کپسولیت چسبنده؛ علائم، دلایل و درمان شانه یخ زده را بشناسید

شانه یخ زده، شانه منجمد (frozen shoulder) یا کپسولیت چسبنده (adhesive capsulitis)، یک عارضه دردناک است که در آن حرکت شانه محدود می‌شود. این مشکل زمانی اتفاق می‌افتد که بافت همبند اطراف مفصل شانه (به نام کپسول مفصلی شانه) ضخیم، سفت و ملتهب می‌شود. کپسول مفصلی حاوی رباط‌هایی است که قسمت بالای استخوان بازو را به حفره شانه (گلنوئید) متصل می‌کنند و مفصل را محکم در جای خود نگه می‌دارند.

به این بیماری شانه یخ زده می‌گویند، چون هر چقدر درد بیشتر باشد، احتمال استفاده از شانه کمتر می‌شود. استفاده نکردن از شانه باعث ضخیم شدن و سفت شدن کپسول شانه می‌شود و حرکت شانه را دشوارتر می‌کند. علائم و نشانه‌های این عارضه به آرامی شروع شده و سپس بدتر می‌شوند، اما با گذشت زمان معمولا در عرض یک تا سه سال بهبود می‌یابند. برای اینکه اطلاعات بیشتری در مورد کپسولیت چسبنده کسب کنید، مقاله امروز مجله درمانکده را تا انتها بخوانید.

بیشتر بدانید: قرص ملوکسیکام چیست؟

علائم شانه یخ زده

کپسولیت چسبنده در سه مرحله پیشرفت می‌کند که هر کدام علائم خاص خود را دارند:

مراحل کپسولیت چسبنده	علائم
شروع انجماد	شانه سفت می‌شود و حرکت آن دردناک است. درد به تدریج افزایش می‌یابد و ممکن است در شب بدتر شود. توانایی برای حرکت دادن شانه کاهش می‌یابد. این مرحله 2 تا 9 ماه طول می‌کشد.
چسبندگی و انجماد	ممکن است درد کمتر شود، اما شانه سفت باقی بماند. در نتیجه، استفاده از آن دشوارتر می‌شود. این مرحله چهار تا 12 ماه طول می‌کشد.
ذوب شدن (بازیابی)	درد کم می‌شود و توانایی حرکت دادن شانه به تدریج بهبود می‌یابد. این مرحله پنج تا 24 ماه طول می‌کشد.

بیشتر بدانید: اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست؟

بیشتر بخوانید: مفاصل بدن چه اجزایی دارند؟ همه آنچه که باید بدانید

دلایل ابتلا به شانه منجمد

مفصل شانه در یک کپسول از بافت همبند محصور شده است. شانه یخ زده زمانی اتفاق می‌افتد که این کپسول در اطراف مفصل شانه ضخیم و سفت می‌شود و حرکت آن را محدود می‌کند. دقیقا مشخص نیست که چرا این اتفاق برای بعضی از افراد می‌افتد. اما به احتمال زیاد ثابت نگه داشتن شانه برای مدت طولانی (برای مثال بعد از جراحی یا شکستگی بازو) در بروز آن نقش دارد.

عوامل خطر

بعضی عوامل ممکن است خطر ابتلا به کپسولیت چسبنده را افزایش دهند، از جمله:

• سن و جنسیت: افراد بالای 40 سال، به ویژه زنان، بیشتر احتمال دارد که به این عارضه مبتلا شوند.
• عدم تحرک یا کاهش تحرک: افرادی که مجبور هستند شانه خود را ثابت و بی‎‌حرکت نگه دارند، بیشتر از دیگران در معرض ابتلا به کپسولیت چسبنده هستند. رایج‌ترین عواملی که حرکت دادن شانه را محدود می‌کنند عبارتند از: آسیب‌دیدگی شانه، سکته مغزی و جراحی.
• بیماری‌های سیستمیک: به نظر می‌رسد که بعضی از بیماری‌ها احتمال ابتلا به شانه یخ زده را افزایش می‌دهند، مثل: دیابت، پرکاری تیروئید، کم کاری تیروئید، بیماری قلبی-عروقی و بیماری پارکینسون. علت ارتباط این بیماری‌ها با شانه یخ زده مشخص نیست.

راه‌های تشخیص کپسولیت چسبنده

برای تشخیص شانه یخ زده، دکتر روماتولوژی یا دکتر ارتوپد موارد زیر را انجام می‌دهند:

• بررسی علائم: پزشک علائم شما را می‌پرسد و سابقه پزشکی‌تان را بررسی می‌کند.
• معاینه بدنی: پزشک، شانه شما را در تمام جهات حرکت می‌دهد تا دامنه حرکت و وجود درد را بررسی کند. این نوع معاینه که در آن پزشک بازوی شما را حرکت می‌دهد (نه خودتان)، تعیین «دامنه حرکتی غیرفعال» نامیده می‌شود. سپس پزشک برای تعیین «دامنه حرکتی فعال» از شما می‌خواهد که شانه خود را حرکت دهید. در انتها، این 2 نوع حرکت با هم مقایسه می‌شوند. در افرادی که شانه منجمد دارند، دامنه حرکتی فعال و غیرفعال محدود است.
• عکس‌برداری با اشعه ایکس: پزشک برای اینکه مطمئن شود علت علائم شما به مشکل دیگری مثل آرتریت (بیماری مفصلی) مرتبط نیست، عکس‌برداری از شانه را توصیه می‌کند. معمولا تست‌های تصویربرداری پیشرفته مانند ام آر آی (MRI) و سونوگرافی برای تشخیص شانه منجمد مورد نیاز نیستند.

