مراجعه به پزشک
- سوالات متداول
منظور از پاکسازی کبد چیست؟
پاکسازی کبد به معنی استفاده از رو‌ش‌هایی برای دفع سموم و مواد زائد از این عضو حیاتی بدن است. کبد خودش توانایی بالایی در سم‌زدایی دارد، اما عواملی مانند تغذیه ناسالم، مصرف بیش از حد الکل، چربی‌های اشباع، استرس و کم‌تحرکی می‌توانند فشار زیادی بر آن وارد کنند. این موضوع باعث شده تا این روزها تبلیغات زیادی مبنی بر «سم‌زدایی سریع کبد» به گوش‌مان بخورد که اکثر آن‌ها پایه علمی معتبری ندارند.
اگر به دنبال سم‌زدایی کبد به روش طبیعی هستید، اصلاح سبک زندگی را می‌توان معجزه پاکسازی کبد معرفی کرد. منظور از اصلاح سبک زندگی، رعایت رژیم غذایی حاوی میوه، سبزیجات و غلات کامل، انجام فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی، شنا یا دوچرخه‌سواری، خواب کافی، کاهش مصرف غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب، نوشیدن آب به مقدار کافی، پرهیز از مصرف دخانیات و الکل است.
در واقع، پاکسازی این عضو حیاتی بدن نه با روشهای فوری و مقطعی، بلکه با تغییرات پایدار در سبک زندگی امکان‌پذیر است. از طرفی، یادتان باشد کبد عضو بسیار حساسی است و استفاده از هر روشی برای سم‌زدایی آن باید حتما زیر نظر متخصص گوارش انجام شود.
همچنین لازم به ذکر است که اگرچه سم‌زدایی کبد می‌تواند به سلامت عمومی بدن کمک کند، اما در صورت وجود بیماری‌هایی مانند کبد چرب صرفا تغییر سبک زندگی کافی نیست. در حال حاضر، روشهای مختلفی برای تشخیص کبد چرب در منزل وجود دارند، اما برای اطمینان باید به پزشک متخصص مراجعه کنید.
برای پاکسازی کبد چه بخوریم؟
مواد غذایی نقش مهمی در پاکسازی کبد و بهبود عملکرد آن دارند. در واقع، شما با رعایت رژیم غذایی اصولی و پرهیز از خوردن غذاها و خوراکی‌های مضر می‌توانید به کاهش فشار روی کبد کمک کنید و موجب افزایش توانایی طبیعی‌اش در سم‌زدایی شوید. برای این منظور، مصرف گروه‌های غذایی زیر پیشنهاد می‌شوند:
- سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج، کلم بروکلی و کلم پیچ به دلیل داشتن ویتامین C و آنتی‌اکسیدان
- غلات کامل مانند جو دوسر، برنج قهو‌‌ه‌ای و کینوا
- پروتئین‌های سالم مانند ماهی، به‌ویژه ماهی سالمون، مرغ و حبوباتی همچون عدس و لپه
- چربی‌های مفید مانند روغن زیتون، آووکادو، گردو و بادام
- نوشیدن آب به مقدار کافی
لازم به ذکر است، رعایت رژیم غذایی اصولی و سالم زمانی بیشترین تاثیر را در سم‌زدایی از کبد دارد که هنوز نشانه‌های بیماری کبد همچون علائم کبد چرب در چهره ظاهر نشده باشند. در صورت مشاهده تغییرات بالینی آشکار باید سریعا به پزشک متخصص مراجعه کنید تا آزمایش کبد چرب و دیگر آزمایشات تخصصی انجام شوند.
بهترین قرص برای پاکسازی کبد
در حال حاضر هیچ قرصی وجود ندارد که به طور دقیق کبد را سم‌زدایی کند. معمولا پزشکان برخی داروها و مکمل‌هایی که حاوی ترکیبات گیاهی مفید هستند را برای تقویت کبد و کمک به بهبود عملکرد آن تجویز می‌کنند. این داروها شامل موارد زیر هستند:
- قرص لیورکر: این قرص از ترکیباتی مانند خار مریم، ریشه قاصدک، زردچوبه، کنگر فرنگی، تاورین، زرشک، متیونین، کولین و اینوزیتول تشکیل شده که همگی برای بهبود عملکرد کبد مفید هستند.
