بسیاری از خانم‌ها هر از گاهی دچار درد تخمدان می‌شوند، این امر معمولاً مربوط به چرخه قاعدگی است. تخمدان‌ها غدد تولید مثلی هستند که در طرفین لگن قرار دارند. آن‌ها مسئول تولید تخمک هستند. تخمدان‌ها همچنین به عنوان منبع اصلی هورمون‌های استروژن و پروژسترون عمل می‌کنند. در ادامه با درمانکده همراه باشید.
بیشتر بخوانید: علائم کیست سینه چیست
علت درد تخمدان
هر چند گاهی اوقات درد تخمدان می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری زمینه‌ای باشد (درباره علل نارسایی تخمدان این مطلب را از دست ندهید)، ممکن است به‌خاطر کیست تخمدان یا اختلالات دیگر هم باشد. برای اطلاعات بیشتر به ادامه مطالب توجه فرمایید.
1. میتل اشمرتز (درد یک طرفه ناحیه تحتانی شکم به علت تخمک گذاری)
برخی از زنان در طی تخمک‌گذاری منظم هر ماه درد تخمدان را تجربه می‌کنند. به این شرایط میتل اشمرتز گفته می‌شود. این نام از کلمات آلمانی برای «میانه» و «درد» گرفته شده است.
به طور کلی تخمک‌گذاری در اواسط چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد، بنابراین بیشتر حوالی روز 14 درد را احساس خواهید کرد، زیرا تخمک از تخمدان‌ها به لوله رحمی آزاد می‌شود.
ممکن است احساس ناراحتی در لگن یک طرفه یا دوطرفه، خفیف یا شدید باشد و از چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد. برخی از زنان در هنگام تخمک‌گذاری دچار خونریزی یا ترشح می‌شوند، برخی دیگر ممکن است حالت تهوع همراه با درد داشته باشند.
تئوری‌های مختلفی وجود دارد که چرا تخمک‌گذاری با درد همراه است. یک مورد این که تخمدان هیچ شکافی ندارد، بنابراین تخمک باید از دیواره تخمدان‌ها عبور کند که ممکن است موجب صدمه شود. برخی از پزشکان فکر می‌کنند بزرگ شدن تخمک در تخمدان‌ها درست قبل از تخمک‌گذاری می‌تواند علت درد باشد.
درد میتل اشمرتز معمولا در طی یک روز برطرف می‌شود و به درمان نیاز ندارد، اگرچه درد بعضی از خانم‌ها پس از شروع رژیم قرص ضد بارداری تسکین پیدا می‌کند.
2. کیست تخمدان
کیست تخمدان کیسه‌های پر از مایعی است که می‌تواند در سطح تخمدان‌ها ایجاد شود. بیشتر موارد کیست تخمدان باعث درد تخمدان یا علائم دیگر نمی‌شوند. حتی کیست تخمدان بزرگ نیز ممکن است برای مدت طولانی مورد توجه قرار نگیرد.
علائم کیست تخمدان شامل درد لگن، درد در کمر و ران است. همچنین ممکن است در زمان قاعدگی یا در حین رابطه جنسی، درد لگن داشته باشید.
علائم دیگر کیست تخمدان عبارتند از:
- درد هنگام اجابت مزاج
- حالت تهوع
- استفراغ
- حساسیت پستان
- پری شکم
- فشار بر مثانه و تکرر ادرار
خطر پاره شدن کیست تخمدان در صورت بزرگ شدن آن وجود دارد. علائم پارگی کیست تخمدان شامل:
- درد ناگهانی و شدید شکمی
- تب
- استفراغ
بیشتر بخوانید: رفع خارش واژن با روش‌های موثر
کیست تخمدان همچنین ممکن است دچار شوک شده و دچار علائم زیر شوید:
- پوست سرد
- تنفس سریع و پی در پی
- سبکی سر
در صورت شک به پارگی کیست تخمدان، با پزشک خود تماس بگیرید یا به اورژانس مراجعه کنید.
