شیاف گلیسیرین؛ [کاربرد، مضرات و نحوه مصرف + تداخلات]

شیاف گلیسیرین (Glycerin Rectal Suppositories) برای درمان یبوست‌های موقتی تجویز می‌شود و در دسته داروهای ملین قرار دارد. این دارو با افزایش میزان آب در روده، مدفوع را نرم‌تر می‌کند تا دفع آن راحت‌تر انجام شود. همچنین این دارو با ایجاد فشار در روده، حرکات روده را تحریک می‌کند تا مدفوع سریع‌تر به جلو رانده می‌شود. در ادامه این مقاله از مجله درمانکده به این پرسش پاسخ می‌دهیم که شیاف گلیسیرین چیست و چگونه باید استفاده شود؟

اطلاعات شناسنامه‌ای شیاف گلیسیرین

اطلاعات و جزئیات این دارو را می‌توانید در جدول زیر مشاهده کنید:

عناوین	توضیحات
چکیده راهگشای دارو	شیاف گلیسیرین یک داروی ملین هیپراسموتیک موثر برای رفع یبوست موقتی است که با نرم کردن مدفوع و تحریک موضعی راست روده به تخلیه می‌انجامد. اثر این دارو سریع بوده، عوارض نسبتا کمی دارد و برای اکثر افراد بی‌خطر تلقی می‌شود.
نام دارو	شیاف گلیسیرین [GLIH-seh-rin]
برند دارو	این شیاف با نام‌های تجاری کولیس گلیسیرین (Colace Glycerin)، فلیت (Fleet)، فلیت پیدیا-لکس ویژه کودکان (Fleet Pedia-Lax) و سانی-ساپ (Sani-Supp) به بازار عرضه می‌شود.

شیاف گلیسیرین ناژو 2 برای چیست؟

قبل از بررسی فواید و کاربردهای شیاف گلیسیرین قصد داریم به‌طور خلاصه به این پرسش پاسخ دهیم که یبوست چیست؟ یبوست وضعیتی است که در آن حرکات روده کند شده و مدفوع سفت و خشک می‌شود، به‌طوری که دفع آن دشوار یا دردناک است. این مشکل معمولا با احساس نفخ، فشار در شکم و حس تخلیه ناکامل روده همراه است و می‌تواند موقت یا مزمن باشد.

همان‌طور که اشاره شد، شیاف گلیسیرین یکی از ملین‌هایی است که به‌عنوان بهترین دارو برای یبوست شناخته می‌شود و برای کمک به تخلیه مدفوع از راست‌روده به کار می‌رود. این دارو فقط از راه مقعدی استفاده می‌شود و باید داخل راست‌روده قرار داده شود. راست‌روده بخش انتهایی روده بزرگ است که درست قبل از مقعد قرار دارد. این قسمت مثل یک مخزن عمل می‌کند و مدفوع را موقتا نگه می‌دارد تا هنگام دفع از بدن خارج شود.

این دارو معمولا برای درمان یبوست یا برای تخلیه بهتر راست‌روده تجویز می‌شود. مکانیسم اثر آن به این صورت است که با ایجاد تحریک ملایم در دیواره راست‌روده، باعث انقباض آن می‌شود و در نتیجه عمل دفع راحت‌تر صورت می‌گیرد. گاهی اوقات نیز این دارو برای افرادی که دچار بی‌اختیاری مدفوع هستند تجویز می‌شود؛ زیرا با خالی شدن کامل راست‌روده، چیزی برای نشت کردن باقی نمی‌ماند. در ادامه با سایر کاربردهای این دارو آشنا خواهیم شد.

۱. شیاف گلیسیرین برای یبوست بزرگسالان

از شیاف‌های گلیسیرین می‌توان برای درمان یبوست‌ در بزرگسالان استفاده کرد. این دارو با جذب آب به داخل راست‌روده و کولون، مدفوع را نرم‌تر کرده و هم‌زمان رفلکس‌های طبیعی مقعد را تحریک می‌کند. همین فرایند باعث می‌شود حرکت مدفوع روان‌تر شود و دفع راحت‌تر صورت بگیرد. اثر شیاف معمولا خیلی زود ظاهر می‌شود و اغلب بین ۱۵ تا ۶۰ دقیقه پس از استفاده، فرد احساس دفع خواهد داشت.