- قرص لیورگل: ترکیب اصلی این قرص گیاه خار مریم است که به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی تاثیر بالایی در سم‌زدایی کبد دارد.
- قرص سینارکول: این قرص حاوی ترکیبات گیاهی مانند زردچوبه و عصاره کنگر فرنگی است که به بهبود عملکرد کبد و درمان عوارض ناشی از مشکلات کبدی کمک می‌کند.
- کپسول بوستر لیور: این قرص حاوی ترکیباتی مانند عصاره گیاه خار مریم، زردچوبه و کنگر فرنگی است و به دلیل خاصیت آنتی‌اکسیدانی به سم‌زدایی کبد کمک می‌کند.
داروهای فوق به دلیل داشتن ترکیبات گیاهی مفید، معمولا در بین مردم به عنوان بهترین قرص برای پاکسازی کبد شناخته می‌شوند. اما یادتان باشد، هیچ مکمل یا قرصی نباید به طور خودسرانه برای این منظور مصرف شود؛ زیرا برخی داروهای گیاهی هم می‌توانند به کبد آسیب برسانند. بنابراین اگر درد کبد دارید یا هر نشانه بالینی غیر طبیعی در بدن خود مشاهده کردید، قبل از مصرف خودسرانه مکمل گیاهی برای سم‌زدایی کبد حتما با پزشک متخصص مشورت کنید. اگر کنجکاو شده‌اید بدانید، درد کبد کجاست می‌توانید مقاله مرتبط با آن را در درمانکده بخوانید.
بهترین میوه برای پاکسازی کبد
همان‌طور که گفتیم، رعایت رژیم غذایی به حفظ سلامت کبد کمک می‌کند. مصرف برخی میوهها به دلیل داشتن آنتی‌اکسیدان و مواد مغذی باعث تنظیم آنزیم‌های کبدی، کاهش التهاب و محافظت از کبد در برابر تجمع چربی می‌شوند. در اینجا بهترین میوهها برای سم‌زدایی کبد را آورده‌ایم:
۱- سیب
سیب حاوی پکتین است و به دلیل داشتن پلی‌فنول‌ها می‌تواند از تجمع چربی در کبد جلوگیری کند. در واقع، ترکیبات آنتی‌اکسیدانی و فیبر موجود در سیب از طریق سم‌زدایی آن به سلامت سلول‌های کبدی کمک می‌کنند.
۲- گریپ فروت
گریپ فروت حاوی آنتی‌اکسیدان‌های قوی‌ای به نام نارنژنین و نارینگین است که نقش مهمی در سلامت کبد دارند. این آنتی‌اکسیدان‌ها از طریق کاهش التهاب و محافظت از سلول‌های کبدی به سلامت این عضو حیاتی بدن کمک می‌کنند و نقش مهمی در فرآیند سم‌زدایی دارند. این میوه همچنین می‌تواند از آسیب سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری کند.
۳- مرکبات
مرکباتی مانند لیمو و پرتقال به دلیل داشتن ویتامین C و خواص آنتی‌اکسیدانی می‌توانند به پاکسازی کبد کمک کنند. این خواص باعث بهبود تولید آنزیم‌های کبدی و دفع بهتر سموم از آن می‌شوند.
۴- انگور
انگور قرمز و بنفش ترکیبات مفیدی دارند که به سلامت کبد و فرآیند سم‌زدایی آن کمک می‌کنند. این میوه حاوی آنتی‌اکسیدان قوی‌ای است که اگر به اندازه مصرف شود، التهاب کبد را کاهش می‌دهد و از آسیب سلولی کبد جلوگیری می‌کند.
۵- کرنبری و بلوبری
این میوهها سرشار از آنتی‌اکسیدانی به نام آنتوسیانین هستند که از آسیب کبدی جلوگیری می‌کنند و تولید آنزیم‌های محافظ کبد را افزایش می‌دهند. مطالعه‌ای در سال ۲۰۲۱ بر روی کرنبری نشان داد که مصرف متعادل این میوه می‌تواند به بهبود کبد چرب غیر الکلی کمک کند. البته زمانی که علائم کبد چرب در مردان یا زنان به صورت آشکار بروز کرد، نباید به روشهای طبیعی درمان اکتفا کنید. بهترین راه‌کار در چنین شرایطی مراجعه به پزشک متخصص گوارش است.
