رانیتیدین یکی از هزاران داروی درمانی در زمینه کاهش درد، ناراحتی و التهاب شدید در ناحیه معده، گلو مورد استفاده قرار می‌گیرد که موجب کاهش چشم‌گیری از میزان ترشحی اسید معده می‌شود. این قرص به دسته‌ای از داروهای تحت عنوان مسدودکننده های H2 تعلق دارد. نکته قابل توجه در خصوص این دارو این است که برخی از متخصصین این حوزه درمانی معتقدند مصرف این دارو را باید به حداقل رساند چرا که ممکن است بر اثر نوعی ناخالصی که دارد در نهایت و مصرف بیش از اندازه آن موجب نوعی سرطان شود. در این مقاله از مجله درمانکده برآن شده‌ایم مطالب مهم و ارزشمند در مورد این نوع دارو در اختیارتان قرار دهیم.
رانیتیدین چیست؟
رانیتیدین یا داروی زانتاک، نوعی آنتی هیستامین است که برای پیشگیری و درمان مشکلات معده تجویز می‌شد. استفاده از این دارو میزان ترشح اسید معده را کاهش میدهد. ترشح بیش از اندازه اسید معده گاه مشکلات و بیماری‌هایی مانند زخم معده و سوزش معده را با خود به دنبال میآورد. داروی رانیتیدین را می‌توان به‌صورت خوراکی: قرص رانیتیدین و شربت رانیتیدین، تزریق عضلانی یا وریدی استفاده کرد. رانیتیدین بیشتر از 30 سال توسط پزشکان تجویز می‌شد تا این‌که در سال 2020 به علت احتمال سرطان‌زا بودن از سطح بازار جمع‌آوری شد.
بیشتر بخوانید: تداخلات دارویی با سیپروفلوکساسین
عملکرد رانیتیدین
با ورود داروی رانیتیدین به بدن میزان اسید ترشح شده توسط معده، کاهش می‌یابد. با مصرف هر وعده غذایی سلول‌های معده، شروع به تولید هورمون گاسترین میکند. هورمون گاسترین باعث می‌شود هیستامین بیشتری ترشح شود، در پی تولید هیستامین، اسید معده نیز بیشتر ترشح می‌شود. با مصرف داروی رانیتیدین میزان هیستامین کنترل شده و در نتیجه میزان اسید ترشح شده توسط معده کاهش پیدا میکند. مصرف رانیتیدین معمولا 1 ساعت پس از مصرف، دردها و التهابات ناشی از افزایش اسید معده را کاهش داده و تاثیر آن تا 4 الی 10 ساعت در بدن باقی می‌ماند.
بیشتر بخوانید: سرکه سیب برای سلامت گوارش مفید است؟!
کاربرد و موارد مصرف داروی رانیتیدین
داروی رانیتیدین همان‌گونه که گفته شد در درمان مشکلات، دردها و التهابات معده مورد استفاده قرار می‌گیرد. این دارو در مواردی که ذکر می‌شود موثر است:
- کاهش درد سوزش‌های سر معده و دل
- کاهش دردهای ناشی از بیماری زخم معده، پیشگیری از بیشتر شدن و درمان کوتاه مدت آن
- کاهش بیماری رفلاکس معده که ناشی از بازگشت اسید معده به مری است
- پیشگیری از زخم‌هایی که بر اثر استرس به‌وجود میآید
- بیماری‌های پاتولوژیک دستگاه گوارش که در اثر آن‌ها اسید زیادی در معده ترشح می‌شود.
- کاهش احتمال خطرات افزایش زخم اثنی عشر
- خونریزی دستگاه گوارش
- در صورت مصرف همراه با دیفن‌هیدارامین درمانی برای بیماری آنافیلاکسی است
- پیشگیری از افزایش زخم بعد از عمل جراحی
- تاثیر ضد استفراغ بودن که معمولا قبل از عملهای جراحی تجویز می‌شود.
بیشتر بخوانید: بی‌اختیاری مدفوع و راه حلی برای آن که دیگر خجالت زده نشوید!