3. آندومتریوز
علت دیگر درد تخمدان می‌تواند بیماری به نام آندومتریوز باشد. در این اختلال، بافت داخل رحمی در خارج از رحم رشد می‌کند. به این بافتی که رحم را می‌پوشاند آندومتر گفته می‌شود. آندومتر به طور معمول هر ماه با چرخه قاعدگی تخریب می‌شود. اگرچه در خارج از رحم رشد می‌کند، می‌تواند به دام افتاده و بافت اسکار و چسبندگی ایجاد کند.
تخمدان ها غالباً ناحیه‌ای هستند که این بافت با آندومتریوز رشد می‌کند و ناراحتی یا درد شدید ایجاد می‌کند.
علائم دیگر آندومتریوز عبارتند از:
- قاعدگی، مقاربت و دفع همراه با درد
- خون ریزی بیش از حد
- خستگی
- اسهال
- یبوست
- حالت تهوع
ممکن است میزان دردی که تجربه می‌کنید به اندازه آندومتریوز نباشد. به عنوان مثال، درد می‌تواند شدید باشد اما به نوع خفیف آندومتریوز مبتلا باشید.
بیشتر بخوانید:پارگی کیست تخمدان؛ چه نشانه‌هایی نگران‌کننده هستند؟
4. بیماری التهابی لگن
بیماری التهابی لگن (PID) عفونت دستگاه تناسلی و اندام‌های تولید مثلی در زنان است. این بیماری بر رحم، لوله‌های رحمی و تخمدان‌ها تأثیر می‌گذارد. این عفونت ممکن است به طور طبیعی اتفاق بیفتد یا از طریق آمیزشی منتقل شود. PID بیشتر در زنان در سنین 15 تا 25 سالگی دیده می‌شود.
ممکن است PID با علائم یا بدون آن باشد. علائم ممکن است خفیف یا با بیماری‌هایی مانند آپاندیسیت، حاملگی خارج رحمی یا کیست تخمدان اشتباه گرفته شود.
PID موجب مشکلات زیر می‌شود:
- درد یا حساسیت در لگن
- سوزش هنگام ادرار
- حالت تهوع
- استفراغ
- خونریزی نامنظم
- تغییر در ترشحات واژن
- درد هنگام مقاربت
- تب
- لرز
طبق انجمن بهداشت جنسی آمریکا، PID دلیل اصلی ناباروری زنان در ایالات متحده است. با معاینه یا از طریق سونوگرافی لگن یا لاپاراسکوپی قابل تشخیص است. درمان شامل آنتی بیوتیک ها و عوامل ضد میکروبی است. برای پاک کردن PID از سیستم ممکن است به بیش از یک دوره درمانی نیاز داشته باشید.
5. دردهای فانتوم
تخمدان‌ها در نزدیکی بسیاری از ارگان‌ها و بخش‌های مختلف بدن قرار دارند. در نتیجه، درد لگن و تخمدان می‌تواند ناشی از سایر بیماری‌ها باشد.
برخی از این شرایط (بیماری ها) عبارتند از:
- آپاندیسیت: در این حالت، درد نزدیک به شکم یا در سمت راست خواهد بود. همچنین ممکن است بی اشتهایی، یبوست یا علائم عفونت مانند تب، لرز و استفراغ را تجربه کنید.
- یبوست: اگر در هفته گذشته کمتر از سه بار اجابت مزاج داشته‌اید، احتمال یبوست وجود دارد. همچنین مدفوع سفت و سخت و احساس عدم تخلیه کامل خواهید داشت.
- سنگ کلیه: درد می‌تواند شدید و در کنار و پشت، نزدیک دنده‌ها احساس شود. امکان مشاهده خون در ادرار، درد همراه با تب یا لرز نیز وجود دارد.
- بارداری: در صورت تاخیر در قاعدگی، ممکن است باردار باشید. امکان تجربه حساسیت پستان، حالت تهوع و استفراغ یا خستگی نیز وجود دارد. در صورت داشتن درد شدید به خصوص در شانه و احساس سبکی سر، حاملگی خارج رحمی یک احتمال دیگر است.