۶- هندوانه
هندوانه یکی دیگر از میوه‌های مفید برای پاکسازی کبد است. این میوه به دلیل داشتن محتوای آب فراوان، بدن را هیدراته نگه می‌دارد و به دفع سموم از کبد کمک می‌کند. همچنین آنتی‌اکسیدان‌های قوی هندوانه مانند لیکوپن برای سم‌زدایی کبد مفید هستند. البته به یاد داشته باشید که هندوانه یک میوه شیرین است و نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنید.
مدت زمان پاکسازی کبد با خاکشیر چقدر است؟
خاکشیر یکی از ترکیبات مفید برای دفع سموم از بدن است. مصرف منظم آن می‌تواند به بهبود دستگاه گوارش، کاهش حرارت و التهاب بدن و در نتیجه کم کردن فشار روی کبد کمک کند. همچنین خاکشیر با تسهیل حرکات روده از تجمع مواد زائد جلوگیری می‌کند و به طور غیر مستقیم فرآیند سم‌زدایی کبد را بهبود می‌بخشد. تاثیر خاکشیر تدریجی است و نباید از آن انتظار فوری داشته باشید. اگر یک لیوان آب ولرم و ۲ قاشق غذاخوری خاکشیر را ترکیب کرده و روزانه به طور منظم در ۲ نوبت صبح و شب میل کنید، پس از ۴۰ روز تاثیرات مثبت آن را روی گوارش و کبد خود احساس می‌‌کنید. البته در صورتی که مشکلات کبدی دارید، بهتر است قبل از مصرف شربت خاکشیر با پزشک معالج خود مشورت کنید.
بهترین ویتامین برای پاکسازی کبد
برخی ویتامین‌ها نقش مهمی در سلامت و پاکسازی کبد دارند. در ادامه بهترین ویتامین‌ها برای سم‌زدایی کبد به همراه منابع طبیعی آن‌ها را معرفی می‌کنیم. لازم به ذکر است، مکمل حاوی این ویتامین‌ها برای بهبود عملکرد کبد باید حتما زیر نظر پزشک متخصص مصرف شوند.
۱- ویتامین E
ویتامین E نوعی آنتی‌اکسیدان قوی است که از سلول‌های کبدی در برابر آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو محافظت می‌کند و موجب کاهش التهاب کبد می‌شود. در برخی تحقیقات آمده است که مصرف ویتامین E زیر نظر پزشک می‌تواند برای بهبود بیماری‌های کبدی همچون کبد چرب گرید ۱ مفید باشد.
بهترین منابع طبیعی ویتامین E شامل موارد زیر هستند:
- روغن زیتون
- روغن آفتابگردان
- اسفناج
- بادام و گردو
- دانه کنجد و آفتابگردان
۲- ویتامین D
ویتامین دی به تنظیم متابولیسم و افزایش حساسیت به انسولین بدن کمک می‌کند. اغلب افراد مبتلا به کبد چرب غیر الکلی از کمبود ویتامین D رنج می‌برند. از همین‌رو می‌توان مصرف متعادل ویتامین دی را در بهبود عملکرد کبد، کاهش التهاب آن و جلوگیری از بیماری‌های کبدی مفید دانست.
بهترین منابع طبیعی ویتامین دی شامل موارد زیر هستند:
- ماهی‌های چرب مانند سالمون، ساردین و تن
- نور آفتاب
- زرده تخم مرغ
- لبنیات غنی‌شده
- جگر گاو
۳- ویتامین B12
ویتامین B12 یکی از ضروری‌ترین ویتامین‌ها برای سلامت کبد است. این ویتامین نقش مهمی در فرآیند ترمیم و بازسازی کبد دارد و به تولید انرژی کمک می‌کند. برخی تحقیقات نشان داده‌اند، افرادی که به بیماری‌های کبدی و اختلالات متابولیک مبتلا شده‌اند، اغلب دچار کمبود ویتامین B12 بودند. مصرف منابع این ویتامین زیر نظر پزشک می‌توانند تا حدودی اثرات منفی بیماری‌های کبدی مانند کبد چرب گرید ۳ را کاهش دهند.