میزان و نحوه مصرف داروی رانیتیدین
استفاده از داروی رانیتیدین هم مانند سایر داروها نیازمند تجویز و نظر پزشک است. همچنین میزان مصرف آن با توجه به نوع بیماری و سن بیمار در کودکان و بزرگ‌سالان متفاوت است. معمولا این دارو به میزان یک یا دوبار در روز برای بیمار تجویز می‌شود اما در شرایط حاد بیمار امکان تجویز این دارو حتی تا روزی 4 بار نیز ممکن است. در زمان مصرف این دارو لازم است به میزان استفاده از آن دقت کرده و به اندازه تجویز شده مورد مصرف قرار گیرد.
تجویز این دارو برای کودکان با توجه به نظر پزشک متخصص گوارش کودکان و دوز مصرف آن بر اساس وزن کودک تعیین می‌شود. همچنین می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان گوارش کودکان سوال خود را بپرسید. هنگام استفاده از رانیتیدین اگر مصرف آن در زمان معین شده فراموش شود، لازم است دوز مورد نظر بلافاصله پس از یادآوری مصرف شده و در صورت نزدیک بودن زمان به استفاده از دوز بعدی همچنان همان یک دوز استفاده شده و دوز فراموش شده رها شود. از مصرف همزمان دو دوز با یکدیگر خودداری شود.
بیشتر بخوانید: آناتومی مری و نحوه عملکرد آن
تداخلات دارویی رانیتیدین
برخی از داروها را نمی‌توان به صورت همزمان با یکدیگر استفاده کرد زیرا تداخل آن‌ها با یکدیگر ممکن است اثرات مخربی به همراه داشته باشد. از جمله داروهایی که با داروی رانیتیدین تداخل دارند داروهای زیر می‌باشد:
- آتازاناویر
- استامینوفن
- دلاویردین
- جفیتینیب
- گلیپیزید
- کتوکونازول
- میدازولام
- پروکائین آمید
- پروپانتلین
- تریازولام
- وارفارین
این داروها ممکن است تمام داروهای مداخله‌کننده با داروی رانیتیدین نباشد، در صورت استفاده از هرگونه داروی شیمیایی، گیاهی، مکملها، مشروبات الکلی، مواد غیرقانونی و سیگار لازم است حتما قبل از مصرف دارو با پزشک معالج در میان گذاشته شود که در این خصوص می‌توانید از طریق مشاوره آنلاین با دکتر گوارش سوالات خود را بپرسید.
بیشتر بخوانید: فیبروز کبد چیست و آیا راهی برای درمان قطعی آن وجود دارد؟
داروهای هم‌گروه رانیتیدین
اکنون و با توجه به جمع‌آوری داروی رانیتیدین داروهای دیگری با همان خاصیت کنترل‌کننده بودن اسید معده موجود می‌باشد اما میزان شدت و ضعف این داروها با رانیتیدین متفاوت بوده و تعداد زمان مصرف و دوز استفاده از آن نیز متفاوت است. داروهای مشابه شامل داروی فاموتیدین، سایمتیدین، امپرازول، نیزاتیدین است.
موارد احتیاط مصرف رانیتیدین
در صورت مصرف هرگونه دارو و ابتلا به بیماری‌هایی مانند:
- مشکلات و نارسایی کبدی
- اختلالات و نارسایی کلیوی
- سرطان معده
- بیماری پورفیری که نوعی بیماری خونی است
- مشکلات مربوط به ریه مانند آسم
- افراد سالخورده
- افرادی که دچار گیجی می‌شوند
- بیماری رفلاکس معده که استفاده رانیتیدین به مدت 6 الی 8 هفته کمکی به درمان آن نکرده است.
لازم است برای مصرف داروی رانیتیدین از پزشک معالج مشورت گرفت.
