فیبروز کبد (Liver fibrosis) زمانی ایجاد می‌شود که بیمار با کبد چرب گرید ۳ (Fatty Liver) درگیر است. عواملی مانند هپاتیت، مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی و تجمع پروتئین اضافی در کبد باعث بروز این بیماری می‌شوند. راهی برای درمان قطعی فیبروز کبد وجود ندارد. اگر این بیماری کنترل نشود منجر به التهاب شدید کبد یعنی بیماری سیروز(Cirrhosis) و سرطان کبد خواهد شد.

معمولا در مراحل خفیف تا متوسط، علائم بیماری دیده نمی‌شود؛ با پیشرفت آن نشانه‌هایی مانند کاهش اشتها،‌ زردی پوست و چشم (یرقان)، کاهش وزن بی دلیل و تجمع مایعات در شکم و پاها بروز می‌کنند. الاستوگرافی کبد یا فیبرو اسکن کبد (Liver elastography)، سونوگرافی کبد و بیوپسی (نمونه‌برداری) از شیوه‌های تشخیص این بیماری هستند. برای درمان فیبروز به علت آن توجه می‌شود.
با این مقاله از مجله درمانکده همراه شوید تا در مورد فیبروز، علت و درجه‌بندی آن و نکات رژیم غذایی فیبروز کبدی بیشتر بدانید.

بیشتر بدانید: عوارض بیوپسی کبد چیست؟

فیبروز کبد چیست؟

فیبروز کبد به زخم‌‌هایی گفته می‌شود که در بافت سالم این عضو ایجاد می‌شوند. این زخم‌ها به طور مکرر و در طول زمان بروز می‌کنند. با بروز آسیب سلول‌های کبدی قادر به بازسازی خود هستند، این بازسازی می‌تواند باعث زخم‌های اسکار ( Scar) شوند. زخم‌های اسکار، زخم‌هایی هستند که پس از ترمیم آسیب جایگزین بافت سالم کبد می‌شوند. آنها باعث تجمع پروتئین‌های اضافی مانند کلاژن و گلیکوپروتئین‌ها در کبد می‌شوند،به همین دلیل سلول‌های کبدی عملکرد خود را از دست می‌دهند.

بیشتر بخوانید : نارسایی حاد کبد

در فیبروز کبدی، بافت سالم کبد زخم می‌شود. — در این تصویر بخوبی تفاوت کبد سالم از کبد آسیب‌دیده نمایش داده شده است.

بیشتر بخوانید: قرص آسپرین چیست و چرا مصرف می‌شود؟

علت فیبروز کبد چیست؟

اولین و مهم‌ترین علت فیبروز، بیماری کبد چرب (سفت شدن کبد) است. پس از آن می‌توان گفت مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی باعث بروز این بیماری می‌شود. از دیگر دلایل بروز این بیماری به موارد زیر اشاره شده است:

تجمع بیش از حد آهن در کبد (هموکروماتوز)
انسداد صفراوی
هپاتیت خود ایمنی (Autoimmune Hepatitis). در این بیماری سیستم ایمنی بدن سلول‌های کبد را مهاجم تشخیص داده و به آنها حمله می‌کند.
تجمع مس در بدن که به دلیل بیماری ویلسون ایجاد می‌شود.
هپاتیت ویروسی B و C
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD)

بیشتر بدانید: درمان کبد چرب چیست؟

مصرف برخی داروها نیز زمینه را برای بروز این بیماری فراهم می‌کنند:

آمیودارون (Amiodarone)
متوترکسات (Methotrexate)
کلرپرومازین (Chlorpromazine)
ایزونیازید (Isoniazid)
تولبوتامید (Tolbutamide)
اکسی‌فنیساتین (Oxyphenisatine)
متیل دوپا (Methyldopa)

بیشتر بدانید: خطرات کبد چرب چیست؟

علل ایجاد فیبروز کبدی چیست؟ — در این تصویر می‌بینید که هپاتیت ویروسی، بخصوص نوع B و C، از دلایل رایج فیبروز کبدی هستند.