بهترین منابع طبیعی ویتامین B12 شامل موارد زیر هستند:
- تخم مرغ
- گوشت قرمز (گوشت گاو)
- ماهی و مرغ
- لبنیات مانند شیر، ماست و پنیر
- چگر گاو
۴- ویتامین C
ویتامین C یک آنتی‌اکسیدان بسیار قوی است که نقش مهمی در فرآیند پاکسازی کبد دارد. این ویتامین باعث کاهش التهاب و مسدودسازی رادیکال‌های آزاد در کبد می‌شود و از کبد در برابر آسیب ناشی از مواد زائد یا سموم محیط محافظت می‌کند. مصرف متعادل منابع ویتامین C برای تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود فرآیند بازسازی سلول‌های کبدی مفید است.
بهترین منابع طبیعی ویتامین C شامل موارد زیر هستند:
- مرکبات مانند پرتقال، لیمو و گریپ فروت
- فلفل دلمه‌ای
- کیوی
- توت فرنگی
- گوجه فرنگی
- سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج
برای پاکسازی کبد چه عرقی بخوریم؟
برخی عرقیات گیاهی می‌توانند به عنوان مکمل طبیعی در کنار تغذیه سالم و سبک زندگی درست به بهبود عملکرد کبد کمک کنند. با این حال، بهتر است قبل از مصرف آن‌ها با دکتر گوارش آنلاین در مورد میزان مصرف، ایمنی و اثربخش‌یشان مشورت کنید. بهترین عرقیات برای سم‌زدایی کبد شامل موارد زیر می‌شوند:
- عرق کاسنی: یکی از معروف‌ترین عرقیات برای سم‌زدایی کبد است. عرق کاسنی از ترکیبات آنتی‌اکسیدانی تشکیل شده که به بهبود جریان صفرا، کاهش التهاب کبد و دفع سموم کمک می‌کنند.
- عرق شاه‌تره: این عرق خاصیت پاک‌کنندگی خون دارد و به دلیل داشتن فلاونوئیدها و آلکالوئیدها به بهبود عملکرد کبد و تنظیم آنزیم‌های کبدی کمک می‌کند. مصرف عرق شاه‌تره پس از مشورت با پزشک در کنار داروی کبد چرب به تسریع روند درمان این بیماری کمک می‌کند.
- عرق خارشتر: این عرق یک دفع‌کننده قوی سموم از کبد است و به بهبود عملکرد آن کمک می‌کند. عرق خارشتر با بهبود جریان ادرار و دفع مواد زائد، بار اضافی روی کبد را کاهش می‌دهد.
- عرق خارمریم: خارمریم یک گیاه شناخته‌شده برای سلامت اعضای بدن است و می‌تواند به سم‌زدایی کبد کمک کند. ماده فعال عرق خارمریم به نام سیلیمارین، خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضد التهابی دارد و در بازسازی سلول‌های آسیب‌دیده کبد موثر است.
کدام صبحانه برای پاکسازی کبد مفید است؟
صبحانه یکی از مهم‌ترین وعده‌های غذایی است که بر سلامت کبد تاثیر می‌گذارد. افرادی که بیماری‌های کبدی دارند باید در انتخاب صبحانه خود دقت بیشتری کنند. به عنوان مثال، انتخاب صبحانه مناسب برای کبد چرب گرید 2 اهمیت زیادی دارد؛ زیرا در کنترل بیماری موثر است.
برای پاکسازی کبد، صبحانه باید سبک، مغذی و سرشار از فیبر، آنتی‌اکسیدان و ویتامین‌ها باشد تا به هضم بهتر کمک کند و مانع از تجمع چربی در کبد شود. در اینجا چند ترکیب صبحانه برای تقویت و سم‌زدایی کبد آورده‌ایم:
- نان سبوس‌دار با آووکادو و تخم مرغ آب‌پز
- اوتمیل با میوه‌های تازه
- اسموتی سبز شامل سبزیجات برگ‌سبز مانند اسفناج، کلم، خیار، سیب سبز و کمی آبلیمو تازه
- نان سنگک، پنیر کم‌چرب و گردو
- ماست کم‌چرب همراه با گردو، بادام، تخم کتان یا دانه چیا
- سبزیجات تازه همراه با پنیر کم‌چرب
- قهوه
- چای سبز
بهترین شربت پاکسازی کبد
افرادی که به دنبال پاکسازی کبد هستند، احتمالا نام شربت سم‌زدایی کبد را زیاد شنیده‌اند. محصولاتی که با این عنوان تولید می‌شوند، اغلب حاوی ترکیبات گیاهی مفید برای کبد مانند خار مریم، زردچوبه و آرتیشوک هستند. این شربت‌ها التهاب کبد را کاهش می‌دهند و از سلول‌های کبدی در برابر آسیب ناشی از استرس اکسیداتیو مراقبت می‌کنند. البته نکته مهم این است که هر شربتی برای سم‌زدایی کبد باید با احتیاط و پس از مشورت با پزشک متخصص مصرف شود. چرا که مصرف خودسرانه یا بیش از حد شربت‌های گیاهی هم می‌تواند به کبد آسیب وارد کند.