بیشتر بخوانید: قرص آسپرین چیست و چرا مصرف می‌شود؟
مصرف رانیتیدین در بارداری
یکی از مشکلات به‌وجود آمده در دوره بارداری سوزش سردل است که مادران را به سمت استفاده از داروی رانیتیدین سوق میدهد. طبق تحقیقات انجام شده مصرف این دارو برای مادران باردار بر اساس تجویز پزشک بی‌خطر بوده و استفاده از آن بلامانع است. در زمان شیردهی نیز برای جلوگیری و کاهش این مشکل بهتر است از راههای دیگر مانند پرهیز از غذاهایی که این مشکل را بیشتر میکند، تناسب اندام و دراز نکشیدن پس از غذا می‌تواند به کاهش مشکلات معده کمک کند. در صورت رعایت موارد و ادامه داشتن سوزش و درد معده می‌توان با تجویز و نظر پزشک از داروی رانیتیدین استفاده کرد.
علائم اوردوز رانیتیدین
استفاده بیش‌از اندازه از داروی رانیتیدین ممکن است باعث اوردوز در فرد شود، اوردوز یا مسمومیت دارویی ناشی از مصرف بیش‌از اندازه رانیتیدین دارای علائمی چون سردرد، سرگیجه، تنگی نفس، بیهوشی، مشکل در راه رفتن و … است. در صورت بروز هر یک از این علائم لازم است فورا به پزشک مراجعه شود.
برای نوبت دهی آنلاین با بهترین پزشکان متخصص می‌توانید به سایت تخصصی درمانکده مراجعه کنید تا تنها با چند کلیک به رزرو نوبت خود بپردازید.
بیشتر بخوانید: پری‌بیوتیک و هرآنچه که باید درباره آن بدانید!
شرایط نگهداری داروی رانیتیدین
داروی رانیتیدین را لازم است در دمای بین 4 الی 24 درجه سانتی‌گراد نگهداری کرد. دمای بسیار بالا یا بسیار کم همچنین نور و رطوبت فراوان موجب خراب شدن دارو می‌شود. به تاریخ انقضای آن توجه کرده و پس از اتمام تاریخ انقضا دور انداخته شود. هم چنین لازم است این دارو دور از دسترس اطفال نگهداری شود.
عوارض داروی رانیتیدین
داروی رانیتیدین ممکن است عوارضی نیز داشته باشد که احتمال ابتلا به بعضی از این عوارض شایعتر و بعضی بسیار نادر است. این مشکلات شامل موارد زیر است:
- کاهش ضربان قلب
- مخفی کردن بیماری سرطان معده
- بی قراری، عصبی بودن، افسردگی، توهم
- واکنش‌های آلرژیک مانند التهابات پوست، ایجاد خارش یا کهیر در قسمت لب‌ها یا زبان، ورم کردن صورت
- بزرگ شدن سینه در مردان و زنان
- اختلال تنفسی
- قرمزی، تاول، لایه برداری یا شل شدن پوست، از جمله داخل دهان
- خونریزی یا کبودی غیرمعمول
- به طور غیر عادی ضعیف یا خسته
- استفراغ
- زرد شدن پوست یا چشم
بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد معده درد
عوارض جانبی که معمولاً نیازی به مراقبت پزشکی ندارند، البته در صورت ادامه یا آزاردهنده بودن به پزشک یا متخصص گوارش، کبد و آندوسکوپی خود گزارش دهید:
- یبوست یا اسهال
- سرگیجه
- سردرد
- حالت تهوع
در صورت مصرف بیش از اندازه رانیتیدین چه باید کرد؟
پیش آمدن اوردوز ناشی از مصرف داروی رانیتیدین مسئله‌ای نادر است اما در صورت مصرف بیش از اندازه و مشاهده علائم اوردوز مانند مشکل در راه رفتن و یا مشکلات تنفسی فورا با اورژانس تماس گرفته و تحت نظر پزشک قرار بگیرید.
بیشتر بخوانید: سرطان روده (سرطان کولون یا کولورکتال)چیست و چه علائمی دارد
سخن پایانی
داروی فاموتیدین، دارویی برای مشکلات اسیدی معده که مصرف آن باعث می‌شود اسید ترشح شده از معده کاهش یافته و در نتیجه بیماری‌های ناشی از اسید زیاد معده مانند: رفلاکس، زخم معده، زخم اثنی‌عشر کاهش پیدا کند.