بیشتر بخوانید: علت کبد چرب چیست؟ بروز این بیماری چه علائمی دارد؟

علائم فیبروز کبد چیست؟

از شایع‌ترین علائم فیبروز کبد در مراحل پیشرفته بیماری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کاهش اشتها
کاهش وزن بی‌دلیل
احساس خستگی و ضعف
حالت تهوع
استفراغ
دردهای شکمی در ناحیه فوقانی و راست آن
ادرار تیره
بیمار به راحتی دچار خونریزی و کبودی می‌شود
تجمع مایعات در قسمت‌های تحتانی پا، ساق، مچ یا قوزک که از آن به عنوان ادم (Edema) نیز یاد می‌شود.
یرقان (زردی پوست و سفیدی چشم)
آب آوردن شکم (آسیت، Ascites)
خارش‌های پوستی شدید
حساسیت به داروها و عوارض جانبی آنها افزایش پیدا می‌کند.
مشکلات حافظه
اختلالات خواب

بیشتر بخوانید: همه چیز در مورد معده درد

درجه بندی فیبروز کبدی چگونه است؟

برای درجه‌بندی فیبروز کبدی از سیستم‌های مختلفی مانند متاویر (metavir)، بتس (Batts) و لودیگ (Ludwig) استفاده می‌شود. در سیستم متاویر (metavir) درجه‌بندی فیبروز براساس فعالیت و پیشرفت بیماری است: به شکل زیر است:

مراحل بیماری از درجه A۰ تا A۳ در سیستم متاویر (metavir)

A۰: بدون فعالیت
A۱: فعالیت کم
A۲: فعالیت در حد متوسط
A۳: فعالیت شدید

بیشتر بدانید: همانژیوم کبدی چیست؟

مراحل بیماری از F۰ تا F۴ در سیستم متاویر (metavir):

F۰: عدم فیبروز

F۱: فیبروز پورتال بدون سپتوم

F۲: فیبروز پورتال با سپتوم کم

F۳: تعداد زیادی سپتوم بدون سیروز

F۴: سیروز

بیشتر بدانید: درمان آدنوم کبدی چیست؟

کدام گرید فیبروز کبدی خطرناک است؟

با توجه به این تقسیم‌بندی فردی که دچار فیبروز کبد f2 است، آسیب کمتری نسبت به فیبروز کبدی F2، F3 و F4 دارد.

بیشتر بخوانید: کبد را بهتر و بیشتر بشناسید + بیماری های کبد

مراحل بیماری کبدی چیست؟ — در این تصویر می‌بینید که کبد چرب اولین مرحله فیبروز کبدی است.

آیا فیبروز کبد قابل درمان است؟

راهی برای درمان قطعی فیبروز کبدی وجود ندارد. بهترین راه برای درمان بیماری، بررسی علت بروز آن است. به این ترتیب از آسیب بیشتر کبد جلوگیری می‌شود. در مراحلی که کبد به طور کامل عملکرد خود را از دست می‌دهد، پیوند کبد به عنوان آخرین راه پیشنهاد می‌شود.

دارو برای فیبروز کبدی

نوع دارو برای فیبروز با توجه به بیماری‌ زمینه‌ایی آن تجویز می‌شود. این داروها منجر به درمان قطعی بیماری نمی‌شوند؛ بلکه از پیشرفت آن جلوگیری خواهند کرد. از جمله آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

کلرپرومازین (Chlorpromazine)
تولبوتامید (Tolbutamide)
متیل دوپا (Methyldopa)
اکسی‌فنیساتین (Oxyphenisatine)

بیشتر بدانید: آبسه کبدی چیست؟

برای تشخیص و رسیدن به درمان بهتر است در اولین فرصت به دکتر گوارش مراجعه کنید؛ همچنین درمانکده این امکان را برای شما فراهم آورده تا از طریق مشاوره آنلاین با دکتر گوارش سوالات خود را بپرسید و راهنمایی کسب کنید.

آیا راهی برای درمان قطعی فیبروز کبدی وجود دارد؟ — در کنار داروهای شیمیایی از داروهای گیاهی برای درمان فیبروز نیز استفاده می‌شود.

بیشتر بخوانید: شناخت بیشتر از آناتومی معده

درمان گیاهی فیبروز کبدی

داروهای شیمیایی در کنار اثرات درمانی که دارند باعث بروز عوارض جانبی هم می‌شوند این عوارض قابل پیشگیری نیستند؛ به همین دلیل متخصصان به دنبال راهی برای درمان گیاهی این بیماری هستند، چراکه داروهای گیاهی کمترین میزان عوارض جانبی را دارند.

