آمارهای منتشرشده از سوی سازمان بهداشت جهانی (WHO) نشان می‌دهد که ۲۲/۳ درصد مردم جهان (۳۶/۷ درصد مردان و ۷/۸ درصد زنان) از دخانیات استفاده می‌کنند. همچنین سالانه بیش از هشت میلیون نفر به دلیل استفاده از دخانیات فوت می‌کنند که ۱/۳ میلیون نفر آن‌ها سیگاری نیستند، اما در معرض دود سیگار دیگران (دود دست دوم) قرار دارند. از آنجا که یادآوری عوارض مصرف دخانیات ممکن است بعضی از افراد را به کنار گذاشتن آن تشویق کند، این مقاله از مجله درمانکده را به این موضوع اختصاص داده‌ایم. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.
فهرست محتوا
عوارض مصرف دخانیات در مردان و زنان
از مهم‌ترین عوارض مرتبط با مصرف دخانیات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
۱. سرطان
دود سیگار و سموم آن روی سیستم ایمنی و سایر اندام‌های بدن، از دهان و بینی گرفته تا ارگان‌های حیاتی مانند کبد، کلیه و… تاثیر می‌گذارد و خطر ابتلا به انواع سرطان را افزایش می‌دهد. اگر سیگار کشیدن را کنار بگذارید، بعد از ۱۰ تا ۲۰ سال احتمال ابتلا به اکثر سرطان‌ها کاهش می‌یابد. با این حال، ممکن است هنوز بیشتر از کسانی که هرگز سیگار نکشیده‌اند در معرض خطر ابتلا به این بیماری باشید.
۲. بیماری‌های تنفسی در عوارض مصرف دخانیات
پزشکان و متخصصان سیگار کشیدن را مهم‌ترین عامل بروز بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) می‌دانند. این بیماری پیش‌رونده است و به طور جدی سلامت ریه‌ها را تهدید می‌کند. سیگار خطر ابتلا به سرطان ریه را هم افزایش می‌دهد و باعث تشدید بیماری‌های تنفسی از جمله آسم می‌شود. همچنین بر اساس تحقیقات، استفاده از آن با افزایش خطر ابتلا به بعضی از عفونت‌ها مثل پنومونی (ذات‌الریه) و سل مرتبط است.
بیشتر بخوانیم: عوارض مصرف الکل چیست؟
۳. بیماری‌های قلبی، عروقی و مغزی
دخانیات به قلب و عروق خونی آسیب می‌زند و خطر لخته شدن خون را افزایش می‌دهد که این موضوع می‌تواند در خون‌رسانی به قلب و مغز اختلال ایجاد کند. به همین دلیل، در افراد سیگاری احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی و مشکلات مغزی بیشتر است. حتی دود دست دوم هم می‌تواند در بروز بیماری قلبی، حمله قلبی و سکته مغزی نقش داشته باشد.
۴. دیابت
احتمال بروز دیابت نوع ۲ در افراد سیگاری ۳۰ تا ۴۰ درصد بیشتر از غیر سیگاری‌ها است. مصرف دخانیات روی هورمون انسولین تاثیر دارد و شما را مستعد ابتلا به مقاومت به انسولین می‌کند. به‌علاوه، می‌تواند عوارض ناشی از دیابت را تشدید کند.
۵. تضعیف سیستم ایمنی بدن
افرادی که به مصرف دخانیات شامل سیگار، قلیان و… عادت دارند، بیشتر از سایر مردم دچار عفونت‌های ویروسی و باکتریایی می‌شوند. چون سموم ناشی از این مواد باعث ضعیف شدن سیستم ایمنی بدن می‌شوند.
۶. بیماری‌های دهان و دندان
در افراد سیگاری، از دست دادن دندان و حساسیت دندان یک بیماری بسیار شایع است. همچنین این افراد معمولا از بیماری‌های لثه رنج می‌برند. چرا که سیگار باعث التهاب بافت اطراف دندان می‌شود و خطر ابتلا به عفونت‌های باکتریایی را افزایش می‌دهد.
۷. مشکلات ناباروری در عوارض مصرف دخانیات
دخانیات سطح هورمون‌های جنسی را در مردان و زنان کاهش می‌دهد، میل جنسی را سرکوب می‌کند، روی کیفیت اسپرم تاثیر منفی دارد و باعث اختلال نعوظ می‌شود. از سایر عوارض مصرف دخانیات در زنان می‌توان به یائسگی زودهنگام، زایمان زودرس، تولد نوزاد کم‌وزن، مرده‌زایی و حاملگی خارج رحمی اشاره کرد.
۸. پوکی استخوان
سیگار روی سلامت استخوان تاثیر منفی دارد و باعث کاهش تراکم استخوان می‌شود. تحقیقات درباره عوارض مصرف دخانیات نشان می‌دهد که زنان سیگاری بیشتر از زنان غیر سیگاری در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند.
۹. مشکلات بینایی
سیگار عصب بینایی را تحت تاثیر قرار می‌دهد و احتمال ابتلا به کاتاراکت (آب مروارید) و گلوکوم (آب سیاه) را افزایش می‌دهد. علاوه بر این، می‌تواند به دژنراسیون وابسته به سن ماکولا (تباهی لکه زرد) منجر شود. دژنراسیون ماکولا با آسیب شبکیه چشم همراه است.