بیشتر بدانید: درمان اسکلرودرمی چیست؟

بیشتر بخوانید: علت درد بازو چیست؟

درمان کپسولیت چسبنده

هدف از درمان شانه منجمد، کنترل درد و حفظ دامنه حرکتی است. در مرحله اول بیماری، معمولا درمان شامل روش‌های تسکین درد می‌شود. اما اگر مشکل ادامه پیدا کند، ممکن است برای بازیابی حرکت به فیزیوتراپی و جراحی نیاز پیدا کنید.

رایج‌‌ترین روش‌ها برای درمان شانه منجمد عبارتند از:

• کمپرس سرد و گرم: برای درمان خانگی شانه یخ زده می‌توانید از کمپرس سرد و گرم استفاده کنید. این راه‌کار به کاهش درد و تورم کمک می‌کند.
• دارو درمانی: مُسکن‌هایی مانند آسپرین و ایبوپروفن می‌توانند التهاب و درد مرتبط با شانه یخ زده را کاهش دهند. در بعضی موارد، ممکن است پزشک داروهای مسکن و ضدالتهاب قوی‌تری را تجویز کند.
• فیزیوتراپی: فیزیوتراپیست می‌تواند تمرین‌های مربوط به دامنه حرکتی را برای کمک به بازیابی حرکت شانه به شما آموزش دهد. پایبندی شما به انجام این تمرین‌ها برای بازیابی حرکت ضروری است.
• تحریک الکتریکی عصب از راه پوست (TENS): استفاده از یک دستگاه کوچک دارای باتری‌ با مسدود کردن ایمپالس‌های عصبی درد را کاهش می‌دهد.

بیشتر بخوانید: علت بروز آرتریت پسوریاتیک چیست؟

جراحی و سایر روش‌های درمانی

غالبا شانه یخ زده در عرض 12 تا 18 ماه بهبود می‌یابد. اما برای علائم شدید یا مداوم، راه‌کارهای زیر توصیه می‌شوند:

• تزریق استروئید: تزریق کورتیکواستروئیدها به مفصل شانه به کاهش درد و بهبود تحرک کمک می‌کند، به خصوص اگر این کار بلافاصله پس از شروع کپسولیت چسبنده انجام شود.
• هیدرودیلاتاسیون: تزریق آب استریل به داخل کپسول مفصلی به کشش بافت کمک کرده و حرکت مفصل را آسان‌تر می‌کند. گاهی اوقات، این روش با تزریق استروئید ترکیب می‌شود.
• منیپولیشن شانه: این روش با استفاده از داروی بیهوشی انجام می‌شود تا هیچ دردی احساس نکنید. در منیپولیشن، پزشک مفصل شانه را در جهات مختلف حرکت می‌دهد تا به شل شدن بافت سفت شده کمک کند.
• جراحی: به ندرت برای درمان شانه یخ زده از جراحی استفاده می‌شود. اگر سایر روش‌ها موثر نباشند، جراحی می‌تواند بافت اسکار را از داخل مفصل شانه حذف کند. معمولا جراحی به روش آرتروسکوپی و با ایجاد برش‌های کوچک انجام می‌شود.

برای برقراری ارتباط با دکتر روماتولوژی آنلاین یا دکتر ارتوپد آنلاین کلیک کنید.

بیشتر بخوانید: درمان فوری دست درد امکان پذیر است؟

پیش‌گیری از کپسولیت چسبنده

پس از آسیب‌دیدگی یا سکته مغزی، حرکت ندادن شانه در دوران نقاهت یکی از شایع‌ترین علل کپسولیت چسبنده است. اگر به گونه‌ای آسیب دیده‌اید که حرکت دادن شانه برایتان دشوار است، با پزشک خود در مورد تمریناتی صحبت کنید که می‌توانند به شما در حفظ توانایی مفصل شانه کمک کنند. اگر بعد از آسیب‌دیدگی در اسرع وقت فیزیوتراپی را شروع کنید، می‌توانید از یخ‌زدگی شانه جلوگیری کنید یا احتمال وقوع آن را به حداقل برسانید.

بیشتر بخوانید: آناتومی شانه چگونه است؟

سوالات متداول

کلام پایانی درباره کپسولیت چسبنده

غالبا راه‌کارهای ساده مثل استفاده از داروهای مسکن و فیزیوتراپی به درمان شانه یخ زده کمک می‌کنند. اما در موارد شدید، ممکن است به جراحی نیاز داشته باشید. اگر از کپسولیت چسبنده رنج می‌برید و می‌خواهید در مورد درمان آن با متخصصان ارتوپدی مشورت کنید، توصیه می‌کنیم به سایت درمانکده مراجعه کنید.

منابع: mayoclinic, my.clevelandclinic