آرتریت به معنی التهاب یا تورم یک یا چند مفصل است. بیش از 100 نوع آرتریت وجود دارد که همگی مفاصل، بافت‌های اطراف مفاصل و سایر بافت‌های همبند را تحت تاثیر قرار می‌دهند. علائم بیماری بسته به نوع آرتریت متفاوت است، اما معمولا شامل درد و سفتی مفاصل می‌شود. اسپوندیلیت آنکیلوزان (ankylosing spondylitis)، AS یا روماتیسم ستون فقرات، یکی از انواع آرتریت است که تصمیم داریم در مقاله امروز مجله درمانکده به بررسی آن بپردازیم. تا انتهای این مطلب با ما همراه باشید.
فهرست محتوا
اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست؟
اسپوندیلیت آنکیلوزان یک بیماری التهابی است که به مرور زمان باعث می‌شود مهره‌های ستون فقرات جوش بخورند و سفت شوند (انکیلوز یا ankylosis). انکیلوز انعطاف‌پذیری ستون فقرات را کاهش می‌دهد و باعث خمیدگی آن می‌شود. اگر دنده‌ها تحت تاثیر قرار بگیرند، ممکن است تنفس عمیق دشوار باشد.
بیشتر بدانید: خطرناکترین نوع روماتیسم چیست؟
بیشتر بدانید: پلی میالژیا روماتیکا چیست؟
علائم اسپوندیلیت آنکیلوزان
اسپوندیلیت آنکیلوزان در کودکان و سالمندان هم ایجاد می‌شود، اما معمولا علائم آن در سنین 17 تا 45 سالگی ظاهر می‌شوند. گروهی از بیماران درد مداوم دارند، در حالی که بعضی از آن‌ها علائم خفیف‌تری را تجربه می‌کنند. علائم ممکن است شعله‌ور شوند (بدتر شوند) و بهبود یابند. از علائم شایع اسپوندیلیت آنکیلوزان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- درد و سفتی کمر
- درد مفاصل
- گردن درد
- مشکل در تنفس
- خستگی
- از دست دادن اشتها و کاهش وزن ناخواسته
- درد شکم و اسهال
- بثورات پوستی
- مشکلات بینایی
بیشتر بدانید: درمان روماتیسم چگونه است؟
در صورت لزوم می توانید با دکتر روماتولوژی آنلاین مشورت کنید و هم می توانید به متخصص روماتولوژی به صورت حضوری مراجعه کنید.
مناطقی که بیشتر تحت تاثیر قرار می گیرند عبارتند از:
- مفصل بین پایه ستون فقرات و لگن
- مهره‌ها در قسمت پایین کمر
- مکان‌هایی که تاندون‌ها و رباط‌ها به استخوان‌ها می چسبند (معمولا در ستون فقرات، اما گاهی اوقات در امتداد پشت پاشنه پا)
- غضروف بین استخوان سینه و دنده‌ها
- مفاصل هیپ و شانه
بیشتر بدانید: اسکلرودرما چیست؟
عوارض اسپوندیلیت آنکیلوزان
روماتیسم ستون فقرات در زنان و مردان ممکن است به غیر از ستون فقرات، سایر نواحی بدن را هم تحت تاثیر قرار دهد. این بیماری می‌تواند مفاصل لگن، شانه‌ها، هیپ و زانو و همچنین مفاصل بین ستون فقرات و دنده‌ها را ملتهب کند. افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان بیشتر از دیگران در معرض شکستگی ستون فقرات (مهره‌های شکسته) هستند. سایر عوارض عبارتند از:
- جوش خوردن مهره‌ها (انکیلوز)
- کیفوز (خمیدگی ستون فقرات به سمت جلو)
- پوکی استخوان
- التهاب دردناک چشم و حساسیت به نور (فتوفوبیا)
- بیماری قلبی، از جمله آئورتیت (التهاب آئورت)، آریتمی (غیرطبیعی بودن ریتم قلب) و کاردیومیوپاتی (بیماری عضله قلب)
- درد قفسه سینه که روی تنفس تاثیر می‌گذارد
- التهاب فک
- سندرم کودا اکوینا یا سندرم دم اسبی (اسکار و التهاب عصبی)
بیشتر بدانید: قرص سلکوکسیب چیست؟
زمان مراجعه به پزشک
اگر کمردردی دارید که به آرامی ظاهر می‌شود، صبح شدیدتر است یا در نیمه دوم شب شما را از خواب بیدار می‌کند (به خصوص اگر این درد با ورزش بهبود می‌یابد و با استراحت بدتر می‌شود)، به پزشک مراجعه کنید.