۱۰. مشکلات شنوایی
سموم ناشی از مصرف دخانیات روی گردش خون نقاط مختلف بدن از جمله گوش داخلی تاثیر می‌گذارند. به همین دلیل، افراد سیگاری ممکن است از مشکلات شنوایی رنج ببرند.
بیشتر بخوانیم: بهترین راه‌حل ترک سیگار چیست؟
عوارض مصرف دخانیات در کودکان و نوجوانان
تحقیقات زیادی در مورد عوارض مصرف دخانیات در بارداری انجام شده است. نتایج مطالعات مختلف درباره عوارض مصرف دخانیات بر جنین نشان می‌دهد که این محصول روی تکامل ریه‌ها تاثیر منفی دارد.
از سوی دیگر، مشخص شده است که دود دست دوم می‌تواند خطر ابتلا به بعضی از بیماری‌ها و مشکلات پزشکی را در کودکان افزایش دهد. از این مشکلات می‌توان به سرفه کردن، خس‌خس سینه، حملات آسم، پنومونی، بیماری سل، برونشیت و کاهش عملکرد ریه اشاره کرد. به‌علاوه، در نوجوانانی که سیگار می‌کشند، در مقایسه با نوجوانان غیر سیگاری، ریه‌ها کوچک‌تر و ضعیف‌تر هستند.
کلام پایانی درباره عوارض مصرف دخانیات
حداقل از دهه ۱۹۵۰ میلادی، کارشناسان سیگار کشیدن را با سرطان ریه مرتبط می‌دانند. در سال‌های اخیر هم مشخص شده است که دخانیات کل بدن را تحت تاثیر قرار می‌دهد و خطر ابتلا به بسیاری از بیماری‌های مزمن مثل دیابت نوع ۲ و پوکی استخوان را افزایش می‌دهد. بنابراین، ترک آن گام بزرگی است که می‌توانید برای داشتن زندگی طولانی‌تر و سالم‌تر بردارید.
اگر برای کنار گذاشتن دخانیات به کمک نیاز دارید، به سایت درمانکده مراجعه کنید و از متخصص مورد نیاز خود وقت بگیرید. در سایت درمانکده علاوه بر سیستم نوبت‌دهی حضوری، امکان مشاوره آنلاین با روانشناس یا روانپزشک فراهم شده است.
بیشتر بخوانیم: سیگار الکترونیکی یا ویپ چیست؟
سوالات متداول
اگر بعد از جراحی بینی از دخانیات استفاده کنید، میزان مونوکسید کربن در خون افزایش می‌یابد که این موضوع سرعت بهبودی را کاهش می‌دهد. به‌علاوه، نیکوتین روی عملکرد سلول‌های ایمنی تاثیر می‌گذارد و احتمال ابتلا به عفونت را افزایش می‌دهد.
بعضی از تحقیقات نشان داده‌اند که سیگار باعث مختل شدن روند رشد عضلات می‌شود، پروتئین‌های مفید برای ترمیم عضلات را کاهش می‌دهد و ژن‌های موثر در حفظ عضلات را سرکوب می‌کند.
خیر. در تنباکوی جویدنی یا تنباکوی بدون دود تقریبا ۳۰ ماده شیمیایی سرطان‌زا وجود دارد. تنباکوی بدون دود می‌تواند باعث اعتیاد به نیکوتین شود. از سوی دیگر، افرادی که از تنباکوی جویدنی استفاده می‌کنند ممکن است به سرطان‌های دهان، مری و لوزالمعده مبتلا شوند. همچنین جویدن تنباکو باعث بیماری لثه، پوسیدگی دندان و از دست دادن دندان می‌شود.
در حال حاضر، عوارض سیگار الکترونیکی به طور کامل مشخص نشده است. اما به گفته متخصصان، بسیاری از این سیگارها حاوی مقادیر زیادی نیکوتین هستند یا مواد مضر دیگری دارند که می‌توانند به ریه‌ها آسیب بزنند.
تحقیقات درباره عوارض مصرف دخانیات در جوانان و سایر افراد نشان می‌دهد که حدود ۸۰ درصد موارد ابتلا به سرطان ریه و تقریبا ۸۰ درصد مرگ و میرهای ناشی از این بیماری به مصرف دخانیات مربوط است. سایر سرطان‌هایی که دخانیات خطر ابتلا به آن‌ها را افزایش می‌دهد عبارت‌اند از: سرطان دهان، حنجره، گلو، مری، کلیه، دهانه رحم، کبد، مثانه، لوزالمعده، روده بزرگ و لوسمی میلوئیدی حاد.
ترک سیگار در هر سنی می‌تواند برای سلامتی شما مفید باشد. برای مثال، ۲۰ دقیقه بعد از ترک کردن سیگار فشار خون و ضربان قلب کاهش می‌یابد، پس از هشت ساعت اکسیژن خون افزایش پیدا می‌کند و پس از ۲۴ ساعت خطر حمله قلبی کم می‌شود. همچنین بر اساس تحقیقات، پس از ۱۵ سال در کسانی که سیگار را ترک کرده‌اند خطر ابتلا به بیماری قلبی مشابه افرادی خواهد بود که هرگز سیگار نکشیده‌اند.
منابع: who, my.clevelandclinic, healthline
