دیابت از آن دسته بیماری‌هایی است که اگر به درستی کنترل نشود، ممکن است بسیاری از اندام‌های حیاتی بدن را تحت تاثیر قرار دهد. اگر در مورد تاثیر دیابت بر روده چیزی نشنیده‌اید، بهتر است بدانید که ابتلا به دیابت به‌طور مستقیم روی عملکرد سیستم گوارشی و روده‌ها موثر است. آمارها نشان می‌دهد که حدود 75 درصد از افراد مبتلا به دیابت مشکلات خاصی را در سیستم گوارش خود تجربه می‌کنند. یکی از جدی‌ترین عوارض دیابت که ناشی از قند خون بالا است، نوروپاتی دیابتی (Diabetic Neuropathy) یا آسیب عصبی است. نوروپاتی منجر به ضعف، درد و بی‌حسی در اندام‌ها می‌شود و مشکلاتی جدی در سیستم گوارش ایجاد می‌کند. اما رایج‌ترین علائم مشکلات گوارشی ناشی از دیابت چیست و چطور می‌توان از این مشکلات جلوگیری کرد؟ در این مقاله از درمانکده می‌توانید با تاثیر دیابت بر روده بیشتر آشنا شوید.
فهرست محتوا:
- انواع مشکلات گوارشی ناشی از دیابت
- علائم مشکلات گوارشی ناشی از دیابت
- روش پیشگیری از تاثیر دیابت بر دستگاه گوارش
- روش تشخیص تاثیر دیابت بر روده
- آزمایش اشعه ایکس با باریم (Barium X-ray)
- آزمایش مصرف یک وعده غذایی حاوی باریم (Barium beefsteak meal)
- رادیویزوتوپ اسکن معده (Radioisotope gastric-emptying scan)
- مانومتری معده (Gastric manometry)
- آزمایش الکتروگاستروگرافی (Electrogastrography)
- سونوگرافی
- آندوسکوپی فوقانی (Upper endoscopy)
- بیوپسی معده یا روده کوچک (biopsy)
- روش درمان تاثیر دیابت بر روده
- سخن نهایی
- سوالات متداول
انواع مشکلات گوارشی ناشی از دیابت
دیابت می‌تواند زمینه ابتلا به بیماری‌ها گوارشی مختلفی را در فرد ایجاد کند. معمولا این مشکلات زمانی بروز می‌کنند که قند خون فرد کنترل نشود و بیش از حد افزایش پیدا کند. از همین رو کنترل قند خون و جدی گرفتن علائم گوارشی در بیماران دیابتی اهمیت زیادی دارد. خوب است بدانید که در درمانکده بیشتر از 300 پزشک متخصص و فوق تخصص گوارش آماده هستند تا به صورت آنلاین به سوالات شما پاسخ دهند و مشکلات شما را درمان کنند. تجربه کاری برخی از این متخصصین بیشتر از نیم قرن است و همین موضوع موجب می‌شود تا بتوانند به‌سادگی با بررسی علائم مشکل بیماران را تشخیص دهند. در ادامه می‌توانید با انواع مشکلات گوارشی ناشی از دیابت آشنا شوید.
بیشتر بدانید: بیماری های روده چیست؟
رفلاکس معده
در معده ما مقدار زیادی اسید هیدروکلریک وجود دارد. ابتلا به برخی مشکلات معده مثل رفلاکس موجب برگشت این اسید از معده به عقب و آسیب به مری می‌شود. یکی از مهم‌ترین دلایل رفلاکس معده چاقی است، اما در بسیاری از مواقع قند خون بالا نیز موجب آسیب به اعصاب سیستم گوارش می‌شود. در برخی افراد رفلاکس معده ممکن است به بیماری کشنده سرطان مری منجر شود.
بیشتر بدانید: تومور غدد بزاقی چیست؟
بیشتر بدانید: انتروپاتی چیست؟
گاستروپارزیس (Gastroparesis)
گاستروپارزیس (Gastroparesis) به بیماری گفته می‌شود که در آن معده نمی‌تواند به صورت طبیعی خود را تخلیه کند. معمولا گاستروپارزیس در افرادی ایجاد می‌شود که چندین سال درگیر بیماری دیابت هستند، ایجاد می‌شود. آمارها نشان می‌دهد که این مشکل در زنان بیشتر از مردان شایع است و معمولا افراد مبتلا به دیابت نوع 1 بیشتر از افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به گاستروپارزیس مبتلا می‌شوند.