دقت داشته باشید که از شیاف گلیسیرین بیشتر برای تسکین کوتاه‌مدت یبوست استفاده می‌شود؛ به‌ویژه در شرایطی که مصرف ملین‌های خوراکی امکان‌پذیر نیست یا نیاز به تسکین سریع درد وجود دارد.در سالمندان، این دارو معمولا به‌عنوان جایگزین ایمن‌تر نسبت به انما (روشی که در آن مایعی از طریق مقعد وارد روده می‌شود تا یبوست یا انسداد مدفوع برطرف شود) توصیه می‌شود و می‌تواند به تخلیه بهتر روده در یبوست مزمن کمک کند. با این حال، لازم پیش از مصرف این دارو برای سالمندان، مشکلات ساختاری روده مثل تنگی، پولیپ یا تومور توسط دکتر جراح عمومی بررسی شود.

دیگه نذار یبوست روزت رو خراب کنه!

بدون نیاز به مراجعه حضوری، همین الان از پزشک مشاوره بگیر

متخصص گوارش سوال از متخصص گوارش

۲. شیاف گلیسیرین برای بواسیر

اگرچه شواهد علمی قوی و مستقیمی وجود ندارد که نشان دهد شیاف گلیسیرین می‌تواند بواسیر را درمان کند؛ اما این دارو ممکن است به‌طور غیرمستقیم اثرات مفیدی داشته باشد. شاید این سوال برایتان پیش بیاید که بواسیر چیست؟ بواسیر یا هموروئید، تورم و التهاب رگ‌های ناحیه مقعد است که می‌تواند باعث درد، خارش در مقعد و خون‌ریزی شود. مهم‌ترین نقش این شیاف کاهش فشار هنگام اجابت مزاج است؛ زیرا یبوست و مدفوع سفت باعث تشدید بواسیر می‌شوند و نرم شدن مدفوع می‌تواند فشار مکانیکی روی رگ‌ها را کمتر کند.

از طرفی، شیاف گلیسیرین با تحریک حرکات روده، به رفع سریع‌تر یبوست کمک می‌کند و در نتیجه ناراحتی، تورم و تحریک ناشی از یبوست کاهش می‌یابد. همچنین این دارو با نرم کردن مدفوع، عبور آن را آسان‌تر کرده و درد و سوزش هنگام دفع کاهش پیدا می‌کند. با این حال، باید توجه داشته باشید که شیاف گلیسیرین به تنهایی خاصیت ضدالتهابی ندارد و مستقیما تورم یا التهاب بواسیر را کاهش نمی‌دهد.

همچنین این شیاف نمی‌تواند خون‌ریزی را متوقف کند یا آسیب بافتی ناشی از بواسیر را ترمیم کند و برای بهبود این موارد معمولا به درمان‌های دیگر مانند داروهای موضعی یا در برخی شرایط جراحی نیاز است. بدین‌ترتیب توصیه می‌کنیم قبل از مصرف شیاف گلیسیرین با یک دکتر انلاین جراح عمومی در‌این‌باره مشورت کنید.

۳. شیاف گلیسیرین برای شقاق

این دارو به‌تنهایی درمان قطعی برای شقاق محسوب نمی‌شود؛ زیرا شواهد علمی قوی و کارآزمایی‌های بالینی معتبری وجود ندارد که نشان‌دهنده روند بهبود زخم به شکل قابل توجهی باشد. شاید این پرسش برایتان مطرح شده باشد که شقاق مقعدی چیست و چه تفاوتی با بواسیر دارد؟

شقاق، ترک یا زخم کوچکی در پوست یا مخاط مقعد است که باعث درد شدید، سوزش در ناحیه مقعد و گاهی خون‌ریزی مختصر هنگام دفع می‌شود. برخلاف بواسیر که علت آن ورم رگ‌های مقعد بوده و معمولا با خارش و درد کم همراه است، شقاق بیشتر به علت یبوست یا آسیب مستقیم به بافت ایجاد می‌شود.

شیاف گلیسیرین به‌تنهایی درمان قطعی برای شقاق محسوب نمی‌شود؛ زیرا شواهد علمی قوی و کارآزمایی‌های بالینی معتبری وجود ندارد که نشان‌دهنده روند بهبود زخم به شکل قابل توجهی باشد. بیشتر توصیه‌ها درباره مصرف آن بر اساس تجربه پزشکان و نظر جمعی متخصصان است. اثر این شیاف برای مدیریت وضعیت شقاق می‌تواند بسته به نوع محصول، دفعات مصرف، مدت استفاده و شرایط بیمار متفاوت باشد. همچنین این دارو ممکن است باعث تحریک موضعی یا ناراحتی شود.