برخی از شربت‌های گیاهی که با هدف پاکسازی و سم‌زدایی کبد تولید می‌شوند، عبارت‌اند از:
- شربت لیور پلاس پلانتا
- شربت فران با عصاره ۱۰ گیاه
- شربت لیوراید
- شربت کبد کاسیانیل
پاکسازی کبد برای پوست و رفع جوش موثر است؟
کبد یکی از اندام‌های حیاتی برای دفع سموم از بدن و تنظیم هورمون‌ها است. زمانی که کبد تحت فشار قرار بگیرد و عملکرد آن دچار اختلال شود، مواد زائد و سموم به طور کامل از بدن دفع نمی‌شوند و تجمع این مواد خود را به شکل مشکلات پوستی مانند جوش صورت نشان می‌دهند. بنابراین می‌توان گفت مراقبت از کبد به طور غیر مستقیم شفافیت و سلامت پوست تاثیر می‌گذارد.
پاکسازی کبد از طریق رژیم غذایی سالم، مصرف میوه و سبزیجات تازه، نوشیدن آب کافی، داشتن فعالیت بدنی منظم، پرهیز از مصرف الکل و دخانیات می‌تواند کاهش التهاب در کبد و بهبود شرایط پوستی کمک کند. بسیاری از افرادی که اختلالات کبدی یا کبد چرب دارند، گزارش کرده‌اند که پس از اصلاح سبک زندگی خود، جوش‌های صورت‌شان بهبود پیدا کرده و پوست‌شان شاداب‌تر شده است. اگر در مورد بیماری کبد چرب کنجکاو شده‌اید، می‌توانید با خواندن مقاله «برای کبد چرب چی بخوریم» در درمانکده اطلاعات مفیدی در این زمینه به دست آورید.
راهنمای مراجعه به پزشک
پاکسازی کبد به معنی حذف سموم و مواد زائد از این عضو حیاتی بدن است که نقش مهمی در بهبود عملکرد آن دارد. عواملی مانند تغذیه ناسالم، کم‌تحرکی، اضافه وزن شدید و مصرف الکل یا دخانیات می‌توانند فشار زیادی بر کبد وارد کنند. بهترین راه‌حل برای کمک به سلامت کبد، اصلاح سبک زندگی است. البته باید توجه داشته باشید که روشهای طبیعی و خانگی نمی‌توانند جایگزین درمان پزشکی شوند و نباید بدون مشورت با پزشک مورد استفاده قرار بگیرند.
ما در این مقاله از مجله درمانکده به طور مفصل در مورد روشهای سم‌زدایی کبد صحبت کردم. همان‌طور که بارها در مقاله گفتیم، این روشهای طبیعی باید پس از مشورت با پزشک متخصص گوارش و بررسی وضعیت سلامت کبد فرد به کار گرفته شوند. اگر برای مشورت با پزشک به دنبال متخصص باتجربه هستید، می‌توانید به وب‌سایت درمانکده سر بزنید و برای مراجعه حضوری یا مشاوره آنلاین نزد بهترین متخصص گوارش و کبد نوبت اینترنتی بگیرید.
سوالات متداول
بله. مصرف مواد غذایی سالم، انجام فعالیت بدنی منظم مانند پیاده‌روی، کاهش خوردن غذاهای فرآوری‌شده، محدود کردن الکل و دخانیات به تقویت عملکرد کبد و سم‌زدایی آن کمک می‌کنند.
چای و دمنوش‌های گیاهی با خاصیت ضد التهابی و آنتی‌اکسیدانی مانند دمنوش زنجبیل و لیمو، دمنوش بابونه، چای سبز و چای نعناع به سم‌زدایی کبد کمک می‌کنند. با این حال، نباید در مصرف آن‌ها زیاده‌روی کنید؛ زیرا مصرف خودسرانه و بیش از حد گیاهان دارویی هم می‌تواند به کبد آسیب وارد کند.
منابع: healthline | verywellhealth | webmd | draxe