درمان خانگی فیبروز کبدی

وقتی صحبت از درمان خانگی فیبروز می‌شود، یعنی باید تغییری در رژیم غذایی و سبک زندگی داشته باشید. ترک نوشیدنی‌های الکلی، کنترل کلسترول، چربی و قند خون از جمله فاکتورهایی هستند که با کنترل آنها می‌توانید جلوی پیشرفت بیماری را بگیرید.

بیشتر بدانید: دارو برای کبد چرب چی خوبه؟

رژیم غذایی فیبروز کبدی چگونه باید باشد؟

رژیم غذایی فیبروز با توجه به وضعیت سلامتی بیمار توسط پزشک متخصص مشخص می‌شود. اما به طور کلی می‌توان گفت این رژیم شامل همه گروه‌های غذایی، مانند غلات، میوه‌ها و سبزیجات، گوشت و حبوبات، لبنیات و چربی‌های مفید است.

غذاهای مفید برای فیبروز

مواد غذایی فیبردار مانند میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و سبوس‌دار
پروتئین بدون چربی مانند حبوبات
ماهی‌های چرب که غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند.
روغن زیتون
مغزها (آجیل). این مواد خوراکی سرشار از اسیدهای چرب غیر اشباع، ویتامین E و آنتی اکسیدان هستند.
میوه‌هایی مانند انگور، گریپ فروت، توت‌ها
چای سبز
سیر
گلابی خالدار

بیشتر بخوانید: علت بروز سندرم بود کیاری

آیا رژيم غذایی به درمان قطعی فیبروز کمک می‌کند؟ — میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل و سبوس‌دار برای مبتلایان به فیبروز مفید است.

غذای مضر برای فیبروز

مصرف شکر و مواد قندی را به حداقل برسانید؛ بجای آن می‌توانید از شکر قهوه‌ایی و عسل استفاده کنید.
غذاهای چرب و روغنی
مواد غذای فرآوری ‌شده
نمک
نوشیدنی‌‌های الکلی و آبمیوه‌های صنعتی
مواد غذایی کنسرو شده
نان سفید
فست فودها
تنقلاتی مانند چیپس و پفک

برای داشتن رژیمی سالم می‌توانید به فوق تخصص تغذیه مراجعه کنید یا از طریق مشاوره آنلاین با بهترین متخصصان تغذیه ارتباط برقرار کنید.

بیشتر بخوانید: سندرم کبدی چیست؟

آیا فیبروز کبد خطرناک است؟

کبد یکی از مهمترین اندام‌های داخلی بدن است که بروز هرگونه مشکلی در آن می‌تواند خطرناک باشد. اگر فیبروز به درستی درمان نشود، احتمال بروز سیروز کبدی، نارسایی کبد و سرطان کبد وجود دارد.

تفاوت فیبروز و سیروز کبدی چیست؟

زمانی که بافت سالم این عضو زخم می‌شود، فیبروز رخ می‌دهد. این بیماری درجه‌بندی‌های مختلفی دارد. آخرین مرحله از این بیماری سیروز کبدی است که در آن شدت آسیب و التهاب کبد بسیار بالاست.

عمر بیماران فیبروز کبدی چقدر است؟

عمر بیماران فیبروز به شدت و درجه‌بندی آن بستگی دارد. امید به زندگی افرادی که در گرید A قرار دارند، به طور متوسط بین ۱۵ تا ۲۰ است. هر چقدر شدت بیماری بیشتر باشد، به همان اندازه زندگی بیمار تهدید می‌شود.

بیشتر بخوانید: هر آنچه باید درباره بیماری سلیاک بدانیم

سخن آخر

تا بحال به این موضوع فکر کرده‌اید که انسان بدون کبد چقدر زنده است؟ بدون کبد نمی‌توانیم بیشتر از یکی دو روز زنده بمانیم. بدون کبد خون به درستی لخته نمی‌شود و سموم از بدن خارج نخواهند شد. اینها تنها بخشی از عملکرد کبد در بدن هستند. اختلال همین دو مورد برای به خطر انداختن زندگی انسان کافی است. فیبروز بیماری است که می توان با داشتن سبک زندگی و رژیم غذایی سالم از بروز آن جلوگیری کرد.

پزشکان برتر: دکتر علی اصغر اعتمادی فرد | دکتر علیرضا رضایی