پری‌بیوتیک ها نوعی فیبر هستند که در سلامت بدن نقش موثری دارند، آن‌ها توانایی هضم کامل در بدن را ندارند اما با این حال در سلامت قسمت‌هایی از بدن هم‌چون دستگاه گوارش موثر هستند. گاهی باکتری‌هایی وارد بدن انسان می‌شوند که نقش مخرب و بیماری زایی دارند لزا باعث بروز مشکلات و بیماری می‌شوند.
در دسته دیگر باکتری‌هایی وجود دارد که نه تنها آسیبی به بدن وارد نکرده و باعث بیماری نمی‌شوند بلکه از آن‌ها تحت عنوان باکتری مفید نام برده شده که فایده‌هایی در جهت سلامت نگه داشتن بدن دارند، به عبارتی می‌توان گفت وجود این باکتری‌های مفید برای بدن الزامی بوده و نبود آن‌ها بدن را با مشکلاتی روبه رو میکند. پری‌بیوتیک ماده‌ی غذایی باکتری‌های مفید در قسمت سیستم گوارشی است، که به بهتر عمل کردن گوارش، روده و هضم راحت غذا کمک میکند. با مجله درمانکده همراه باشید تا بیشتر درباره آن‌ها بدانید.
بیشتر بخوانید : آمپول کتورولاک چیست؟ + دوز مصرفی و عوارض جانبی
تفاوت پریبیوتیکها و پرووبیوتیک‌ها در چیست؟
پریبیوتیکها و پروبیوتیک‌ها ممکن است مشابه به یکدیگر به نظر برسند، و تفاوت آن‌ها از هم قابل تشخیص نبوده و مانند سایر اعضا، سلول‌ها و بخش‌های درونی بدن شناخته شده نباشند. بر اساس نظر و گفته متخصصان: «پریبیوتیکها و پروبیوتیک‌ها هر دو در جهت سلامت روده و سیستم گوارش فعالیت کرده و برای سلامت آن‌ها مفید هستند، اما تفاوت آن‌ها در نحوه کارکرد آن‌هاست که به روش‌های متفاوت از هم کار می‌کنند.
پروبیوتیک‌ها باکتری‌های مفیدی هستند که در بعضی از مکمل‌ها و غذاها ها یافت می‌شوند. بنابراین وقتی این غذاها را خورده و یا مکمل‌های پروبیوتیک را مصرف می‌کنیم، روده از باکتری‌های مفید پر شده، سپس این میکروب‌ها و باکتری‌های مفید از پری‌بیوتیک ها به‌عنوان غذا استفاده می‌کنند تا بتوانند رشد کرده و تعدادشان را در جهت برقراری سلامت بدن افزایش دهند. به عبارتی پریبیوتیکها را می‌توان هم‌چون کود برای باکتری‌های مفید دانست.
بیشتر بدانید: همه چیز در مورد معده درد
پری بیوتیک‌ها چگونه کار می‌کنند؟
مواد مغذی موجود در غذاهای حاوی پری‌بیوتیک، مانند: فیبر رژیمی و سایر اجزا، که بدن انسان قادر به هضم کامل آن‌ها نیست، تا حد زیادی دست نخورده در سیستم گوارش باقی‌مانده و حرکت می‌کنند. این پری‌بیوتیک ها وقتی که به روده می‌رسند، توسط میکروب‌های باقی‌مانده متابولیزه ( خنثی) می‌شوند. این فرآیند محصولات نهایی فعال بیولوژیکی را تولید میکند که تاثیر مستقیمی بر فیزیولوژی ما دارد، از جمله اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه (SCFAs) استات، پروپیونات و بوتیرات.
برای داشتن یک رژیم غذایی سرشار از پری‌بیوتیک بهتر است به یک متخصص تغذیه مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین با بهترین پزشکان تغذیه در سایت درمانکده در وقت خود صرفه جویی کنید و سریع‌تر به رژیم غذایی مناسب خود برسید.
بیشتر بدانید: کبد را بهتر و بیشتر بشناسید + بیماری های کبد
انواع پری‌بیوتیک
اینولین نوعی فیبر غذایی است که مقادیر زیادی اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه تولید میکند. مطالعات متعدد، تأثیر مفید اینولین بر سلامت دستگاه گوارش، به ویژه در رابطه با یبوست مزمن را گزارش کرده‌اند. همچنین شواهدی وجود دارد مبنی بر این‌که این ماده غذایی ممکن است سطح کلسترول را کاهش دهد، قند خون را تنظیم کند، پاسخ‌های ایمنی را بهبود بخشد و جذب مواد معدنی را افزایش دهد.
