آیا افزایش آب دور جنین عوارضی دارد؟ علائم، درمان

مایع آمنیوتیک مایعی است که جنین را در رحم احاطه کرده و از آن محافظت می‌کند. به وضعیتی که مایع آمنیوتیک بیش از حد افزایش می‌یابد «پلی هیدرآمنیوس» می‌گویند. پلی هیدرآمنیوس یا «افزایش آب دور جنین» می‌تواند برای مادر و فرزند او عوارض زیادی را به همراه داشته باشید. مقاله امروز مجله درمانکده به علائم، دلایل و درمان این مشکل اختصاص دارد. با ما تا انتهای این مطلب همراه باشید.

مایع آمنیوتیک چیست؟

جنین در رحم مادر داخل کیسه‌ای قرار دارد که به نام «کیسه آمنیوتیک» شناخته می‎شود. کیسه آمنیوتیک حاوی مایع شفافی به نام «مایع آمنیوتیک» است که به رشد و تغذیه جنین کمک می‌کند. حداقل آب دور جنین در مراحل مختلف بارداری متفاوت است، اما به طور کلی در هفته 34 بارداری تقریبا 800 میلی‌لیتر مایع در کیسه آمنیوتیک جمع می‌شود که مقدار آن در هفته 40 بارداری به حدود 600 میلی‌لیتر کاهش می‌یابد.

جنین به طور منظم مایع آمنیوتیک را می‌بلعد و آن را به شکل ادرار دفع می‌کند. به این ترتیب حجم مایع آمنیوتیک تنظیم می‌شود. هنگامی که این تعادل ظریف به هم می‌خورد، حجم مایع اطراف جنین افزایش می‌یابد.

بیشتر بدانید: فولیکول غالب چیست؟

علائم و نشانه های افزایش مایع آمنیوتیک

ممکن است تشخیص پلی هیدرآمنیوس برای شما دشوار باشد، چون این مشکل معمولا خفیف است و به تدریج ظاهر می‌شود. در بیشتر موارد، پزشک طی یک سونوگرافی معمولی به پی می‌برد. گاهی اوقات، وقتی پزشک اندازه شکم شما را بررسی و آن را با سن بارداری مقایسه می‌کند، متوجه بزرگ بودن آن می‌شود. همچنین ممکن است پزشک به دلیل وجود مایع اضافی برای شنیدن ضربان قلب جنین با مشکل روبرو شود.

معمولا شما فقط در صورت ابتلا به پلی هیدرآمنیوس شدید متوجه علائم آن می‌شوید. ممکن است شکم شما به طور غیرمعمول سنگین، پر و کشیده باشد و پوست‌تان براق به نظر برسد. علاوه بر این، احتمال دارد راه رفتن یا بالا رفتن از پله‌ها برایتان دشوار باشد.

علائم پلی هیدرآمنیوس شدید عبارتند از:

• سوء هاضمه و سوزش سر دل

• یبوست

• مشکلات تنفسی

• تورم پاها

• ناراحتی یا انقباضات رحمی

• پوزیشن نامناسب جنین، از جمله قرارگیری آن در حالت بریچ (سر جنین به سمت بالا و پاهای او به سمت دهانه رحم است)

در صورت داشتن چنین علائمی از طریق مشاوره با بهترین متخصص زنان مشورت کنید.

بیشتر بدانید: نکات ممهم برای زنان دیابتی در دوران بارداری

بیشتر بدانید: مصرف چه مقدار کافئین در بارداری بی‌خطر است؟

عوارض افزایش آب دور جنین

تحقیقات در مورد خطرات افزایش مایع دور جنین نشان داده‌اند که پلی هیدرآمنیوس می‌تواند هم برای مادر و هم برای جنین عوارض متعددی را به همراه داشته باشد. هر چقدر سطح مایع آمنیوتیک بالاتر باشد، احتمال ابتلا به عوارض بیشتر است. همچنین زنانی که در هفته‌های اول بارداری به پلی هیدرآمنیوس شدید مبتلا می‌شوند، بیش از دیگران در معرض ابتلا به عوارض آن قرار دارند.