کاربرد شیاف گلیسیرین برای دوران بارداری

استفاده از شیاف گلیسیرین یکی از روش‌های رایج برای رفع یبوست در دوران بارداری است و در صورت استفاده صحیح و کوتاه‌مدت معمولا ایمن تلقی می‌شود. این دارو جذب چندانی از طریق روده ندارد و به همین دلیل خطر کمی برای مادر و جنین ایجاد می‌کند. البته مصرف طولانی‌مدت شیاف گلیسیرین برای بارداری بدون نظر پزشک توصیه نمی‌شود و در صورت بروز علائمی مثل درد شکم، تهوع، تغییر ناگهانی در عادات روده یا خون‌ریزی مقعدی باید حتما به پزشک مراجعه کرد.

“The results show that the global prevalence of constipation throughout pregnancy is 32.4%, with the first trimester at 21.1%, the second trimester at 34%, and the third trimester at 30.3%.”

—National Library of Medicine (NLM)

«نتایج نشان می‌دهد که شیوع جهانی یبوست در بارداری حدود ۳۲.۴ درصد برآورد شده، به‌طوری که در سه‌ماهه اول ۲۱.۱ درصد، در سه‌ماهه دوم ۳۴ درصد و در سه‌ماهه سوم ۳۰.۳ درصد گزارش شده است.»

به نقل از کتابخانه ملی پزشکی (NLM)

در کنار استفاده از شیاف، تغییر سبک زندگی مانند نوشیدن آب کافی، مصرف فیبر بیشتر و داشتن فعالیت بدنی منظم برای کنترل یبوست به مادران باردار توصیه می‌شود. همچنین بهتر است قبل از مصرف این دارو از یک متخصص زنان‌ و زایمان درباره بهترین روش بهبود یبوست بارداری مشاوره دریافت کنید.

شیاف گلیسیرین برای کودکان

به‌طور معمول برای رفع یبوست در کودکان از شیاف‌های گلیسیرین استفاده می‌شود؛ به‌ویژه زمانی که مصرف داروهای خوراکی ممکن نباشد. این شیاف‌ها با جذب آب به داخل روده‌ها باعث نرم شدن مدفوع و تحریک حرکات روده می‌شوند. استفاده از شیاف گلیسیرین در کودکان بالای ۲ سال به‌طور کلی ایمن در نظر گرفته می‌شود. این دارو معمولا برای یبوست گاه‌به‌گاه توصیه می‌شود؛ به‌ویژه وقتی تغییرات رژیم غذایی یا افزایش فعالیت بدنی به تنهایی کافی نباشند.

شیاف گلیسیرین برای نوزادان

این دارو گاهی نیز برای رفع یبوست کوتاه‌مدت نوزادان استفاده می‌شود؛ اما مصرف آن باید تنها تحت نظر پزشک انجام شود. برای نوزادان زیر ۲ سال، مشورت با متخصص اطفال ضروری است تا ایمنی و دوز مناسب دارو تعیین شده و از بروز هرگونه عارضه یا تحریک مقعد جلوگیری شود. این شیاف می‌تواند با جذب آب در روده‌ها مدفوع را نرم کرده و دفع را تسهیل کند؛ اما استفاده خودسرانه در نوزادان توصیه نمی‌شود.

آیا شیاف گلیسیرین برای لاغری کاربرد دارد؟

هیچ شواهد علمی معتبری وجود ندارد که نشان دهد شیاف‌های گلیسیرین می‌توانند باعث کاهش چربی بدن شود یا به کاهش وزن سالم و پایدار کمک کنند. این دارو قادر به کاهش چربی بدن نیست و تنها ممکن است تغییرات موقتی در وزن ایجاد کند که آن هم ناشی از دفع مدفوع یا از دست دادن مایعات است.

نحوه مصرف شیاف گلیسیرین

هنگام مصرف این دارو به نکات زیر توجه کنید:

• این دارو فقط برای مصرف مقعدی است، هرگز آن را از راه دهان مصرف نکنید.
• دارو را مطابق دستور روی برچسب آن استفاده کنید.
• دارو را بیش از مقدار توصیه‌شده مصرف نکنید.
• قبل و بعد از مصرف، دست‌های خود را بشویید.
• هنگام مصرف در ابتدا پوشش فویلی شیاف را جدا کرده، نوک شیاف را با آب سرد خیس کنید، به پهلو دراز بکشید، پای زیرین را صاف کنید و پای بالایی را به سمت شکم خم کنید. سپس باسن بالایی را بالا ببرید تا ناحیه مقعد نمایان شود و با فشار ملایم، شیاف را به طور کامل داخل مقعد قرار دهید.
• حدود ۱۵ دقیقه در حالت درازکش باقی بمانید تا شیاف بیرون نیاید.
• در صورت مصرف بیش از حد دارو، فورا با اورژانس تماس بگیرید.
• دقت داشته باشید که این دارو فقط برای شما تجویز شده است؛ پس آن را با دیگران به اشتراک نگذارید.
• هنگام استفاده از این دارو مایعات کافی بنوشید تا از کم‌آبی بدن جلوگیری شود.
• هم‌زمان با این دارو از هیچ ملین دیگری استفاده نکنید.
• اگر علائم شما بهبود نیافت یا بدتر شد، به پزشک اطلاع دهید.
• اگر تا یک ساعت پس از مصرف دارو اجابت مزاج نداشتید، فورا به پزشک مراجعه کنید.

عوارض و مضرات شیاف گلیسیرین

در صورت مشاهده این عوارض فورا به پزشک مراجعه کنید:

• بروز واکنش‌های آلرژیک مانند بثورات پوستی، خارش، کهیر، تورم صورت، لب‌ها، زبان یا گلو
• درد، سوزش یا خون‌ریزی مقعد پس از مصرف

موارد احتیاط پیش از مصرف یا منع مصرف

قبل از مصرف این دارو، حتما به موارد زیر توجه کنید و در صورت داشتن هر کدام از این وضعیت‌ها موضوع را به پزشک خود اطلاع دهید:

• دردهای شکمی غیرمعمول یا شدید به‌ویژه اگر علت آن مشخص نیست
• حالت تهوع یا استفراغ مداوم
• تغییر ناگهانی در اجابت مزاج که بیش از ۲ هفته طول کشیده باشد مثلا یبوست یا اسهال غیرعادی
• استفاده طولانی‌مدت از داروهای ملین بیش از یک هفته
• سابقه آلرژی یا واکنش حساسیتی به گلیسیرین، داروهای دیگر، برخی غذاها، رنگ‌های خوراکی یا مواد نگه‌دارنده
• اگر باردار هستید، قصد باردار شدن دارید یا به نوزاد شیر می‌دهید

تداخلات دارویی شیاف گلیسیرین

انتظار نمی‌رود این شیاف تداخل خاصی با سایر داروها داشته باشد؛ اما بهتر است قبل از مصرف، فهرست کامل داروها، مکمل‌ها و گیاهان دارویی که استفاده می‌کنید را به پزشک یا تیم درمان خود اطلاع دهید. همچنین اگر سیگار می‌کشید، الکل می‌نوشید یا از مواد مخدر استفاده می‌کنید، حتما به پزشک اطلاع دهید؛ زیرا این موارد ممکن است با دارو تداخل داشته باشند.

راهنمای مراجعه به پزشک

در این مقاله به این پرسش پاسخ دادیم که شیاف گلیسیرین برای چیست و چه کاربردهایی دارد. این دارو یکی از پرکاربردترین ملین‌های مقعدی است که با نرم کردن مدفوع و تحریک حرکات روده، می‌تواند در کوتاه‌مدت به رفع یبوست، کاهش فشار ناشی از بواسیر و تسهیل دفع در کودکان یا زنان باردار کمک کند. با این حال، باید توجه داشت که این دارو درمان قطعی مشکلاتی مانند شقاق یا بواسیر نیست و استفاده طولانی‌مدت آن بدون نظارت پزشک می‌تواند عوارضی به همراه داشته باشد.

بدین‌ترتیب، پیش از مصرف شیاف گلیسیرین برای یبوست، به‌ویژه در سالمندان، زنان باردار و کودکان، ضروری است وضعیت سلامت روده توسط پزشک بررسی شود. اگر شما یا اطرافیانتان به‌طور مکرر دچار یبوست، خون‌ریزی مقعدی یا درد هنگام دفع هستید، توصیه می‌کنیم با دکتر جراح عمومی مشورت کنید. متخصص می‌تواند علت اصلی مشکل را شناسایی کرده و بهترین روش درمانی را برایتان انتخاب کند، از داروهای ساده گرفته تا روش‌های پیشرفته‌تر. سلامت دستگاه گوارش بخش مهمی از کیفیت زندگی است؛ پس در صورت تداوم علائم، پیشنهاد می‌کنیم همین امروز یک مشاوره آنلاین یا حضوری با جراح عمومی از طریق سایت درمانکده داشته باشید.

سوالات متداول

منبع: clevelandclinic | webmd