فروکتوالیگوساکاریدها و الیگوساکاریدها کربوهیدرات‌های پیچیده‌ای هستند که تا حد زیادی در برابر آنزیم‌های گوارشی انسان مقاوم هستند و می‌توانند تأثیر زیادی بر سلامت و تندرستی ما داشته باشند. انسان‌ها معمولا خیلی زود پرب‌بیوتیک‌ها را دریافت می‌کنند، نوزادان تازه متولد شده یک دوز از این پری‌بیوتیک ها را از طریق شیر مادر دریافت می‌کنند. در واقع، مقدار الیگو‌ساکاریدهای موجود در شیر انسان از مقدار پروتئین بیشتر است. این یک جزء کلیدی در تشکیل ایمنی کودک در برابر عوامل بیماری زا و پاسخ به التهاب است.
تحقیقات نشان می‌دهد که الیگوساکاریدها یک خط دفاعی قوی در برابر چندین پاتوژن مختلف تشکیل می دهند. به عنوان مثال، آن‌ها می‌توانند با ایجاد اختلال در چرخه زندگی باکتری‌های مضر و جلوگیری از تکثیر آن‌ها در بدن، از عفونت‌ها پیشگیری کرده و آن‌ها را درمان کنند. آن‌ها همچنین می‌توانند اثرات مفیدی بر متابولیسم ما داشته باشند و به ویژه برای درمان دیابت نوع 2 مفید باشند. از جمله غذاهایی که می‌توانند منبع عالی برای دریافت الیگوساکاریدها باشند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انوع غلات
- مارچوبه
- تره
- سیر
- پیاز
- حبوبات
همچنین با مصرف برخی غذاها همراه با یکدیگر می‌توان پری‌بیوتیک را با پروبیوتیک ترکیب نمود مانند مصرف ترشی سبزیجات همراه با دانه‌ها که ترکیب این سبزیجات همراه با ترشی در بهبود عملکرد هضم و سلامت روده نقش موثری دارند.
لازم به ذکر است که اگر مشکلات گوارشی شما بطور مداوم باعث اذیت شدنتان می‌شود بهتر است در اولین فرصت به دکتر فوق تخصص گوارش مراجعه کنید یا از طریق امکان مشاوره آنلاین با دکتر متخصص گوارش مشکل خود را بیان کنید و از دکتر راهنمایی کسب کنید.
بیشتر بدانید: شناخت بیشتر از آناتومی معده
مواد غذایی حاوی پری‌بیوتیک ها
از دیگر مواد غذایی دیگری که حاوی پری‌بیوتیک هستند می‌توان از کاسنی، حبوبات که از میان آن‌ها عدس، نخود، لوبیا قرمز از پری‌بیوتیک بیشتری برخوردار هستند، میوه‌ها که در دسته آن‌ها موز، سیب، گریپ فروت و هندوانه پری‌بیوتیک بیشتری به بدن می‌رسانند. در دسته آجیل‌ها، بادام و پسته، دانه‌ها چون دانه کتان، غلات مانند جو، جو دوسر و سبوس گندم و از دیگر مواد مغذی موثر برگ‌های سبز قاصدک، کاکائو نام برد.
فواید پریبیوتیکها چیست؟
پری‌بیوتیک ها تاثیر مفیدی بر مسائل مختلف دستگاه گوارش، از جمله سندرم روده تحریک پذیر (IBS)، یبوست مزمن ایدیوپاتیک (CIC)، نفخ و اسهال و همچنین بیماری‌هایی چون: بیماری‌های قلبی، دیابت نوع 2، چاقی و سندروم متابولیک دارند. IBS یک بیماری مزمن شایع است که تا 21٪ از جمعیت عمومی را تحت تاثیر قرار می‌دهد. یک درمان موثر برای IBS وجود ندارد، اما شواهد نشان می‌دهد که روده ناسالم و ضعیف نقش مهمی در ایجاد آن ایفا میکند و بنابراین پریبیوتیکها ممکن است در کاهش شدت علائم موثر باشند.
به طور مشابه، مطالعات نشان داده اند که پری بیوتیک ها ممکن است برای درمان CIC و چندین نوع اسهال بسیار موثر باشند. آن‌ها ممکن است قوام مدفوع و تعداد حرکات روده را بهبود بخشند و همچنین نفخ را کاهش دهند. وقتی صحبت از مدیریت وزن می‌شود، شواهد زیادی وجود دارد مبنی بر این‌که پری‌بیوتیک ها می‌توانند به رفع چاقی و اختلالات متابولیک مربوطه کمک کنند.