عوارض احتمالی افزایش آب دور جنین برای مادر عبارتند از:

• طولانی شدن فرآیند زایمان

• انقباضات زودرس که باعث زایمان زودرس می‌شوند

• جدا شدن زودرس جفت از دیواره رحم

• پاره شدن زودرس کیسه آمنیوتیک

• مشکل در تنفس‌

• خونریزی کنترل نشده بعد از زایمان

پلی هیدرآمنیوس می‌تواند برای جنین هم خطرناک باشد و به بروز عوارض زیر منجر شود:

• ناهنجاری‌های مادرزادی

• اندازه یا پوزیشن غیرطبیعی جنین که ممکن است زایمان را با مشکل روبرو کند

• تحت فشار قرار گرفتن بند ناف که باعث کاهش اکسیژن‌رسانی به جنین می‌شود

• مرگ (در صورت ابتلا به پلی هیدرآمنیوس شدید)

بیشتر بدانید: عفونت در بارداری چرا اتفاق می‌افتد؟

علل افزایش مایع دور جنین

افزایش مایع آمنیوتیک ممکن است از مشکلات و بیماری‌های مادر یا جنین ناشی شود یا مربوط به جفت باشد. غالبا تشخیص علت پلی هیدرآمنیوس، به ویژه اگر خفیف باشد، دشوار است. دلایل احتمالی زیادی برای این وضعیت وجود دارد، با این حال غالبا علت آن ناشناخته باقی می‌ماند. معمولا از موارد زیر به عنوان رایج‌ترین دلایل و راه های افزایش آب دور جنین نام برده می‌شود:

• حاملگی چندقلویی که دو یا چند جنین در رحم وجود دارد

• دیابت مادر که پزشکان از آن به عنوان دیابت بارداری یاد می‌کنند

• اختلال در بلع مایع آمنیوتیک توسط جنین

• تولید ادرار زیاد توسط جنین

• ناهنجاری‌های مادرزادی، مانند انسداد دستگاه گوارش یا مجرای ادراری جنین یا رشد غیرطبیعی مغز و نخاع

• مشکلاتی که روی ساختار ژنتیکی، ریه‌ها یا سیستم عصبی جنین تاثیر می‌گذارند

• عفونت جنین

• کمبود گلبول‌های قرمز یا کم خونی جنین

• مشکلات جفت (اندامی که غذا و اکسیژن مورد نیاز جنین را فراهم می‌کند)

• تفاوت گروه خونی مادر و جنین

گاهی اوقات، ممکن است پزشک هیچ دلیلی برای پلی هیدرآمنیوس پیدا نکند و از این‌رو آن را ایدیوپاتیک (بدون علت شناخته شده) توصیف کند.

بیشتر بدانید: آیا پایین آمدن سر جنین در بارداری خطرناک است؟

راه‌های تشخیص افزایش مایع آمنیوتیک

در صورت مشاهده علائم پلی هیدرآمنیوس، پزشک از سونوگرافی برای بررسی مایع آمنیوتیک در رحم استفاده می‌کند. روش‌های زیر برای تشخیص افزایش آب دور جنین به‌کار می‌روند:

• حداکثر پاکت عمودی (MPV) یا حجم مایع آمنیوتیک (AFV): روش MPV یا AFV بیشترین قطر کیسه آمنیوتیک را اندازه‌گیری می‌کند. اگر مقدار مایع برابر یا بیشتر از 8 سانتی‌متر باشد، شما پلی هیدرآمنیوس دارید.

• شاخص مایع آمنیوتیک (AFI): برای تعیین AFI، بزرگ‌ترین و عمیق‌ترین بخش مایع آمنیوتیک در چهار قسمت متفاوت رحم اندازه‌گیری شده و با هم جمع می‌شوند. اگر مجموع این چهار عدد بیشتر از 24 یا 25 سانتی‌متر باشد، مایع اطراف جنین بیش از حد افزایش یافته است.

سایر آزمایش‌هایی که به تشخیص پلی هیدرآمنیوس کمک می‌کنند عبارتند از:

• آزمایش خون: این آزمایش برای بررسی عفونت‌ها و بیماری‌هایی که ممکن است باعث پلی هیدرآمنیوس شوند انجام می‌شود.