دیابت انترونوروپاتی (Diabetes Enteroneuropathy)
یکی دیگر از بیماری‌های ناشی از تاثیر دیابت بر دستگاه گوارش دیابت انترونوروپاتی است. این بیماری در اثر آسیب به اعصاب روده ایجاد می‌شود و فرد مبتلا معمولا علائمی شبیه به سندرم روده تحریک‌پذیر (IBS) را تجربه می‌کند. زمانی که سطح گلوکز در جریان خون افزایش پیدا کند، گلوکز روی اعصاب بدن تاثیر می‌گذارد و سلول‌ها را مسموم می‌کند و در نهایت موجب مرگ سلول می‌شود.
علائم مشکلات گوارشی ناشی از دیابت
علائم مشکلات گوارشی ناشی از دیابت با توجه به نوع مشکل و همچنین شدت آن در هر فردی متفاوت است. معمولا افراد مبتلا به رفلاکس معده علائمی نظیر علائمی مثل درد قفسه سینه و مشکل در بلع را تجربه می‌کنند. در افراد مبتلا به گاستروپارزیس معمولا فرد علائمی مثل درد معده، تهوع، استفراغ، نفخ شکم و رفلاکس اسید معده را تجربه می‌کند. افرادی که به دیابت انترونوروپاتی مبتلا هستند نیز معمولا با علائمی مثل یبوست و اسهال مواجه می‌شوند. در صورت داشتن چنین علائمی می توانید از طریق مشاوره دکتر گوارش مشورت کنید و در صورت لزوم می توانید به بهترین دکتر گوارش در تهران مراجعه کنید.
بیشتر بدانید: سندرم روده کوتاه چیست؟
روش پیشگیری از تاثیر دیابت بر دستگاه گوارش
امروزه تاثیر دیابت بر روده کاملا روشن است و از همین رو کنترل منظم قند خون و همچنین توجه به علائم گوارشی می‌تواند در جلوگیری از مشکلات جدی به بیمار کمک زیادی کند. به منظور جلوگیری از تاثیر دیابت بر روده و سیستم گوارش لازم است نکاتی ضروری را رعایت کنید.
- میزان قند خون خود را همیشه در محدوده طبیعی حفظ کنید.
- رژیم غذایی سالم و سرشار از فیبر، سبزیجات و میوه‌های تازه داشته باشید.
- از قند و کربوهیدرات‌های ساده به مقدار محدود استفاده کنید.
- مصرف غذاهای چرب و فرآوری شده را کاهش دهید.
- برای جلوگیری از چاقی و اضافه‌وزن، فعالیت بدنی منظمی داشته باشید.
- بعد از خوردن غذا به‌هیچ‌عنوان دراز نکشید.
- در صورت امکان بعد از صرف غذا بایستید و یا پیاده‌روی کنید.
- به جای مصرف یک وعده غذای زیاد سعی کنید چند وعده غذای کوچک میل کنید.
در صورت لزوم پیشنهاد ما این است که از طریق ویزیت آنلاین با متخصص غدد در میان بگذارید مشکل خود را و با توجه به شرایط در صورت لزوم ویزیت حضوری با دکتر غدد داشته باشید.
بیشتر بدانید: آمپول پروژسترون چیست؟ و کاربرد آن چگونه است؟
روش تشخیص تاثیر دیابت بر روده
برای تشخیص تاثیر دیابت بر روده پزشک ابتدا سوالاتی در مورد علائم بیماری می‌پرسد و سپس بیمار را به معاینه می‌کند. در بسیاری از مواقع لازم است قند خون بیمار بررسی شود و در صورت نیاز پزشک از آزمایش‌های مختلفی استفاده می‌کند.
آزمایش اشعه ایکس با باریم (Barium X-ray)
یکی دیگر از آزمایش‌هایی که برای تشخیص تاثیر دیابت بر روده انجام می‌شود، آزمایش اشعه ایکس با باریم است. این آزمایش با نوشیدن مایعی به نام باریم انجام می‌شود و پزشک می‌تواند سیستم گوارشی فوقانی شما را با اشعه ایکس مشاهده کند.
آزمایش مصرف یک وعده غذایی حاوی باریم (Barium beefsteak meal)
در این آزمایش یک وعده غذایی با باریم به فرد داده می‌شود و پزشک با اشعه ایکس مشاهده می‌کند که هضم غذا چقدر طول می‌کشد.