افراد با شاخص توده بدنی نرمال، مجموعه ای متفاوت از میکروب‌های روده نسبت به افرادی که از چاقی رنج می‌برند، دارند. اصلاح میکروب‌های روده با پری‌بیوتیک‌های مناسب می‌تواند به عنوان یک درمان مکمل موثر برای افرادی باشد که با کاهش وزن دست و پنجه نرم می‌کنند. شواهد همچنین نشان می‌دهد که ارتباط بین مغز و میکروب‌های روده ممکن است نقش مهمی در سلامت روان داشته باشد.
با این‌حال، شواهد به دست آمده از کارآزمایی‌های بالینی که ارتباط بین افسردگی، اضطراب و استفاده از پریبیوتیکها را بررسی می‌کنند، متفاوت است و مطالعات بیشتری برای تعیین ماهیت این ارتباط مورد نیاز است. اضافه کردن پری‌بیوتیک ها به رژیم غذایی علاوه بر اهمیت در مشکلات گوارشی و دیگر مشکلاتی که از آن‌ها یاد کردیم در جذب کلسیم توسط بدن، نیز بسیار کمک کننده است.
بیشتر بدانید: سرطان روده (سرطان کولون یا کولورکتال)چیست و چه علائمی دارد
عوارض پریبیوتیکها
بطورکلی پری‌بیوتیک ها عوارض زیادی ندارد، اما ممکن است در ابتدای مصرف مشکلاتی چون نفخ ایجاد کند، در مصرف پریبیوتیکها هم مانند هر چیز دیگر بهتر است زیاده روی نکرده و مطابق احتیاج بدن استفاده شود. همچنین افراد دارای بیماری‌های خاص و شدید و کسانی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند لازم است از مصرف مکمل‌ها پرهیز کنند.
بیشتر بدانید: هر آنچه باید درباره بیماری سلیاک بدانیم
سوالات متداول
چرا باید از پریبیوتیکها استفاده کنیم؟
سیستم گوارشی بدن ما برای داشتن سلامت کامل و همچنین سلامت روده و عملکرد صحیح و پیشگیری از بیماری‌های این قسمت‌ها به این باکتری‌های مفید یعنی پری‌بیوتیک ها نیازمند است.
آیا پریبیوتیکها می‌توانند درمان قطعی مشکلات گوارشی باشند؟
اگر مشکل سیستم گوارش، کمبود پری‌بیوتیک در بدن باشد افزایش پری‌بیوتیک می‌تواند در درمان آن مشکل موثر باشد.
آیا مصرف مکمل‌های پری‌بیوتیک و پروبیوتیک ممکن است باعث ایجاد مشکل در بدن شوند؟
این قرص‌ها اغلب باعث از بین رفتن مشکل گوارشی موجود در فرد می‌شود، اما عده‌ی بسیار کمی ممکن است در ابتدای استفاده از این قرص‌ها دچار عوارضی چون نفخ و احساس پر بودن زیاد در ناحیه شکمی کنند.
چه زمانی از قرص‌های پری‌بیوتیک استفاده می‌شود؟
بدن برای سیستم گوارش به پری‌بیوتیک نیازمند است در صورت کاهش پری‌بیوتیک آلرژی و مشکل گوارشی در بدن ایجاد می‌شود، در این زمان طبق نظر پزشک این قرص‌ها تجویز می‌گردد.
بیشتر بدانید: هر چیزی که باید در مورد بواسیر بدانید
نتیجه‌گیری
پری‌بیوتیک، این باکتری مفید در بدن برخلاف تصور عامه نقش بسیار مهمی در سلامت دستگاه گوارش ایفا میکند. علاوه بر دستگاه گوارش همان‌طور که پیش‌تر اشاره کردیم در جذب کلسیم و همینطور پیشگیری از بالا رفتن ناگهانی میزان قند خون تاثیرگذار است. مشکلات گوارشی اغلب بسیار سخت و آزاردهنده هستند، پس بهتر است برای پیشگیری از هرگونه مشکل استفاده از غذاهای حاوی پری‌بیوتیک را در برنامه غذایی خود جای داده و به تقویت سیستم گوارش کمک کنیم. استفاده از میوه‌ها، سبزیجات تازه و فیبرها می‌توانند تامین کنندهی پریبیوتیکها بوده و بدن را از احتیاج به استفاده از مکمل‌ها بی نیاز کنند.