اگر به اسپوندیلیت آنکیلوزان مبتلا هستید، در صورت مشاهده علائم زیر به دنبال کمک پزشکی باشید:
- درد قفسه سینه
- مشکل در تنفس
- مشکلات بینایی
- کمردرد شدید یا سایر دردهای مفصلی
- سفتی ستون فقرات
- کاهش وزن ناخواسته
بیشتر بخوانید: علائم روماتیسم چیست؟
دلایل ابتلا به روماتیسم ستون فقرات
اسپوندیلیت انکیلوزان علت مشخصی ندارد، اگرچه به نظر می‌رسد که عوامل ژنتیکی در آن دخیل باشند. به ویژه، افرادی که دارای ژنی به نام HLA-B27 هستند، در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. با این حال، فقط بعضی از آن‌ها به روماتیسم ستون فقرات مبتلا می‌شوند. در حقیقت، 80 درصد کودکانی که ژن جهش یافته را از والدین مبتلا به AS به ارث می‌برند، به این بیماری مبتلا نمی‌شوند.
علاوه بر این، داشتن یکی از بیماری‌های زیر ممکن است خطر ابتلا به روماتیسم ستون فقرات را افزایش دهد:
- بیماری کرون
- کولیت اولسراتیو
- پسوریازیس
بیشتر بدانید: آرتریت پسوریاتیک چیست؟
راه‌های تشخیص روماتیسم ستون فقرات
در طول معاینه بدنی، پزشک از شما می‌خواهد که در جهت‌های مختلف خم شوید تا دامنه حرکتی ستون فقرات را بررسی کند. همچنین ممکن است سعی کند درد شما را با فشار دادن روی بخش‌های خاصی از لگن یا با حرکت دادن پاها به یک موقعیت خاص بازتولید کند. علاوه بر این، احتمالا به شما می‌گوید یک نفس عمیق بکشید تا ببیند آیا در باز کردن قفسه سینه خود مشکل دارید یا خیر.
1. تست‌های تصویربرداری
اشعه ایکس به پزشک اجازه می‌دهد تغییر مفاصل و استخوان‌ها را بررسی کند، اگرچه ممکن است علائم قابل مشاهده اسپوندیلیت آنکیلوزان در اوایل بیماری مشهود نباشند. ام آر آی (MRI) از امواج رادیویی و میدان مغناطیسی قوی برای ارائه تصاویر دقیق‌تر از استخوان‌ها و بافت‌های نرم استفاده می‌کند.
2. تست‌های آزمایشگاهی
در پاسخ به این سوال که آزمایش اسپوندیلیت آنکیلوزان چیست، باید بگوییم هیچ تست آزمایشگاهی خاصی برای شناسایی این بیماری وجود ندارد. آزمایش خون می‌تواند نشانگرهای التهابی را بررسی کند، اما بیماری‌های زیادی وجود دارند که می‌توانند باعث التهاب شوند.
پزشک می‌تواند خون را برای بررسی ژن HLA-B27 آزمایش کند. اما بسیاری از افرادی که این ژن را دارند به روماتیسم ستون فقرات مبتلا نیستند و بعضی از کسانی که فاقد این ژن هستند ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.
بیشتر بدانید: بیماری‌های روماتیسمی کدامند؟
درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان
هدف از درمان، تسکین درد و سفتی و جلوگیری یا به تاخیر انداختن عوارض است.
1. داروها
داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ناپروکسن سدیم و ایبوپروفن، داروهایی هستند که پزشکان معمولا برای درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان تجویز می‌کنند. این داروها می‌توانند التهاب، درد و سفتی را تسکین دهند، اما ممکن است باعث خونریزی دستگاه گوارش شوند.
بیشتر بدانید: علائم کپسولیت چسبنده چیست؟
اگر NSAIDs مفید نباشند، پزشک ممکن است شروع یک مسدودکننده فاکتور نکروز تومور (TNF) یا مهارکننده اینترلوکین 17 را پیشنهاد کند. این داروها آمپول روماتیسم ستون فقرات هستند و به صورت تزریقی تجویز می‌شوند. گزینه دیگر مهارکننده‌های جانوس کیناز (JAK) هستند که از طریق دهان مصرف می‌شوند. این نوع داروها می‌توانند سل درمان نشده را دوباره فعال کرده و شما را مستعد ابتلا به عفونت کنند.