رادیویزوتوپ اسکن معده (Radioisotope gastric-emptying scan)
در این آزمایش شما مواد غذایی حاوی رادیواکتیو را می‌خورید و سپس زیر یک اسکنر دراز می‌کشید. در صورتی که بعد از اسکن معده مشخص شد که غذا بعد از 1/5 ساعت هنوز در معده وجود دارد، یعنی فرد به گاستروپارزی (gastroparesis) مبتلا است.
مانومتری معده (Gastric manometry)
در این روش تشخیص تاثیر دیابت بر روده پزشک یک لوله نازک را از طریق دهان به سمت معده هدایت می‌کند. در این روش پزشک مشاهده می‌کند که سرعت هضم غذا در معده چقدر است.
آزمایش الکتروگاستروگرافی (Electrogastrography)
در آزمایش الکتروگاستروگرافی لازم است الکترودهایی روی پوست بیمار قرار می‌گیرد تا فعالیت الکتریکی معده توسط پزشک اندازه‌گیری شود.
سونوگرافی
راهکار دیگری که برای تشخیص تاثیر دیابت بر روده استفاده می‌شود، سونوگرافی است که در این روش از امواج صوتی برای نشان دادن داخل بدن و سیستم گوارش استفاده می‌شود.
آندوسکوپی فوقانی (Upper endoscopy)
در روش آندوسکوپی فوقانی پزشک یک لوله نازک به نام آندوسکوپ را داخل گلو می‌کند تا روکش معده را مشاهده کند.
بیشتر بدانید: علت دیابت چیست؟
بیوپسی معده یا روده کوچک (biopsy)
در این روش پزشک برای تایید تشخیص مشکل باید نمونه کوچکی از بافت معده یا روده کوچک را خارج کند.
روش درمان تاثیر دیابت بر روده
مهم‌ترین مساله برای درمان تاثیر دیابت بر روده، کنترل قند خون است. بررسی بیشتر سطح قند خون و تغییر رژیم غذایی موثرترین راهکار برای درمان عوارض گوارشی ناشی از دیابت است. در ادامه می‌توانید با برخی از رایج‌ترین روش‌های درمان تاثیر دیابت بر روده آشنا شوید.
مصرف دارو برای درمان تاثیر دیابت بر روده
در بسیاری از مواقع پزشک برای کنترل علائم گوارشی و همچنین جلوگیری از حالت تهوع و استفراغ داروهایی را برای بیمار تجویز می‌کند. کلیه این داروها باید با تجویز پزشک مصرف شوند.
- قرص Dimenhydrinate برای جلوگیری از تهوع و استفراغ
- قرص Domperidone برای کنترل مشکلات موجود در دستگاه گوارش فوقانی
- قرص Metoclopramide برای بهبود حرکت مواد غذایی در سیستم گوارش
تغییر رژیم غذایی برای تاثیر دیابت بر دستگاه گوارش
به منظور کنترل تاثیر دیابت بر روده و دستگاه گوارش بهتر است به جای 3 وعده غذایی 6 وعده غذایی کوچک میل کنید. سعی کنید بیشتر از غذاهایی مایع و هضم استفاده کنید. به جای مصرف غذاهای چرب و فرآوری شده، بیشتر از سبزیجات پخته شده حاوی فیبر استفاده کنید.
سخن نهایی
اگر به دیابت مبتلا هستید، بهتر است عوارض این بیماری را جدی بگیرید. مصرف صحیح داروهای دیابت، پیروی از یک رژیم غذایی سالم و فعالیت بدنی منظم می‌تواند به شما کمک کند تا مشکلات گوارشی کمتری را تجربه کنید. اگر به تازگی علائم گوارشی خاصی را تجربه می‌کنید، بهتر است این موضوع را حتما با پزشک متخصص گوارش مطرح کنید.
سوالات متداول
احساس نفخ و ناراحتی بعد از خوردن غذا، احساس سیری و رفلاکس اسید معده از رایج‌ترین علائم گاستروپارزیس است.
به منظور پیشگیری از تاثیر دیابت بر سیستم گوارش بهتر است از غذاهای سالم، پر فیبر، کم‌چرب استفاده کنید و بیشتر سبزیجات پخته شده میل کنید.
نوروپاتی دیابتی، تغذیه نامناسب، عدم تحرک و همچنین مصرف برخی داروها موجب ایجاد یبوست در بیماران دیابتی می‌شود.
منابع: everydayhealth، webmd