• آمنیوسنتز: آمنیوسنتز روشی است که در آن پزشک مایع آمنیوتیک را با استفاده از سوزن از رحم خارج می‌کند تا مورد بررسی قرار بگیرد. چون این مایع می‌تواند اطلاعات مهمی در مورد سلامت جنین ارائه دهد. برای مطمئن شدن از وضعیت و راه های افزایش آب دور جنین به متخصص زنان مراجعه کنید.

بیشتر بدانید: علت ترشحات واژن در بارداری چیست؟

اگر پزشک تشخیص دهد که آب اطراف جنین افزایش یافته است، وضعیت سلامتی شما را در طول بارداری با روش‌های زیر کنترل می‌کند:

• تست بدون استرس (NST): این تست ضربان قلب جنین را هنگام حرکت در رحم بررسی می‌کند. پزشک دستگاهی را روی شکم شما قرار می‌دهد تا ضربان قلب جنین را اندازه‌گیری کند.

• مشخصات بیوفیزیکی: پزشک از سونوگرافی برای بررسی تنفس و حرکات جنین و همچنین نظارت بر سطح مایع آمنیوتیک استفاده می‌کند.

درمان افزایش آب دور جنین

درمان پلی هیدرآمنیوس به میزان AFI و علت افزایش آب دور جنین بستگی دارد. در موارد خفیف که علت ناشناخته است، احتمالا با پیشرفت بارداری وضعیت شما خودبه‌خود بهتر می‌شود. با این حال، پزشک ممکن است شما و جنین‌تان را تا زمان زایمان با دقت بیشتری تحت نظر بگیرد. اگر یک مشکل زمینه‌ای مثل دیابت باعث افزایش مایع آمنیوتیک شده باشد، درمان آن می‌تواند به رفع پلی هیدرآمنیوس کمک کند.

در صورت ابتلا به پلی هیدرآمنیوس شدید، ممکن است مشکلاتی مثل زایمان زودرس، تنگی نفس یا درد شکم را تجربه کنید. در چنین مواردی احتمالا به درمان فوری و حتی بستری شدن در بیمارستان نیاز دارید.

درمان پلی هیدرآمنیوس شامل موارد زیر است:

• تخلیه مایع آمنیوتیک: پزشک با استفاده از روشی به نام آمنیوسنتز مایع اضافی را از رحم شما تخلیه می‌کند. با این حال، استفاده از این روش ممکن است به عوارضی مانند زایمان زودرس، جدا شدن جفت و پارگی کیسه آمنیوتیک منجر شود.

• دارو درمانی: پزشک داروهای خوراکی مانند ایندومتاسین را تجویز می‌کند تا تولید ادرار توسط جنین کاهش پیدا کند و سطح مایع آمنیوتیک کمتر شود. استفاده از این دارو بعد از هفته 31 بارداری توصیه نمی‌شود. به دلیل خطر بروز مشکلات قلبی در جنین، ممکن است لازم باشد قلب او با اکوکاردیوگرم و سونوگرافی کنترل شود. از سایر عوارض جانبی ایندومتاسین می‌توان به حالت تهوع، استفراغ، سوزش سر دل و ورم معده اشاره کرد.

پس از درمان پلی هیدرآمنیوس، پزشک هر چند هفته یکبار سطح مایع آمنیوتیک شما را کنترل می‌کند.

بیشتر بدانید: تفاوت جنین دختر و پسر در سونوگرافی چیست؟

کلام پایانی

افزایش آب دور جنین عارضه‌ای است که به دلایل مختلف مثل دیابت مادر، حاملگی چندقلویی و ناهنجاری‌های جنینی اتفاق می‌افتد و گاهی اوقات علت بروز آن ناشناخته است. معمولا این مشکل به درمان نیاز ندارد، اما لازم است پزشک در طول دوران بارداری شما را به دقت تحت نظر بگیرد. اگر در حین بارداری متوجه شدید که مایع آمنیوتیک اطراف جنین به طور غیرطبیعی افزایش یافته است، با پزشک خود درباره نگرانی‌هایی که دارید صحبت کنید. برای این کار می‌توانید از طریق سایت درمانکده از بهترین متخصصان زنان و زایمان وقت بگیرید یا به صورت آنلاین با آن‌ها مشورت کنید.

بیشتر بدانید: علت سکسکه جنین چیست؟

سوالات متداول

منابع: webmd, medicalnewstoday