نمونه‌هایی از مسدودکننده‌های TNF عبارتند از: آدالیموماب، سرتولیزوماب پگول، اتانرسپت، گولیموماب و اینفلیکسیماب. مهارکننده‌های اینترلوکین 17 که برای درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان استفاده می‌شوند عبارتند از: سکییوکروماب و ایکسیکیزوماب. مهارکننده‌های JAK موجود برای درمان این بیماری شامل توفاسیتینیب و اوپاداسیتینیب هستند.
2. فیزیوتراپی
فیزیوتراپی بخش مهمی از درمان است و مزایای متعددی دارد، از تسکین درد گرفته تا بهبود قدرت و انعطاف‌پذیری. فیزیوتراپیست می‌تواند تمرینات خاصی را برای نیازهای شما طراحی کند. برای کمک به حفظ پوسچر خوب، ممکن است موارد زیر به شما آموزش داده شود:
- تمرینات دامنه حرکتی و ورزش‌های کششی
- تمرین برای تقویت عضلات شکم و پشت
- وضعیت مناسب بدن هنگام خواب و راه رفتن
بیشتر بدانید: شایع ترین بیماری های روماتیسمی
3. عمل جراحی
اکثر افراد مبتلا به اسپوندیلیت آنکیلوزان به جراحی نیاز ندارند. اگر درد شدید داشته باشید یا مفصل هیپ به شدت آسیب دیده باشد، ممکن است جراحی توصیه شود.
4. سبک زندگی و درمان خانگی روماتیسم ستون فقرات
بهبود سبک زندگی هم می‌تواند به کنترل اسپوندیلیت آنکیلوزان کمک کند:
- فعالیت بدنی داشته باشید. درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان با ورزش به کاهش درد، حفظ انعطاف‌پذیری و بهبود پوسچر بدن کمک می‌کند.
- از رژیم غذایی سالم پیروی کنید. غذاهای سرخ شده یا پرچرب، گوشت‌های فرآوری شده و غذاهای شیرین اثر التهابی دارند، در حالی که رژیم‌های ضدالتهابی (مانند رژیم مدیترانه‌ای) به مبارزه با التهاب کمک می‌کنند.
- وزن خود را در محدود سالم حفظ کنید. چاقی به مفاصل و استخوان‌ها فشار وارد می‌کند.
- سیگار نکشید. اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. سیگار برای سلامتی مضر است، اما برای افراد مبتلا به روماتیسم ستون فقرات مشکلات بیشتری ایجاد می‌کند. برای مثال، باعث مختل شدن تنفس می‌شود.
- از نوشیدن الکل بپرهیزید. الکل می‌تواند استخوان‌ها را ضعیف کند و خطر پوکی استخوان را افزایش دهد.
- پوسچر بدنی خوب را تمرین کنید. تمرین صاف ایستادن در مقابل آینه به شما کمک می‌کند که از بعضی از مشکلات مرتبط با این بیماری جلوگیری کنید.
سوالات متداول
علائم بیماری ممکن است به تدریج با افزایش سن بدتر شوند. این وضعیت به ندرت ناتوان‌کننده یا تهدیدکننده حیات است. با این حال، علائمی مثل درد مفاصل ممکن است در توانایی شما برای انجام فعالیت‌های روزمره تداخل ایجاد کنند.
تحقیقات درباره اسپوندیلیت آنکیلوزان و بارداری نشان داده‌اند که AS بر باروری تاثیر نمی‌گذارد، اما در مقایسه با سایر زنان به برنامه‌ریزی بیشتری نیاز دارید. برای مثال، ممکن است لازم باشد از چند هفته یا چند ماه قبل از بارداری مصرف بعضی از داروهای AS را قطع کنید تا از بروز نقایص مادرزادی پیش‌گیری شود.
تحقیق روی افراد مبتلا به AS نشان داده است که مکمل کورکومین (ماده فعال زردچوبه) التهاب را کاهش می‌دهند. از پزشک خود بپرسید که آیا می‌توانید از این مکمل استفاده کنید یا خیر.
بله.
از آنجا که علت این بیماری مشخص نیست، هیچ راهی برای پیش‌گیری از آن وجود ندارد.
کلام پایانی درباره اسپوندیلیت آنکیلوزان
روماتیسم ستون فقرات یک بیماری مادام‌العمر است که درمان قطعی ندارد. با این حال، با ورزش، دارو درمانی و اصلاح سبک زندگی می‌توان به کنترل علائم آن کمک کرد. برای پیدا کردن بهترین درمان اسپوندیلیت آنکیلوزان باید با دکتر روماتولوژی مشورت کنید. در سایت درمانکده می‌توانید از پزشکان باتجربه به صورت آنلاین وقت بگیرید.
منابع: mayoclinic, my.clevelandclinic