- عفونت دستگاه ادراری: اگر درد بیشتر در مرکز لگن است، ممکن است دچار UTI باشید. عفونت ادراری همچنین می‌تواند باعث ادرار مکرر، احساس سوزش هنگام دفع یا کدر شدن ادرار شود.
6. سندرم تخمدان باقی مانده
اگر اخیراً تخمدان خود را جراحی کرده‌اید، بهتر است در مورد سندرم تخمدان باقی مانده (ORS) از پزشک سوال کنید. بعد از عمل اوفورکتومی، به دلایلی ممکن است مقداری از بافت باقی مانده باشد. خونریزی در حین جراحی، چسبندگی، تغییرات آناتومیک، حتی تکنیک ضعیف جراحی همگی می‌توانند از این عوامل باشند.
درد لگن شایع‌ترین علامت ORS است. بعد از عمل اوفرکتومی امکان احساس توده لگنی و عدم مشاهده علائم مورد انتظار یائسگی وجود دارد. بعضی از خانم‌ها حتی علائمی شبیه علائم آندومتریوز دارند. صرف نظر از این، اکثر زنان در پنج سال اول پس از جراحی نوعی علائم را تجربه می‌کنند.
درمان شامل جراحی برای از بین بردن بافت یا هورمون درمانی برای سرکوب تخمک گذاری است.
نگرانی سرطان تخمدان‌ها
ممکن است نگران باشید که درد تخمدان به معنی سرطان تخمدان است. گرچه نباید این احتمال را نادیده بگیرید، اما سرطان تخمدان نسبتاً نادر است و از هر 100000 زن حدود 11 نفر را درگیر می کند. متوسط سن ابتلا به سرطان تخمدان 63 سال است.
نکته مهم در ابتلا به سرطان تشخیص به موقع آن است، بنابراین اگر نگران هستید بهتر است به پزشک مراجعه کنید. مراحل اولیه سرطان تخمدان اغلب علائمی ندارد. حتی سرطان پیشرفته نیز ممکن است علائم زیادی را از خود نشان ندهد، یا با بیماری‌های کمتر جدی مانند یبوست اشتباه گرفته شود.
مشاهده بیشتر : لیست بهترین پزشک فوق متخصص زنان
علائم احتمالی سرطان تخمدان عبارتند از:
- نفخ یا تورم در شکم
- سیری (زودهنگا) هنگام غذا خوردن
- کاهش وزن
- درد در لگن
- تغییر در عادات روده
- تکرر ادرار
از جمله عوامل خطرساز سرطان تخمدان می‌توان به داشتن سابقه خانوادگی، مصرف داروهای خاص و جهش‌های ژنتیکی خاص اشاره کرد. پزشک یا مشاور ژنتیک در مورد خطر فردی اطلاعاتی را در اختیارتان قرار خواهد داد.
زمان مراجعه به پزشک متخصص زنان
اگر ناگهان متوجه درد تخمدان همراه با علائم عفونت شده‌اید، مانند تب، خونریزی یا استفراغ، بهتر است هرچه سریع‌تر به دکتر زنان و زایمان مراجعه کنید. اگر درد خیلی شدید نیست، زمان و میزان درد و سایر موارد را بنویسید. به عنوان مثال، ممکن است دریابید که درد تخمدان مکرر فقط در اواسط چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد.
سخن آخر
حتی اگر درد تخمدان بر فعالیت‌های روزمره تأثیر نگذارد، بهتر است در زمان مناسب اقدامات لازم را انجام دهید. شرایطی مانند آندومتریوز و PID در صورت عدم درمان منجر به ناباروری می‌شود. آپاندیسیت یا پارگی کیست تخمدان می‌تواند کشنده باشد.
پزشک در تشخیص، معاینه لگن، آزمایشات و درمان مناسب به شما کمک خواهد کرد. در همین راستا، برای اطلاعات بیشتر درباره درد تخمدان یا درمان آن زیر نظرپ پزشک متخصص زنان و زایمان، می‌توانید از سایت درمانکده به صورت آنلاین نوبت بگیرید.
منبع: Healthline
